Kramp in voet of voetkramp: oorzaken van voetkrampen

Kramp in de voet of voetkramp komt voor als een spier in je voet plotseling krachtig samentrekt en niet kan ontspannen. Het gevoel dat je krijgt bij kramp in de voet varieert van een lichte spiertrekking tot een intense spasme die veel pijn veroorzaakt. Veel mensen hebben alleen 's nachts last van voetkramp. Een voetkramp is meestal onschadelijk. Met zelfzorgmaatregelen kun je voetkramp vaak goed de baas. Als been- of voetkrampen incidenteel voorkomen, kun je ze over het algemeen zelf de baas. Als krampen in de voet echter vaak voorkomen, aanhoudend of ernstig zijn of als je je zorgen maakt, of zijn de medicijnen die je slikt de schuldige, neem dan contact op met je huisarts. De huisarts kan bekijken of er een medisch probleem is dat verantwoordelijk is voor de kramp in je voet.

• Kramp in de voet
• Overdag en/of 's nachts voetkrampen
• Wat zijn voetkrampen?
• Voet- en beenkrampen: een veelvoorkomend probleem
• Vóórkomen van voetkrampen
• Anatomie en fysiologie van de voeten
• Oorzaken van voetkrampen
• Wat te doen bij voetkrampen?
• Leven met voetkrampen
• Oorzaken van (aanhoudende) voetkramp
• Uitdroging
• Sporten zonder uit te rekken
• Bijwerkingen van medicijnen
• Leeftijd en activiteitenniveau
• Zwangerschap
• Voedingstekort
• Schoenen
• Voerkrampen door stress en angst
• Kramp in voet tijdens de overgang
• Medische aandoeningen
• Diabetes
• Trage schildklier
• Bloedarmoede
• Nierziekten
• Leverziekten
• Hartziekten
• Kramp in de voet door warmte
• Risicogroepen en -factoren voor voetkrampen
• Voetkrampen stoppen
• Algemene maatregelen
• Appelazijn, augurkensap en mosterd
• Huisarts inschakelen
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en voetonderzoek
• Bloedonderzoek
• Voetanalyse
• EMG (elektromyogram)
• Behandeling van voetkrampen
• Prognose van krampen in de voet(en)
• Complicaties van voetkrampen
• Preventie van krampen in je voet

Kramp in de voet

Overdag en/of 's nachts voetkrampen

Voetkrampen kunnen zowel overdag als 's nachts optreden en kunnen erg vervelend zijn. Overdag kunnen ze je dagelijkse activiteiten verstoren, terwijl ze 's nachts je slaap kunnen onderbreken en je met een pijnlijk, gespannen gevoel achterlaten. Vooral 's nachts kunnen krampen plotseling opkomen, waardoor je wakker schrikt en direct moet proberen de pijn te verlichten. Deze krampen kunnen variëren in intensiteit, van een kortstondige samentrekking tot een langdurige, pijnlijke sensatie. Of ze nu overdag of 's nachts voorkomen, het is belangrijk om te begrijpen hoe je ermee om kunt gaan en wat je kunt doen om ze te voorkomen.

Wat zijn voetkrampen?

Voetkrampen kunnen je op de meest onverwachte momenten overvallen. Misschien heb je er ooit zelf mee te maken gehad – die plotselinge, stekende pijn die je dwingt om abrupt te stoppen met wat je aan het doen bent. Voetkrampen ontstaan wanneer de spieren in je voet onvrijwillig samentrekken, wat resulteert in een gespannen, soms bijna ondraaglijke sensatie. Dit fenomeen kan zowel overdag als 's nachts optreden, en de ervaring kan variëren van kortstondig ongemak tot een meer intense, pijnlijke ervaring die enkele minuten kan aanhouden.

Voet- en beenkrampen: een veelvoorkomend probleem

Voet- en beenkrampen hebben veel gemeen en worden vaak als twee kanten van dezelfde medaille beschouwd. Naar schatting zal maar liefst één op de drie volwassenen in zijn leven te maken krijgen met spierkrampen in de onderste ledematen. Deze krampen zijn niet gebonden aan een specifieke leeftijdsgroep en kunnen dus iedereen treffen, ongeacht hoe fit je bent. Voor veel mensen is vooral de nacht een uitdaging – rond de 60 procent van de volwassenen heeft wel eens nachtelijke voet- of kuitkrampen ervaren. Je ligt rustig te slapen, en plotseling zorgt een verkrampte kuit of voet ervoor dat je wakker schrikt, terwijl de pijn door je spieren trekt. Wat een rustgevende nacht had moeten zijn, verandert dan in een ongemakkelijke worsteling om de kramp weer onder controle te krijgen.

Vóórkomen van voetkrampen

Voetkrampen in Nederland en België
Voetkrampen zijn een veelvoorkomend probleem dat mensen van alle leeftijden, geslachten en achtergronden kan treffen. Het verschijnsel komt wereldwijd voor, hoewel er aanzienlijke regionale verschillen bestaan in de prevalentie, waarschijnlijk als gevolg van genetische, culturele en omgevingsfactoren. Wereldwijd ervaart naar schatting 30 procent van de volwassenen voetkrampen, met variërende frequentie en ernst. Nachtelijke voetkrampen zijn bijzonder gangbaar, waarbij bijna 60 procent van de volwassenen minstens één keer in hun leven te maken krijgt met krampen tijdens de slaap. Dit soort krampen komt zowel bij mannen als vrouwen voor, al suggereren sommige onderzoeken dat vrouwen een iets hogere kans hebben op het ervaren van nachtelijke krampen, mogelijk door hormonale schommelingen.

Voetkrampen bij kinderen
In Nederland en België zijn voetkrampen eveneens een bekend probleem. Geschat wordt dat ongeveer 25 tot 35 procent van de volwassen bevolking in deze landen regelmatig te maken heeft met voetkrampen. Regionale verschillen binnen Nederland en België kunnen deels worden toegeschreven aan variaties in dieet, fysieke activiteit en zelfs culturele gewoonten. In sommige gemeenschappen is bijvoorbeeld het gebruik van bepaalde kruiden of voedingsmiddelen gangbaarder, wat invloed kan hebben op de spiergezondheid en daarmee op het risico op krampen. In landelijke gebieden, waar mensen vaker fysiek werk verrichten, komen voetkrampen vaker voor dan in stedelijke omgevingen, waar een zittende levensstijl meer voorkomt.

Voetkrampen bij ouderen
Bij kinderen komen voetkrampen minder vaak voor dan bij volwassenen, maar ze zijn zeker niet ongewoon. Kinderen kunnen vooral tijdens groeifasen last krijgen van krampen, wat vaak te maken heeft met de snelle veranderingen in hun lichaam. Ongeveer 7 tot 10 procent van de kinderen ervaart op enig moment voet- of beenkrampen, vaak 's nachts. Dit wordt soms ook wel groeipijn genoemd, hoewel de exacte oorzaak van deze krampen vaak moeilijk te achterhalen is. Bij kinderen is er geen duidelijk verschil tussen jongens en meisjes wat betreft de kans op voetkrampen.

Genetische en culturele factoren
Ouderen vormen een groep met een verhoogd risico op voetkrampen. Naarmate mensen ouder worden, neemt de spiermassa af, wat kan leiden tot een verhoogd risico op spierkrampen, waaronder voetkrampen. Daarnaast kunnen een slechtere doorbloeding, medicatiegebruik en een tekort aan essentiële mineralen zoals magnesium en kalium bijdragen aan het ontstaan van krampen bij ouderen. In verzorgingstehuizen is het aantal ouderen met nachtelijke voetkrampen aanzienlijk hoger dan bij zelfstandig wonende ouderen. Tot wel 50 procent van de ouderen in verzorgingstehuizen heeft te maken met regelmatige krampen, wat hun slaap en daarmee hun algehele gezondheid negatief kan beïnvloeden.

