Tepelafscheiding: oorzaken vocht, bloed of etter uit tepel

Tepelafscheiding is afscheiding of vocht uit een of beide tepels. Tepelafscheiding komt vaak voor en verwijst naar afscheiding of vocht uit één of beide tepels. Het is een normaal verschijnsel als er na de bevalling melk uit de tepels komt. Vele vrouwen die bemerken dat zij tepelafscheiding hebben, zijn bang voor borstkanker. Vaak is tepelafscheiding een onschuldig verschijnsel. Dit neemt niet weg dat medisch onderzoek en eventueel behandeling nodig kan zijn. Tepelafscheiding bij een man is onder alle omstandigheden een probleem dat moet worden onderzocht. Tepelafscheiding kan melkachtig (wit) zijn, of niet-melkachtig. Niet-melkachtige afscheiding kan een veelheid aan kleuren vertonen: waterig, geel, grijzig, groen, bruin, roodbruin, oranje of bloederig. Het kan hierbij gaan om bloederige of etterige afscheiding. Bij bloed of etter uit de tepel dien je direct je huisarts in te schakelen.

• Wat is tepelafscheiding?
• Tepeluitvloed
• Tepelafscheiding bij één of beide tepels
• Normale en abnormale tepelafscheiding
• Verschillen en overeenkomsten
• Beide tepels
• Oorzaken van normale afscheiding
• Oorzaken tepelafscheiding
• Borstontsteking (mastitis)
• Borstabces
• Borstkanker
• Fibroadenoom
• Ductaal carcinoma in situ
• Galactorroe
• Hormonale disbalans of veranderingen in de hormoonhuishouding
• Medicijnen
• Trauma
• Vloeibare gezwellen in de melkklier (= intraductaal papilloom)
• Ziekte van Paget
• Verband tussen tepelafscheiding en borstkanker
• Meestal goedaardig
• Intraductaal carcinoom
• Ziekte van Paget
• Onderscheid goed- en kwaadaardig
• Spontane afscheiding
• Kleur van de afscheiding
• Een of meerdere plekken
• Bijkomende symptomen
• Wanneer de huisarts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Tepelafscheiding behandeling
• Prognose

Wat is tepelafscheiding?

Tepeluitvloed

Tepelafscheiding verwijst naar afscheiding of vocht uit één of beide tepels. Een andere benaming hiervoor is tepeluitvloed. Het is volstrekt normaal dat zwangere vrouwen aan het eind van de zwangerschap en zogende vrouwen tijdens de borstvoeding melk uit hun tepels lekken. Tepelafscheiding is bij een vrouw die niet zwanger is of geen borstvoeding geeft, niet per se abnormaal, maar moet wel worden beoordeeld door de huisarts. Tepelafscheiding kan het gevolg zijn van een veranderd hormoongehalte of een symptoom van een relatief onschuldige aandoening. Maar afscheiding uit de tepel kan ook een symptoom zijn van een ernstigere aandoening. Tepelafscheiding bij een man is onder alle omstandigheden een probleem dat moet worden onderzocht.

Tepelafscheiding bij één of beide tepels

Bij tepelafscheiding kan één of beide tepels betrokken zijn. Het kan spontaan plaatsvinden, of wanneer de vrouw in haar tepels of borsten knijpt. Er kunnen diverse soorten tepelafscheiding worden onderscheiden. Tepelafscheiding kan melkachtig zijn, of niet-melkachtig. Niet-melkachtige afscheiding kan vele kleuren hebben: waterig, geel, groen, bruin of bloederig. De consistentie van de tepelafscheiding varieert van dik en kleverig tot dun en waterig.

Normale en abnormale tepelafscheiding

Verschillen en overeenkomsten

Bloedige tepelafscheiding is nóóit normaal. Andere tekenen van abnormaliteit zijn tepelafscheiding uit slechts één borst en afscheiding die spontaan optreedt zonder dat je je borst aanraakt, stimuleert of irriteert. De kleur is meestal niet behulpzaam bij het bepalen of de afscheiding normaal of abnormaal is. Zowel abnormale als normale tepelafscheiding kunnen doorzichtig, geel, wit of groen van kleur zijn.

Beide tepels

Normaal tepelafscheiding komt meestal voor in beide tepels en wordt vaak vrijgegeven wanneer je de tepels samengeperst. Sommige vrouwen die zich heel erg druk maken over hun afscheiding, kunnen ervoor zorgen dat het verergert. Ze doen dit door herhaaldelijk op hun tepels te drukken om te controleren of ze tepelafscheiding hebben. In deze gevallen kan het met rust laten van de tepels alleen al helpen om de situatie te verbeteren.

