Bijwerkingen van de pil: misselijkheid en pijnlijke borsten

Bijwerkingen van de pil: in de eerste maanden moet je lichaam wennen aan de hormonen die in de pil zitten en dan kunnen er bijwerkingen optreden. De anticonceptiepil, vaak kortweg 'de pil' genoemd, bevat vaak de kunstmatige hormonen progestageen en oestrogeen. Deze variant met twee hormonen wordt combinatiepil genoemd. Geboortebeperking is een manier voor mannen en vrouwen om zwangerschap te voorkomen. Er zijn veel verschillende methoden voor anticonceptie, waaronder hormonale anticonceptie zoals 'de pil'. Sommige vrouwen ervaren klachten door het gebruik van de pil, zoals misselijkheid, buikpijn, hoofdpijn, gewichtstoename maar bijvoorbeeld ook tussentijdse bloedingen (doorbraakbloedingen of spotting). Bij sommige bijwerkingen met je direct je huisarts inlichten, bijvoorbeeld bij plotselinge, hevige buikpijn of geelzucht, aangezien dit op leverproblemen kan wijzen.

• Anticonceptiepil om zwangerschap te voorkomen
• Hoe werkt hormonale anticonceptie?
• Bijwerkingen van de pil
• Doorbraakbloedingen door de pil
• Misselijkheid door de pil
• Pijnlijke of gevoelige borsten
• Hoofdpijn en migraine
• Gewichtstoename door de pil
• Stemmingswisselingen
• Menstruatie overslaan
• Verminderd libido
• Vaginale afscheiding
• Oog verandert
• Arts inschakelen bij hevige buikpijn en hoofdpijn
• Alarmsymptomen
• Bloedstolsels
• Langetermijngevolgen van de pil
• Cardiovasculaire problemen
• Kanker
• Medische voordelen van de pil
• Pilgebruiksters hebben minder risico op eierstokkanker
• Kan iedereen de pil nemen?
• Andere medicijnen tijdens het gebruik van de anticonceptiepil

Anticonceptiepil om zwangerschap te voorkomen

Vrouwen nemen de anticonceptiepil om zwangerschap te voorkomen en, als deze op de juiste manier wordt ingenomen, is deze tot 99,9% effectief. De pil beschermt echter niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), waaronder hiv (het virus dat aids veroorzaakt). Het condoom voor mannen biedt de beste bescherming tegen de meeste soa's. Andere vormen van gecombineerde oestrogeen- en progestageen-hormonale anticonceptie zijn de anticonceptiepleister (in Nederland beschikbaar onder de naam Evra) en de anticonceptiering, genaamd NuvaRing, ontworpen voor het gemak van zelf één keer per maand inbrengen.

Hoe werkt hormonale anticonceptie?

Een vrouw wordt zwanger als een rijpe eicel vrijkomt uit haar eierstok en wordt bevrucht door het sperma van een man. De bevruchte eicel hecht zich aan de binnenkant van de baarmoeder van een vrouw, waar het voedsel krijgt en zich ontwikkelt tot een baby. Hormonen in het lichaam van de vrouw controleren het loskomen van de eicel uit de eierstok – ovulatie genoemd – en bereiden het lichaam voor op het bevruchte eitje.

Bijwerkingen van de pil

Zoals elk geneesmiddel kan ook de anticonceptiepil bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedere vrouw daarmee te maken.

Doorbraakbloedingen door de pil

Doorbraakbloedingen is bloedverlies tussen twee normale menstruaties in en komt vrij vaak voor bij het gebruik van de pil. Dit verdwijnt meestal binnen 3 maanden na aanvang van de pil. Tijdens spotting (de ook in Nederland veelgebruikte Engelse term voor vaginale bloedingen buiten de menstruatieperiode) is de pil nog steeds effectief, mits deze correct is ingenomen en er geen doses worden gemist. Iedereen die 5 of meer dagen bloeding ervaart tijdens het actieve gebruik van de pil, of zware bloedingen gedurende 3 of meer dagen, moet contact opnemen met zijn huisarts.