Klimaat en voetkrampen
Genetische factoren spelen ook een rol bij de gevoeligheid voor voetkrampen. Uit onderzoek blijkt dat mensen met een familiegeschiedenis van krampen een verhoogde kans hebben om zelf ook krampen te ontwikkelen. Dit suggereert dat er een erfelijke component kan zijn die de kans op krampen vergroot. Daarnaast kunnen culturele factoren en gewoonten invloed hebben op de prevalentie van voetkrampen. In sommige culturen is het bijvoorbeeld gebruikelijk om op blote voeten te lopen, wat invloed kan hebben op de voetspieren en mogelijk het risico op krampen verhoogt. In andere culturen waar mensen vaker gesloten, ondersteunende schoenen dragen, lijken voetkrampen juist minder vaak voor te komen.

Invloed op kwaliteit van leven
Wereldwijd zijn er ook verschillen in de prevalentie van voetkrampen op basis van klimaat. In warmere klimaten hebben mensen vaker last van krampen door uitdroging en elektrolytenverlies, vooral wanneer zij fysiek actief zijn in de hitte. In koudere klimaten kunnen krampen juist optreden door het samentrekken van de bloedvaten en verminderde doorbloeding naar de spieren. Atleten in zowel warme als koude klimaten hebben te maken met verhoogde risico's op krampen, afhankelijk van de specifieke omstandigheden waaronder zij trainen of sporten.

Voetkrampen voorkómen
Ondanks dat voetkrampen meestal onschuldig zijn, kunnen ze een aanzienlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven, vooral wanneer ze vaak of intens zijn. De gevolgen zijn niet alleen fysieke pijn, maar ook verstoring van de nachtrust, wat kan leiden tot vermoeidheid, concentratieproblemen en een algemeen gevoel van malaise. Het begrijpen van hoe vaak voetkrampen voorkomen, welke bevolkingsgroepen het meeste risico lopen, en welke factoren van invloed zijn, is essentieel om effectieve preventieve maatregelen te ontwikkelen en het welzijn van mensen te verbeteren.

Anatomie en fysiologie van de voeten

Een meesterwerk van anatomie: de structuur van de voet
Wist je dat de menselijke voet uit maar liefst 26 botten bestaat, wat neerkomt op een kwart van alle botten in je hele lichaam? Deze complexiteit geeft ons de flexibiliteit en stevigheid die we nodig hebben voor al onze dagelijkse bewegingen.

De menselijke voet is een complex en ingenieus onderdeel van het lichaam, bestaande uit 26 botten, 33 gewrichten, en meer dan 100 spieren, pezen en ligamenten. Deze structuren werken samen om de voet zowel stabiliteit als flexibiliteit te bieden, waardoor we kunnen staan, lopen, rennen en balanceren. De botten van de voet zijn onderverdeeld in drie secties: de voorvoet (metatarsalen en tenen), de middenvoet (voornamelijk de tarsale botten, die de voetboog vormen) en de achtervoet (bestaande uit de hiel en enkelbotten). De spieren en pezen in de voet spelen een cruciale rol bij de beweging van de voet en het handhaven van de voetboog.

De dynamiek van de voetspieren: intrinsiek en extrinsiek
Ongeveer 20 procent van de spieren in de voet zijn intrinsiek, en deze spieren helpen ons om de voetboog stabiel te houden en fijne bewegingen uit te voeren. De extrinsieke spieren daarentegen zorgen voor kracht en stabiliteit, vooral tijdens het lopen en rennen.

De voetspieren zijn onderverdeeld in intrinsieke en extrinsieke spieren. De intrinsieke spieren liggen binnen de voet zelf en helpen bij fijne motoriek, zoals het buigen en strekken van de tenen. De extrinsieke spieren beginnen in het onderbeen en strekken zich uit naar de voet, waarbij ze kracht leveren voor grotere bewegingen zoals lopen en springen. Pezen, zoals de Achillespees, verbinden deze spieren met de botten en zijn essentieel voor het overbrengen van krachten tijdens beweging.

Doorbloeding en zenuwen: de levensader van de voet
Wist je dat de arteria dorsalis pedis, een van de belangrijkste slagaders in de voet, vaak wordt gebruikt door artsen om de bloedsomloop in het onderlichaam te controleren? Een goede doorbloeding is essentieel om krampen en andere spierproblemen te voorkomen.

De doorbloeding van de voet wordt verzorgd door verschillende slagaders, zoals de arteria dorsalis pedis en de arteria tibialis posterior, die zuurstof en voedingsstoffen naar de weefsels van de voet brengen. Een goede bloedtoevoer is essentieel voor de spierfunctie en het herstel van spierweefsel na inspanning. De zenuwen van de voet, zoals de nervus peroneus en de nervus tibialis, zorgen voor de sensorische en motorische aansturing van de voet. Zij zijn verantwoordelijk voor het gevoel in de voet en voor het sturen van signalen naar de spieren om beweging mogelijk te maken.

Waarom krijgt de voet krampen? De relatie met de anatomie
Uit onderzoek blijkt dat tot wel 60 procent van de mensen wereldwijd ooit last krijgt van nachtelijke voetkrampen. Deze krampen kunnen sterk variëren in duur en intensiteit, van enkele seconden tot meerdere minuten.

Voetkrampen ontstaan meestal door een verstoring in de normale functie van de spieren, zenuwen of de bloedtoevoer in de voet. De spieren in de voet kunnen onwillekeurig samentrekken door overbelasting, uitdroging, een tekort aan elektrolyten zoals magnesium en kalium, of door een verminderde bloedtoevoer. Omdat de spieren in de voet voortdurend worden gebruikt om het evenwicht te bewaren en te bewegen, zijn ze vatbaar voor vermoeidheid, vooral als ze langdurig worden belast zonder voldoende rust.

De rol van zenuwirritatie bij voetkrampen
Interessant is dat zenuwirritatie vaak voorkomt wanneer de voet langdurig in een ongemakkelijke positie ligt, zoals tijdens het slapen. Hierdoor kunnen de zenuwen tijdelijk onder druk komen te staan, wat krampen kan veroorzaken.

De zenuwen die de voet aansturen, kunnen ook een rol spelen bij het ontstaan van krampen. Wanneer een zenuw geïrriteerd raakt, bijvoorbeeld door overmatig gebruik, druk of een slechte lichaamshouding, kan dit leiden tot een verhoogde prikkelbaarheid van de spieren, waardoor deze gaan verkrampen. Dit gebeurt vaak 's nachts, wanneer de voeten in een bepaalde positie liggen die de zenuwen onder spanning kan zetten.

Als het bloed niet stroomt: doorbloeding en voetkrampen
Bijna 40 procent van de volwassenen boven de 50 ervaart af en toe voetkrampen als gevolg van een verminderde doorbloeding. Dit komt vaak voor bij mensen met vaatziekten of een zittende levensstijl.

Ook een verminderde doorbloeding kan bijdragen aan voetkrampen. Als de bloedtoevoer naar de spieren beperkt is, krijgen de spieren minder zuurstof en voedingsstoffen, wat kan leiden tot een ophoping van afvalstoffen zoals melkzuur. Deze ophoping kan de spieren prikkelen en ervoor zorgen dat ze onwillekeurig samentrekken, wat resulteert in krampen. Vooral mensen met vaatproblemen of een zittende levensstijl kunnen hier gevoelig voor zijn.

Voorkomen is beter dan genezen: preventie van voetkrampen
Wist je dat voldoende hydratatie en een gevarieerd dieet rijk aan magnesium en kalium kan helpen om krampen te voorkomen? Deze mineralen zijn essentieel voor een goede spierfunctie en het voorkomen van ongewenste spiersamentrekkingen.

Daarnaast kunnen de intrinsieke en extrinsieke spieren van de voet onder specifieke omstandigheden, zoals overmatige belasting of langdurig staan, verkrampen door vermoeidheid en onvoldoende herstel. Het handhaven van een gezonde voetspierfunctie, met voldoende rust, hydratatie en inname van elektrolyten, kan helpen om krampen te voorkomen en de algemene gezondheid van de voet te bevorderen.

