Beenkrampen: kramp in benen, bovenbeen, scheenbeen en kuit

Beenkrampen zijn vervelend en pijnlijk. Kramp in de benen of beenkrampen treffen meestal de kuitspier. Beenkrampen duren meestal hooguit een paar minuten, maar de (na)pijn kan 24 uur aanhouden. Kramp in de benen komt vaker voor op oudere leeftijd en tijdens de zwangerschap. De kramp kan zich voordoen in kuit of bovenbeen. Meestal zijn beenkrampen geen reden tot bezorgdheid en worden ze niet veroorzaakt door een onderliggende aandoening. Er zijn veel mogelijke oorzaken van beenkrampen, zoals een slechte bloedcirculatie in je benen, te intensieve belasting van je been- en kuitspieren tijdens het sporten, actief zijn bij hoge temperaturen, spierpijn, uitdroging en een magnesium- of kaliumtekort. Risicofactoren kan kramp in de benen zijn uitdroging, sommige medicijnen, platvoeten en alcoholmisbruik. Beenkrampen kun je voorkomen door meer voedingsmiddelen te eten met veel vitaminen en magnesium en calcium, door voldoende te drinken en door je spieren te strekken voor het sporten.

• Wat is kramp in de benen?
• Symptomen van beenkrampen
• Oorzaken van beenkrampen
• Uitdroging
• Mineralentekort
• Vitaminentekort
• Zwangerschap
• Overbelasting
• Vermoeidheid
• Zitten of staan
• Perifere vaatziekte
• Multiple sclerose
• Artrose
• Diabetische perifere neuropathie
• Trage schildklier
• Andere oorzaken van kramp in de benen
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen beenkrampen
• Behandeling van beenkrampen
• Zelfzorg
• Medicatie
• Onderliggende aandoening behandelen
• Prognose
• Preventie kramp in bovenbeen of kuit

Wat is kramp in de benen?

Een beenkramp is een scherpe, plotselinge samentrekking van spieren in de kuit of bovenbeen, die gewoonlijk een tiental seconden tot een paar minuten duurt. Als je getroffen wordt door een beenkramp, kun je de pijn verlichten door de spier voorzichtig uit te rekken. Als je er regelmatig last van hebt, is het verstandig om een langetermijnoplossing voor kramp in de benen te vinden.

Beenkrampen
Iedereen krijgt vroeg of laat wel eens te maken met kramp in de benen; kramp in de kuit of kuitkrampen, kramp in de bovenbeen (achterkant) of kramp in het scheenbeen. Spierkrampen kunnen je op de slechtst mogelijke momenten treffen; of je nu 's nachts in bed ligt of aan het hardlopen bent. De scherpe, stekende pijn kan je even helemaal ontregelen. Als krampen in de benen aanhouden, kunnen ze zelfs nog irritanter worden, waardoor ze van invloed zijn op je normale activiteiten of op je slaap.

Huisarts
Om kramp in de benen te voorkomen, moet je ervoor zorgen dat je gezond en gevarieerd eet en dat je lichaam voldoende rust krijgt. Je moet ook eventuele onderliggende problemen die kunnen bijdragen aan beenkrampen, zoals perifeer arterieel vaatlijden of schildklierproblemen, uitsluiten. Ga naar je huisarts als je regelmatig last hebt van beenkrampen.

Symptomen van beenkrampen

Kenmerkend aan beenkrampen is dat deze pijnlijk is en vaak ernstig. Meestal moet je stoppen met de activiteit waarmee je bezig was en verlichting zoeken van de beenkramp; je kunt de getroffen spier niet gebruiken zolang de kramp voortduurt. Ernstige beenkrampen kunnen gepaard gaan met pijn en zwelling, die soms tot enkele dagen na de initiële kramp kan voortduren. Op het moment van de beenkramp, zal de verkrampte spier opzwellen, voelt hij erg stevig aan en kan deze gevoelig zijn.

Oorzaken van beenkrampen

Uitdroging

Een van de klassieke oorzaken van beenkrampen en dan met name kuitkrampen, is uitdroging. Zowel amateursporters als professionele sporter hebben te maken met krampen, vooral tijdens de zomermaanden, in de hitte zonder voldoende te drinken. De reden dat uitdroging kramp veroorzaakt, kan komen doordat een tekort aan vloeistoffen in het lichaam ervoor zorgt dat de zenuwuiteinden gevoelig worden. Het veroorzaakt contracties in de ruimte rond de zenuw en toenemende druk op motorische zenuwuiteinden. Deze toestand wordt verergerd door bepaalde weersomstandigheden (broeierig weer) of door te sporten, omdat je meer vocht verliest door te zweten.