Oorzaken van normale afscheiding

Tepelafscheiding kan een natuurlijke oorzaak hebben. Zo krijgen sommige vrouwen vlak voor, tijdens of na hun menstruatie een heldere, waterige en soms groene of colakleurige afscheiding uit hun tepels. Deze afscheiding wordt vaak opgewekt door sport of seksuele stimulatie. Aan het begin van de zwangerschap kan een melkachtige tepelafscheiding optreden. Dit is een volkomen normaal en onschuldig verschijnsel. Stoppen met borstvoeding is een andere oorzaak. Zelfs nadat je bent gestopt met het aanleggen van je baby, kun je merken dat je nog een tijdje een melkachtige borstafscheiding hebt. Stimulatie is een andere veelvoorkomende oorzaak van normale tepelafscheiding. Er kan ook vloeistof uit je tepel komen wanneer ze gestimuleerd of samengedrukt worden. Normale tepelafscheiding kan ook optreden wanneer je tepels herhaaldelijk worden geschaafd door je bh of tijdens flinke lichaamsbeweging, zoals hardlopen.

Oorzaken tepelafscheiding

Tepelafscheiding kan ook wijzen op onder meer de volgende aandoeningen of medische oorzaken:

Borstontsteking (mastitis)

Een borstontsteking komt zelden voor, behalve rond de bevalling, na een verwonding of een operatie. Het presenteert zich vaak als een gezwollen, rood gebied dat warm en gevoelig is. Een onbehandelde borstinfectie kan aanleiding geven tot een een borstabces.

Borstabces

Een borstabces kan ontstaan als een borstinfectie niet wordt behandeld. De symptomen zijn hevige pijn, zwelling, roodheid van de borst, pusafscheiding uit de tepel, een onderhuidse, pijnlijke knobbel of bobbel en soms koorts, misselijkheid en transpiratie veroorzaakt.

Borstkanker

Het eerste symptoom van borstkanker is voor veel vrouwen een knobbeltje of verdikking in de borst.

Fibroadenoom

Een fibroadenoom is een rond, zacht, stevig en pijnloos knobbeltje in de borst dat bestaat uit bind- en klierweefsel. Een fibroadenoom is in feite en fors uitgegroeide melkklier, die is ingepakt in een kluwen bindweefsel.

Ductaal carcinoma in situ

Een ductaal carcinoma in situ (DCIS) is een niet-invasieve kanker in een zeer vroeg stadium die ontstaat in een melkgang. DCIS is zeer goed te genezen.

Galactorroe

Galactorroe is de medische naam voor melkachtige afscheiding uit de borsten die niet het gevolg is van een zwangerschap of van het geven van borstvoeding. Vaak als gevolg van een verhoogd prolactinegehalte in het bloed. Prolactine is een hormoon dat wordt aangemaakt door de hypofyse en een rol speelt een rol bij de ontwikkeling van de melkkliertjes in de borsten. De hoeveelheid prolactine kan verhoogd zijn als gevolg van onder meer de volgende factoren:

• bepaalde medicijnen en cannabis;
• prolactinoomeen: een niet-kwaadaardig type tumor in de hypofyse;
• polycysteuze eierstokken (dat zijn eierstokken met veel kleine cysten);
• te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie).

Hormonale disbalans of veranderingen in de hormoonhuishouding

Bij jonge meisjes die in de puberteit komen, kunnen veranderingen in de hormoonhuishouding voor melkachtige afscheiding zorgen. Na een paar maanden tot een jaar gaat het vanzelf weer over. Door veel stress kan de hormoonhuishouding veranderen en een hormonale disbalans ontstaan, waardoor melkachtige tepelafscheiding optreedt.

Medicijnen

Er zijn een aantal medicijnen die als bijwerking tepelafscheiding kunnen hebben:

• Antidepressiva (middelen tegen depressie): Monoamino-oxidaseremmers, oftewel MAO-remmers; Serotonineheropnameremmers of SSRI's zoals citalopram, fluoxetine, paroxetine en sertraline; en tricyclische antidepressiva (TCA's).
• Benzodiazepinen, in het bijzonder bepaalde kalmerende middelen die werken bij angst (anxiolytica): alprazolam; buspiron.
• Antihypertensiva (geneesmiddelen die de bloeddruk verlagen): Atenolol; methyldopa; reserpine; verapamil.
• Antipsychotica: Fenothiazinen.
• H2-receptorantagonisten, een type maagzuurremmers die de afgifte van maagzuur remmen: Cimetidine; famotidine; ranitidine.
• Synthetische hormonen: Geconjugeerde oestrogenen (vrouwelijke geslachtshormonen wie worden gebruikt bij overgangsklachten); medroxyprogesteronacetaat (Medroxyprogesteronacetaat Teva wordt gebruikt bij de behandeling van uitgezaaide borstkanker en baarmoederkanker die niet geopereerd kan worden en die gevoelig is voor hormonen, bij vrouwen na de overgang); orale en injecteerbare anticonceptiva.
• Andere conventionele medicijnen: Amfetaminen; anesthetica; cyclobenzaprine; orale anticonceptiva; sumatriptans (vermindert migraine en clusterhoofdpijn); valproinezuur (onder meer gebruikt bij epilepsie, migraine, manieën en de hik).