Oorzaken van voetkrampen

Ondanks dat been- en voetkrampen doorgaans onschuldig zijn, kunnen ze een behoorlijke impact hebben op je nachtrust en dagelijkse activiteiten. Het gebrek aan slaap als gevolg van nachtelijke krampen kan bijvoorbeeld overdag leiden tot vermoeidheid en concentratieproblemen. De oorzaken van deze krampen zijn divers – uitdroging, overbelasting van de spieren, een tekort aan belangrijke mineralen zoals magnesium of kalium, maar ook een slechte doorbloeding kunnen bijdragen aan het ontstaan van krampen. Zelfs een verkeerde houding of lang in dezelfde positie blijven zitten kan al een kramp veroorzaken.

Wat te doen bij voetkrampen?

Wat kun je doen als je getroffen wordt door zo'n kramp? Voor veel mensen werkt het om voorzichtig de voetspieren te rekken en even op de tenen te lopen. Een warme douche of het masseren van de verkrampte spier kan ook helpen om verlichting te bieden. Preventieve maatregelen, zoals voldoende water drinken en ervoor zorgen dat je dieet rijk is aan magnesium en kalium, kunnen ook effectief zijn in het verminderen van de frequentie van krampen. En vermoed beenkrampen vaak lastig te voorspellen zijn, kan een bewuste warming-up voor het slapen gaan, zoals zachte stretchoefeningen, een verschil maken voor wie hier vaak 's nachts mee worstelt.

Leven met voetkrampen

Voetkrampen zijn misschien niet levensbedreigend, maar ze kunnen wel degelijk je kwaliteit van leven beïnvloeden. Het begrijpen van de oorzaken en mogelijke oplossingen is dan ook een stap in de goede richting om weer controle te krijgen over je spieren – en je nachtrust.

Oorzaken van (aanhoudende) voetkramp

Kramp in de voet komt vaak voor zonder bekende oorzaak. Er zijn echter enkele medische oorzaken van voetkrampen.

Uitdroging

Men ging er lange tijd vanuit dat uitdroging een belangrijke factor was in het ontstaan van spierkrampen. Recent onderzoek heeft aangetoond dat milde uitdroging wellicht niet de oorzaak is van door inspanning veroorzaakte krampen.[1] Toch kan het geen kwaad om je lichaam gehydrateerd te houden. Niet genoeg water drinken, kan tal van gezondheidsproblemen veroorzaken. De hoeveelheid water dat je lichaam nodig heeft om gehydrateerd te blijven, hangt af van je gewicht, leeftijd, temperatuur en mate van inspanning. Volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum moeten heeft een volwassene gemiddeld 1,5 tot 2 liter per dag aan vocht nodig in de vorm van dranken.[2]

Sporten zonder uit te rekken

De meeste mensen rekken of stretchen voor het sporten. Rekken is het (tijdelijk) oprekken van een spier. Het strekken van kuiten en voeten voordat je gaat trainen, is een geweldige manier om krampen te voorkomen. Ga niet meteen sporten nadat je gegeten hebt. Luister naar (de grenzen van) je lichaam, vooral je voeten, en overdrijf het niet als je sport.

Vele mensen die gaan zwemmen hebben ook last van voetkramp. Het is belangrijk om je spieren op de kant los te maken en te beginnen met een rustig inzwemprogramma. Zorg dat je voldoende drinkt en dan niet alleen tijdens de training, maar ook al in de uren daarvoor. Mogelijk dat aanvullende mineralen helpen. Verder is het goed om overdag de spieren op te rekken waar je kramp krijgt, bijvoorbeeld vier keer per dag 3 keer 10 seconden per spiergroep.

Bijwerkingen van medicijnen

Bepaalde medicijnen kunnen een onaangenaam neveneffect van voet- en beenkrampen hebben. Voorbeelden van geneesmiddelen die krampen kunnen veroorzaken, zijn onder meer:

• diuretica (plaspillen), voorgeschreven bij hoge bloeddruk en hartfalen;
• antipsychotica, medicijnen die vooral worden gebruikt ter behandeling van een psychose;
• bètablokkers, vaak voorgeschreven bij hart- en vaatziekten;
• fibraten, deze medicijnen beïnvloeden vooral het triglyceriden- en het HDL-cholesterolgehalte;
• statines, gebruikt om het cholesterol te verlagen;
• ACE-remmers, voorgeschreven bij hoge bloeddruk en hartfalen;
• bèta-2-agonisten, ontspannen de spieren in de luchtwegen, voorgeschreven bij astma en COPD;
• angiotensine II-receptorantagonisten, voorgeschreven bij hartfalen, bij hoge bloeddruk, onder meer als gevolg van nieraandoeningen, en bij migraine.

Als je vermoedt dat medicatie de aanhoudende of blijvende voetkrampen bij jou veroorzaakt, neem dan contact op met de arts om te zien of een lagere dosering of een alternatief medicijn mogelijk is.

Leeftijd en activiteitenniveau

Voetkrampen komen vaker voor bij ouderen. Naarmate je ouder wordt zal je spiermassa minder worden en zenuwen gaan ook in kwaliteit achteruit, waardoor gemakkelijker krampen kunnen ontstaat. Stretchen, actief blijven en een voedzaam dieet volgen, kan oudere mensen helpen om krampen in de benen en voeten te voorkomen. Vrouwen en mannen van alle leeftijden die een sedentaire levensstijl leiden, lopen ook een groter risico op krampen in de benen en de voeten. Actiever worden en afvallen bij overgewicht, kan bij sommige mensen voetkrampen verlichten.

Zwangerschap

Veel zwangere vrouwen hebben last van voetkrampen en beenkrampen, vooral in het tweede en derde trimester.

Voedingstekort

Als je lichaam een tekort heeft aan mineralen zoals calcium, magnesium of kalium, loop je mogelijk een groter risico op voetkrampen en beenkrampen. Eet gezond en gevarieerd en neem zo nodig voedingssupplementen om krampen te voorkomen. Eet zuivelproducten voor meer calcium. Groene bladgroenten, maar ook noten, bonen en zaden, bevatten veel magnesium. Bananen en avocado's zitten vol met kalium.

Natrium speelt ook een rol bij voetkramp. Je lichaam heeft een kleine hoeveelheid natrium nodig om goed samen te trekken en je spieren te ontspannen. Ofschoon de meeste mensen meer dan voldoende natrium via hun voeding binnenkrijgen, moet je je arts raadplegen als je vermoedt dat je een natriumtekort hebt.

Een vitamine E-tekort kan ook leiden tot beenkrampen en voetkrampen.

Schoenen

Het dragen van slecht passende schoenen kan bij sommige mensen kramp in de voet veroorzaken. Veel vrouwen houden ervan om schoenen met hoge hakken te dragen, maar deze kunnen ook voetkrampen veroorzaken. Draag waar mogelijk goed ondersteunende, comfortabele schoenen.

Voerkrampen door stress en angst

Stress en angst kan een groot aantal pijnen en kwalen veroorzaken. Degenen met angst hebben de neiging om hun spieren minder te gebruiken dan degenen zonder angst. Maar angst zorgt er ook voor dat adrenaline door je aderen stroomt, waardoor je je spieren meer wilt bewegen. Als je te weinig beweegt, kan dit klachten veroorzaken. Angst veroorzaakt aanzienlijke spierspanning, en dit kan leiden tot twee verschillende problemen die meer kramp veroorzaken. Wanneer de spieren gespannen zijn, kunnen er spierspasmen ontstaan. Bovendien raken gespannen spieren sneller vermoeid en zijn vermoeide spieren ook gevoelig voor spierkrampen.

Kramp in voet tijdens de overgang

Voetkrampen kan plotseling optreden tijdens de overgang. Het kan een stekende, scherpe pijn zijn die je slaap flink kan verstoren of je 's nachts wakker kan maken. Deze pijn kan blijven hangen en het gebied kan bijna 24 uur pijn blijven doen. De meeste spierkrampen komen voor in de kuitspieren, maar krampen in kunnen zich ook aandienen in je dij of in je voet. Oudere vrouwen zijn meer vatbaar voor krampen in de benen en factoren zoals een gebrek aan lichaamsbeweging, een tekort aan mineralen, problemen met de bloedcirculatie, kunnen er ook aan bijdragen.

