Tepelafscheiding: Oorzaken afscheiding uit tepel van borst

Bij een tepelafscheiding komt een vloeistof zoals pus of bloed uit het tepelgebied van één borst of uit beide borsten. De afscheiding uit de tepel komt bij zowel mannen als vrouwen voor, maar vrouwen zijn vaker getroffen door dit symptoom. De tepelafscheiding kan spontaan optreden of ontstaan door aanraking van het borstweefsel. De kleur van de vloeistof kan variëren van wit, geel, groen, blauw, roze, waterig, roodbruin tot bloedig. In bepaalde omstandigheden is een tepelafscheiding normaal, maar buiten deze situaties is het belangrijk om contact op te nemen met de arts. Hij onderzoekt de oorzaak en stelt indien nodig een behandeling in.

• Anatomie van de borst
• Soorten en oorzaken: Goedaardig, aandoeningen of kanker
• Risicofactoren van galactorree
• Omgevingsfactoren van tepelafscheiding uit de borst
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van tepelafscheiding
• Preventie van afscheiding uit tepel

Anatomie van de borst

De borst bestaat uit drie soorten weefsel:

1. Klinisch weefsel: Melkkanalen en klierlobben (lobben) bevatten klinisch weefsel. De lobben produceren melk voor de borstvoeding. De melkkanalen vervoeren de melk van de lobben naar de tepel.
2. Vezelig weefsel: Dit is het bindweefsel dat de lobben en kanalen omringt en zorgt voor de ondersteuning van de borst.
3. Vet: Vet vult de ruimtes tussen de andere weefsels. De hoeveelheid vet in de borst is verantwoordelijk voor de borstgrootte.

Elke menselijke borst heeft vijftien tot twintig melkkanalen. Een tepelafscheiding is afkomstig uit één of meer van deze melkkanalen.

Soorten en oorzaken: Goedaardig, aandoeningen of kanker

Een afscheiding uit de borst is afwijkend, behalve tijdens de late zwangerschap of in de periode net na de bevalling (postpartum periode) wanneer een vrouw borstvoeding geeft. Artsen hebben zeven verschillende basistypes beschreven voor tepelafscheiding, die elk mogelijk geassocieerd zijn met specifieke klinische aandoeningen.

Melkwit

Microscopisch zijn bij galactorroe (melkwitte afscheiding) soms vetbolletjes waarneembaar. Tijdens de zwangerschap en de borstvoedingsperiode, alsook bij meisjes die in de puberteit komen, is galactorroe normaal als gevolg van hormonale veranderingen. Buiten de lactatieperiode wijst dit echter op afwijkingen. Vaak is het prolactineniveau in het bloed (hyperprolactinemie) verhoogd wanneer melkwitte afscheiding verschijnt. De hypofyse in de hersenen produceert het hormoon prolactine, dat de ontwikkeling van borstklierweefsel bevordert en de melkproductie stimuleert.

Risicofactoren van galactorree

De volgende risicofactoren kunnen bijdragen aan het ontstaan van galactorree:

• afwijkingen aan of tumoren in de hypofyse
• afwijkingen in de borst
• de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen)
• een bronchogeen carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen)
• een choriocarcinoom (kanker in baarmoeder tijdens de zwangerschap)
• een chronische nierziekte
• een hypernefroom
• een prolactinoom (goedaardige hypofysetumor met onvruchtbaarheid)
• endometriose (pijn rond de menstruatieperiode bij een vrouw)
• hypogonadisme (onvoldoende ontwikkeling van geslachtsklieren)
• hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier)
• polycysteuze eierstokken (veel cysten in eierstokken)
• primaire hypothyreoïdie (te langzaam werkende schildklier)
• ruggenmergchirurgie, een verwonding of tumoren aan het ruggenmerg
• zenuwbeschadiging van de borstwand door operaties aan de borst, brandwonden of een ander letsel aan de borst

Purulent

Bij purulente tepelafscheiding zijn microscopisch pus en witte bloedcellen waarneembaar. Dit komt vooral voor bij vormen van mastitis en een borstabces. Roodheid, pijn en zwelling zijn symptomen van een borstabces. Het is noodzakelijk om het pus uit het abces af te voeren en de abceswand te verwijderen en microscopisch te laten onderzoeken om borstkanker uit te sluiten.