Trauma

Verwonding, letsel of trauma aan de borst, kan borstafscheiding veroorzaken.

Vloeibare gezwellen in de melkklier (= intraductaal papilloom)

Bij dit goedaardige gezwel van de melkafvoergangen, kan soms sprake zijn van (bloederige) afscheiding uit de tepel.

Ziekte van Paget

De ziekte van Paget aan de tepel. Dit is een zeldzame vorm van borstkanker, die zich vaak presenteert als een hardnekkige vorm van eczeem van de tepel.

Verband tussen tepelafscheiding en borstkanker

Meestal goedaardig

De meeste afscheiding uit de tepel is normaal of wordt veroorzaakt door een goedaardige aandoening. Er zijn echter gevallen waarbij afscheiding uit de borst een symptoom kan zijn voor sommige vormen van borstkanker. De kans hierop is groter als de afscheiding gepaard gaat met de aanwezigheid van een knobbeltje of massa in de borst of als je een mammogram hebt gehad die wijst op een afwijking.

Intraductaal carcinoom

Een vorm van borstkanker die borstafscheiding kan veroorzaken is intraductaal carcinoom. Dit wijst op de abnormale groei van cellen die de melkgangen bekleden.

Ziekte van Paget

Een andere zeldzame vorm van borstkanker, die kan leiden tot afscheiding uit de tepels, is de ziekte van Paget. Dit is een vorm van borstkanker waarbij de tepel is aangetast. Dit geeft een schilferige rode huiduitslag op de tepel en soms op de donkergekleurde huid rond de tepel. Deze uitslag geneest niet, kan zelfs gaan zweren wat aanleiding kan geven tot bloedverlies uit de tepel.

Onderscheid goed- en kwaadaardig

Tepelafscheiding kan een vroegtijdig symptoom van borstkanker zijn, maar de meeste gevallen van afscheiding uit de tepel zijn te wijten aan goedaardige factoren en omstandigheden. Hieronder volgen enkele vuistregels voor het onderscheiden van goedaardige afscheiding met kwaadaardige afscheiding:

Spontane afscheiding

Ongeveer 97% van de tepelafscheiding is goedaardig. Tepelafscheiding die spontaan komt zonder te knijpen is het enige type afscheiding die zorgelijk is. Als de afscheiding alleen voorkomt met knijpen, negeer het dan en stop met knijpen in je borst. Controleer je beha of nachtkleding op spontane afscheiding. Als je een plek signaleert, bewaar het en laat het aan je huisarts zien.

Kleur van de afscheiding

Zorgelijke afscheiding is gewoonlijk bloederig of helder. Bij afscheiding die groen, melkachtig of een andere kleur heeft, hoef je je bijna nooit zorgen te maken. Als je een grote hoeveelheid melkafscheiding hebt terwijl je geen borstvoeding (meer) geeft, dan doe je er verstandig aan om dit te bespreken met je huisarts. Onderzoek moet worden uitgevoerd om de mogelijkheid van een tumor in de hypofyse uit te sluiten. Melkachtige afscheiding door te knijpen, is niet iets om je zorgen over te maken.

Een of meerdere plekken

Als je in je borsten knijpt en er komt afscheiding uit meerdere plekken op de tepel, dan is er meestal niets aan de hand. Als de tepelafscheiding echter consequent afkomstig is van één plek op de tepel, dan doe je er verstandig aan om dit met de huisarts te bespreken.

Bijkomende symptomen

Tepelafscheiding kan gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

• Pijn in de borst(en);
• Een gezwollen borst of tepel;
• Een verandering in de vorm of kleur van de tepel of tepelhof;
• Een verandering in de vorm van de borst (deukjes, kuiltjes, etc.);
• Een voelbaar knobbeltje of zwelling in de borst;
• Gezwollen lymfeklieren onder de oksel;
• Koorts;
• Lichaamspijn.

Wanneer de huisarts raadplegen?