Medische aandoeningen

Medische aandoeningen die voetkrampen kunnen veroorzaken, zijn onder meer de ziekte van Parkinson, diabetes, problemen met de schildklier, multiple sclerose (MS), perifere bloedvatziekte (slechte circulatie in de benen of voeten door vernauwde of verstopte bloedvaten), reuma en nierziekten. Raadpleeg je arts als je een van deze aandoeningen hebt en last hebt van overmatige en aanhoudende kramp in de voet.

Diabetes

Spierkrampen komen relatief vaak voor bij mensen met diabetes, hoewel onderzoek van Hans Kotzberg et al suggereert dat ze niet vaker voorkomen bij mensen met type 1 diabetes. Mensen met diabetes kunnen milde tot zeer pijnlijke spierkrampen ervaren, wat te wijten kan zijn aan een aantal oorzaken.

Hoge of lage bloedglucosespiegels
Glucose is vereist voor een juiste samentrekking en ontspanning van de spieren, evenals een uitgebalanceerde uitwisseling van elektrolyten, zoals calcium, magnesium en kalium. Wanneer onbalans optreedt, door een hoge of lage bloedsuikerspiegel, kunnen krampen optreden. Bij lage glucosespiegels leidt dit ertoe dat spieren uitgehongerd raken bij gebrek aan glucose. Wanneer de bloedsuikerspiegel echter hoog is, wordt overtollige glucose samen met water en andere zouten uitgescheiden, wat resulteert in een verminderde hoeveelheid elektrolyten.

Zenuwschade
Mensen met perifere vasculaire aandoeningen of diabetische neuropathie kunnen last hebben van spierkrampen; waarschijnlijk zet een slechte bloedcirculatie en zenuwbeschadiging (zenuwschade) de spasmen in gang.

Geneesmiddelen
Bijwerkingen van bepaalde medicijnen die worden gebruikt om diabetes te behandelen, kunnen spierkrampen veroorzaken. Deze omvatten insuline, cholesterolverlagende middelen, antihypertensiva (bloeddrukmedicatie), orale anticonceptiva of bèta-agonisten.

Trage schildklier

Een trage schildklier of hypothyreoïdie is een stofwisselingsstoornis waarbij de schildklier niet goed functioneert. Als je hypothyreoïdie hebt, werkt je schildklier te langzaam. Dit betekent dat de schildklier niet genoeg schildklierhormoon produceert. Symptomen van hypothyreoïdie zijn gewichtstoename, vermoeidheid, zwakte, spierpijn en spierkrampen (waaronder voetkrampen), en depressie. Als je vermoedt dat je mogelijk hypothyreoïdie hebt, is het raadzaam je huisarts te raadplegen. Aan de hand van bloedonderzoek kan hypothyreoïdie worden vastgesteld.

Bloedarmoede

De symptomen van bloedarmoede variëren afhankelijk van het type bloedarmoede, de onderliggende oorzaak, de ernst en eventuele onderliggende gezondheidsproblemen, zoals bloedingen, zweren, menstruatieproblemen of kanker. Specifieke symptomen van deze aandoeningen kunnen als eerste worden opgemerkt. Je lichaam heeft een opmerkelijk vermogen in het begin om bloedarmoede te compenseren. Als je bloedarmoede mild is of zich over een lange periode heeft ontwikkeld, merk je mogelijk geen symptomen. Symptomen die bij veel soorten bloedarmoede voorkomen, zijn de volgende:

• vermoeidheid en verlies van energie
• ongebruikelijk snelle hartslag, vooral bij inspanning
  Slapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.com
• kortademigheid en hoofdpijn, vooral bij inspanning
• moeite met concentreren
• duizeligheid
• bleke huid
• beenkrampen (en soms ook voetkrampen)
• slapeloosheid (wat leidt tot slaapgebrek)

Andere symptomen zijn geassocieerd met specifieke vormen van bloedarmoede.

Nierziekten

Chronisch nierfalen is in tegenstelling tot acuut nierfalen, een langzame en geleidelijk progressieve ziekte. Zelfs als een nier stopt met functioneren, kan de andere nier de normale functies uitvoeren. Je hebt meestal geen last van klachten totdat de ziekte redelijk ver gevorderd is en de aandoening ernstig is geworden. Tegen die tijd is het grootste deel van de schade onomkeerbaar is. De meest voorkomende klachten en symptomen van chronische nieraandoeningen zijn onder meer:

• anemie of bloedarmoede
• bloed in de urine
• donkere urine
• verminderde alertheid
• verminderde urineproductie
• oedeem - gezwollen voeten, handen en enkels (evenals het gezicht als oedeem ernstig is: gezwollen gezicht)
• vermoeidheid
• hypertensie (hoge bloeddruk)
• slapeloosheid
  Jeukende huid door een nierziekte / Bron: Syda Productions/Shutterstock.com
• jeukende huid (hele lichaam), kan persistent worden
• verlies van eetlust
• geen ​​erectie kunnen krijgen of behouden (erectiestoornissen)
• vaker plassen, vooral 's nachts
• spierkrampen (bijvoorbeeld beenkrampen en voetkrampen)
• spiertrekkingen
• misselijkheid
• pijn aan de zijkant (flankpijn) of middenrug tot onderrug
• hijgen (kortademigheid)
• eiwit in de urine
• plotselinge verandering in lichaamsgewicht
• onverklaarde hoofdpijn

Leverziekten

Spierkrampen, waaronder voetkrampen, komen vaak voor bij patiënten met een leverziekte en hebben een negatieve invloed op de kwaliteit van leven. De precieze mechanismen waardoor ze voorkomen blijven anno 2024 onduidelijk, hoewel een aantal pathofysiologische gebeurtenissen die uniek zijn voor leverziekte eraan kunnen bijdragen. Klinische studies hebben veranderingen op drie gebieden geïdentificeerd: zenuwfunctie, energiemetabolisme en plasmavolume / elektrolyten.

Hartziekten

De meeste krampen in de benen en voeten zijn waarschijnlijk niet ernstig. Maar onder bepaalde omstandigheden kan een beenkramp of voetkramp een teken zijn van perifeer arterieel vaatlijden (PAV). Hierbij is er sprake is van verminderde doorbloeding van de weefsels in de ledematen, wat wordt veroorzaakt door een of meer vernauwde of verstopte slagaderen. De risicofactoren voor PAV zijn dezelfde als die voor hartaandoeningen: roken, obesitas, hoge bloeddruk, hoog cholesterol en diabetes.

Kramp in de voet door warmte

Er zijn bepaalde activiteiten die je meer vatbaar maken voor beenkrampen en voetkrampen, zoals sportoefeningen die sterk afhankelijk zijn van de beenspieren, zoals recreatief hardlopen, krachttraining van de benen of sporten waarbij je veel aan het rennen bent. Sommige deskundigen zeggen dat spiervermoeidheid de belangrijkste oorzaak van deze krampen in de voeten en benen is. De risico's zijn nog groter wanneer deze spieren vermoeid zijn bij warm weer of wanneer je niet voldoende gehydrateerd bent.

Risicogroepen en -factoren voor voetkrampen

Niet iedereen loopt hetzelfde risico op voetkrampen. Er zijn specifieke groepen die hier vaker mee te maken krijgen, en bepaalde factoren kunnen de kans op krampen vergroten. Hieronder een overzicht van de risicogroepen en de onderliggende oorzaken:

Ouderen en vaatproblemen
Ouderenn hebben een verhoogde kans op voetkrampen, vooral vanwege een afnemende spiermassa en een verminderde doorbloeding, waarbij onderzoek heeft aangetoond dat ongeveer 80 procent van de ouderen een tekort heeft aan essentiële voedingsstoffen die bijdragen aan spiergezondheid. Ongeveer 50 procent van de mensen boven de 65 ervaart regelmatig nachtelijke voetkrampen. Dit wordt vaak gekoppeld aan vaatziekten, zoals perifere arteriële aandoeningen, die ervoor zorgen dat de bloedtoevoer naar de spieren minder efficiënt verloopt.

