Oogaandoeningen: soorten oogaandoeningen en symptomen

Oogaandoeningen: soorten oogaandoeningen en symptomen Je hebt meer kans om last te krijgen van een oogaandoening naarmate je ouder wordt, maar in principe kan iedereen –van jong tot oud– last krijgen van zijn ogen. Er zijn vele soorten oogaandoeningen. Onder oogaandoeningen verstaat men zowel brekingsafwijkingen, zoals bijziendheid en verziendheid, als ziekten van de oogleden, het traanapparaat, de oogkas en de oogbol, verlammingen van de oogspieren, scheelzien, aandoeningen van het hoornvlies (de cornea), lens, netvlies (deze ligt binnen en achter in het oog), vaatvlies of chorioides (zorgt voor aan- en afvoer van stoffen voor het oog), oogzenuw en letsels als gevolg van geweld van buitenaf.¹ Er zijn ook 'oogaandoeningen' waarbij bultjes optreden of zwelling ontstaat. Een chalazion, in de volksmond gerstekorrel genoemd. is een pijnloze zwelling of bultje die ontstaat aan het bovenste of onderste ooglid. En met blefaritis zijn de oogleden rood en opgezwollen en heb je last van jeuk. Er zijn ook vele zeldzame oogaandoeningen.

Oogaandoeningen bij de mens


Arts onderzoek man met oogklachten / Bron: Image Point Fr/Shutterstock.comArts onderzoek man met oogklachten / Bron: Image Point Fr/Shutterstock.com

Soorten oogaandoeningen en hun symptomen

De meeste mensen hebben wel eens problemen met hun ogen. Sommige problemen of oogaandoeningen zijn niet ernstig en verdwijnen vanzelf of zijn eenvoudig te behandelen met zelfzorgmiddelen. Sommige oogproblemen vereisen echter specialistische zorg. Het is verstandig om altijd contact op te nemen met een arts als je flinke klachten hebt, als de klachten verergeren of niet binnen een paar dagen zijn verdwenen.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie, afgekort als LMD, is de afbraak, slijtage of degeneratie van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek. Aangezien het vrijwel alleen voorkomt bij mensen ouder dan vijftig jaar, heet het leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Vaak is de oorzaak van maculadegeneratie onduidelijk, alhoewel er een aantal risicofactoren zijn die de kans erop vergroten:
  • Leeftijd: het komt vrijwel alleen voor bij mensen ouder dan vijftig jaar.
  • Erfelijkheid: mensen die een familielid hebben met maculadegeneratie, hebben een grotere kans om het zelf ook te krijgen.
  • Roken: indien je meer dan één pakje per dag rookt, heb je vijf keer meer kans op maculadegeneratie. Roken breekt antioxidanten af en deze beschermen o.a. het netvlies.
  • Overmatig zonlicht.
  • Hoog cholesterolgehalte.
  • Alcoholgebruik.
  • Afname van het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen (na de overgang).
  • Oog- en huidskleur: mensen met een blanke huid en blauwe ogen hebben meer kans op deze oogaandoening.

Amblyopie of een lui oog

Amblyopie is een afwijking van het oog, welke wordt gekenmerkt door verminderd of wazig zicht in één van de ogen. Een lui oog kan ontstaan in de baby-, peuter- en kinderleeftijd, maar niet meer na de basisschoolleeftijd. Een kind met een lui oog kan moeilijker diepte zien en vaal loenst het ook, of kijkt het scheel. De meest doeltreffende behandeling is het afplakken van het goede oog. Des te eerder de behandeling aanvangt, des te beter de prognose. Het afplakken van het oog helpt alleen bij kinderen tot en met 7 jaar.

Blefaritis / Bron: Clubtable, Wikimedia Commons (Publiek domein)Blefaritis / Bron: Clubtable, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Astigmatisme

Astigmatisme is een oogaandoening waarbij het hoornvlies een afwijking (aberratie) heeft. De aandoening leidt tot een aantasting van het gezichtsvermogen, waarbij symptomen kunnen optreden als onscherp of wazig zien, verziendheid of bijziendheid, concentratieproblemen door verminderde focus van de ogen, hoofdpijn en vermoeide ogen.

