Postpartum-complicaties: Problemen na de bevalling

Een pasgeboren baby is voor net bevallen vrouwen meestal fantastisch. Meteen is de pijn tijdens de zwangerschap en bij de bevalling vergeten en zijn vrouwen bezig met hun pasgeboren baby. Hierdoor letten ze niet meer zo hard op hun eigen gezondheid. Het lichaam maakt echter veel veranderingen door na de bevalling. Soms treden (levensbedreigende) complicaties op in de eerste zes weken na de bevalling (postpartumperiode). Het valt op voorhand niet te voorspellen welke vrouwen zullen lijden aan postpartumcomplicaties. Het is wel belangrijk voor vrouwen om de alarmtekenen te kennen van een mogelijk gevaarlijke complicatie, zodat de arts deze zo snel mogelijk kan behandelen.

• Bloeding na de bevalling
• Bloedstolsels bij net bevallen vrouwen
• Infecties in de postpartumperiode
• Geïnfecteerde incisie
• Ontsteking van baarmoederslijmvlies
• Ontsteking van het borstweefsel
• Urineweginfectie
• Postpartum pre-eclampsie
• Postpartumdepressie
• Alarmsymptomen en contact met de arts
• Psychosociale ondersteuning
• Voeding en herstel
• Langdurige complicaties en monitoring

Bloeding na de bevalling

Bij lochia (kraamvloed, kraamzuivering) gebeurt een normale afscheiding van wondvocht uit de baarmoeder bij kraamvrouwen. Wanneer echter een ongecontroleerde bloeding ontstaat waarbij een vrouw meer dan één pad (kraamverband) per uur heeft, is sprake van een ernstige bloeding waarvoor medische hulp nodig is. De net bevallen vrouw moet tevens kijken of ze eventuele stolsels verloren heeft. Sommige stolsels zijn normaal. Wanneer een bloedstolsel echter de grootte van een ei of groter bereikt heeft, duidt dit mogelijk op een ernstigere bloeding en dan is medische hulp eveneens noodzakelijk. Bij ernstig bloedverlies is een bloedtransfusie nodig.

Bloedstolsels bij net bevallen vrouwen

Bloedstolsels treden bij net bevallen vrouwen soms ook op, wat bekend is als een diep veneuze trombose. Dit start in het been, meestal in de kuit. Symptomen hiervan zijn pijn, roodheid, warmte en zwelling aan het been. Soms zijn bloedstolsels echter in staat om naar de longen te reizen. Dit levert een potentieel gevaarlijke situatie op. Bij een longembolie (afsluiting van een slagader in de longen) ervaart de patiënt ademhalingsproblemen, kortademigheid en pijn op de borst. Deze symptomen wijzen mogelijk ook op hartproblemen. Een bezoek aan de spoedeisende hulp is gerechtvaardigd wanneer een vrouw na de bevalling deze tekenen ervaart.

Infecties in de postpartumperiode

Geïnfecteerde incisie

Wanneer een open deel van het lichaam wordt blootgesteld aan bacteriën, treedt snel een bacteriële infectie op. Bij vrouwen die een keizersnede hebben ondergaan, ontstaat soms een infectie door de incisie (chirurgische snede). Een infectie kan ook optreden bij vrouwen met een vaginale bevalling waarbij een scheur in het perineum aanwezig is of waarbij een episiotomie (operatieve verwijding van de schede-ingang door insnijding van de streek tussen de uitwendige geslachtsorganen en de anus) is uitgevoerd. Tekenen van dit soort infecties zijn onder andere:

• een afscheiding of pus die uit de incisie lekt
• een niet genezende chirurgische insnijding
• een verhoogde roodheid of zwelling rond de incisie

Ontsteking van baarmoederslijmvlies

Daarnaast kan een infectie van het baarmoederslijmvlies (endometritis) optreden. Symptomen hiervan zijn:

• een gezwollen, gevoelige baarmoeder (pijn in de onderbuik)
• een slecht ruikende vaginale afscheiding of een abnormale vaginale bloeding
• griepachtige symptomen
• koorts

Ontsteking van het borstweefsel

Mastitis (ontsteking van het borstweefsel) treft ongeveer tien procent van de moeders die borstvoeding geven. Dit komt vaker voor bij vrouwen met gebarsten tepels. De vrouw presenteert zich met een pijnlijk, hard, warm, rood gebied (meestal slechts op één borst) en heeft hierbij koorts, rillingen, spierpijn, vermoeidheid of hoofdpijn.