Tepelafscheiding is zelden een teken van borstkanker. Het kan daarentegen wel een teken zijn van een onderliggende aandoening die medische behandeling vereist. Als de tepelafscheiding bij een menstruerende vrouw niet spontaan stopt na de menstruatie, dan is het raadzaam de huisarts in te lichten. Wanneer tepelafscheiding plaatsvindt bij vrouwen na de overgang, dan dient onverwijld de huisarts geraadpleegd te worden. Ook bij afscheiding uit één tepel, is het verstandig de huisarts te bezoeken. In dergelijke gevallen kan er sprake zijn van een goedaardig gezwelletje in één van de borstklieren of een ontsteking aan de borstklier. Bij tepelafscheiding betreft het zelden een ernstige oorzaak. Bloedige afscheiding uit één borst is wel vaak ernstiger dan alle andere soorten afscheiding.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De huisarts zal beginnen met het stellen van vragen over de afscheiding, zoals:

• Wanneer is de afscheiding begonnen?
• Komt het in een borst voor of in beide borsten?
• Komt de afscheiding spontaan of moet je in de je borsten drukken om het te produceren?
• Welke andere symptomen heb je?
• Wat voor medicijnen gebruik je?
• Ben je zwanger of geef je borstvoeding of ben je net opgehouden met het geven van borstvoeding?

De arts zal een lichamelijk onderzoek doen om je borsten te controleren op knobbeltjes of andere tekenen van kanker. De arts kijkt naar eventuele wijzigingen van de huid van de borst of tepel, en hij bevoelt eveneens de borsten en de okselgebieden om een eventueel gezwel of een zwelling op te sporen.

Vervolgonderzoek

Vervolgonderzoek kan nodig zijn voor het stellen van een diagnose:

• Bloedonderzoek: controleert op hormoonwaarden, een infectie of een zwangerschap.
• Biopsie: de arts verwijdert een klein stukje weefsel uit je borst om het te controleren op kanker.
• Mammografie: hierbij worden röntgenfoto's van je borsten gemaakt en hierbij worden afwijkingen in de borst zichtbaar.
• Ductoscopie: met gebruik van een autofluorescerende ductoscopie kunnen vroege voorlopers van borstkanker worden opgespoord, die zijn nog niet zichtbaar met mammografie en MRI.
• Echografie: vaak wordt de echografie gebruikt om meer duidelijkheid te geven wat er bij een mammografie is gezien.
• MRI-scan: kan tumoren in beeld brengen die met andere beeldonderzoeken niet te zien zijn. Tevens is bij sommige tumoren de grootte van de tumor beter vast te stellen met MRI.

Tepelafscheiding behandeling

De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Het kan nodig zijn om een medicijn te vervangen dat de tepelafscheiding veroorzaakt. Bij een borstontsteking kan tegen de pijn en de koorts paracetamol geslikt worden. Bij een borstabces krijg je een breedspectrum antibiotica voorgeschreven die de meest voorkomende bacteriën elimineren en soms is abcesdrainage nodig. Tijdens sportbeoefening is het zinvol om een sport-beha te dragen, die de borsten goed ondersteunen en wrijving van de tepels verminderen.

En in sommige gevallen is er geen lichamelijke aandoening, maar is hormonale disbalans de boosdoener. De arts kan besluiten om medicatie of hormonale therapieën voor te schrijven om de hormonale oorzaak van de afscheiding aan te pakken. Ook veranderingen in levensstijl, zoals minder stress of betere voedingskeuzes, kunnen helpen om je hormonen weer in balans te brengen.

Prognose

De prognose van tepelafscheiding hangt sterk af van de onderliggende oorzaak, maar over het algemeen is het vooruitzicht goed. Wanneer de oorzaak simpel is, zoals een medicijn dat de afscheiding veroorzaakt, kan het aanpassen van die medicatie vaak al voor snel herstel zorgen. Bij een borstontsteking is de prognose uitstekend zodra je begint met pijnstillers zoals paracetamol en voldoende rust neemt. De symptomen verdwijnen vaak binnen enkele dagen.

In het geval van een borstabces kan de behandeling iets intensiever zijn. Met antibiotica en eventueel een abcesdrainage is het herstel meestal succesvol, al kan het enkele weken duren voordat je volledig genezen bent. Bij tijdige diagnose en behandeling komen blijvende complicaties zelden voor.

Bij sportgerelateerde tepelirritatie helpt het dragen van een goed passende sport-bh vaak snel om de klachten te verminderen, waardoor je zonder zorgen verder kunt sporten. De prognose voor deze vorm van tepelafscheiding is daarmee ook gunstig.

Wanneer de oorzaak hormonaal is, kan het aanpassen van je hormonale balans door medicatie of levensstijlveranderingen enige tijd in beslag nemen, maar ook hier is het vooruitzicht positief. Zodra de hormonen weer in balans zijn, verdwijnt de afscheiding meestal vanzelf.

Lees verder

• Tepelkloven: behandelen, voorkomen en verzorgen zalf & crème
• Tepeleczeem: droge, schilferige stukjes huid tepel-tepelhof
• Jeuk aan de tepel: oorzaken en symptomen van jeukende tepels
• Bloed uit tepel of bloedende tepel: oorzaken en behandeling
• Mastopathie: gespannen, pijnlijke borsten, vocht uit tepels