Blefaritis (oograndontsteking)

Blefaritis is een ontsteking van de randen van de oogleden en het kan zowel bij kinderen als volwassenen voorkomen. Het kan onder meer worden veroorzaakt door een infectie met de staphylococcen bacterie. Je krijgt bij een oograndontsteking last van jeuk en irritatie van de oogleden en er kunnen branderige of tranende ogen ontstaan. Door de ontsteking kunnen de talgkliertjes minder goed functioneren, waardoor de traanfilm niet optimaal is. Het gevolg kan dan zijn dat er een zandkorrelgevoel ontstaat. Vermoeide ogen en lichtschuwheid kunnen ook optreden.
Staaroperatie / Bron: Romaset/ShutterstockStaaroperatie / Bron: Romaset/Shutterstock

Cataract of staar

Staar is een toestand waarbij er een vertroebeling van de ooglens optreedt, waardoor er langzaamaan vermindering van de oogfunctie optreedt, soms aanvankelijk eenzijdig. Zogeheten 'ouderdomsstaar' is de meest voorkomende vorm van staar. De ouderdomsstaar is een courante klacht bij mensen vanaf ongeveer 65 jaar.

Chalazion of gerstekorrel

Een chalazion of gerstekorrel is een pijnloze zwelling of bultje die ontstaat aan het bovenste of onderste ooglid. Het gaat hierbij om een ontstoken kliertje van Meybom. Deze smeerkliertjes houden de ooglidrand vettig. Het knobbeltje is pijnloos en kan geen kwaad. Als het gaat ontsteken, kan wel pijn ontstaan. Je kunt een chalazion gerust laten zitten of eventueel laten verwijderen. Dit gebeurt vaak om schoonheidsredenen.
Conjunctivitis / Bron: Marco Mayer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Conjunctivitis / Bron: Marco Mayer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

Conjunctivitis of bindvliesontsteking

Conjunctivitis is de benaming voor ontstoken slijmvlies (conjunctiva) van de ogen. Deze aandoening is de meest voorkomende oorzaak van een rood oog. Vaak is er een virusinfectie in het spel, welke zeer besmettelijk is. Bacteriën kunnen ook de boosdoeners zijn. Virale conjunctivitis gaat meestal gepaard met slijmvorming en waterige afscheiding. Symptomen van bacteriële conjunctivitis zijn juist een branderig of prikkend gevoel in het oog.

Diabetische retinopathie (DRP): oogaandoening door diabetes

DRP is de benaming voor oogklachten die worden veroorzaakt door (slecht behandelde) diabetes; het is een complicatie van diabetes. Het netvlies kan beschadigd raken door hoge bloedglucoses. In het uiterste geval leidt DRP tot blindheid.

Traanfilm bestaat uit drie lagen / Bron: BlackNL, Wikimedia Commons (Publiek domein)Traanfilm bestaat uit drie lagen / Bron: BlackNL, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Oogaandoeningen: droge ogen

Droge ogen is een oogaandoening die wordt veroorzaakt door een te geringe traanproductie, een achteruitgang in kwaliteit van de traanfilm, of een te spaarzame lidslag.

Glaucoom

Glaucoom is een chronische oogaandoening, waarbij er een verhoogde druk in één of beide ogen aanwezig is die vaak wordt veroorzaakt doordat de vochtstroom uit het oog belemmerd wordt. In de oogbol heerst normaal een vloeistofspanning die ligt tussen 12 en 22 millimeter Kwik (mm Hg). Wanneer de druk hoger is dan 22 mm HG, dan wordt deze toestand glaucoom genoemd. Deze oogaandoening veroorzaakt een degeneratie van de oogzenuw wat onvermijdelijk tot blindheid leidt, tenzij de oogziekte tijdig wordt herkend en adequaat wordt behandeld.

Hypermetropie of verziendheid

Verziendheid is een oogafwijking waardoor men moeite heeft om van dichtbij scherp te zien. Deze oogaandoening kan gecorrigeerd worden met positieve lenzen of brillenglazen.

