Hoe wordt prolactinoom (tumor aan de hypofyse) behandeld?
Door prolactinoom is de hormoon huishouding in de war, waardoor de vrouw verminderd vruchtbaar en de man minder seksueel actief is. Het is een goedaardig gezwel oftewel een tumor aan de hypofyse in de hersenen, waardoor minder dopamine en meer prolactine wordt geproduceerd. Hoe ontstaat deze conditie, wat zijn de symptomen voor de man of vrouw en hoe kan prolactinoom worden behandeld?
Prolactinoom
Tumor hypofyse
Een prolactinoom is een goedaardige tumor aan de hypofyse. De hypofyse is gelegen in het midden van het hoofd net onder de hersenen en de hypothalamus. De hypofyse produceert het belangrijke hormoon prolactine. Primaire functie van dit hormoon is de stimulering van moedermelkproductie. Daarnaast heeft prolactine een ovulatieremmende werking. Is er bij de hypofyse een prolactinoom aanwezig dan geeft het een verlaagde dopamineproductie - dit fungeert als neurotransmitter en stimuleert de stemming van een persoon - en een hogere prolactinewaarde in het bloed. Er is dan ook een oorzakelijk verband tussen het hebben van een prolactinoom en verminderde vruchtbaarheid van de vrouw.
Hoe vaak komt het voor?
Uit autopsie studies in de USA is gebleken dat ongeveer 15% van de bevolking kleine hypofysetumoren hebben, waarbij in 40% van de gevallen prolactine wordt geproduceerd. Het is echter zo dat deze tumoren klinisch van onbetekenend belang zijn. Bij 14 van de 100.000 mensen heeft de prolactinoom wel klinische impact. Over het algemeen is het zo dat de prolactinoom de vruchtbaarheid van de vrouw beïnvloedt juist door de toename van het prolactine hormoon.
Oorzaak van de hypofyse tumor
Waarom de hypofysetumor ontstaat is tot dusver compleet onduidelijk. Er is wel gebleken dat personen met verhoogde stress te maken hebben met een stijging van prolactine niveaus, echter dit hoeft dan nog niet specifiek te komen door een hypofysetumor. Veelal komen deze kleine gezwellen sporadisch voor en worden dus niet genetisch overgedragen. Beperkte verhogingen van prolactine kunnen daarnaast worden veroorzaakt door medicijn gebruik.
Symptomen
De symptomen van een verhoogde prolactine niveau veroorzaakt door een prolactinoom kunnen onder andere de volgende zijn:
- amenorroe: de afwezigheid van menstruatie gedurende minimaal 3 maanden. Er is sprake van primaire amenorroe indien de 16 jarige vrouw nog geen menstruatie heeft gehad. Het betreft secundaire amenorroe indien er wel eerder menstruatie is geweest;
- galactorroe: dit is een chronische eventueel met tussen periodes voorkomende vochtafscheiding uit de tepels zonder dat er gezoogd wordt;
- uitval van oksel- en schaamhaar;
- hypogonadisme: verminderde zaadproductie van de ballen en disfunctioneren van de erectie;
- gynaecomastie: groter wordende borstformaat bij de man;
- bitemporale hemianopsie: gedeeltelijke blindheid aan de linker zijde van het linker oog en rechterzijde van het rechter oog;
- hoogtevrees, duizeligheid, misselijkheid en overgeven.
De diagnose
De arts zal het bloed testen op het prolactine gehalte indien:
- de vrouw onverklaarbare melk uitscheiding, onregelmatig menstrueren of verminderd vruchtbaar is;
- de man sterk verminderd seksueel functioneert of melkuitscheiding heeft.
Daarnaast zal de arts aanvullende vragen stellen aangaande speciale condities en medicamenten. Een MRI scan wordt gemaakt van de hersenen om de kleine hypofysetumoren te kunnen onderscheiden. Afhankelijk van de resultaten en grootte van de tumoren kan een oogonderzoek mogelijk volgen.
Behandeling van prolactinoom
Voordat met een behandeling wordt begonnen moet men ervan verzekerd zijn dat er geen stressfactoren meer zijn. Het doel van de behandeling is om prolactine-aanmaak tot een normaal niveau te verlagen, waarnaast de tumor grootte eveneens wordt verkleind. Daarnaast dienen eventuele visuele problemen te worden gecorrigeerd. Essentie is dat de hypofysefunctie in ere wordt hersteld. Omdat een vermindering van dopamine in het lichaam veelal de oorzaak is voor een toename van prolactine kan worden overwogen om de prolactinoom te behandelen met:
Bromocriptine
Dit heeft vergelijkbare eigenschappen als dopamine. Deze medicijnen laten de tumor qua formaat afnemen, waardoor ook de prolactine niveaus op een normaal niveau komen. Bijwerking kan wel zijn dat er misselijkheid en duizeligheid kan ontstaan, maar ook een abnormaal lage bloeddruk. Het medicijn dient dan ook qua hoeveelheid opgebouwd te worden om het beste resultaat te verkrijgen.
Cabergoline
Dit werkt eveneens vergelijkbaar en heeft ook dezelfde bijwerkingen echter in mindere mate. Mensen met een reeds lage bloeddruk moeten oppassen met het volgen van een cabergoline behandeling.
Chirurgische ingreep
Chirurgie kan in het meest uitzonderlijke geval uitkomst brengen indien medicijnen niet het gewenste resultaat bieden. De tumor verwijderen heeft dan in 80% van de gevallen het gewenste resultaat.
Lees verder