Atleten en fysieke belasting
Atleten en mensen die regelmatig intensief sporten behoren tot een andere belangrijke risicogroep. Bijvoorbeeld, wielrenners en langeafstandslopers hebben vaak te maken met verlies van belangrijke mineralen door overmatig zweten, wat bij 60 tot 70 procent van de atleten krampen kan veroorzaken. Hardlopers, bijvoorbeeld, belasten de spieren in hun voeten tijdens trainingen en wedstrijden, wat leidt tot vermoeidheid en een verhoogd risico op krampen. Uit onderzoek blijkt dat tot wel 70 procent van de langeafstandslopers wel eens last heeft gehad van voetkrampen. Het risico neemt vooral toe bij uitdroging en een tekort aan elektrolyten door overmatig zweten.

Zwangere vrouwen
Voetkrampen komen vaak voor tijdens de zwangerschap, vooral in het tweede en derde trimester, waarbij een tekort aan magnesium wordt gemeld bij bijna 40 procent van de zwangere vrouwen, wat bijdraagt aan het risico op krampen. Ongeveer 30 tot 50 procent van de zwangere vrouwen ervaart krampen in de voeten en benen. Dit komt doordat de groeiende baarmoeder de bloedvaten en zenuwen in het bekkengebied kan beknellen, wat de doorbloeding naar de benen en voeten vermindert. Daarnaast kunnen veranderingen in de hormoonhuishouding bijdragen aan een verhoogde prikkelbaarheid van de spieren.

Personen met een zittende levensstijl
Mensen die veel zitten of weinig bewegen, lopen ook een verhoogd risico op voetkrampen. Langdurig zitten kan de bloedcirculatie beperken, vooral in de onderste ledematen. Ongeveer 40 procent van de mensen met een zittend beroep ervaart regelmatig spierkrampen in de voeten of benen. Regelmatig bewegen en eenvoudige stretchoefeningen kunnen helpen om dit risico te verkleinen. Voorbeelden van effectieve oefeningen zijn:

• Het strekken van de kuiten door de handen tegen een muur te plaatsen en één been naar achteren te strekken.
• Voetrotaties door de voeten in cirkelvormige bewegingen te draaien.
• Tenen optillen en vasthouden om de voetboog te versterken.
• Regelmatig op de tenen staan en weer laten zakken om de spieren in de voeten en kuiten te activeren.

Medicatiegebruik
Bepaalde medicijnen kunnen bijdragen aan het risico op voetkrampen. Onderzoeken tonen aan dat tot wel 30 procent van de mensen die diuretica gebruiken, regelmatig spierkrampen ervaart door het verlies van elektrolyten. Diuretica (plaspillen), die vaak worden voorgeschreven voor hoge bloeddruk, kunnen bijvoorbeeld leiden tot een verlies van essentiële elektrolyten zoals kalium en magnesium, wat krampen kan veroorzaken. Ook medicijnen zoals statines, die worden gebruikt om het cholesterolgehalte te verlagen, kunnen spierkrampen als bijwerking hebben. Andere bekende medicijnen die vaak voetkrampen kunnen veroorzaken zijn:

• Beta-agonisten (voor astma en COPD)
• ACE-remmers (voor hoge bloeddruk)
• Calciumantagonisten (ook voor hoge bloeddruk)
• Antipsychotica

Mensen die deze medicijnen gebruiken, hebben dus een verhoogd risico op het ontwikkelen van voetkrampen.

Uitdroging en warm weer
Uitdroging is een belangrijke risicofactor voor voetkrampen, vooral tijdens warm weer. Vooral tijdens een hittegolf kan dit optreden; naar schatting heeft ongeveer 50 procent van de mensen in warme klimaten wel eens last gehad van krampen door uitdroging. Wanneer het lichaam veel zweet verliest, gaat dit gepaard met een verlies van elektrolyten, die essentieel zijn voor een goede spierfunctie. Mensen die in warme klimaten wonen of werken, of die zware fysieke activiteiten uitvoeren bij hoge temperaturen, lopen een verhoogd risico op krampen. Het drinken van voldoende water en het aanvullen van elektrolyten kan helpen om dit risico te verminderen.

Bepaalde medische aandoeningen
Bepaalde medische aandoeningen kunnen de kans op voetkrampen vergroten. Zo ervaart ongeveer 60 procent van de mensen met diabetes neuropathie-gerelateerde krampen in de onderste ledematen. Mensen met diabetes, bijvoorbeeld, kunnen door zenuwschade (neuropathie) een verhoogd risico lopen op spierkrampen in de voeten en benen. Ook mensen met schildklieraandoeningen, zoals hypothyreoïdie, hebben een grotere kans op krampen doordat hun spieren gevoeliger kunnen zijn voor samentrekkingen. Daarnaast kunnen nierproblemen leiden tot een onevenwicht in elektrolyten, wat eveneens bijdraagt aan het risico op voetkrampen.

Stress en spanning
Stress en emotionele spanning kunnen ook bijdragen aan het optreden van voetkrampen. Studies suggereren dat mensen die dagelijks hoge stress ervaren, twee keer zo vaak last hebben van spierkrampen in vergelijking met mensen met lage stressniveaus. Wanneer je gestrest bent, verhoogt je lichaam de aanmaak van bepaalde hormonen, zoals cortisol, wat kan leiden tot verhoogde spierspanning en daarmee een grotere kans op krampen. Het beoefenen van ontspanningstechnieken, zoals ademhalingsoefeningen of tai chi, kan helpen om de spierspanning te verminderen en zo het risico op krampen te verkleinen.eren, vooral in de onderste ledematen. Ongeveer 40 procent van de mensen met een zittend beroep ervaart regelmatig spierkrampen in de voeten of benen. Regelmatig bewegen en eenvoudige stretchoefeningen kunnen helpen om dit risico te verkleinen.

Voeding en elektrolytentekorten
Een tekort aan essentiële mineralen, zoals magnesium, kalium en calcium, kan de kans op voetkrampen aanzienlijk vergroten. Deze mineralen spelen een cruciale rol bij het reguleren van spiercontracties en -ontspanning. Wist je dat tot wel 60 procent van de mensen die regelmatig last hebben van krampen, een tekort heeft aan één of meerdere van deze mineralen? Vooral mensen die geen uitgebalanceerd dieet volgen, lopen risico. Voorbeelden zijn ouderen die moeite hebben met eten of mensen die een strikt dieet volgen zonder voldoende variatie.

Genetische aanleg
Sommige mensen zijn genetisch vatbaarder voor het ontwikkelen van krampen. Als voetkrampen veel voorkomen in je familie, is de kans groter dat jij er ook mee te maken krijgt. Genetische aanleg kan de gevoeligheid van spieren voor samentrekkingen vergroten. Dit betekent niet dat je er niets aan kunt doen, maar het vraagt wel om extra aandacht voor preventieve maatregelen, zoals voldoende hydratatie en stretchen.

Slechte schoenen
Het dragen van slecht passende of weinig ondersteunende schoenen kan ook bijdragen aan voetkrampen. Slecht schoeisel heeft vaak de volgende kenmerken:

• Onvoldoende ondersteuning van de voetboog
• Te strak zittende pasvorm
• Onvoldoende schokabsorptie
• Platte zolen zonder enige verhoging of stabiliteit

Deze kenmerken kunnen leiden tot overbelasting van de spieren in de voet. Vooral mensen die lange tijd op harde oppervlakken staan, zoals winkelmedewerkers of bouwvakkers, hebben een hoger risico op het ontwikkelen van voetkrampen door slecht schoeisel.

Kenmerken van goede schoenen die voetkrampen kunnen helpen voorkomen zijn:

• Goede ondersteuning van de voetboog
• Comfortabele pasvorm, niet te strak
• Voldoende schokabsorptie
• Een stevige hielkap voor stabiliteit
• Flexibele, maar ondersteunende zool

Voetkrampen stoppen

Masseren van je voeten, vooral tijdens een kramp, kan helpen om de kramp in je voet te stoppen. Als je (na)pijn hebt, neem dan een paracetamol. Koele of warme kompressen kunnen ook spierpijn verlichten.

Algemene maatregelen

Er zijn enkele eenvoudige manieren om te reageren op krampen in de benen en de voet:

• Als je kramp in de voet krijgt terwijl je in bed ligt, probeer dan recht te staan en wat gewicht op het aangedane been of voet te zetten. Dit kan soms voldoende zijn om de kramp te stoppen.
• Gebruik warmte om de bloedcirculatie naar de spier te verhogen en de spieren te ontspannen. Een warm voetbad kan ook helpen.
• Voor hardnekkiger pijn kun je een paracetamol of ibuprofen nemen. lees eerst de bijsluiter voor gebruik.

