Tepelafscheiding: Oorzaken afscheiding uit tepel van borst

Bij een tepelafscheiding komt een vloeistof zoals pus of bloed uit het tepelgebied van één borst of uit beide borsten. De afscheiding uit de tepel komt bij zowel mannen als bij vrouwen tot stand, al zijn vrouwen wel vaker getroffen met dit symptoom. De tepelafscheiding van de borst gebeurt afhankelijk van de oorzaak spontaan, of door aanraking van het borstweefsel. De kleur van de vloeistof is verder wit, geel, groen, blauw, roze, waterig, roodbruin of bloedig. In bepaalde omstandigheden is een tepelafscheiding normaal, maar daarbuiten is het belangrijk om contact op te nemen met de arts. Hij onderzoekt de oorzaak, en zet dan eventueel zo snel mogelijk een behandeling in.

• Epidemiologie
• Anatomie van de borst
• Soorten en oorzaken: Goedaardig, aandoeningen of kanker
• Omgevingsfactoren van tepelafscheiding van borst
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van afscheiding uit tepel
• Prognose

Epidemiologie

Een tepelafscheiding is de derde meest voorkomende borstklacht na borstpijn en een borsttumor. 50 tot 80% procent van de vrouwen heeft in de actieve periode (voor de menopauze) reeds een tepelafscheiding gehad. De meeste ontlasting van de tepel (97%) is goedaardig. Vaak zijn vrouwen getroffen door een tepelafscheiding, maar deze komt ook voor bij mannen.

Anatomie van de borst

De borst bestaat uit drie soorten weefsel:

1. Klinisch weefsel: Melkkanalen en klierwabben (lobben) bevatten klinisch weefsel. De lobben produceren melk voor de borstvoeding. De melkkanalen vervoeren de melk van de lobben naar de tepel.
2. Vezelig weefsel: Dit is het bindweefsel dat de lobben en kanalen omringt en zorgt voor de ondersteuning van de borst.
3. Vet: Vet vult de ruimtes tussen de andere weefsels. De hoeveelheid vet in de borst is verantwoordelijk voor de borstgrootte.

Elke menselijke borst heeft vijftien tot twintig melkkanalen. Een tepelafscheiding is afkomstig uit één of meer van deze melkkanalen.

Soorten en oorzaken: Goedaardig, aandoeningen of kanker

Een afscheiding uit de borst is steeds afwijkend, behalve in de late zwangerschap of periode net na de bevalling (postpartum periode) wanneer een vrouw borstvoeding geeft. Artsen hebben zeven verschillende basistypes beschreven voor de tepelafscheiding. Deze zijn allen mogelijk geassocieerd met specifieke klinische aandoeningen.

Melkwit

Microscopisch zijn bij galactorroe (melkwitte afscheiding) soms vetbolletjes waarneembaar. Tijdens de zwangerschap en de borstvoedingsperiode, alsook bij meisjes die in de puberteit terecht komen, is galactorroe normaal als gevolg van hormonale veranderingen. Buiten de lactatieperiode wijst dit echter op afwijkingen. Vaak is het prolactineniveau in het bloed (hyperprolactinemie) verhoogd wanneer een melkwitte afscheiding verschijnt. De hypofyse in de hersenen produceert het hormoon prolactine. Prolactine bevordert de ontwikkeling van borstklierweefsel en stimuleert de melkproductie.

In de praktijk komt galactorroe tot stand bij:

• afwijkingen aan of tumoren in de hypofyse
• afwijkingen in de borst
• de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen)
• een bronchogeen carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen)
• een choriocarcinoom (kanker in baarmoeder tijdens de zwangerschap)
• een hypernefroom
• endometriose (pijn rond de menstruatieperiode bij een vrouw)
• het gebruik van medicijnen die het centrale zenuwstelsel aantasten, waaronder orale (via de mond ingenomen) contraceptiva (anticonceptiepil), antidepressiva, antipsychotica, opiaten en medicijnen voor het behandelen van een verhoogde bloeddruk
• hypogonadisme (onvoldoende ontwikkeling van geslachtsklieren)
• polycysteuze eierstokken (veel cysten in eierstokken)
• primaire hypothyreoïdie (te langzaam werkende schildklier)

Purulent

Bij purulente tepelafscheiding zijn microscopisch pus met witte bloedcellen waarneembaar. Dit gebeurt vooral bij vormen van mastitis en een borstabces. Roodheid, pijn en zwelling zijn klachten van een borstabces. Het is nodig om het pus dit abces af te voeren en de abceswand te verwijderen en microscopisch te laten onderzoeken om borstkanker uit te sluiten.

Veelkleurig gomachtig

Bij een veelkleurige gomachtige afscheiding ontstaat een kleverige afscheiding die bestaat uit meerdere kleuren zoals geel, groen, blauw, roze of roodbruin. Dit gebeurt bij mastitis (borstontsteking) en een vergroting (verbreding) van de melkkanalen en dan vooral bij vrouwen rond de menopauze. Pijn, jeuk en zwelling in de tepel gaan geassocieerd met de vergroting van de melkkanalen. Bij het vorderen van de ziekte ontstaat mogelijk een bultje in de borst, hetgeen doet denken aan de symptomen van borstkanker. De arts voert normaal gezien enkel een chirurgische ingreep uit wanneer de afscheiding serosanguineus of bloederig wordt, of wanneer een tumor in de borst aanwezig is. Af en toe krijgt een vrouw te maken met een groene afscheiding, hetgeen toe te wijzen is aan een borstcyste (goedaardige opeenhoping van vloeistof in de borst). De groene afscheiding is dan de spontane afvoer van het abces. De arts volgt dit dan verder op door middel van een echografie.