Mineralentekort

Het is niet alleen water dat je zweet. Verloren elektrolyten kunnen ook bijdragen aan beenkrampen. Als je een tekort aan bepaalde elektrolyten en andere mineralen hebt, kan dit spontane kramp veroorzaken. Een tekort aan natrium, calcium, magnesium of kalium kunnen stuk voor stuk leiden tot beenkramp. Sportdrankjes die over het algemeen bestaan uit water, koolhydraten en elektrolyten, kunnen krampen helpen verminderen, evenals verstandig eten. Bananen, zoete aardappelen, spinazie, yoghurt en noten zijn rijk aan spiervriendelijke mineralen en kunnen de tekortkomingen die krampen in de benen kunnen veroorzaken, voorkomen.

Vitaminentekort

Verschillende vitaminetekorten kunnen direct of indirect leiden tot spierkrampen. Het kan hierbij gaan om vitamine B1-tekort, vitamine B5-tekort en een vitamine B6-tekort. Ook een vitamine E-tekort kan aanleiding geven tot beenkrampen. De precieze rol van een tekort aan deze vitaminen bij het veroorzaken van krampen is onbekend.

Zwangerschap

Zwangerschap verhoogt het risico van krampen in de benen, vooral tijdens het tweede en derde trimester. Dit komt waarschijnlijk omdat de kans op magnesium- en kaliumgebrek tijdens de zwangerschap hoger is. Een vrouw die zwanger is en beenkrampen heeft, moet gehydrateerd blijven en overwegen een magnesiumsupplement te nemen (in samenspraak met de huisarts of verloskundige).

Overbelasting

Los van de hydratatiestatus van een atleet of sporter, ervaren veel mensen kramp in de benen als gevolg van overbelasting. Als je een lange afstand loopt of deelneemt aan een bootcamp, kun je later beenkrampen krijgen. Het zenuwstelsel is meestal de schuldige. Wanneer de zenuwen van de hersenen en het ruggenmerg naar de spier overmatig belast worden, krijg je vaak een onwillekeurige kramp. Rust en strekken zijn extra belangrijk in deze situaties. Overigens kan ook een toename van het trainingsvolume of de intensiteit krampen veroorzaken. Langzaam opbouwen van het trainingsprogramma, zo luidt het advies, wil je beenkrampen voorkomen.

Vermoeidheid

Je bent misschien meer vatbaar voor kramp in de benen als je al oververmoeid bent. Je eet misschien wat ongezonder of vergeet goed te hydrateren, of, als je lichaam niet genoeg tijd heeft gehad om te herstellen van je laatste sporttraining, zijn je spieren misschien al vermoeid. Een vermoeide spier verliest meer voedingsstoffen dan hij gebruikt, dus hij werkt niet op zijn hoogtepunt. Nachtelijke krampen in de benen, die meer dan de helft van de volwassenen treffen, kunnen ook worden veroorzaakt door vermoeidheid. Hoewel er geen definitieve oorzaak van nachtelijke kramp in de benen is, wordt deze klacht geassocieerd met spiervermoeidheid en zenuwstoornissen.

Zitten of staan

Spieren zijn ontworpen om te bewegen, samentrekken en uit te rusten. Dus als je iets ongewoons doet, zoals de hele dag achter je bureau zitten of langere tijd in de rij staan bij een pretpark, dan kun je wat kramp in de benen ervaren. Gedurende langere tijd staan kan begrijpelijkerwijs bijdragen aan spiervermoeidheid, wat op zijn beurt beenkrampen kan veroorzaken. Maar te veel zitten is niet noodzakelijkerwijs beter. Langdurig zitten kan de spieren vatbaar maken voor storingen, omdat de spiervezels hyperactief kunnen worden. Als je kramp in de benen krijgt, ga dan zitten voordat je spieren zich te moe voelen. En als je lang blijft zitten, probeer dan minstens ieder uur de benen te strekken en een paar minuten rond te lopen.