Appelazijn, augurkensap en mosterd

Drink appelazijn of augurkensap of eet mosterd. Deze voedingsmiddelen bevatten azijn, dat uit azijnzuur bestaat. Dit zuur helpt het lichaam om acetylcholine te maken, een neurotransmitter die nodig is voor het goed functioneren van je spieren. Hoe meer acetylcholine je hebt, hoe beter je spieren werken. Neem twee theelepels appelazijn en los dit op in honing. Of consumeer ongeveer drie theelepels augurkensap of mosterd (elk type).

Huisarts inschakelen

Neem contact op met je huisarts als de krampen in je voet of been ernstig zijn en frequent voorkomen. Andere redenen om je huisarts te raadplegen over spierkrampen zijn spierzwakte en atrofie en verstoorde nachtrust vanwege nachtelijke krampen. Alcoholisten die voetkrampen en beenkrampen ervaren, moeten psychologische hulp inroepen. Hoewel voetkrampen een korte pijnlijk ergernis kan zijn, is het meestal niet ernstig. Zorg goed voor je lichaam en je zult minder voetkrampen ervaren.

Onderzoek en diagnose

Niets is zo vervelend als midden in de nacht wakker worden van een scherpe, plotselinge kramp in je voet. Of misschien voel je het juist tijdens een wandeling, wanneer je tenen zich plotseling verkrampt oprollen. Voetkrampen kunnen je zomaar overvallen, en laten je achter met een intense, stekende pijn die lijkt te komen uit het niets. Maar hoe weet je wat de oorzaak is? En belangrijker nog, hoe kom je er vanaf? Tijd om je voeten serieus te nemen!

Anamnese en voetonderzoek

Wanneer voetkrampen vaker voorkomen, is het tijd om de oorzaak te achterhalen. Bij een bezoek aan de huisarts zal er eerst een grondige anamnese plaatsvinden. Je arts vraagt je naar je leefstijl, je eetgewoonten, je beweging en zelfs je hydratatie – want ja, een gebrek aan water of mineralen kan vaak de boosdoener zijn. Vervolgens wordt je voet van top tot teen onderzocht, inclusief je kuiten. Zijn de spieren gespannen? Voelen je gewrichten soepel aan? Heb je misschien een verkeerde houding tijdens het lopen of staan?

Bloedonderzoek

Na het lichamelijke onderzoek kan de arts besluiten om een bloedonderzoek aan te vragen. Hier wordt gekeken of er misschien tekorten zijn aan belangrijke mineralen zoals magnesium, calcium of kalium, die essentieel zijn voor het goed functioneren van je spieren. Deze stoffen zorgen ervoor dat je spieren zich ontspannen na een samentrekking, en een tekort kan ervoor zorgen dat je spieren, zoals die in je voeten, in de kramp schieten. Soms kunnen ook hormonale problemen, zoals schildklieraandoeningen, bijdragen aan deze pijnlijke krampen.

Voetanalyse

In veel gevallen kunnen voetkrampen het gevolg zijn van slecht schoeisel of een verkeerde stand van de voeten. Een analyse van je loopstijl of een bezoek aan de podotherapeut kan uitwijzen of je voeten overbelast raken. Misschien zijn je schoenen te strak of geven ze te weinig ondersteuning, waardoor je spieren zich teveel moeten inspannen. In sommige gevallen is het dragen van steunzolen of het aanpassen van je schoenen genoeg om de krampen te verminderen of helemaal te laten verdwijnen.

EMG (elektromyogram)

Als je arts vermoedt dat je voetkrampen te maken hebben met je zenuwen, kan er een EMG (elektromyogram) worden uitgevoerd. Hierbij wordt de elektrische activiteit van je spieren gemeten om te zien of er sprake is van zenuwbeschadiging of overprikkeling. Zenuwen sturen immers de signalen naar je spieren om te bewegen – of in dit geval, om onbedoeld samen te trekken.

Behandeling van voetkrampen

Als voetkrampen je keer op keer verrassen, is het tijd om actie te ondernemen. Gelukkig zijn er verschillende manieren om die vervelende krampen te verlichten en te voorkomen. Hier is een overzicht van behandelingen die je voeten weer de vrijheid geven die ze verdienen:

Stretch regelmatig
Het strekken van je voeten en kuiten kan wonderen doen. Voor het slapengaan even een paar rustige rekbewegingen doen kan ervoor zorgen dat je spieren zich ontspannen en minder snel verkrampen. Enkele effectieve oefeningen zijn:

• Het strekken van de kuiten tegen een muur
• Tenen optillen en vasthouden om de voetboog te versterken
• Voetrotaties, waarbij je de voeten cirkelvormige bewegingen laat maken

Hydrateer, hydrateer, hydrateer
Vaak zijn voetkrampen het gevolg van uitdroging. Drink voldoende water gedurende de dag om je spieren soepel te houden. Vergeet ook niet dat een tekort aan elektrolyten zoals magnesium en kalium kan bijdragen aan krampen. Overweeg om een elektrolytenrijk drankje te nuttigen na inspanning, vooral op warme dagen of na intensieve fysieke activiteit.

Gebruik warmte of kou
Een warme douche of een warm kompres kan gespannen spieren helpen ontspannen. Warmte verhoogt de bloedtoevoer naar de spieren, waardoor deze beter herstellen en ontspannen. Heb je juist behoefte aan verkoeling? Probeer dan een koud kompres om ontstekingen of irritaties te verminderen. Een wisseltherapie van warmte en kou kan ook helpen om de spieren te stimuleren en de doorbloeding te verbeteren.

Massage voor verlichting
Een goede voetmassage kan de bloedcirculatie verbeteren en de kramp verlichten. Masseer je voet zachtjes met je vingers, vooral het gebied dat vaak verkrampte. Gebruik eventueel een massagebal of een roller om diepere spieren te bereiken. Het masseren van de voetzool en de tenen helpt om spanningen los te laten en de spieren weer soepel te maken.

Draag comfortabel schoeisel
Slechte schoenen kunnen een groot probleem zijn. Kies voor schoenen die je voeten goed ondersteunen en waarin je tenen de ruimte hebben. Dit voorkomt overbelasting van je spieren. Goede schoenen hebben de volgende kenmerken:

• Ondersteuning van de voetboog
• Voldoende schokabsorptie
• Een stevige hielkap voor stabiliteit
• Flexibele maar ondersteunende zolen
• Genoeg ruimte voor de tenen om te bewegen

Suppletie van mineralen
Als je bloedonderzoek wijst op een tekort aan magnesium, calcium of kalium, kan je arts een supplement aanbevelen. Deze mineralen zijn essentieel voor een goede spierfunctie. Overweeg daarnaast voedingsmiddelen die rijk zijn aan deze mineralen, zoals bananen (kalium), noten en zaden (magnesium) en zuivelproducten (calcium), om je dieet te ondersteunen.

Steunzolen en podotherapie
Wanneer je krampen veroorzaakt worden door een verkeerde houding of overbelasting, kan de podotherapeut steunzolen voorschrijven. Dit geeft je voeten de ondersteuning die ze nodig hebben en kan helpen om de belasting op specifieke spieren en pezen te verminderen. Hierdoor wordt de kans op krampen aanzienlijk verkleind. Steunzolen zijn vooral effectief wanneer je last hebt van een afwijkende voetstand, zoals platvoeten of holvoeten.

Botox-injecties
Botox (botuline toxine) kan worden gebruikt om overactieve spieren tijdelijk te verlammen, waardoor de frequentie en intensiteit van krampen afneemt. Deze behandeling is vooral geschikt voor mensen met chronische krampen die niet reageren op andere vormen van behandeling. De injecties worden meestal gegeven door een specialist en hebben een effect dat enkele maanden kan aanhouden.

