Galactorroe: Afscheiding uit tepel, niet door zwangerschap
Een melkwitte tepelafscheiding komt soms tot stand door hormonale veranderingen: tijdens de zwangerschap en de borstvoedingsperiode, alsook tijdens de puberteit bij meisjes. Dit normale verschijnsel vereist geen bezoek aan de arts. De melkachtige afscheiding uit de tepel duidt vaak op een verhoogd prolactineniveau in het bloed (hyperprolactinemie). Het hormoon prolactine wordt gevormd door de hypofyse in de hersenen. Dit hormoon zorgt ervoor dat borstklierweefsel zich ontwikkelt en stimuleert bovendien de melkproductie. Wanneer de melkwitte tepelafscheiding op andere momenten tot uiting komt, wijst dit vaak op een probleem en is sprake van galactorree (galactorroe). Dit kent tal van oorzaken met ook verschillende behandelingen.
Epidemiologie van aandoening
Galactorroe komt voor bij 5-20% van de vrouwen, zelfs bij vrouwen die nog nooit kinderen gehad hebben en bij vrouwen na de menopauze. Galactorroe komt ook voor bij mannen, pasgeboren
baby's en adolescenten van beide geslachten.
Oorzaken van melkwitte afscheiding uit tepel van borst(en)
Een overmatige borststimulatie, bijwerkingen van medicijnen of aandoeningen dragen bij aan galactorroe, al is het niet altijd duidelijk waarom de afscheiding uit de tepel tot stand komt. Vaak is galactorroe het gevolg van verhoogde niveaus van prolactine (
hyperprolactinemie), het hormoon dat de melkproductie stimuleert wanneer een vrouw een baby krijgt.
Aandoeningen
Enkele aandoeningen leiden sneller tot een melkwitte tepelafscheiding:
Omgevingsfactoren
Diverse
medicijnen tasten mogelijk het centrale zenuwstelsel aan en veroorzaken dan galactorroe. Dit gebeurt bij orale (via de mond ingenomen) contraceptiva, sedativa,
antidepressiva,
antipsychotica,
opioïden (krachtige (
pijnstillers)) en medicijnen voor het behandelen van een
verhoogde bloeddruk.
Drugsmisbruik in de vorm van het gebruik van cocaïne, marihuana of
opioïden (krachtige pijnstillende geneesmiddelen) leidt ook sneller tot galactorroe. De melkachtige tepelafscheiding verschijnt soms ook door het gebruik van
kruidensupplementen, zoals venkel, anijs of fenegriekzaad. Verder veroorzaakt een overdreven manipulatie aan de borst (bijvoorbeeld tijdens de seksuele activiteit, langdurige wrijving door kleding of overmatige zelfborstonderzoeken) een tepelafscheiding uit meerdere kanalen. Dit is geen ernstige oorzaak, maar een doktersbezoek is toch aangewezen om
borstkanker uit te sluiten.
Galactorree bij mannen en zuigelingen
Mannen
Mannen kampen mogelijk ook met een melkwitte
tepelafscheiding. Dit is vaak geassocieerd met een testosterondeficiëntie (mannelijk
hypogonadisme: onvoldoende ontwikkeling van de geslachtsklieren) en treedt meestal op bij een borstvergroting (gynaecomastie:
borstontwikkeling bij de man).
Erectiestoornissen en een gebrek aan libido (geen zin in seks) zijn mogelijk ook geassocieerd met testosterondeficiëntie.
Pasgeborenen
Zuigelingen kampen soms met galactorroe. Tijdens de zwangerschap van de moeder ontstaan bij de moeder hoge
oestrogeenspiegels, die dit doorgekregen hebben van de moeder waardoor de melkklieren geactiveerd zijn. Baby’s hebben bijgevolg een vergroting van het borstweefsel met galactorroe tot gevolg. De oestrogeenspiegels van de baby verlagen geleidelijk waardoor dit symptoom verdwijnt nadat de baby circa twee maanden oud is.
Symptomen
De patiënt heeft een aanhoudende of intermitterende (met tussenpozen) afscheiding die uit de tepel verschijnt. De afscheiding komt spontaan tot stand of verschijnt met handmatige druk. Verder komt de tepelafscheiding uit meerdere melkkanalen. Één of beide borsten zijn verder aangetast. Bij vrouwen is de menstruatie afwezig of onregelmatig. Verder kampen sommige patiënten met
hoofdpijn of problemen met het gezichtsvermogen. Een verminderd libido (minder seksuele verlangens) komt voor. Mannen kampen sneller met erectiestoornissen. Verder ervaren sommige patiënten meer haargroei op de kin of borst. Acne is tot slot een ander symptoom dat vaak vergezeld gaat met galactorree.
Alarmsymptomen
Wanneer een patiënt kampt met aanhoudende spontane afscheiding uit de tepels van één of beide borsten en de vrouw is niet zwanger of geeft geen
borstvoeding, dan is het verstandig om een arts te raadplegen. Sommige patiënten verliezen spontaan een tepelafscheiding die bloederig, geel of waterig is. Dit teken vereist onmiddellijke medische aandacht, omdat dit soms wijst in de richting van een onderliggende vorm van borstkanker.
Diagnose en onderzoeken
De patiënt krijgt eerst een lichamelijk onderzoek, bekijkt het borstweefsel en de tepel nauwkeurig en probeert een beetje vloeistof uit de tepel te krijgen. Hij laat deze vloeistof analyseren om te zien of vetdruppels aanwezig zijn in de vloeistof, hetgeen duidt op de diagnose van galactorroe. Verder is een
bloedonderzoek nodig om de prolactineniveaus en de waarden van het schildklierstimulerend hormoon te controleren. Ook krijgt een vruchtbare vrouw een zwangerschapstest om een zwangerschap uit te sluiten als mogelijke oorzaak van de tepelafscheiding. Indien de arts tijdens het lichamelijk onderzoek een
knobbeltje in de borst vindt of andere verdachte veranderingen opmerkt in de borst of tepel, dan is een mammografie en/of
echografie geïndiceerd. Een
MRI-scan van de
hersenen is nodig wanneer de symptomen van de patiënt wijzen in de richting van een tumor of een andere afwijking van de hypofyse, of als het bloedonderzoek een verhoogd prolactineniveau onthult.
Behandeling van galactorroe
Zelfzorg
De patiënt zorgt dat hij de tepel(s) niet overstimuleert. Het is verder verstandig om kledij te dragen die niet wrijft tegen de tepels.
Professionele medische behandeling
Als medicatie mogelijk aan de basis ligt van galactorroe, moet de patiënt dit medicijn stopzetten en andere medicatie innemen. Medicatie is inzetbaar voor het behandelen van een te traag werkende schildklier. Heeft de patiënt een tumor, dan is chirurgie,
radiotherapie en/of
chemotherapie noodzakelijk. Indien de exacte oorzaak van galactorroe niet bekend is, krijgt de patiënt medicatie om de effecten van prolactine te blokkeren of om de hoeveelheid prolactine in het lichaam te verlagen. Een vermindering van het prolactineniveau in het lichaam stopt de melkwitte tepelafscheiding.
Lees verder