Knobbeltje in borst, deukjes of kuiltje door borstkanker

Borstkanker symptomen zijn knobbeltje in borst, deukjes, kuiltje in borst en rode, gevoelige, warme borsten. In Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen borstkanker. Borstkanker is de meest voorkomende kankersoort bij vrouwen. Voor je dertigste levensjaar is de kans op borstkanker zeer klein, maar naarmate je ouder wordt neemt de kans erop toe. Ongeveer 70 procent van de vrouwen bij wie borstkanker wordt vastgesteld, is ouder dan 50 jaar. Mannen kunnen ook borstkanker krijgen, maar bij hen is het zeer zeldzaam. Nog geen 100 mannen krijgen in Nederland jaarlijks de diagnose borstkanker. Dit artikel gaat over borstkanker bij vrouwen.

• Wat is borstkanker?
• Risicofactoren
• Protectieve factoren
• Symptomen van borstkanker
• Verschijnselen
• Huisarts inschakelen
• Onderzoek en diagnose
• Borstkanker behandeling
• Operatie, bestraling, chemotherapie, hormonale behandeling of immunotherapie
• Prothese of borstreconstructie
• Palliatieve behandeling

Wat is borstkanker?

De medische benaming van borstkanker is 'mammacarcinoom'. Borstkanker is een vorm van kanker die uitgaat van het melkklierweefsel in de borst. Grofweg 80 procent van de vrouwen met borstkanker heeft een zogeheten 'ductaal carcinoom', welke in de melkbuisjes of melkgangen van de borst ontstaat. Wanneer de kanker in de melkkliertjes begint, wordt dat 'lobulair carcinoom' genoemd. De groeiwijze van een lobulair carcinoom is meestal verspreid door de borst. Bij een ductaal carcinoom is er meestal sprake van één tumor. Het is van belang dat borstkanker in een vroeg stadium opgespoord wordt, zodat de kans op uitzaaiingen klein is. Bovendien kan bij een kleine borsttumor vaker een borstsparende operatie worden verricht. Door de groeiwijze wordt een lobulair carcinoom vaak pas in een later stadium ontdekt. Borstkanker kan soms in zo'n vroegtijdig stadium worden ontdekt, dat de borstkankercellen nog niet in het omliggende borstweefsel is ingegroeid. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren bij een bevolkingsonderzoek. In dit voorstadium is er geen risico op lymfeklieruitzaaiingen of uitzaaiingen elders in het lichaam.

Risicofactoren

Er zijn anno 2024 (nog) geen duidelijk aanwijsbare oorzaken van borstkanker aan te geven. Wel hebben sommige vrouwen een groter risico om borstkanker te ontwikkelen. Risicofactoren op het ontwikkelen van borstkanker zijn:

• Leeftijd: borstkanker komt in Westerse landen vooral voor bij vrouwen van 50 jaar en ouder.
• Erfelijke aanleg: bij ongeveer 5 tot 10 procent van alle vrouwen met borstkanker speelt erfelijke aanleg een rol.
• Vrouwelijke geslachtshormonen spelen een kardinale rol bij het ontstaan van borstkanker. Verschillende factoren zijn van invloed op de hormoonhuishouding en kunnen het risico enigszins verhogen. Deze factoren zijn:
• laat gaan menstrueren of laat in de overgang zijn gekomen;
• vrouwen die weinig tot geen kinderen hebben of die hun eerste kind op latere leeftijd hebben gekregen;
• de pil gebruiken;
• het gebruik van hormoonpreparaten bij overgangsklachten;
• overgewicht na de overgang;
• drie of meer glazen alcohol per dag gebruiken (want alcohol lijkt van invloed te zijn op de hormoonhuishouding);
• lichamelijke inactiviteit.
• Eerder borstkanker hebben gehad. In dat geval heb je een verhoogd risico om nog een keer borstkanker te krijgen.
• Voor je 30e een bestralingsbehandeling hebben gehad.

Protectieve factoren

Lichamelijke beweging, door veel te fietsen, te wandelen of te sporten, geeft een lager risico op borstkanker dan wanneer je lichamelijk minder actief bent. Een beschermende factor lijkt het geven van borstvoeding (6 maanden of langer).

