Mastitis: Ontsteking van borstweefsel, vaak bij borstvoeding

Mastistis is de medische term voor een borstweefselontsteking, vaak ook foutief benoemd als 'borstontsteking'. Vooral vrouwen die borstvoeding geven, zijn getroffen door deze ziekte waarbij het borstweefsel ontstoken is. Af en toe gaat een borstweefselontsteking echter gepaard met zeldzame vormen van borstkanker. Een zwelling, knobbeltjes en pijn komen allemaal voor bij een borstweefselontsteking. Tijdens deze aandoening is een vrouw in staat om verder borstvoeding te blijven geven. Een behandeling door middel van een antibioticakuur en enkele zelfzorgtips zorgen ervoor dat de vrouw snel verlost is van de problemen. Een goede en snelle behandeling is nodig om abcesvorming en een terugkeer van de ontsteking van het borstweefsel te voorkomen.

• Oorzaken borstweefselontsteking
• Risicofactoren: Vaak borstvoeding
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ontstoken borstweefsel en borstkanker
• Prognose mastitis is goed
• Complicaties bij vrouwen: Abces of terugkeer

Oorzaken borstweefselontsteking

Borstvoeding

Ongeveer 10 tot 33% van de vrouwen die borstvoeding geven, is getroffen door mastitis. De tepels zijn gebarsten (gebarsten huid) en pijnlijk, waardoor bacteriën uit de mond van een baby via de wondjes in het borstweefsel terechtkomen. Meestal is de vrouw getroffen door een infectie met de bacterie Staphylococcus aureus (stafylokokkenbacterie). Streptococcus agalactiae is de tweede meest voorkomende oorzaak. Dit zijn bacteriën die zich normaal gesproken op de huid bevinden maar wanneer deze zich nestelen in het borstweefsel, zijn ze in staat om zich zeer snel te vermenigvuldigen wat leidt tot de pijnlijke symptomen van mastitis. Het is eveneens mogelijk dat het melkkanaal geblokkeerd is. Als een borst niet volledig leeg is na de voedingen, ontstaat mogelijk een verstopping van één van de melkkanalen. De melk blijft hierdoor in de borst aanwezig (melkstase) wat zorgt voor een borstweefselontsteking.

Niet gerelateerd met borstvoeding

Mastitis presenteert zich eveneens bij vrouwen die geen borstvoeding geven, maar dit komt minder vaak voor. Meestal zijn dan vrouwen met een verzwakt immuunsysteem getroffen, bijvoorbeeld vrouwen die al een chirurgische verwijdering van een gezwel met radiotherapie gekregen hebben, en vrouwen met diabetes mellitus (suikerziekte). Daarnaast treedt mastitis zeer sporadisch op in combinatie met inflammatoire borstkanker (vorm van borstkanker met roodheid van de borst). Een complicatie die af en toe optreedt bij bof, virale infectie met gezwollen oorspeekselklieren, is een borstweefselontsteking. Na een tepelpiercing krijgt een vrouw maar soms ook een man te maken met mastitis. Mannen lijden namelijk zeer sporadisch ook aan ontstoken borstweefsel.

Risicofactoren: Vaak borstvoeding

Risicofactoren voor mastitis zijn onder meer:

• borstvoeding geven tijdens de eerste paar weken na de bevalling
• een aanval van mastitis tijdens de borstvoeding
• een nauwsluitende bh dragen of druk zetten op de borst door middel van een veiligheidsgordel of het dragen van een zware tas; de melkstroom is hierdoor beperkt
• oververmoeidheid of stress
• pijnlijke kloven of tepelkloven doen de bacteriën sneller in de borst komen, hoewel de ziekte ook ontstaat zonder schade aan de huid
• slechte voeding
• slechts één borstvoedingspositie aannemen waardoor melk in de borst achterblijft

Symptomen

Borstweefselontsteking

De symptomen van mastitis starten meestal vrij plots tijdens de eerste weken van de borstvoeding, maar ze verschijnen ook binnen de drie maanden tot zelfs twee jaar na het geven van de borstvoeding. Meestal is slechts één borst getroffen. Soms heeft de vrouw griepachtige symptomen voorafgaand aan de borstgerelateerde symptomen zoals een algemeen ziek gevoel, koorts die hoger is dan 38,3 ºC, rillingen en vermoeidheid. De andere tekenen die gepaard gaan met een borstweefselontsteking bestaan uit:

• borstpijn (gevoelige borsten)
• een abnormale zwelling, waardoor één borst groter is dan de andere
• een huiduitslag op, rond of tussen borsten
• een pijnlijk, hard knobbeltje in de borst
• een tepelafscheiding met pus
• een warm aanvoelende borst
• gezwollen oksels
• jeuken de borst(en) en jeukende tepel(s)
• pijn aan de oksel
• pijn of een branderig gevoel tijdens de borstvoeding
• roodheid van de huid in een wigvormig patroon
• vergrote lymfeklieren in de oksels of halsgebied

Inflammatoire borstkanker

Borstkanker kent diverse vormen. Eén bepaalde vorm, inflammatoire borstkanker gaat gepaard met symptomen van mastitis. Bij deze vorm van kanker delen en vermenigvuldigen abnormale cellen in de borstkanalen zich erg snel. Deze abnormale cellen veroorzaken een verstopping in de lymfevaten (onderdeel van het lymfestelsel, zorgt voor de verwijdering van afval en giftige stoffen uit het lichaam) in de huid van de borst. Door de ontsteking ontstaat in enkele weken tijd een rode, gezwollen huid die warm en pijnlijk aanvoelt.

