Kraambedpsychose: psychose na de bevalling

Een kraambedpsychose is een psychiatrische toestand, waarbij iemand het normale contact met werkelijkheid kwijt is. Er kunnen waanideeën en hallucinaties ontstaan, waarbij het onmogelijk is om de patiënte uit te leggen dat deze gedachtegang niet klopt. Tijdens de psychose gaat het verband tussen gedachten en werkelijkheid verloren. Een kraambedpsychose ontstaat meestal een paar dagen na de bevalling. Factoren zoals een verminderde afweer, hormoondaling of uitputting kunnen hierbij een rol spelen. Dit kan gevaarlijk zijn vormen zowel moeder als kind.

Wat het is

Wanneer iemand een psychose krijgt, is het contact met de werkelijkheid verdwenen. De informatie die op iemand afkomt, wordt niet meer op een gewone wijze verwerkt. Bij een kraambedpsychose, ook wel ppp (postpartumpsychose) genoemd is er sprake van een psychiatrische toestand, waarbij de patiënte het normale contact met haar omgeving kwijt is. Er ontstaan waanideeën, bijvoorbeeld dat de patiënte denkt dat ze dood is of dat er paranormale monsters zijn. Het is niet mogelijk om de persoon ervan te overtuigen dat dit niet de waarheid is. Het komt voor bij gemiddeld één op de duizend vrouwen en ontstaat kort na de bevalling. De kans om dit te krijgen is het grootst bij het eerste kind. Vaak gaan er vage klachten aan vooraf en kan uiteindelijk leiden tot een lichte of zware psychose.

Voorafgaand aan de psychose

Het gaat meestal gepaard met vage klachten voorafgaand aan de psychose. Meestal ontstaan er al klachten binnen enkele dagen na de bevalling. Dit kan gaan om de volgende klachten:

• Labiel zijn
• Slapeloosheid
• Vermoeidheid
• Zich anders voelen
• Niet goed kunnen nadenken
• Vreemde dingen ervaren
• Verward zijn
• Verlies aan concentratie

De symptomen

Voorafgaand aan de psychose gaat de patiënte minder goed slapen waarbij het dagnachtritme verstoord kan raken, maar het is nog niet met zekerheid te zeggen of dit een risicofactor is. Er wordt ook gedacht dat een kraambedpsychose te maken heeft met een ontregeling van het afweersysteem. Binnen een maand na de bevalling heeft een vrouw meer afweercellen in het bloed en dit zouden de hersenfuncties kunnen belemmeren. Op het moment dat een vrouw zwanger is, heeft zij een verminderde afweer om te voorkomen dat het lichaam de baby afstoot.

Verwardheid

Tijdens een psychose kan iemand de controle over zijn gedachten kwijt zijn, deze kunnen te snel of te langzaam gaan. Er wordt geen verband gelegd tussen bepaalde gedachten of juist wel terwijl dit niets met de werkelijkheid heeft te maken. Ook kan de waarneming van tijd en plaats verstoord zijn.

Hallucinaties

Sommige vrouwen krijgen last van hallucinaties, waarbij zij dingen horen, zien, voelen, proeven of ruiken die er niet zijn. Zo kan het zijn dat iemand stemmen hoort en dat deze stemmen opdrachten geven. De opdrachten kunnen gaan om normale dingen, bijvoorbeeld dat je boodschappen moet halen, maar stemmen kunnen je ook ertoe zetten om gevaarlijke dingen te doen. Dit kan een gevaar vormen voor de gezondheid voor zowel de moeder als de baby. Het komt wel eens voor dat de moeder zichzelf of het kind wat aan doet.

Derealisatie- en depersonalisatieverschijnselen

Bij een depersonalisatiestoornis heeft iemand het gevoel alsof de wereld niet echt is. Het lijkt alsof je midden in een film zit en je herkent jezelf niet meer als je jezelf in de spiegel ziet. Mensen die lijden aan een kraambedpsychose kunnen last krijgen van depersonalisatie.

Oorzaken

De oorzaak van een psychose is niet altijd bekend. Wanneer iemand koorts heeft, drugs heeft gebruikt of is vergiftigd, dan is de oorzaak meestal wel duidelijk. Uit onderzoek is gebleken dat een erfelijke aanleg ook een rol kan spelen. Een traumatische bevalling kan een rol spelen bij het krijgen van een kraambedpsychose. Soms is de oorzaak niet duidelijk. Er wordt aangenomen dat het ontstaan van de psychose te maken kan hebben met het afweersysteem van de vrouw. Na het bevallen is het immuunsysteem nog niet op orde en dan is de vrouw kwetsbaar. Er vindt na de bevalling ook een daling plaats van hormonen en dit kan mogelijk een rol spelen.

Hormonen

De hersenen van een moeder is gevoeliger voor het hormoon dopamine zodat zij meer moederliefde voelt. De hersenen hebben receptoren voor de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progestageen. Wanneer het hormoongehalte progesteron na de bevalling snel daalt, zou het effect kunnen hebben op dopamine, waardoor er een teveel aan dopamine kan ontstaan. Een teveel aan dopamine speelt vermoedelijk een rol bij het ontstaan van een kraambedpsychose.

Slaaptekort

Dit is een grote risicofactor omdat een langdurig slaapgebrek kan leiden tot een psychose. Een bevalling vraagt heel veel van iemand en het is belangrijk dat de vrouw dan voldoende slaapt.

Behandeling

Een lichte psychose kan thuis behandeld worden, maar bij een zwaardere psychose is een opname in een psychiatrische inrichting nodig. Medicijnen die worden gegeven zijn bijvoorbeeld: antipsychotica en/of lithium wat soms in combinatie met een kalmeringsmiddel of slaapmiddel wordt gegeven. Vaak wordt het kind ook opgenomen zodat de moeder zoveel mogelijk betrokken kan blijven bij de verzorging van haar kind. Een kraambedpsychose kan over het algemeen goed worden behandeld, maar de vrouw heeft meer risico om later opnieuw een depressie of een manie te ontwikkelen.

Lees verder

• Depersonalisatiestoornis: een vervreemding van jezelf
• Manisch-depressief: een ernstige stemmingsstoornis
• Omgaan met depressieve partner: wat te doen?
• Slapeloosheidsklachten door piekeren in bed
• Psychotherapie: wat houdt het precies in?