Medicijnen
Als er geen voor de hand liggende oorzaak van de kramp in de benen is, is het zinnig om te kijken of het misschien komt door medicijnen die je gebruikt. Diuretica (plaspillen), medicijnen die worden gebruikt om de bloeddruk te verlagen, kunnen krampen veroorzaken omdat ze veel vocht en zouten afvoeren. Andere medicijnen die beenkrampen kunnen veroorzaken, zijn:

• medicijnen voor osteoporose (botontkalking), zoals raloxifeen en teriparatide. Beide middelen remmen de afbraak van botten en maken ze steviger.
• Intraveneuze ijzersucrose (gebruikt voor de behandeling van bloedarmoede).
• Astmamedicatie zoals albuterol (luchtwegverwijder voor mensen met astma of chronische obstructieve longziekte, COPD).
• Geconjugeerde oestrogenen (vrouwelijke geslachtshormonen), gebruikt bij overgangsklachten.
• Pijnmedicatie zoals naproxen en pregabaline (middel tegen epilepsie en voor zenuwpijn).
• Statines worden ook geassocieerd met spierkrampen in het algemeen. Deze middelen worden gebruikt om het cholesterol te verlagen.

Perifere vaatziekte

Als de kramp in je benen spontaan de kop op lijkt te steken en niet gerelateerd is aan beweging, dan is het verstandig om je arts te raadplegen om een onderliggende aandoening uit te sluiten. Bijvoorbeeld perifere vaatziekte, waarbij cholesterol de bloedvaten in de benen verstopt en de bloedstroom belemmert. Perifere vaatziekte kan beenkrampen veroorzaken, omdat er mogelijk niet genoeg bloed in de benen komt.

Multiple sclerose

Krampen in de benen kunnen ook een symptoom zijn van multiple sclerose (MS) van het zenuwstelsel. Sommige mensen met MS hebben last van spierspasmen, waaronder een reeks onwillekeurige spierkrampen en -trillingen, evenals kramp in de benen.

Artrose

Bij artrose verandert het kraakbeen met klachten als stijfheid en gewrichtspijn. Mensen met artrose kunnen ook spierspasmen en krampen in de benen ervaren. Deze beenkrampen in de benen zijn meestal gekoppeld aan artrose van de wervelkolom, die in ernstige mate kan leiden tot beknelde zenuwen of andere vorm van zenuwbeschadiging.

Diabetische perifere neuropathie

Een te hoge bloedsuikerspiegel bij mensen met diabetes type 2 kan leiden tot schade aan de zenuwen in de benen, voeten, armen en handen, wat diabetische perifere neuropathie wordt genoemd. Deze zenuwbeschadiging leidt vaak tot gevoelloosheid of tintelingen, maar het kan ook spiertrekkingen en volwaardige krampen in de benen veroorzaken als de zenuwen in de benen niet goed werken. Diabetesbehandeling kan verdere zenuwbeschadiging (diabetische neuropathie) helpen voorkomen.

Trage schildklier

Schildklieraandoeningen kunnen ook bijdragen aan kramp in de benen. Mensen met een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) produceren te weinig schildklierhormoon, en dat tekort kan de zenuwen beschadigen die signalen uit je hersenen en ruggengraat naar je armen en benen sturen. Sommige mensen met een traag werkende schildklier zullen tintelingen of gevoelloosheid in hun spieren voelen, terwijl anderen misschien beenkrampen ervaren.

Andere oorzaken van kramp in de benen

Andere aandoeningen die beenkrampen kunnen veroorzaken zijn:

• de ziekte van Addison;
• alcoholmisbruik;
• levercirrose;
• diarree;
• platvoeten;
• gastric bypass (maagomleiding);
• chronisch nierfalen;
• hemodialyse;
• kankerbehandeling;
• loodvergiftiging;
• sarcoïdose;
• spierpijn;
• vaatziekte en veneuze insufficiëntie;
• orale anticonceptie; en
• ziekte van Parkinson.

Risicofactoren

Oudere mensen hebben meer kans op beenkrampen of kramp in de benen. Spierverlies begint vanaf je vijfenveertigste levensjaar en neemt toe naarmate je minder actief bent. Dit verhoogt het risico op krampen. Tussen 50 en 60 procent van de volwassenen en 7 procent van de kinderen heeft wel eens last van krampen, en de kans daarop neemt toe met de leeftijd. Beenkrampen komen vaker voor tijdens de zwangerschap.

Een andere factor die het risico op spierkrampen kan vergroten, is uitdroging. Sporters die moe en uitgedroogd raken door met warm weer intensief te sporten, ontwikkelen vaak spierkrampen. Je loopt mogelijk ook een groter risico op spierkrampen in de benen of elders als je diabetes hebt, of een zenuw-, lever- of schildklieraandoening.