Pijn aan de ogen / Bron: Istock.com/dolgachovPijn aan de ogen / Bron: Istock.com/dolgachov

Iritis

Iritis is een aandoening waarbij de iris (regenboogvlies) ontstoken is. Iritis ontwikkelt zich meestal snel en is over het algemeen van invloed op slechts één oog. Symptomen kunnen bestaan uit:
  • pijn aan het oog of pijn in het voorhoofd;
  • de pijn aan het oog wordt erger wordt erger wanneer deze wordt blootgesteld aan fel licht;
  • een rood oog (vooral nabij de iris);
  • kleine pupil;
  • wazig zicht; en
  • hoofdpijn.

Soms treedt iritis op als complicatie van rosacea.

Mouches volantes / Bron: Acdx, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Mouches volantes / Bron: Acdx, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Mouches volantes

Mouches volantes zijn vlekjes of donkere vormsels die voor het oog lijken te zweven, waarvan de herkomst niet altijd duidelijk is. Met het voortschrijden der jaren kunnen er een soort klontjes in het glasvocht van het oog ontstaan, welke worden waargenomen als zwevende, zwarte vlekjes. Het is een vervelende aandoening, maar het kan meestal geen kwaad.

Myopie of bijziendheid

Dit is een fout in het optische systeem waardoor men onscherp of wazig ziet in de verte. Nabije voorwerpen worden wel scherp waargenomen. Deze oogaandoening kan worden gecorrigeerd met negatieve brillenglazen en lezen.

Presbyopie

Ouderdomsverziendheid (presbyopie), of kortweg oudziendheid, is een natuurlijk proces waarbij men dichtbij slechter kan zien en dat te maken heeft met het feit dat de ooglens haar soepelheid verliest.

Retinitis pigmentosa (RP)

Retinitis pigmentosa (RP) is een verzamelnaam van een groep van erfelijke aandoeningen van het netvlies. Bij retinitis pigmentosa gaan de lichtgevoelige cellen van het netvlies –de staafjes en de kegeltjes– kapot. Deze staafjes en kegeltjes zetten beelden om in elektrische signalen, welke vervolgens naar de hersenen worden verzonden. De eerste klacht is meestal nachtblindheid en daarna wordt je gezichtsveld steeds kleiner. Vaak valt de buitenkant van het gezichtsveld weg. Daarna wordt de overgebleven koker steeds kleiner. Dit fenomeen wordt 'kokervisus' genoemd.

Strabisme

Strabisme of scheelzien is een afwijking van de stand van de ogen, waarbij de ogen niet op hetzelfde fixatiepunt gericht kunnen worden. Scheelzien komt bij ongeveer 3% van de bevolking voor.

Trachoom

Trachoom is een ernstige, hardnekkige oogontsteking, die wordt veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis. Het is een sluipende ziekte die meestal beide ogen aantast. De bindvliezen gaan ontsteken en worden rood en geïrriteerd. De ogen scheiden veel vocht af. Je kunt ook gevoelig zijn voor fel licht.

Wazig zien / Bron: Gene Hunt, Flickr (CC BY-2.0)Wazig zien / Bron: Gene Hunt, Flickr (CC BY-2.0)

Uveïtis: oogaandoeningen door inwendige ontsteking in het oog

Uveïtis is de verzamelnaam voor alle inwendige ontstekingen in het oog en het wordt meestal veroorzaakt door een auto-immuunstoornis. De symptomen van uveïtis zijn afhankelijk van welke type je hebt:

Uveïtis anterior

Meestal één oog met oogpijn, roodheid van je oog en fotofobie (slecht tegen helder licht kunnen oftewel lichtgevoeligheid), soms ook wazig zicht of zelfs verlies van zicht (vaak tijdelijk). Daarnaast kun je hoofdpijn ervaren en het kan zijn dat je iris een iets andere kleur heeft. Waterige ogen kunnen ook voorkomen.

Intermediaire uveïtis

Pijnloos wazig zien staat bij deze variant voorop. Troebeling komt ook vaak voor. Je ziet donkere vormen, met name wanneer je naar een helder verlichte achtergrond kijkt. Vaak zijn beide ogen aangedaan.

