Mastitis: Ontsteking van borstweefsel, vaak bij borstvoeding

Mastitis is de medische term voor een ontsteking van het borstweefsel, vaak ook foutief aangeduid als 'borstontsteking'. Vooral vrouwen die borstvoeding geven, worden getroffen door deze aandoening waarbij het borstweefsel ontstoken raakt. Soms kan mastitis echter ook samenhangen met zeldzamere vormen van borstkanker. Symptomen zoals zwelling, knobbeltjes en pijn zijn kenmerkend. Ondanks de ontsteking kan een vrouw doorgaans borstvoeding blijven geven. Een snelle behandeling met antibiotica en zelfzorgmaatregelen helpt de vrouw om de symptomen te verlichten en verdere complicaties te voorkomen, zoals abcesvorming of herhaling van de ontsteking.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven / omgaan met mastitis
• Vroege herkenning en behandeling
• Ondersteuning bij borstvoeding
• Verlichting van symptomen

Epidemiologie

Mastitis komt vaak voor bij vrouwen die borstvoeding geven. Het treft vooral moeders tijdens de eerste maanden van de lactatieperiode, hoewel het ook later kan optreden. Wereldwijd variëren de incidentiecijfers, maar studies geven aan dat ongeveer 10% tot 33% van de vrouwen die borstvoeding geven, mastitis ontwikkelen.

Oorzaken

Borstvoeding
Bij borstvoeding is de belangrijkste oorzaak van mastitis een infectie door bacteriën, meestal Staphylococcus aureus of Streptococcus agalactiae, die via beschadigde tepels in het borstweefsel binnendringen. Gebarsten tepels door borstvoeding vormen hierbij een belangrijke ingang voor bacteriën.

Een andere veelvoorkomende oorzaak is een verstopping van het melkkanaal (melkstase), wat optreedt wanneer de borst niet volledig wordt geleegd na het voeden.

Niet gerelateerd aan borstvoeding
Mastitis kan ook voorkomen bij vrouwen die geen borstvoeding geven, hoewel dit minder vaak voorkomt. Dit kan het gevolg zijn van een verzwakt immuunsysteem, eerdere borstoperaties, of in zeldzame gevallen een symptoom van inflammatoire borstkanker.

Risicofactoren

Enkele risicofactoren voor mastitis zijn:

• borstvoeding tijdens de eerste paar weken na de bevalling
• een eerdere aanval van mastitis tijdens borstvoeding
• het dragen van een nauwsluitende bh
• stress en oververmoeidheid
• beschadigde tepels, zoals tepelkloven

Symptomen

Mastitis gaat gepaard met de volgende symptomen:

• pijnlijke, gezwollen borsten
• een knobbeltje in de borst
• griepachtige symptomen, zoals koorts en rillingen
• roodheid van de huid in de vorm van een wig
• pijn tijdens het voeden
• uitvloed van pus uit de tepel

Bij inflammatoire borstkanker kunnen vergelijkbare symptomen optreden, zoals zwelling en roodheid, maar knobbeltjes zijn meestal afwezig.

Diagnose en onderzoeken

Een arts kan mastitis diagnosticeren op basis van lichamelijk onderzoek en klinische symptomen. Bij aanhoudende of terugkerende mastitis wordt soms een analyse van de moedermelk uitgevoerd om de specifieke bacteriën te identificeren. Bij niet-lacterende vrouwen kan een mammografie of biopsie nodig zijn om borstkanker uit te sluiten.

Behandeling

Zelfzorg
Enkele zelfzorgmaatregelen die helpen bij mastitis zijn:

• borstvoeding blijven geven in verschillende houdingen
• regelmatig voeden om stuwing te voorkomen
• de borst verwarmen voor het voeden
• rust nemen en voldoende vocht drinken
• het dragen van een ondersteunende bh

Medische behandeling
De arts zal meestal een antibioticakuur van 10 tot 14 dagen voorschrijven. In ernstige gevallen, zoals bij de vorming van een abces, kan drainage van de borst nodig zijn.

Prognose

De prognose voor mastitis is over het algemeen goed. De meeste vrouwen ervaren binnen 48 tot 72 uur na het starten van antibiotica al een duidelijke verbetering van de symptomen.

Complicaties

Complicaties van onbehandelde mastitis kunnen onder andere abcesvorming en herhaalde infecties zijn.

Preventie

Preventieve maatregelen om mastitis te voorkomen zijn:

• zorgvuldig voeden om volledige lediging van de borsten te garanderen
• het vermijden van druk op de borsten door strakke kleding of tassen
• het voorkomen van tepelkloven door correcte aanleghouding bij borstvoeding
• het behandelen van gebarsten tepels om infecties te voorkomen
• voldoende rust en hydratatie voor het behouden van een gezond immuunsysteem

Praktische tips voor het leven / omgaan met mastitis

Vroege herkenning en behandeling

Mastitis komt vaak voor bij vrouwen die borstvoeding geven. Het is belangrijk om symptomen zoals pijnlijke, gezwollen borsten en koorts snel te herkennen. Vroege behandeling met antibiotica kan infectie voorkomen. Het is ook nuttig om de borst regelmatig leeg te maken, bijvoorbeeld door te blijven voeden of af te kolven.

Ondersteuning bij borstvoeding

Zorg voor de juiste borstvoedingspositie en een goede latch om verdere schade of blokkades in de melkkanalen te voorkomen. Het dragen van een goed ondersteunende bh kan de pijn verlichten.

Verlichting van symptomen

Een warm kompres kan helpen om de melkstroom te bevorderen, terwijl koude kompressen de ontsteking kunnen verminderen. Rust en voldoende hydratatie zijn ook belangrijk voor herstel.

Lees verder

• Tepelafscheiding: Oorzaken afscheiding uit tepel van borst
• Postpartum-complicaties: Problemen na de bevalling
• Pijn in borsten (borstpijn): Oorzaken van gevoelige borsten
• Knobbeltje (gezwel) in borst door infectie, letsel of tumor
• Borstvoeding: Voordelen en nadelen van geven van moedermelk