Alarmsymptomen beenkrampen

Spierkrampen verdwijnen meestal vanzelf en vereisen zelden medische zorg. Raadpleeg echter je huisarts als de beenkrampen:

• ernstig ongemak veroorzaken
• gepaard gaan met zwelling van de benen, roodheid of huidveranderingen
• gepaard gaan met spierzwakte
• regelmatig optreden
• niet verbeteren met zelfzorg
• niet geassocieerd worden met een voor de hand liggende oorzaak, zoals zware lichamelijke inspanning

Neem contact op met je huisarts als de kramp in de benen de kwaliteit van leven aantast; bijvoorbeeld als je vaak spasmen in de benen hebt of als er slaapproblemen ontstaan, waardoor een slaapgebrek optreedt. Ook bij bijkomende klachten en symptomen is het verstandig om een arts te raadplegen.

Behandeling van beenkrampen

Zelfzorg

De meeste beenkrampen kunnen worden gestopt als je spier kan strekken, wat soms niet gemakkelijk is bij kramp in de bovenbenen. Bij veel krampen van de voeten en benen kan dit rekken vaak worden bereikt door rechtop te staan ​​en rond te lopen. Bij een kramp in de kuit kan je je been strekken en voorzichtig de grote teen naar je toe strekken, dus richting je scheenbeen. Bijna direct zal door het strekken van de kuitspier de kuitkramp worden opgeheven. Het zachtjes masseren van de spier helpt om de spier te ontspannen, evenals het toepassen van warmte. Als de kramp gepaard gaat met vochtverlies, zoals vaak het geval is bij krachtige lichamelijke activiteit, is vervanging van vocht en elektrolyten (vooral natrium en kalium) essentieel.

Medicatie

Geneesmiddelen zijn over het algemeen niet nodig om een ​​normale beenkramp te behandelen die actief is, aangezien de meeste krampen spontaan verdwijnen voordat voldoende geneesmiddel wordt geabsorbeerd om zelfs maar enig effect te hebben. Spierverslappers kunnen in bepaalde situaties op korte termijn worden gebruikt om spierkrampen te verminderen als gevolg van een blessure of een andere tijdelijke gebeurtenis. Voorts worden injecties met therapeutische doses botulisme-toxine (Botox) met succes toegepast voor sommige dystonische spieraandoeningen (waarbij een stoornis in de spierspanning optreedt) die zijn gelokaliseerd op een beperkte groep spieren. Een goede respons kan enkele maanden of langer duren en de injectie moet om de zoveel tijd worden herhaald.

Onderliggende aandoening behandelen

De behandeling van beenkrampen die verband houden met specifieke medische aandoeningen, richt zich in het algemeen op de behandeling van de onderliggende aandoening. Soms worden aanvullende medicijnen voorgeschreven die specifiek bedoeld zijn voor de krampen.

Prognose

Krampen in de benen die tijdens de zwangerschap optreden, verdwijnen normaal gesproken ne de geboorte van je kindje. Bij de meeste andere oorzaken verdwijnen de beenkrampen na enkele minuten en keren ze niet meer terug. Bij aanhoudende klachten van kramp in de benen, is het verstandig je huisarts te raadplegen zodat uitgezocht kan worden wat de precieze oorzaak is. Als de beenkrampen het gevolg zijn van een onderliggende aandoening, is het mogelijk om de klachten te verminderen door het aanpakken van het onderliggende probleem.

Preventie kramp in bovenbeen of kuit

De volgende maatregelen kunnen beenkrampen helpen voorkomen:

• Eet meer voedingsmiddelen met veel vitaminen en magnesium en calcium.
• Blijf goed gehydrateerd, dus voldoende drinken.
• Strek goed voor het sporten: een goede warming-up, maar vergeet de cooling-down niet.
• Draag geschikt schoeisel, vooral als je platvoeten of andere voetproblemen hebt..
• Blijf fit door voldoende te bewegen.
• Als je sport, zorg dan dat je programma geschikt is voor jouw situatie en dat de opbouw geleidelijk verloopt. Vermijd overbelasting gedurende langere perioden.

Lees verder

• Spierkrampen: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie van spierkramp (special)
• Kuitkrampen of kramp in kuit tijdens slapen, oorzaak
• Spierkrampen: krampen in handen, armen, benen, kuiten en rug
• Kramp in voet of voetkramp: oorzaken van voetkrampen
• Teenkrampen: oorzaken van kramp in de tenen of teenkramp
• Spierpijn: oorzaken en symptomen spierpijn in benen en armen