Dit bloeden kan plaatsvinden omdat de baarmoeder zich aanpast aan het dunner worden van het baarmoederslijmvlies of omdat het lichaam zich aanpast aan het hebben van verschillende niveaus van hormonen.

Misselijkheid door de pil

Sommige mensen ervaren een relatief milde vorm van misselijkheid bij het eerste gebruik van de pil, maar de symptomen verdwijnen meestal na een tijdje. De pil innemen tijdens het eten of voor het slapen gaan kan helpen. Als misselijkheid ernstig is of langer dan 3 maanden aanhoudt, is het raadzaam om medisch advies in te winnen.

Pijnlijke of gevoelige borsten

Anticonceptiepillen kunnen pijnlijke of gevoelige borsten veroorzaken. Deze klacht verdwijnt normaal gesproken binnen enkele weken na het starten van de pil. Iedereen die een knobbel in de borst vindt of die aanhoudende pijn of gevoeligheid of ernstige pijn in de borst heeft, moet direct medische hulp inschakelen.

Tips om de gevoeligheid van borsten te verminderen, zijn onder meer het verminderen van cafeïne- en zoutinname en het dragen van een goed passende en ondersteunende bh.

Hoofdpijn en migraine

De hormonen in anticonceptiepillen kunnen de kans op hoofdpijn en migraine vergroten. Pillen met verschillende soorten en doses hormonen kunnen verschillende symptomen veroorzaken. Het gebruik van een laaggedoseerde pil kan de incidentie van hoofdpijn verminderen. De symptomen verbeteren gewoonlijk na verloop van tijd, maar als ernstige hoofdpijn optreedt wanneer je begint met het innemen van de pil, moet je een arts raadplegen.

Gewichtstoename door de pil

Onderzoek heeft anno 2024 geen consistent verband gevonden tussen het gebruik van anticonceptiepillen en gewichtsschommelingen. Er kan echter vochtretentie optreden, vooral rond de borsten en heupen. Vochtretentie kan zorgen voor een opgeblazen en lusteloos en vermoeid gevoel. Sommige soorten hormonale anticonceptie zijn in verband gebracht met een afname van de vetvrije lichaamsmassa.

Stemmingswisselingen

Het gebruik van orale anticonceptiva kan van invloed zijn op de stemming van de gebruiker en het risico op depressie of andere emotionele veranderingen verhogen. Iedereen die stemmingswisselingen ervaart tijdens het gebruik van de pil, moet contact opnemen met zijn huisarts.

Menstruatie overslaan

Zelfs met het juiste gebruik van de pil kan soms een menstruatie worden gemist. Factoren die dit kunnen beïnvloeden zijn stress, ziekte, reizen en hormonale- of schildklierafwijkingen. Als een menstruatie wordt gemist of erg licht is tijdens het gebruik van de pil, wordt een zwangerschapstest aanbevolen voordat je met de volgende strip begint. Het is niet ongebruikelijk dat een menstruatie af en toe heel licht is of helemaal wordt overgeslagen. Als je je zorgen maakt, is het verstandig om je huisarts te raadplegen.

Verminderd libido

Het hormoon of de hormonen in de anticonceptiepil kunnen bij sommige mensen de geslachtsdrift of het libido negatief beïnvloeden. Als een verminderd libido aanhoudt en hinderlijk is, moet je dit bepreken met je huisarts. In sommige gevallen kan de anticonceptiepil het libido verhogen, bijvoorbeeld door zorgen over zwangerschap weg te nemen en de pijnlijke symptomen van menstruatiekrampen, premenstrueel syndroom, endometriose en baarmoederfibromen of vleesbomen te verminderen.