Symptomen van borstkanker

Verschijnselen

Sommige veranderingen in de borst kunnen wijzen op borstkanker, maar sommige klachten kunnen ook wijzen op een andere, goedaardige aandoening van de borst. De meest voorkomende verandering bij borstkanker is een knobbeltje in de borst dat voorheen niet aanwezig was. Andere afwijkingen kunnen zijn deukjes of kuiltjes in de huid (intrekking van de huid van de borst), intrekking van de tepel en (bloederige) afscheiding uit de tepel. Er kan ook een verandering van de tepel optreden, zoals roodheid, schilfertjes en een plekje dat op (tepel)eczeem lijkt. Je kunt ook last krijgen van pijn in de borst op een plek waar ook het klierweefsel anders aanvoelt dan normaal. Let wel dat pijn op zichzelf geen teken is dat je een afwijking in de borst hebt. Voorts kun je last krijgen van een borst die warm aanvoelt en rood is verkleurd. De huid van de borst kan ook wat verdikt zijn en een putjes-aspect vertonen, zoals een sinaasappelschil. Ook een wondje van de huid dat niet geneest, kan wijzen op borstkanker.

Huisarts inschakelen

Wanneer je een verandering in of aan je borst ontdekt die zichtbaar en/of voelbaar is, check dan bij je huisarts wat er aan de hand is. Borstafwijkingen zijn heel vaak onschuldig en goedaardig, maar er kan ook kanker in het spel zijn en dan is het goed om er zo vroeg mogelijk bij te zijn.

Onderzoek en diagnose

De huisarts kan de borst aftasten en onderzoeken of er sprake is van opgezette lymfeklieren in de oksel. Bij afwijkingen aan de borst die kwaadaardigheid doen vermoeden, zal er een mammografie (een röntgenfoto van de borst) worden vervaardigd. Bij verdachte afwijkingen kan verwijzing naar de chirurg volgen. Deze kan een punctie uitvoeren. Hierbij worden weefselcellen en/of -vocht met een holle naald opgezogen voor microscopisch onderzoek. Een biopsie kan ook nodig zijn om een juiste diagnose te verkrijgen. Hierbij worden enkele stukjes borstweefsel weggehaald van de plaats waar de afwijking zich bevindt. Een patholoog gaat vervolgens dit weefsel onder de microscoop onderzoeken. Hiermee kan de aard van de borstafwijking vastgesteld worden. Wanneer er sprake is van borstkanker, dan zal het stadium vastgesteld worden waarin de ziekte zich verkeert: zijn er uitzaaiingen, naar de regionale lymfeklieren of ook elders in het lichaam? Voor dat doel kan er allerlei aanvullend beeldvormend onderzoek nodig zijn, zoals een longfoto, CT-scan, botscan, maar ook bloedonderzoek.

Borstkanker behandeling

Operatie, bestraling, chemotherapie, hormonale behandeling of immunotherapie

Behandeling bestaat vaak uit een operatie, bestraling, chemotherapie, hormonale behandeling of immunotherapie. Veel vrouwen met borstkanker krijgen een combinatie van deze behandelingen. In verreweg de meeste gevallen vindt een operatie plaats, waarbij de chirurg het aangedane weefsel ruim verwijdert. Er bestaan twee soorten borstoperaties:

• borstamputatie of mamma-amputatie: hierbij wordt de gehele borstklier met onderliggend vetweefsel verwijderd;
• borstbesparende behandeling (lumpectomie): hierbij wordt alleen de tumor met omringend gezond weefsel verwijderd, wat gevolgd wordt door bestraling (in- en uitwendig).

Prothese of borstreconstructie

Bij een borstsparende operatie kun je kiezen voor een (deel)prothese. Ook bij borstamputatie zijn er mogelijkheden om een nieuwe borst te reconstrueren door een plastisch chirurg. Deze reconstructie kan tijdens dezelfde operatie als de borstamputatie worden gedaan. Het kan evenwel ook ook op een later tijdstip plaatsvinden. Op langere termijn zijn vrouwen met borstkanker zijn in gelijke mate tevreden met het cosmetische resultaat van een borstsparende operatie als met het resultaat van een gereconstrueerde borstamputatie. Tot die conclusie komen Reshma Jagsi (University of Michigan) en collega’s in Annals of Surgery (2015; epub 23 januari).

Palliatieve behandeling

Wanneer er uitzaaiingen elders in het lichaam zijn aangetoond, kan chemotherapie als palliatieve behandeling worden overwogen.

Lees verder

• Borstkanker: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Borstkanker mannen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Mastopathie: gespannen, pijnlijke borsten, vocht uit tepels
• Tepelafscheiding: oorzaken vocht, bloed of etter uit tepel
• Tepeleczeem: droge, schilferige stukjes huid tepel-tepelhof