Galactorroe: Afscheiding uit tepel, niet door zwangerschap

Een melkwitte tepelafscheiding komt soms tot stand door hormonale veranderingen: tijdens de zwangerschap en de borstvoedingsperiode, alsook tijdens de puberteit bij meisjes. Dit normale verschijnsel vereist geen bezoek aan de arts. De melkachtige afscheiding uit de tepel duidt vaak op een verhoogd prolactineniveau in het bloed (hyperprolactinemie). Het hormoon prolactine wordt gevormd door de hypofyse in de hersenen. Dit hormoon zorgt ervoor dat borstklierweefsel zich ontwikkelt en stimuleert bovendien de melkproductie. Wanneer de melkwitte tepelafscheiding op andere momenten tot uiting komt, wijst dit vaak op een probleem en is sprake van galactorree (galactorroe). Dit kent tal van oorzaken met ook verschillende behandelingen.

• Epidemiologie van galactorree
• Oorzaken van melkwitte afscheiding uit tepel van borst(en)
• Risicofactoren van galactorree
• Symptomen van galactorree
• Alarmsymptomen van galactorree
• Diagnose en onderzoeken van galactorree
• Behandeling van galactorree
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose van galactorree
• Complicaties van galactorree
• Preventie van galactorree

Epidemiologie van galactorree

Galactorree komt voor bij 5-20% van de vrouwen, zelfs bij vrouwen die nog nooit kinderen gehad hebben en bij vrouwen na de menopauze. Galactorree komt ook voor bij mannen, pasgeboren baby's en adolescenten van beide geslachten.

Oorzaken van melkwitte afscheiding uit tepel van borst(en)

Een overmatige borststimulatie, bijwerkingen van medicijnen of aandoeningen dragen bij aan galactorree, al is het niet altijd duidelijk waarom de afscheiding uit de tepel tot stand komt. Vaak is galactorree het gevolg van verhoogde niveaus van prolactine (hyperprolactinemie), het hormoon dat de melkproductie stimuleert wanneer een vrouw een baby krijgt.

Risicofactoren van galactorree

De volgende risicofactoren kunnen bijdragen aan het ontstaan van galactorree:

• afwijkingen aan of tumoren in de hypofyse
• afwijkingen in de borst
• de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen)
• een bronchogeen carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen)
• een choriocarcinoom (kanker in baarmoeder tijdens de zwangerschap)
• een chronische nierziekte
• een hypernefroom
• een prolactinoom (goedaardige hypofysetumor met onvruchtbaarheid)
• endometriose (pijn rond de menstruatieperiode bij een vrouw)
• hypogonadisme (onvoldoende ontwikkeling van geslachtsklieren)
• hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier)
• polycysteuze eierstokken (veel cysten in eierstokken)
• primaire hypothyreoïdie (te langzaam werkende schildklier)
• ruggenmergchirurgie, een verwonding of tumoren aan het ruggenmerg
• zenuwbeschadiging van de borstwand door operaties aan de borst, brandwonden of een ander letsel aan de borst

Symptomen van galactorree

De patiënt heeft een aanhoudende of intermitterende (met tussenpozen) afscheiding die uit de tepel verschijnt. De afscheiding komt spontaan tot stand of verschijnt met handmatige druk. Verder komt de tepelafscheiding uit meerdere melkkanalen. Één of beide borsten zijn verder aangetast. Bij vrouwen is de menstruatie afwezig of onregelmatig. Verder kampen sommige patiënten met hoofdpijn of problemen met het gezichtsvermogen. Een verminderd libido (minder seksuele verlangens) komt voor. Mannen kampen sneller met erectiestoornissen. Verder ervaren sommige patiënten meer haargroei op de kin of borst. Acne is tot slot een ander symptoom dat vaak vergezeld gaat met galactorree.

Alarmsymptomen van galactorree

Wanneer een patiënt kampt met aanhoudende spontane afscheiding uit de tepels van één of beide borsten en de vrouw is niet zwanger of geeft geen borstvoeding, dan is het verstandig om een arts te raadplegen. Sommige patiënten verliezen spontaan een tepelafscheiding die bloederig, geel of waterig is. Dit teken vereist onmiddellijke medische aandacht, omdat dit soms wijst in de richting van een onderliggende vorm van borstkanker.

Diagnose en onderzoeken van galactorree

De patiënt krijgt eerst een lichamelijk onderzoek, bekijkt het borstweefsel en de tepel nauwkeurig en probeert een beetje vloeistof uit de tepel te krijgen. Hij laat deze vloeistof analyseren om te zien of vetdruppels aanwezig zijn in de vloeistof, hetgeen duidt op de diagnose van galactorree. Verder is een bloedonderzoek nodig om de prolactineniveaus en de waarden van het schildklierstimulerend hormoon te controleren. Ook krijgt een vruchtbare vrouw een zwangerschapstest om een zwangerschap uit te sluiten als mogelijke oorzaak van de tepelafscheiding. Indien de arts tijdens het lichamelijk onderzoek een knobbeltje in de borst vindt of andere verdachte veranderingen opmerkt in de borst of tepel, dan is een mammografie en/of echografie geïndiceerd. Een MRI-scan van de hersenen is nodig wanneer de symptomen van de patiënt wijzen in de richting van een tumor of een andere afwijking van de hypofyse, of als het bloedonderzoek een verhoogd prolactineniveau onthult.

Behandeling van galactorree

Zelfzorg

De patiënt zorgt dat hij de tepel(s) niet overstimuleert. Het is verder verstandig om kledij te dragen die niet wrijft tegen de tepels.

Professionele medische behandeling

Als medicatie mogelijk aan de basis ligt van galactorree, moet de patiënt dit medicijn stopzetten en andere medicatie innemen. Medicatie is inzetbaar voor het behandelen van een te traag werkende schildklier. Heeft de patiënt een tumor, dan is chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie noodzakelijk. Indien de exacte oorzaak van galactorree niet bekend is, krijgt de patiënt medicatie om de effecten van prolactine te blokkeren of om de hoeveelheid prolactine in het lichaam te verlagen. Een vermindering van het prolactineniveau in het lichaam stopt de melkwitte tepelafscheiding.

Prognose van galactorree

De prognose van galactorree hangt af van de onderliggende oorzaak. Als de oorzaak behandeld kan worden, zoals bij medicatie-gerelateerde galactorree of tumoren, kan de afscheiding meestal stoppen na behandeling. Als de galactorree wordt veroorzaakt door een chronische aandoening of een onontdekte tumor, kan de prognose variëren en is langdurige opvolging noodzakelijk.

Complicaties van galactorree

Complicaties van galactorree kunnen het gevolg zijn van de onderliggende aandoening. Bijvoorbeeld, als galactorree wordt veroorzaakt door een tumor, kan het negeren van de symptomen leiden tot een verergering van de tumor. Daarnaast kunnen patiënten met galactorree last krijgen van psychologische gevolgen zoals angst of depressie, vooral als de oorzaak moeilijk te identificeren of te behandelen is.

Preventie van galactorree

Preventie van galactorree richt zich voornamelijk op het vermijden van risicofactoren, zoals het verantwoord gebruik van medicatie en het vermijden van overmatige borststimulatie. Regelmatige controles bij de arts kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van mogelijke oorzaken, zoals tumoren of hormonale onbalansen.

Lees verder

• Tepelafscheiding: Oorzaken afscheiding uit tepel van borst
• Hyperprolactinemie: Verhoogde prolactinewaarden in het bloed