Hyperprolactinemie: Verhoogde prolactinewaarden in het bloed
Hyperprolactinemie is een toestand waarbij zich abnormaal hoge niveaus van prolactine in het bloed bevinden. Prolactine is een peptidehormoon geproduceerd door de voorkwab van de hypofyse in de hersenen. Prolactine stimuleert de melkafscheiding en speelt een vitale rol bij de ontwikkeling van de borsten tijdens de zwangerschap. Deze toestand is bijgevolg normaal tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode, maar soms wijst dit wel op een ziekte. Ook het gebruik van bepaalde medicijnen leidt mogelijk tot hogere prolactinewaarden in het bloed. Een bloedonderzoek onthult de toestand. Onvruchtbaarheid, wijzigingen in de menstruatie en minder zin in seks zijn enkele symptomen van overmatig veel prolactine in het bloed. De arts behandelt patiënten met hyperprolactinemie vaak met medicijnen, al zijn ook andere behandelingen beschikbaar. De prognose is over het algemeen goed al is soms wel langdurige therapie met medicatie nodig.
Oorzaken van hoge niveaus prolactine in bloed

Het is normaal om tijdens de zwangerschap hogere prolactinespiegels in het bloed te hebben /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayFysiologisch
Fysiologische hyperprolactinemie komt voor tijdens de zwangerschap, de
borstvoeding en ernstige
stress, evenals tijdens de slaap en de geslachtsgemeenschap. Borstwandstimulatie veroorzaakt eveneens mogelijk hyperprolactinemie.
Aandoeningen
Hyperprolactinemie heeft veel oorzaken. Soms is een verhoogd prolactinegehalte in het bloed ook het gevolg van een ziekte.
Medicatie
De normale regulatie van prolactinespiegels is soms verstoord door het gebruik van
geneesmiddelen. Dit geldt vooral voor medicatie de arts inzet voor het behandelen van:
Symptomen
Vrouwen
Hyperprolactinemie veroorzaakt
galactorroe (productie en spontane stroom van moedermelk, niet veroorzaakt door de zwangerschap). Niet alle vrouwen met galactorroe hebben echter hyperprolactinemie. Verder treden er problemen op met de menstruatie zoals een
afwezige menstruatie of een
onregelmatige menstruatie. Ook zijn symptomen van oestrogeendeficiëntie aanwezig. De
puberteit is vertraagd of gestopt. Vrouwen hebben tevens een verminderd libido (minder zin in seks). Tevens treedt sneller
vaginale droogte op, hetgeen leidt tot pijn tijdens de geslachtsgemeenschap.
Onvruchtbaarheid (
vrouwelijke onvruchtbaarheid) of een verminderde vruchtbaarheid komen ook voor. Op de lange termijn is
osteoporose (verlies van botmassa met risico op
botbreuken) tot slot een mogelijk gevolg van hyperprolactinemie, vooral bij vrouwen.
Mannen
Bij mannen treden mogelijk hypogonadisme (
onderontwikkeling van geslachtsklieren), een vertraagde of gestopte puberteit,
mannelijke onvruchtbaarheid / een verminderde vruchtbaarheid en
erectiestoornissen op. Mannen kampen af en toe met milde
gynaecomastie (borstontwikkeling). Een
vertraagde of gestopte puberteit bij jongens is tot slot een ander mogelijk kenmerk van hyperprolactinemie.
Hypofysetumor
Bovendien treden
hoofdpijn en/of
gezichtsvelddefecten op als er een hypofysetumor is (vaker bij mannen).

Een bloedonderzoek onthult de verhoogde prolactineniveaus in het bloed /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
Normale niveaus van het prolactineniveau in het bloed bedragen minder dan 500 mIU / L (20 ng / ml of μg / L) voor vrouwen en minder dan 450 mI U / L voor mannen. Licht verhoogde prolactinespiegels (400-600 mU / L) kunnen fysiologisch en asymptomatisch zijn, maar hogere niveaus vereisen een diagnose. Niveaus boven 5000 mU / L duiden altijd op de aanwezigheid van een prolactine-afscheidende hypofysetumor. Hyperprolactinemie moet worden bevestigd door een herhaald
bloedonderzoek. Verdere onderzoeken zijn geschikt nadat fysiologische en medicamenteuze oorzaken zijn uitgesloten: De arts zet dan mogelijk nog een
gezichtsveldonderzoek, een
röntgenfoto, een
CT-scan en/of een
MRI-scan van de hypofyse in.
Behandeling van hyperprolactinemie
Hyperprolactinemie behandelt de arts meestal om de langetermijneffecten van oestrogeendeficiëntie of testosterondeficiëntie bij de man te voorkomen. Er is geen behandeling nodig voor lichte verhogingen (400-1000 mU / L) met behoud van een normale menstruatie (of normale mannelijke testosteronniveaus).

Medicijnen behandelen hyperprolactinemie /
Bron: Stevepb, PixabayMedicatie
Hyperprolactinemie behandelt de arts met een dopamine-agonist. Bijwerkingen, die in een minderheid van gevallen optreden, omvatten misselijkheid en braken,
duizeligheid en
flauwvallen,
constipatie en
koude handen en voeten. Hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier) behandelt de arts met synthetisch schildklierhormoon, zodat de prolactinespiegels weer normaliseren. Als hoge prolactinewaarden in het bloed veroorzaakt zijn door voorgeschreven medicijnen, schrijft de arts indien mogelijk andere soorten medicijnen voor.
Chirurgie
De arts voert mogelijk een operatie uit om een aanwezige tumor te verwijderen. Chirurgie is eveneens inzetbaar als geneesmiddelen niet effectief zijn. Soms is een operatie nodig als de tumor het gezichtsvermogen aantast.
Radiotherapie
Is medicatie of een operatie niet effectief, dan zet de arts
radiotherapie in om een tumor te verkleinen.
Prognose van verhoogde waarden van prolactine in bloed
Bij het merendeel van de patiënten is een dopamine-agonist de eerste en enige therapie die op lange termijn inzetbaar is. Prolactinomen krimpen gewoonlijk in omvang door het gebruik van een dopamine-agonist. Als de patiënt echter stopt met de therapie, keert hyperprolactinemie echter meestal terug.
Complicaties van hoge prolactinewaarden in bloed
Complicaties van de medicatie omvatten pulmonale, retroperitoneale en pericardiale fibrotische reacties en hartklepletsels (indien gebruikt in hogere doses bij de
ziekte van Parkinson). Patiënten moeten zorgvuldig worden gecontroleerd, hoewel dergelijke nadelige effecten zeer zeldzaam zijn.
Lees verder