Veelkleurig gomachtig

Bij veelkleurige gomachtige afscheiding ontstaat een kleverige afscheiding die uit meerdere kleuren bestaat, zoals geel, groen, blauw, roze of roodbruin. Dit gebeurt bij mastitis (borstontsteking) en bij een vergroting (verbreding) van de melkkanalen, vooral bij vrouwen rond de menopauze. Pijn, jeuk en zwelling in de tepel worden geassocieerd met de vergroting van de melkkanalen. Bij het vorderen van de ziekte kan een bultje in de borst ontstaan, wat kan lijken op de symptomen van borstkanker. De arts voert normaal gesproken enkel een chirurgische ingreep uit wanneer de afscheiding serosanguineus of bloederig wordt, of wanneer er een tumor in de borst aanwezig is. Af en toe kan een vrouw een groene afscheiding ervaren, die kan wijzen op een borstcyste (goedaardige opeenhoping van vloeistof in de borst). De groene afscheiding is dan de spontane afvoer van het abces. De arts volgt dit verder op door middel van een echografie.

Andere vormen

Andere vormen van tepelafscheiding kunnen ook voorkomen, zoals een bloedige afscheiding en een waterige, kleurloze afscheiding uit de tepel. Sereuze tepelafscheiding, die lichtgeel van kleur en dun is, kan ook optreden. Tot slot kan serosanguineuze afscheiding voorkomen, waarbij een dunne, heldere afscheiding met een roze tint verschijnt, met microscopisch zichtbare rode bloedcellen. Deze vormen van tepelafscheiding hebben gelijkaardige oorzaken, zoals intraductaal papilloom (gezwel in de melkafvoergangen van de borst), een klein goedaardig borstgezwel zoals een fibroadenoom (goedaardig knobbeltje in de borst), een fibrocystische borst (veel goedaardige cysten in de borst), de ziekte van Paget van de borst (tepel) (een zeldzaam type kanker waarbij de huid van de tepel is aangetast door eczeem en waarbij bloedverlies uit de tepel komt), borstkanker en melkkanaalontsteking. Soms geeft een mammografie geen afwijkingen aan, maar een chirurgische exploratie (verkenning van het borstgebied via een operatie) is noodzakelijk bij patiënten met deze vormen van tepelafscheiding.

Omgevingsfactoren van tepelafscheiding uit de borst

De afscheiding uit de tepel kan ook worden veroorzaakt door omgevingsfactoren, zoals:

• het aanraken van de borst of de tepel tijdens geslachtsgemeenschap
• het gebruik van bepaalde kruiden, zoals anijs en venkel
• schade aan de borst
• wrijving op het gebied van een beha of een t-shirt (tijdens krachtige lichaamsbeweging)

Risicogroepen

Tepelafscheiding kan verschillende oorzaken hebben, variërend van goedaardige tot ernstigere aandoeningen. Er zijn bepaalde risicogroepen die meer kans hebben om te maken te krijgen met tepelafscheiding. Dit kan te maken hebben met factoren zoals leeftijd, hormonale invloeden, medische geschiedenis, en genetische aanleg. Het is essentieel dat patiënten zich bewust zijn van de risicofactoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van tepelafscheiding.

Leeftijd en hormonale invloeden

Tepelafscheiding komt vaker voor bij vrouwen van middelbare leeftijd en ouder, vooral in verband met hormonale veranderingen zoals die tijdens de menopauze. De afname van oestrogeen- en progesteronniveaus kan leiden tot veranderingen in de borstweefsels die tepelafscheiding veroorzaken. Dit kan variëren van mild tot meer uitgesproken afscheiding, afhankelijk van de hormonale fluctuaties.

Zwangere vrouwen en borstvoeding

Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, behoren tot een risicogroep voor tepelafscheiding. Tijdens de zwangerschap is het gebruikelijk dat de melkklieren zich voorbereiden om melk te produceren, wat kan leiden tot afscheiding, zelfs als de vrouw niet actief borstvoeding geeft. Dit type afscheiding is meestal geen reden voor bezorgdheid, maar het is altijd belangrijk voor patiënten om afwijkingen te bespreken met hun arts.