Andere vormen

Ook andere vormen van een tepelafscheiding komen tot stand. Zo zijn een bloedige afscheiding en een waterige, kleurloze afscheiding uit de tepel mogelijk. Daarnaast is sereuze tepelafscheiding mogelijk. Deze heeft een lichtgele kleur en is dun van aard. Tot slot komt een serosanguineuze afscheiding uit de tepel. Bij serosanguineuze afscheiding ontstaat een dunne, heldere afscheiding met roze tint. Microscopisch zijn rode bloedcellen waarneembaar. Deze vormen van een tepelafscheiding hebben gelijkaardige oorzaken: intraductaal papilloom (gezwel in melkafvoergangen van de borst), een klein goedaardig borstgezwel zoals een fibroadenoom (goedaardig knobbeltje in de borst), een fibrocystische borst (veel goedaardige cysten in de borst), de ziekte van Paget van de borst (tepel) (een zeldzaam type kanker waarbij de huid van de tepel is aangetast door eczeem en waarbij bloedverlies uit de tepel komt), borstkanker en een melkkanaalontsteking. Soms geeft een mammografie geen afwijkingen aan. Niettemin is een chirurgische exploratie (via een operatie verkennen van het borstgebied) noodzakelijk bij patiënten met deze vormen van een tepelafscheiding.

Omgevingsfactoren van tepelafscheiding van borst

De afscheiding uit de tepel komt niet enkel voor bij een aantal aandoeningen. Ook volgende omgevingsfactoren veroorzaken een afscheiding uit de tepel:

• het aanraken van de borst of de tepel tijdens de geslachtsgemeenschap
• het gebruik van bepaalde kruiden, zoals anijs en venkel
• schade aan de borst
• wrijving op het gebied van een beha of een t-shirt (tijdens krachtige lichaamsbeweging)

Symptomen

Een aantal symptomen gaan mogelijk gepaard met de tepelafscheiding, met name:

• borstpijn of ongemak in de borst(en)
• een gezwollen borst of tepel
• een verandering in de vorm of kleur van de tepel
• een verandering in de vorm van de borst
• een voelbaar knobbeltje in de borst
• gezwollen lymfeklieren onder de armen
• koorts
• lichaamspijn

Diagnose en onderzoeken

Contact opnemen met de arts

Een vrouw die buiten een zwangerschap en de borstvoedingsperiode een tepelafscheiding heeft, neemt best contact op met de arts. Wanneer een man een afscheiding uit de borst opmerkt, moet hij hiervoor altijd contact opnemen met de arts.

Vraaggesprek

De arts bevraagt de patiënt over het soort tepelafscheiding, alsook of deze uit één borst of beide borsten vloeit. Daarnaast wenst de arts informatie met betrekking tot de eventuele andere symptomen, zoals het voelen van een knobbeltje en de aanwezigheid van pijn. De arts moet tevens de volledige gynaecologische geschiedenis van de patiënt te noteren. De vrouw geeft bijgevolg informatie met betrekking tot recente zwangerschappen, het gebruik van contraceptiva, afwijkingen in de menstruatie, een eerdere biopsie van de borst, een infectie aan de borst of borstkanker. Het is verder essentieel om de patiënt te bevragen over het huidige medicatiegebruik en eventuele factoren die een trauma aan de borst kunnen veroorzaken.

Lichamelijk onderzoek

De arts kijkt bij het lichamelijk onderzoek naar eventuele wijzigingen van de huid of tepel, en hij palpeert (betast) eveneens de borsten als de okselgebieden om een eventueel gezwel op te sporen.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert daarna diverse onderzoeken uit, afhankelijk van de vermoedde etiologie, zoals:

• een biopsie (onthult eventueel een infectie of borstkanker)
• een bloedonderzoek (controleert op waarden van de hormonen, een infectie of een zwangerschap)
• een cytologisch onderzoek van de tepelafscheiding
• een ductoscopie (gebruikt een apparaatje waarmee de arts in de melkkanalen zoekt naar tekenen van een tumor of een infectie)
• een echografie (onthult een tumor of een infectie in de borst)
• een mammografie (onthult een tumor of een infectie in de borst)
• een MRI-scan (onthult een tumor of een infectie in de borst)
• een Wright-kleuring van de afscheiding (onderzoek om eventueel bloed in de afscheiding op te sporen)

Behandeling van afscheiding uit tepel

De behandeling van een afscheiding uit de tepel hangt af van de oorzaak. Geneesmiddelen die een tepelafscheiding veroorzaken, zet de arts mogelijk of wijzigt hij. Verder zijn medicijnen inzetbaar voor het controleren van de hormoonwaarden, het verminderen van pijn en het behandelen van een infectie. Het is verder niet verstandig om de tepels of borst aan te raken. Voorts is het nuttig om een strakke passende beha te dragen tijdens de training om wrijving op de tepels te verminderen.

Prognose

Meestal is de tepelafscheiding goedaardig en geneest dit spontaan. Vooral vrouwen die al minimaal één keer zwanger zijn geweest, krijgen te maken met een afscheiding uit de tepel. Af en toe wijst de tepelafscheiding toch op een kwaadaardig proces in de borst waarvoor een uitgebreide behandeling nodig is.

Lees verder

• Tepelpijn: Oorzaken van pijn aan tepel (pijnlijke tepels)