Perichondritis: Infectie van kraakbeenvlies van buitenoor

Perichondritis is een aandoening waarbij een infectie plaatsvindt van het kraakbeenvlies van het buitenoor. Deze oorinfectie die veroorzaakt is door bacteriën, gaat gepaard met oorpijn, een zwelling en roodheid van het oor en meestal ook de vorming van een abces. Een snelle diagnose en correcte behandeling zijn nodig omdat anders vervorming van het oor of zelfs een verlies van het buitenoor optreedt. Een medicamenteuze en vaak ook een chirurgische behandeling zijn nodig. Dankzij de snelle behandeling herstelt de patiënt volledig.

• Terminologie
• Oorzaken van infectie van kraakbeenvlies van buitenoor
• Aandoeningen
• Risicofactoren
• Symptomen
• Pijnlijk oor
• Terugkerende infectie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Geïsoleerde perichondritis
• Perichondritis door auto-immuunaandoening
• Prognose
• Complicaties van perichondritis

Terminologie

De term perichondritis is eigenlijk een verkeerde benaming, aangezien het kraakbeen bijna altijd betrokken is, met abcesvorming.

Oorzaken van infectie van kraakbeenvlies van buitenoor

Kraakbeen is het dikke weefsel dat de vorm van de neus en het buitenoor creëert. Rond het kraakbeen is een dunne laag weefsel gelegen, een zogenaamd vlies. Dit is gekend als het perichondrium (kraakbeenvlies). Deze bekleding van het kraakbeen verschaft voedingsstoffen aan het kraakbeen. Bij perichondritis van de oorschelp ontstaat een infectie van deze bekleding van het kraakbeen van het buitenoor. De gramnegatieve staafvormige bacterie ‘Pseudomonas aeruginosa’ veroorzaakt het vaakst perichondritis.

Perichondritis is meestal het gevolg van een verwonding aan het oor als gevolg van:

• brandwonden
• een contactsport (zoals boksen)
• een insectenbeet
• een kras met een geïnfecteerde vingernagel
• een ooroperatie (complicatie van deze chirurgische ingreep)
• een oorpiercing (vooral een piercing door het kraakbeen)
• een snede of snijwonde op het oor
• een steenpuist op het oor
• een trauma aan de zijkant van het hoofd
• slecht behandelde otitis externa (zwemmersoor) met een afscheiding uit het oor en oorpijn

Aandoeningen

Enkele systemische ontstekingsaandoeningen zoals bijvoorbeeld granulomatosis met polyangiitis of recidiverende polychondritis (ontsteking van het kraakbeen) verhogen de kans op de oorinfectie. Het is tevens bekend dat perichondritis het symptoom is van een aantal andere ziekteprocessen die gekenmerkt zijn door immunosuppressie (verzwakking van het immuunsysteem), waaronder een hiv-geassocieerd non-Hodkin lymfoom (kanker van lymfocyten van het immuunsysteem), recidiverende polychondritis en diabetes mellitus (suikerziekte). Bij een aanzienlijk percentage van de patiënten is een significante oorzaak echter niet vast te stellen.

Risicofactoren

Een perforatie (doorboring) van het oor door het kraakbeen is vermoedelijk de belangrijkste risicofactor van perichondritis. Chirurgie, brandwonden en acupunctuur verhogen eveneens het risico op een infectie van het perichondrium.

Symptomen

Pijnlijk oor

De patiënt ervaart voor een gezwollen oor, roodheid en gevoeligheid van de oorschelp en het buitenste deel van de gehoorgang. Verder heeft de patiënt aanvankelijk doffe pijn, die zich geleidelijk ontwikkelt tot ernstige oorpijn met een etterende oorafscheiding (otorree). De oorlel is in tegenstelling tot otitis externa niet aangetast. Bij sommige patiënten is koorts of zelfs een pusophoping (abces) aanwezig. In ernstige gevallen ontstaat een vervorming van de oorstructuur.

Terugkerende infectie

Sommige patiënten ervaren meermaals een infectie; dan komen volgende tekenen tot uiting:

• duizeligheid
• een middenoorontsteking (otitis media)
• een oorafscheiding
• een slap oor
• een verminderde balans
• plotseling gehoorverlies
• tinnitus aurium (oorsuizen)

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt de diagnose van perichondritis op basis van de aanwezige symptomen een grondig lichamelijk onderzoek. Hij neemt tevens een kweek van het abces om uit te laten zoeken op welke antibiotica de infectie reageert. Het is belangrijk dit kweekje te nemen omdat de voorgeschreven antibiotica mogelijk niet effectief is en dan verwoestende complicaties ontstaan. Vaak gebeurt echter een foute of lage diagnose bij perichondritis. De infectie doet in de beginfase namelijk soms denken aan cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid). Voorts krijgt de patiënt een doorverwijzing naar een reumatoloog indien hij reeds meerdere keren perichondritis gehad heeft, omdat dan mogelijk sprake is van een auto-immuunaandoening of een andere onderliggende ziekte.

Behandeling

Geïsoleerde perichondritis

Aangezien bacteriën verantwoordelijk zijn voor de oorinfectie, schrijft de arts antibiotica voor die de patiënt oraal (via de mond) neemt of anders via een ader (intraveneus) toegediend krijgt. De behandeling is echter lastig omdat de bacteriën niet altijd gevoelig zijn voor de voorgeschreven antibiotica. De arts schrijft voorts pijnstillers voor tegen de oorpijn. Indien de patiënt een abces heeft, moet de arts dit draineren (pus afvoeren) en het dood weefsel van de huid of het kraakbeen verwijderen.

Perichondritis door auto-immuunaandoening

Auto-immuunperichondritis (perichondritis door een ontstekingsaandoening) behandelt de arts met steroïde medicatie zoals prednison om de immuunrespons te onderdrukken en te voorkomen dat hierdoor een aantasting gebeurt van het kraakbeen van het oor (en andere delen van het lichaam). De reumatoloog volgt voorts de auto-immuunaandoening op.

Prognose

Het verloop van de infectie van het kraakbeenvlies van het buitenoor is traag progressief, recidiverend, langdurig en destructief. Indien de arts tijdig een behandeling inzet en de juiste antibiotica voorschrijft, geneest de patiënt volledig.

Complicaties van perichondritis

Perichondritis leidt mogelijk tot chondritis, een infectie van het kraakbeen zelf. Dit veroorzaakt ernstige schade aan de oorstructuur. Hierdoor sterft het kraakbenige deel mogelijk af, hetgeen resulteert in een ‘bloemkooloor’ (vervormde oorschelp). Om deze complicatie te behandelen, moet de arts plastische chirurgie toepassen. Soms is de infectie dermate verwoestend dat een misvormd oor of anders zelfs het verlies van het buitenoor tot stand komt.