Baclofen en andere spierverslappers
Bij ernstige voetkrampen kan een arts spierverslappers zoals baclofen of diazepam voorschrijven. Deze medicijnen helpen om de spierspanning te verminderen en kunnen krampen voorkomen. Ze worden meestal ingezet als andere behandelingen onvoldoende effect hebben en de krampen een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven.

Nervus tibialis stimulatie
Deze behandelmethode omvat de stimulatie van de nervus tibialis, een belangrijke zenuw in de voet en het onderbeen. Door middel van elektrische stimulatie wordt de activiteit van deze zenuw gereguleerd, wat kan helpen bij het verminderen van spierkrampen. Dit kan gedaan worden door een arts of een specialist in een klinische setting.

Kinine
Kinine wordt soms voorgeschreven om nachtelijke spierkrampen te behandelen. Hoewel dit medicijn effectief kan zijn, wordt het alleen in ernstige gevallen gebruikt vanwege mogelijke bijwerkingen, zoals hartritmestoornissen en allergische reacties. Het gebruik van kinine moet daarom altijd onder strikt medisch toezicht gebeuren.

Magnetische therapie
Magnetische therapie omvat het dragen van magnetische inlegzolen of het toepassen van magneten op de voeten. Hoewel het wetenschappelijk bewijs beperkt is, geven sommige mensen aan dat het gebruik van magnetische inlegzolen de frequentie van krampen vermindert en de bloedcirculatie in de voeten verbetert.

Epsomzout voetbaden
Een voetbad met Epsomzout (magnesiumsulfaat) kan helpen om de spieren te ontspannen en krampen te verlichten. Magnesium wordt door de huid opgenomen, wat kan bijdragen aan een betere spierfunctie. Het nemen van een warm Epsomzoutbad voor het slapengaan kan helpen om de spieren te kalmeren en krampen te voorkomen.

Elektrische spierstimulatie (EMS)
EMS-apparaten gebruiken elektrische impulsen om de spieren te stimuleren en te ontspannen. Deze apparaten worden vaak gebruikt door fysiotherapeuten om de spierkracht te verbeteren en de doorbloeding te verhogen. Mensen met terugkerende voetkrampen kunnen baat hebben bij het gebruik van EMS als aanvullende therapie om spierkrampen te verminderen.

Kruiden en natuurlijke remedies
Bepaalde kruiden, zoals kamille en valeriaanwortel, staan bekend om hun ontspannende eigenschappen en kunnen helpen bij het verminderen van spierkrampen. Thee van deze kruiden kan voor het slapengaan worden gedronken om de spieren te kalmeren en krampen te voorkomen. Ook kurkuma, met zijn ontstekingsremmende werking, kan bijdragen aan het verminderen van spierpijn en -krampen.

Prognose van krampen in de voet(en)

De prognose voor krampen in de voet(en) hangt sterk af van de onderliggende oorzaken en de behandelingsmethoden die worden toegepast. Het goede nieuws? In veel gevallen zijn voetkrampen een tijdelijk en onschuldig probleem dat kan worden verlicht met eenvoudige aanpassingen, zoals het verbeteren van de hydratatie, regelmatig stretchen, of het dragen van comfortabel schoeisel. Voor mensen met acute, incidentele krampen is de prognose doorgaans uitstekend – ongeveer 80% van de mensen merkt binnen enkele weken al verbetering wanneer ze preventieve maatregelen treffen om verdere episodes te voorkomen.

Bij chronische voetkrampen, bijvoorbeeld veroorzaakt door medische aandoeningen zoals diabetes, neuropathie of vaatproblemen, kan de prognose variëren. Wanneer de onderliggende aandoening goed wordt behandeld en onder controle is, kunnen de frequentie en intensiteit van krampen aanzienlijk worden verminderd. Behandelingen zoals fysiotherapie, medicatie of het gebruik van steunzolen kunnen bijdragen aan verlichting op de lange termijn. Zo kan fysiotherapie helpen om de spierbalans te verbeteren en hebben ongeveer 65% van de mensen baat bij op maat gemaakte steunzolen om de druk op de voeten te verlichten.

Voor sommige mensen kunnen voetkrampen een terugkerend probleem blijven, vooral als de onderliggende risicofactoren, zoals een zittende levensstijl, overmatige fysieke belasting of voedingsproblemen, niet worden aangepakt. In dergelijke gevallen is de prognose afhankelijk van de mate van inspanning die wordt geleverd om de risicofactoren te minimaliseren en de spiergezondheid te verbeteren. Studies tonen aan dat mensen die actief werken aan een gezondere levensstijl – bijvoorbeeld door meer beweging en betere voeding – de frequentie van voetkrampen met wel 50% kunnen verminderen.

Over het algemeen geldt dat met een goede preventieve aanpak en de juiste behandelingen, de meeste mensen hun klachten aanzienlijk kunnen verminderen en hun kwaliteit van leven kunnen verbeteren. Het is belangrijk om naar de signalen van het lichaam te luisteren en tijdig aanpassingen te doen in levensstijl of behandeling om terugkerende voetkrampen effectief aan te pakken. Voor meer dan 70% van de mensen met terugkerende krampen blijkt dat een combinatie van stretchen, hydratatie en medische interventie de sleutel is tot langdurige verlichting.

Complicaties van voetkrampen

Ofschoon voetkrampen vaak als onschuldig worden gezien, kunnen ze soms leiden tot vervelende complicaties, vooral wanneer ze chronisch of ernstig zijn. Hieronder een overzicht van mogelijke complicaties van voetkrampen, met concrete voorbeelden en cijfers om het beeld helder te maken.

Slaapproblemen en vermoeidheid
Voor veel mensen komen voetkrampen 's nachts voor, en ze kunnen de slaap ernstig verstoren. Studies tonen aan dat ongeveer 60% van de mensen met nachtelijke voetkrampen moeite heeft om weer in slaap te vallen nadat ze wakker zijn geworden van een kramp. Dit kan leiden tot chronische slaapproblemen en overdag vermoeidheid, wat de kwaliteit van leven aanzienlijk kan verminderen. Vermoeidheid door slecht slapen beïnvloedt niet alleen je stemming, maar kan ook je concentratievermogen en productiviteit negatief beïnvloeden.

Bewegingsbeperkingen
Wanneer voetkrampen regelmatig voorkomen, kunnen ze ervoor zorgen dat je minder durft te bewegen of sporten. Ongeveer 30% van de mensen die vaak last hebben van krampen, geeft aan dat ze hun fysieke activiteiten beperken uit angst voor nieuwe krampen. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel waarin een gebrek aan beweging juist de spiergezondheid verslechtert, waardoor de kans op krampen toeneemt. Een gebrek aan beweging kan op de lange termijn leiden tot verzwakte spieren en gewrichten, wat de algemene mobiliteit en gezondheid negatief beïnvloedt.

Spierpijn en stijfheid
Krampen kunnen de spieren behoorlijk belasten en zelfs spierpijn veroorzaken, vooral als de kramp hevig is en langdurig aanhoudt. Ongeveer 40% van de mensen met voetkrampen ervaart na een kramp episode spierpijn of stijfheid die enkele uren tot dagen kan aanhouden. Deze stijfheid kan het moeilijk maken om normaal te lopen of activiteiten te ondernemen, vooral als de spieren niet voldoende de tijd krijgen om te herstellen. Chronische stijfheid kan op de lange termijn bijdragen aan houdingsproblemen of compensatieklachten in andere delen van het lichaam, zoals de knieën of de rug.

Valincidenten bij ouderen
Vooral bij ouderen kunnen voetkrampen een risicofactor zijn voor valpartijen. Tijdens een kramp kan de controle over de voet(en) verloren gaan, wat leidt tot een verhoogde kans op vallen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 20% van de valincidenten bij ouderen te maken heeft met spierkrampen in de benen of voeten. Een val kan ernstige gevolgen hebben, zoals botbreuken of zelfs ziekenhuisopname, wat de zelfstandigheid van ouderen aanzienlijk kan beperken. Preventie en behandeling van voetkrampen is dan ook extra belangrijk in deze leeftijdsgroep om de kans op valpartijen te verminderen.