Uveïtis posterior

Kenmerkt zich vaak door een pijnloos wazig zien. Soms kan er ook ernstig verlies van zicht optreden. Je kunt hierbij ook last hebben van troebelingen (zie boven). Daarnaast kun je scotomen ontwikkelen: kleine gebieden in je gezichtsveld waar minder of geen zicht aanwezig is. Meestal treedt dit symptoom eenzijdig op.

Oranje paprika is goed voor de ogen / Bron: Stux, PixabayOranje paprika is goed voor de ogen / Bron: Stux, Pixabay

Gezonde voeding voor de ogen en je gezichtsvermogen

Er zijn ook voedingsmiddelen die in het bijzonder goed zijn voor je gezichtsvermogen. Voorbeelden van heilzaam voedsel voor de ogen zijn donkere bladgroeten, oranje paprika, zalm, zwarte bessen en bosbessen. De carotenoïden luteïne en zeaxanthine, beide belangrijke voedingsstoffen voor de gezondheid van het oog, zijn voornamelijk te vinden in groene bladgroenten, waarbij boerenkool en spinazie bovenaan de lijst staan van luteïne-rijke voedingsmiddelen. Andere gezonde opties zijn snijbiet, broccoli en spruitjes.

Noot:
  1. Prof. dr. D.H. Ford, prof. dr. J.P. Schadé, dr. J. Tomson (hoofdredactie). Het grote medische handboek. Rebo Productions, Lisse, 2009, p. 654.

Lees verder

© 2016 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Gezondheidsproblemen bij honden: oogaandoeningenOogaandoeningen bij honden zoals hoornvliesbeschadigin, cataract,retina atrofie en een droog oog vormen een belangrijke…
Venkel, goed voor ogenVenkel, goed voor ogenVenkel is een knolgewas dat verwant is aan dille en anijs, wat ook te ruiken valt. Deze selderijachtige wintergroente he…
Contrastgevoeligheidstest bij oogaandoeningenContrastgevoeligheidstest bij oogaandoeningenContrastgevoeligheid is belangrijk bij de visuele functie, vooral bij mist, bij weinig licht of in andere situaties wann…
Eenvoudige tips voor een goede ooggezondheidEenvoudige tips voor een goede ooggezondheidHet gezichtsvermogen is één van de meest kostbare zintuigen. Voor veel mensen is het gezichtsvermogen zo vanzelfsprekend…

Macrodactylie: Abnormaal grote vingers en/of tenenMacrodactylie: Abnormaal grote vingers en/of tenenMacrodactylie is een zeldzame aangeboren aandoening waarbij reuzengroei (hypertrofie) optreedt van de vingers of tenen.…
Syndroom van Usher tast gehoor en zicht aanSyndroom van Usher tast gehoor en zicht aanHet syndroom van Usher is een erfelijke aandoening. Gehoor en zicht worden geleidelijk aangetast. Vaak wordt de term doo…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Giuliamar, Pixabay
  • https://www.thuisarts.nl/lui-oog/mijn-kind-heeft-lui-oog
  • https://www.thuisarts.nl/chalazion
  • https://oogfonds.nl/oogziektes/maculadegeneratie/wat-is-maculadegeneratie/#
  • https://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/astigmatisme/item40398
  • http://www.webmd.com/eye-health/iritis#2
  • https://www.patient1.nl/encyclopedie/inwendige-oogontsteking
  • Prof. dr. D.H. Ford, prof. dr. J.P. Schadé, dr. J. Tomson (hoofdredactie). Het grote medische handboek. Rebo Productions, Lisse, 2009.
  • WebMD. Top Causes of Eye Problems. http://www.webmd.com/eye-health/common-eye-problems#1 (ingezien op 26-3-2017)
  • Afbeelding bron 1: Image Point Fr/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Clubtable, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 3: Romaset/Shutterstock
  • Afbeelding bron 4: Marco Mayer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  • Afbeelding bron 5: BlackNL, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 6: Istock.com/dolgachov
  • Afbeelding bron 7: Acdx, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 8: Gene Hunt, Flickr (CC BY-2.0)
  • Afbeelding bron 9: Stux, Pixabay
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 20-04-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 18
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.