Urineweginfectie

Na de bevalling is een vrouw meer vatbaar voor het ontwikkelen van een urineweginfectie, vooral als ze een katheter in de blaas (blaaskatheter) of een ruggenprik heeft gehad. Belangrijke tekenen van een urineweginfectie zijn moeite met urineren (plasproblemen), pijn bij het plassen (dysurie), het gevoel dat van vaak en dringend moeten plassen (pollakisurie), maar wel weinig of niets plassen (anurie), troebele urine of bloed in de urine (hematurie).

Postpartum pre-eclampsie

Pre-eclampsie is een ernstige complicatie waarbij een zwangere vrouw een hoge bloeddruk heeft en eiwit verliest via de urine (proteïnurie). Veelal verdwijnt deze zwangerschapscomplicatie na de geboorte. Postpartum pre-eclampsie verschijnt enkel na de geboorte van een kind. Volgende symptomen wijzen op de aandoening:

• hoofdpijn die niet betert, zelfs niet met medicijnen
• pijn in de rechterbovenhoek van de buik, bij de ribben
• wijzigingen in het gezichtsvermogen (oogproblemen)

Ernstige complicaties van deze aandoening zijn toevallen of een beroerte.

Postpartumdepressie

Een aantal vrouwen voelt zich erg verdrietig of overweldigd na het krijgen van een baby. Wanneer deze gevoelens kortstondig aanwezig zijn, is sprake van 'de babyblues'. De babyblues treden vaak op maar deze symptomen verdwijnen weer vanzelf. Soms verdwijnen de negatieve gevoelens echter niet of verergeren de symptomen, en dan is mogelijk sprake van een postpartumdepressie (depressie na een bevalling). Tekenen van een postpartumdepressie zijn onder andere:

• agressie ten opzichte van het kind
• de baby pijn willen doen
• een verlies van eetlust (vaak)
• een sombere stemming / extreme droefheid, vaak wisselend van intensiteit ('s avonds het hevigst) (stemmingswisselingen)
• een verlies van libido
• hoofdpijn
• inslaap- en doorslaapstoornissen
• intens verdriet
• intense angst
• intense vermoeidheid
• intense wanhoop
• rugpijn
• schuldgevoelens omdat de vrouw zich geen goede moeder vindt
• zichzelf pijn willen doen

Alarmsymptomen en contact met de arts

Een net bevallen vrouw vertrouwt het best op haar instinct. Wanneer ze zich niet goed voelt, moet ze contact opnemen (of laten opnemen) met de arts. Volgende alarmsymptomen vereisen een onmiddellijk bezoek aan de eerste hulp:

• epileptische aanvallen
• gedachten om zichzelf of de baby pijn te doen
• moeilijkheden met ademhalen of kortademigheid
• pijn in de borst

Psychosociale ondersteuning

Het belang van psychosociale ondersteuning voor net bevallen vrouwen is anno augustus 2024 verder erkend en uitgebouwd. Vrouwen die bevallen zijn, krijgen nu sneller toegang tot psychosociale hulp en steungroepen, wat bijdraagt aan een snellere herkenning en behandeling van postpartumdepressie en andere mentale gezondheidsproblemen.

Voeding en herstel

Anno augustus 2024 wordt er steeds meer aandacht besteed aan het belang van voeding voor het herstel na de bevalling. Vrouwen worden aangemoedigd om voedingsmiddelen te consumeren die rijk zijn aan ijzer, proteïnen en omega-3-vetzuren, om bloedverlies te compenseren en om zowel fysiek als mentaal herstel te ondersteunen.

Langdurige complicaties en monitoring

Langdurige monitoring van vrouwen in de postpartumperiode is cruciaal geworden om complicaties zoals pre-eclampsie en bloedstolsels vroegtijdig op te sporen en te behandelen. Dit geldt ook voor monitoring op lange termijn van mentale gezondheid, waarbij de focus ligt op het voorkomen van chronische depressie en angststoornissen.

Lees verder

• Babyblues: Milde stemmingswisselingen na bevalling van baby
• Postnatale depressie: Depressie van vrouw na bevalling
• Kraambedpsychose (postpartumpsychose): Psychose na bevalling
• Postpartum-anemie: Bloedarmoede van vrouw na de bevalling