Vaginale afscheiding

Veranderingen in de vaginale afscheiding kunnen optreden bij het nemen van de pil. Dit kan een toename of een afname van afscheiding zijn of een verandering in de aard van de afscheiding. Als vaginale droogheid het gevolg is, kan een glijmiddel uitkomst bieden. Deze veranderingen zijn meestal niet schadelijk, maar afwisseling in kleur of geur kan op een vaginale infectie duiden. In dat geval is het verstandig om je huisarts te raadplegen.

Oog verandert

Hormonale veranderingen die worden veroorzaakt door de anticonceptiepil zijn in verband gebracht met een verdikking van het hoornvlies in de ogen. Gebruik van een oraal anticonceptiemiddel wordt niet geassocieerd met een hoger risico op oogaandoeningen, maar het kan betekenen dat contactlenzen niet langer comfortabel passen. Dragers van contactlenzen moeten hun oogarts raadplegen als ze tijdens het gebruik van de pil veranderingen in het gezichtsvermogen ervaren of als hun contactlenzen niet meer lekker zitten.

Arts inschakelen bij hevige buikpijn en hoofdpijn

Alarmsymptomen

Zijn er ernstige bijwerkingen van anticonceptiepillen waar je je zorgen over zou moeten maken? De meeste jongevrouwen die anticonceptiepillen nemen, ervaren weinig of geen problemen. Als je een van de volgende problemen hebt, bel dan onmiddellijk een arts:

• plotselinge, hevige buikpijn of geelzucht, hetgeen op leverproblemen kan wijzen
• plotselinge, hevige pijn laag in de buik of in de maagstreek kan op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wijzen
• pijn op de borst (ernstig), hoesten, kortademigheid
• ernstige hoofdpijn, duizeligheid, zwakte of gevoelloosheid
• Oogproblemen (verlies van gezichtsvermogen of wazig zien), spraakproblemen
• ernstige pijn in het been (kuit of dij)

Bloedstolsels

Een bloedstolsel in je been of longen is een zeer zeldzame, maar ernstige bijwerking. Als je plotseling pijn of zwelling in je been en/of kortademigheid en/of pijn op de borst hebt, ga dan meteen naar je huisarts of ga naar de eerste hulp. Als je een voorgeschiedenis hebt van bloedstolsels, moet je de pil niet gebruiken. De pil verhoogt het risico op bloedstolsels. Bloedstolsels ontwikkelen zich vaker als je daarnaast ook rookt, overgewicht hebt, een operatie ondergaat of lange tijd in het vliegtuig zit.

Langetermijngevolgen van de pil

Het gebruik van anticonceptiepillen kán het risico op gezondheidsproblemen op de lange termijn verhogen.

Cardiovasculaire problemen

Vrouwen die eerder zijn getroffen door een bloedstolsel, hartaanval of beroerte, wordt geadviseerd om de combinatie anticonceptiepil niet te gebruiken. Combinatiepillen kunnen het risico op cardiovasculaire bijwerkingen, zoals een hartaanval, beroerte en bloedstolsels, enigszins verhogen. Het risico is hoger bij sommige pillen. Een arts kan je hierin adviseren. Iedereen met een ongecontroleerde hoge bloeddruk of een persoonlijke of familiegeschiedenis van bloedstolsels, een hartaanval of een beroerte, moet zijn zijn huisarts om alternatieve methoden vragen.

Kanker

Borstkanker
Er lijkt een iets grotere kans te bestaan ​​op het ontwikkelen van borstkanker bij vrouwen die de anticonceptiepil recentelijk hebben gebruikt, en vooral als ze het tijdens hun tienerjaren beginnen te gebruiken. Na 10 jaar niet-gebruik van de pil lijkt het risico echter hetzelfde als bij iemand die het nog nooit heeft gebruikt. Ook andere factoren kunnen een rol spelen, zoals de leeftijd van een vrouw bij het begin van de puberteit en de menopauze, haar leeftijd bij haar eerste zwangerschap en of ze al dan niet kinderen heeft gehad.

