Depersonalisatiestoornis: een vervreemding van jezelf

Iemand die lijdt aan een depersonalisatiestoornis, heeft het gevoel dat hij buiten de werkelijkheid staat. Het is een gevoel van vervreemding, waarbij het lijkt alsof je droomt en dat alles wat er gebeurt niet echt is. Veel mensen kennen dit gevoel soms, maar bij depersonalisatie verkeert iemand voortdurend in een staat dat alles onwerkelijk is. Vervreemding van je eigen persoonlijkheid kan ontstaan als gevolg van een traumatische gebeurtenis, maar bij sommigen ontstaat het zonder duidelijke oorzaak.

Wat depersonalisatie is

Het kan zijn dat je wordt overvallen door een gevoel alsof je midden in een droom zit. Wat je om je heen ziet lijkt ineens onwerkelijk. De meeste mensen hebben dit gevoel wel eens, maar wanneer iemand aan een depersonalisatiestoornis lijdt, is dit gevoel steeds aanwezig. De patiënt voelt zichzelf gescheiden van de wereld en heeft het gevoel dat hij zich in een film bevindt. Het lijkt alsof de dingen om hem heen niet echt zijn en dat hij geen identiteit heeft. Het besef van de eigen persoonlijkheid zakt weg en het kan zelfs zijn dat iemand zichzelf niet herkent als hij in de spiegel kijkt.

Vervreemding

Het gevoel van vervreemding kan elk moment ontstaan en kan je zelfs overvallen. Ineens lijkt het alsof je vervreemd bent van jezelf en van je omgeving. Vervreemding komt binnen de psychiatrie vaak voor. Het kan zo ineens aanwezig zijn en even later weer zijn verdwenen. Dan lijkt het alsof het nooit heeft plaats gevonden. Bij anderen blijft dit gevoel steeds aanwezig of keert het steeds weer terug. De oorzaak van een depersonalisatie is vaak een gevolg van een psychisch trauma, bijvoorbeeld als gevolg van een verkeersongeluk of seksueel misbruik.

Symptomen

Vaak zijn de mensen zich er niet van bewust dat ze aan een depersonalisatiestoornis lijden. Kenmerken die passen bij deze stoornis zijn:

• Gevoel hebben dat je buiten het lichaam zit
• De wereld van een afstand zien
• Vervreemding wanneer je naar je eigen lichaamsdelen kijkt
• Dingen dringen nauwelijks tot je door
• Het gevoel hebben dat je elk moment aangevallen kunt worden
• Geen ambities of wensen meer hebben
• Na contact met anderen kun je jezelf gesloopt voelen
• Gevoel hebben dat je ver van de werkelijkheid staat
• Tijd lijkt niet verder te gaan
• Afvlakking van emoties

Oorzaken

Pas de laatste jaren krijgt depersonalisatie meer aandacht. Het is een reactie van het menselijk brein op een bedreigende situatie. Het wordt vaak gezien bij mensen die last hebben van depressies, angststoornissen, dwangstoornissen, schizofrenie, migraine en enkele vormen van epilepsie. Een mens dat zich bedreigd voelt en in gevaar is, zal instinctief willen vechten of vluchten. Het lichaam geeft adrenaline vrij zodat het klaar is voor actie. Angst en andere emoties kunnen geblokkeerd raken. Na de stressvolle situatie moet het lichaam weer overgaan naar een normale situatie. Wanneer de hersenen langer dan nodig in deze toestand blijven steken, kan er depersonalisatie ontstaan.

Drugs

Drugs kunnen een trigger vormen voor het ontstaan van het gevoel van vervreemding. Het gaat meestal om bewustzijnsveranderende middelen zoals ecstasy, cannabis en lsd. Wanneer iemand hier gevoelig voor is, kan het gebruik van een klein pilletje of stickie al voor langdurige depersonalisatie zorgen.

Behandeling

Wanneer depersonalisatie zonder dreiging van buitenaf ontstaat, is er iets mis en dat moet worden behandeld. Het systeem waarop de patiënt zijn bewustzijn heeft gebaseerd moet worden aangepakt. Er wordt aangeleerd om het lichaam weer beter te leren kennen en je bewust te worden van je gevoel. Je moet beter begrijpen wie je bent en terugkeren naar jezelf. Je leert zelf het leven weer actief te sturen. Dit kan met behulp van psychische hulp. Een psychiater behandelt depersonalisatie vaak met antipsychotische medicijnen. Dit geldt voor mensen die vervreemding zo beangstigend vinden dat bang zijn dat ze gek worden. Behandeling van depersonalisatie duurt meestal enkele weken tot een aantal maanden.

Lees verder

• Angststoornis: godotsyndroom
• Depressief gevoel: hoe hier vanaf te komen
• Drugssoorten op een rij en de risico's
• Manisch-depressief: een ernstige stemmingsstoornis
• Tips om gelukkiger te worden