Medische geschiedenis en aandoeningen

Patiënten met een geschiedenis van borstaandoeningen, zoals fibroadenomen, cysten, of infecties, lopen mogelijk een verhoogd risico op tepelafscheiding. Dit geldt ook voor vrouwen die eerder borstoperaties hebben ondergaan, zoals een borstverkleining of een borstimplantaat, omdat de veranderingen in de borstweefsels het risico op afscheiding kunnen beïnvloeden.

Genetische aanleg en familiegeschiedenis

Genetische factoren spelen ook een rol bij tepelafscheiding. Patiënten met een familiegeschiedenis van borstkanker of andere borstgerelateerde aandoeningen kunnen een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van tepelafscheiding. Het is essentieel om genetisch advies te overwegen om de potentiële risico’s te begrijpen, vooral als er meerdere gevallen van borstziekten in de familie aanwezig zijn.

Medicatiegebruik en hormoontherapie

Patiënten die bepaalde medicijnen gebruiken, zoals anticonceptiepillen, hormoonvervangingstherapie of bepaalde antidepressiva, kunnen tepelafscheiding ervaren als bijwerking van hun medicatie. Hormonen die de melkproductie beïnvloeden, kunnen afscheiding veroorzaken, wat vaak tijdelijk is, maar in sommige gevallen blijft het aanhouden.

Tumoren en andere ernstige aandoeningen

In zeldzame gevallen kan tepelafscheiding een symptoom zijn van een onderliggende aandoening, zoals borstkanker, een goedaardige tumor (bijvoorbeeld een papilloom), of een infectie. Patiënten die bloedige of onverwachte afscheiding ervaren, vooral als dit slechts uit één borst komt, moeten onmiddellijk medische hulp zoeken voor verder onderzoek en diagnose. Tumoren kunnen veranderingen in de melkkanalen veroorzaken, wat leidt tot ongewone afscheiding.

Symptomen

Een aantal symptomen kunnen gepaard gaan met tepelafscheiding, waaronder:

• borstpijn of ongemak in de borst(en), wat kan wijzen op een ontsteking of tumor
• een gezwollen borst of tepel, wat kan duiden op een infectie of andere aandoeningen
• een verandering in de vorm of kleur van de tepel, zoals roodheid of een verkleuring
• een verandering in de vorm van de borst, wat kan wijzen op een onderliggende aandoening
• een voelbaar knobbeltje in de borst, wat kan wijzen op een tumor of cyste
• gezwollen lymfeklieren onder de armen, wat kan wijzen op een infectie of kanker
• koorts, vooral bij infecties zoals mastitis of een borstabces
• lichaamspijn die kan optreden bij systemische infecties of ontstekingen

Alarmsymptomen

Bij de volgende alarmsymptomen is het dringend noodzakelijk om medische hulp te zoeken:

• bloederige afscheiding uit de tepel, wat kan wijzen op een ernstige aandoening zoals borstkanker
• aanhoudende pijn of ongemak in de borst, wat kan duiden op een onderliggende aandoening die aandacht vereist
• verandering in de huid van de borst of tepel, zoals roodheid, schilfering, of een 'dimpled' uiterlijk, wat kan wijzen op een ernstige aandoening
• plotselinge verandering in de grootte of vorm van de borst, wat kan wijzen op een tumor of andere ernstige aandoening
• aanwezigheid van een hard gezwel in de borst, wat kan wijzen op borstkanker of andere ernstige aandoeningen

Diagnose en onderzoeken

Contact opnemen met de arts

Een vrouw die buiten een zwangerschap en de borstvoedingsperiode een tepelafscheiding heeft, neemt best contact op met de arts. Wanneer een man een afscheiding uit de borst opmerkt, moet hij hiervoor altijd contact opnemen met de arts.