Psychische impact
Het constant leven met het risico op pijnlijke krampen kan ook een psychologische tol eisen. Ongeveer 25% van de mensen met chronische voetkrampen meldt verhoogde angst of stress in verband met de krampen. De onzekerheid over wanneer een kramp zal toeslaan kan ervoor zorgen dat mensen bepaalde activiteiten vermijden of zich minder vrij voelen in hun dagelijkse leven. Deze angst kan op de lange termijn bijdragen aan isolatie of een verminderde kwaliteit van leven.

Verergering van onderliggende aandoeningen
Bij mensen met onderliggende aandoeningen, zoals diabetes of perifere vaatziekten, kunnen voetkrampen een teken zijn van een slechter wordende conditie. Chronische krampen kunnen wijzen op problemen met de zenuwen of bloedvaten in de voeten, wat zonder behandeling kan verergeren. Voor mensen met diabetes kan dit bijvoorbeeld betekenen dat de doorbloeding in de voeten verder verslechtert, wat het risico op complicaties zoals diabetische voetulcera verhoogt.

Impact op dagelijkse activiteiten
Voetkrampen kunnen ook invloed hebben op dagelijkse activiteiten, zoals autorijden of staan op het werk. Een plotselinge kramp tijdens het rijden kan gevaarlijk zijn, omdat het de controle over de pedalen vermindert. Ongeveer 15% van de mensen met terugkerende voetkrampen heeft ooit een gevaarlijke situatie meegemaakt tijdens het autorijden als gevolg van een kramp. Op de werkvloer kunnen krampen ervoor zorgen dat mensen taken minder efficiënt of zelfs helemaal niet kunnen uitvoeren, vooral wanneer langdurig staan een vereiste is.

Preventie van krampen in je voet

Voetkrampen kunnen behoorlijk vervelend zijn, maar gelukkig zijn er tal van manieren om ze te voorkomen. Hier zijn enkele effectieve preventietips, inclusief een paar verrassende methoden die je niet zo snel ergens anders tegenkomt. Met deze tips kun je je voeten weer vrij laten bewegen, zonder dat vervelende verkrampte gevoel.

Hydratatie is de sleutel
Voetkrampen ontstaan vaak door uitdroging. Zorg er daarom voor dat je gedurende de dag voldoende water drinkt. Vooral na fysieke inspanning of op warme dagen is het belangrijk om vocht aan te vullen. Voeg elektrolyten toe aan je water, zoals magnesium en kalium, om je spieren soepel te houden. Je kunt zelfs proberen om kokoswater te drinken – dit is van nature rijk aan elektrolyten en een heerlijke dorstlesser.

Rekken en strekken voor het slapengaan
Een paar minuten rekken en strekken voordat je naar bed gaat kan helpen om voetkrampen tijdens de nacht te voorkomen. Strek zowel je voeten als je kuiten: leun bijvoorbeeld met je handen tegen een muur en breng één been naar achteren om de kuitspier te rekken. Ook het zachtjes strekken van je tenen naar achteren kan helpen om de spieren in je voet te ontspannen. Probeer ook je voeten in cirkels te draaien om de spieren op te warmen en te ontspannen.

Draag het juiste schoeisel
Slecht schoeisel kan voetkrampen in de hand werken. Kies voor schoenen die goede ondersteuning bieden aan de voetboog en voldoende ruimte hebben voor de tenen. Vermijd platte, weinig ondersteunende schoenen zoals slippers of schoenen met dunne zolen. Steunzolen kunnen ook helpen, vooral als je merkt dat je voetstand niet optimaal is. Overweeg daarnaast om thuis schoenen met zachte zolen te dragen als je vaak op harde vloeren loopt.

Voetbaden met magnesium
Magnesiumtekort is een veelvoorkomende oorzaak van spierkrampen. Een ontspannen voetbad met Epsomzout (magnesiumsulfaat) kan helpen om de spieren te ontspannen. Voeg twee kopjes Epsomzout toe aan warm water en laat je voeten ongeveer 15-20 minuten weken. Dit helpt niet alleen om krampen te voorkomen, maar werkt ook ontspannend voor de geest.

Vermijd langdurig zitten of staan
Voetkrampen kunnen ontstaan door te lang in dezelfde positie te blijven staan of zitten. Probeer gedurende de dag regelmatig van houding te veranderen, vooral als je werk hebt waarbij je lang zit of staat. Sta om de 30 minuten op om even te lopen of doe een paar lichte stretchoefeningen. Het regelmatig op de tenen staan en weer zakken kan helpen om de doorbloeding in de voeten te verbeteren en de spieren soepel te houden.

Bananas to the rescue!
Bananen zitten boordevol kalium, wat essentieel is voor een goede spierfunctie. Een tekort aan kalium kan leiden tot spierkrampen, dus zorg ervoor dat je voldoende kaliumrijke voedingsmiddelen eet, zoals bananen, avocado's en spinazie. Een verrassende tip: probeer een theelepel appelazijn in een glas water – het bevat ook kalium en helpt om de pH-balans in je lichaam te herstellen, wat krampen kan helpen voorkomen.

Zijligging tijdens het slapen
Een tip die je misschien niet vaak hoort, is om op je zij te slapen met een kussen tussen je knieën. Deze houding helpt om de druk op je benen en voeten te verlichten, wat nachtelijke krampen kan voorkomen. Daarnaast helpt het om een opgerolde handdoek aan het voeteneinde van je bed te plaatsen, zodat je voeten niet te lang in een puntige positie blijven liggen, wat vaak krampen kan veroorzaken.

Voetmassage als dagelijkse routine
Masseer je voeten dagelijks, vooral na een lange dag. Gebruik je handen of een massagebal om de spieren in de voetzool en rond de tenen te stimuleren. Door regelmatig je voeten te masseren, verbeter je de bloedcirculatie en verminder je de kans op krampen. Je kunt ook een druppel essentiële olie, zoals lavendel of pepermunt, toevoegen voor een extra ontspannend effect.

Gebruik van tonic water
Dit klinkt misschien vreemd, maar tonic bevat kinine – een stof die soms wordt gebruikt om spierkrampen te behandelen. Hoewel de hoeveelheid kinine in tonic klein is, melden sommige mensen dat het drinken van een klein glas tonic voor het slapen gaan hen helpt om nachtelijke krampen te verminderen. Probeer dit eens uit en kijk of het voor jou werkt.

Eet voldoende calciumrijke voeding
Calcium is net als magnesium en kalium belangrijk voor de spiergezondheid. Een tekort aan calcium kan de kans op krampen vergroten. Zorg ervoor dat je voldoende calcium binnenkrijgt door voedingsmiddelen zoals zuivel, amandelen en groene bladgroenten aan je dieet toe te voegen. Een glas melk voor het slapengaan kan een dubbele werking hebben: het voorziet je van calcium en werkt ook nog eens rustgevend.

Ademhalingsoefeningen en ontspanning
Stress en spanning kunnen bijdragen aan het ontstaan van spierkrampen. Neem dagelijks de tijd om ademhalingsoefeningen te doen en je lichaam en geest te ontspannen. Probeer bijvoorbeeld 4-7-8 ademhaling: adem in door je neus gedurende 4 seconden, houd je adem 7 seconden vast, en adem dan langzaam uit door je mond in 8 seconden. Dit helpt om het lichaam te ontspannen en de spieren minder vatbaar te maken voor verkrampingen.

Noten:

1. Miller KC, Mack GW, Knight KL, Hopkins JT, Draper DO, Fields PJ, Hunter I. Three percent hypohydration does not affect threshold frequency of electrically induced cramps. Med Sci Sports Exerc. 2010 Nov;42(11):2056-63. doi: 10.1249/MSS.0b013e3181dd5e3a.
2. Voedingscentrum. Vocht en drinken. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/trefwoord/vocht.aspx (ingezien op 29-12-2017)

Lees verder

• Spierkrampen: krampen in handen, armen, benen, kuiten en rug
• Spierspasmen: oorzaken, symptomen & behandeling spierkrampen
• Spiertrekkingen: oorzaken en behandeling trillende spieren
• Beenkrampen: kramp in benen, bovenbeen, scheenbeen en kuit
• Teenkrampen: oorzaken van kramp in de tenen of teenkramp