Baarmoederhalskanker
Langdurig gebruik van de pil wordt geassocieerd met een hoger risico op baarmoederhalskanker, vergeleken met degenen die het nog nooit hebben gebruikt. De meeste soorten baarmoederhalskanker worden echter veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV).

Leverkanker
Orale contraceptiva zijn in verband gebracht met een hogere kans op het ontwikkelen van goedaardige levertumoren, maar deze worden zelden kwaadaardig (leverkanker). Sommige studies hebben gesuggereerd dat het risico op leverkanker hoger is na het gebruik van orale anticonceptiva gedurende ten minste 5 jaar, maar andere onderzoeken hebben niet dezelfde resultaten opgeleverd.

Medische voordelen van de pil

Adolescente meisjes en jonge vrouwen krijgen vaak anticonceptiepillen voorgeschreven vanwege de medische voordelen. De pil is een veilige en effectieve behandeling voor vele soorten medische problemen, waaronder PCOS, onregelmatige menstruatieperiodes, menstruatiekrampen, acne, PMS en endometriose.

Anticonceptiepillen voorkomen niet alleen zwangerschap, maar ze hebben ook medische voordelen. Veel tienermeisjes nemen de anticonceptiepil alleen vanwege de medische voordelen en niet voor de bescherming tegen zwangerschap. De medische voordelen van de pil zijn:

• Regelmatige en lichtere menstruaties: orale anticonceptiepillen kunnen helpen om de menstruatiecyclus te reguleren.
• Betere huid: anticonceptiepillen kunnen acne verbeteren.
• Minder krampen of geen krampen: anticonceptiepillen kunnen helpen om menstruatiekrampen te verminderen.
• Minder kan op bloedarmoede omdat er minder menstrueel bloedverlies optreedt met het gebruik van anticonceptiepillen, hebben meisjes die de pil nemen minder vaak bloedarmoede.
• De pil vermindert de kans op eierstokkanker (zie onder) en eierstokcysten.
• De pil beschermt ook tegen buitenbaarmoederlijke zwangerschappen.

Pilgebruiksters hebben minder risico op eierstokkanker

Gebruiksters van een combinatiepil voor orale anticonceptie hebben minder risico op eierstokkanker dan vrouwen die nooit de pil gebruikten. Dat blijkt uit een grote populatiestudie in Denemarken.[1] Er is geen beschermend effect aangetoond voor vrouwen die alleen progestageen gebruiken. Ook voormalig pilgebruiksters hadden een verlaagd risico, tot ongeveer 10 jaar na het staken van de hormonale anticonceptie.

Kan iedereen de pil nemen?

Bijna alle tienermeisjes en jonge vrouwen kunnen anticonceptiepillen nemen. Er zijn slechts een paar redenen waarom je huisarts van mening kan zijn dat je moet kiezen voor een andere anticonceptiemethode. Deze redenen worden 'contra-indicaties' genoemd. Contra-indicaties voor het nemen van gecombineerde anticonceptiepillen zijn onder meer:

• Een persoonlijke of familiegeschiedenis hebben van bloedstolsels of genetische problemen die stolling veroorzaken.
• Migraine met aura of neurologische symptomen (gevoelloosheid, spraakverlies).
• Bepaalde soorten hartaandoeningen.
• Hoge bloeddruk die niet met medicijnen wordt gereguleerd.
• Als je onvoldoende in staat bent om te bewegen.

Andere medicijnen tijdens het gebruik van de anticonceptiepil

Sommige geneesmiddelen, waaronder antibiotica en geneesmiddelen ter behandeling van epilepsie, kunnen de effectiviteit van anticonceptiepillen verminderen.

Noten:

1. Nienke Fleuren. Pilgebruiksters hebben minder risico op ovariumkanker. Ned Tijdschr Geneeskd. 2018;162:C4068

Lees verder

• Acne Vulgaris (jeugdpuistjes): oorzaken en behandeling
• Cellulite: symptomen, oorzaak en behandeling sinaasappelhuid
• Waterige afscheiding: oorzaken waterige vaginale afscheiding