Vraaggesprek

De arts bevraagt de patiënt over het soort tepelafscheiding, alsook of deze uit één borst of beide borsten vloeit. Daarnaast wenst de arts informatie met betrekking tot eventuele andere symptomen, zoals het voelen van een knobbeltje en de aanwezigheid van pijn. De arts moet tevens de volledige gynaecologische geschiedenis van de patiënt noteren. De vrouw geeft bijgevolg informatie met betrekking tot recente zwangerschappen, het gebruik van contraceptiva, afwijkingen in de menstruatie, een eerdere biopsie van de borst, een infectie aan de borst of borstkanker. Het is verder essentieel om de patiënt te bevragen over het huidige medicatiegebruik en eventuele factoren die een trauma aan de borst kunnen veroorzaken.

Lichamelijk onderzoek

De arts kijkt bij het lichamelijk onderzoek naar eventuele wijzigingen van de huid of tepel, en hij palpeert (betast) eveneens de borsten en de okselgebieden om een eventueel gezwel op te sporen.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert daarna diverse onderzoeken uit, afhankelijk van de vermoedde etiologie, zoals:

• een biopsie, waarmee weefsel uit de borst wordt onderzocht om eventuele infecties of tumoren vast te stellen
• een bloedonderzoek om hormoonspiegels, infecties, of zwangerschap te controleren
• een cytologisch onderzoek van de tepelafscheiding, waarbij de cellen in de afscheiding worden onderzocht op afwijkingen
• een ductoscopie, een procedure waarbij een dunne buis in de melkkanalen wordt ingebracht om te zoeken naar tumoren of infecties
• een echografie van de borst, die kan helpen bij het opsporen van tumoren of cysten
• een mammografie om afwijkingen in de borstweefsels zichtbaar te maken
• een MRI-scan voor gedetailleerde beelden van de borstweefsels, vooral als andere onderzoeken niet voldoende duidelijkheid geven
• een Wright-kleuring van de afscheiding, om eventuele bloedcellen of andere afwijkingen in de afscheiding te identificeren

Behandeling

De behandeling van een tepelafscheiding hangt af van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen omvatten:

• verandering of stopzetting van medicatie die de afscheiding veroorzaakt
• medicijnen om hormonale onbalansen te corrigeren of infecties te behandelen
• chirurgische ingreep, zoals het verwijderen van een intraductaal papilloom of een andere tumor
• therapieën voor het behandelen van hormonale stoornissen of systemische aandoeningen
• voorkomen van verdere irritatie door het dragen van een goed passende beha en vermijden van wrijving

Prognose

De prognose voor tepelafscheiding is meestal goed, vooral als de oorzaak goedaardig is. De meeste gevallen van tepelafscheiding verdwijnen vanzelf of kunnen effectief worden behandeld. Het is echter cruciaal om eventuele onderliggende ernstige aandoeningen tijdig te identificeren en te behandelen.

Complicaties van tepelafscheiding

Complicaties kunnen optreden als gevolg van de onderliggende oorzaak van de tepelafscheiding:

• infecties die zich verspreiden naar andere delen van de borst of het lichaam
• ontsteking van de borst, die kan leiden tot langdurige pijn of ongemak
• ontwikkeling van een borstabces, een met pus gevulde holte die verdere medische behandeling kan vereisen
• onbehandelde tumoren die kunnen groeien of zich verspreiden naar andere delen van het lichaam
• psychologische stress of angst die voortvloeit uit de onzekerheid over de oorzaak van de tepelafscheiding

Preventie van afscheiding uit tepel

Hoewel niet alle gevallen van tepelafscheiding te voorkomen zijn, kunnen de volgende maatregelen helpen om het risico te verminderen:

• regelmatig zelfonderzoek van de borsten om veranderingen vroegtijdig op te merken
• regelmatige medische controles, vooral voor vrouwen met een familiegeschiedenis van borstkanker
• gezonde levensstijl, inclusief een evenwichtig voedingspatroon en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik
• gebruik van geschikte en goed passende beha’s om overmatige druk of wrijving op de borsten te voorkomen
• op tijd medische hulp zoeken bij symptomen van een borstklacht of verandering in de borst

Lees verder

• Tepelpijn: Oorzaken van pijn aan tepel (pijnlijke tepels)