Symptomen van inflammatoire borstkanker zijn:

• dikte of zichtbare vergroting van een borst
• gevoeligheid en pijn
• kuiltjes in de huid, vergelijkbaar met een sinaasappelschil
• ongewone warmte in de aangetaste borst
• vergrote lymfeknopen onder de arm of nabij het sleutelbeen
• verkleuring van de borst, waardoor dit gekneusd lijkt of een paars of rood uiterlijk heeft

Knobbeltjes in de borst komen bij dit type borstkanker niet voor, waardoor artsen dit vaak verwarren met een borstontsteking.

Diagnose en onderzoeken

Borstvoeding

De arts is bij een vrouw die borstvoeding geeft meestal al direct in staat om de diagnose te stellen op basis van een lichamelijk onderzoek en het klinisch beeld. Blijft de borstweefselontsteking terugkomen, dan voert de arts soms een onderzoek uit van de moedermelk zodat hij weet welke bacteriën de ontsteking veroorzaken.

Niet gerelateerd met borstvoeding
Wanneer mastitis niet het gevolg is van een infectie tijdens de borstvoeding, voert de arts een mammografie (röntgenfoto van de borsten) of een biopsie van het borstweefsel uit om borstkanker uit te sluiten.

Behandeling ontstoken borstweefsel en borstkanker

Zelfzorg

Volgende zelfzorgtips helpen bij mastitis:

• borstvoeding geven in afwisselende posities of andere borstvoedingstechnieken hanteren
• de baby vaker voeden (vermijden van stuwing)
• de borst verwarmen voor het voeden van een baby
• de tepel masseren
• extra vocht innemen voor het bestrijden van de infectie
• loszittende kledij en een ondersteunende bh dragen
• niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals ibuprofen
• voldoende rust nemen
• warme kompressen: deze verlichten de pijn en zijn nuttig bij het geven van borstvoeding. De vrouw past dit vier keer per dag gedurende vijftien minuten toe met een warm en nat washandje.

Professionele medische zorg
Borstweefselontsteking
De arts schrijft een antibioticakuur van tien à veertien dagen voor om de bacteriële infectie te bestrijden. Is het moeilijk om borstvoeding te blijven geven tijdens de antibioticakuur, dan mag de vrouw een borstkolf gebruiken om de stuwing te verlichten. Heeft de vrouw een abces als gevolg van een ernstige infectie, dan moet de arts dit draineren (pus afvoeren) en is het niet altijd mogelijk om borstvoeding te blijven geven.

Inflammatoire borstkanker
Bij inflammatoire borstkanker bekijkt de arts het stadium van de borstkanker. De behandeling bestaat meestal uit chemotherapie, radiotherapie of een operatie om de borst en de omliggende lymfeklieren te verwijderen.

Prognose mastitis is goed

Over het algemeen zijn antibiotica zeer effectief bij de behandeling van mastitis, want de meeste vrouwen voelen al verlichting van de symptomen binnen 48 tot 72 uur. De vrouw voelt zich meestal binnen twee dagen beter, al is het belangrijk om de volledige antibioticakuur uit te nemen. Vrouwen die borstvoeding geven, mogen hiermee verder gaan tijdens de borstweefselontsteking omdat deze bacteriën niet schadelijk zijn voor de baby.

Complicaties bij vrouwen: Abces of terugkeer

Af en toe komt mastitis terug, wat dan meestal te wijten is aan een late of onjuiste behandeling. Soms krijgt een vrouw ook te maken met subareolaire abcessen. Dit gebeurt wanneer de klieren onder de tepel verstopt zijn door de ontsteking, en een infectie ontstaat onder de huid omdat de behandeling uitblijft of onjuist is. Deze met pus gevulde knobbel komt haast enkel voor bij vrouwen die geen borstvoeding geven. Drainage van het abces is nodig wat gebeurt door de vloeistof weg te zuigen via een katheter, of eventueel via een chirurgische ingreep.

Lees verder

• Tepelafscheiding: Oorzaken afscheiding uit tepel van borst
• Postpartum-complicaties: Problemen na de bevalling
• Pijn in borsten (borstpijn): Oorzaken van gevoelige borsten
• Knobbeltje (gezwel) in borst door infectie, letsel of tumor
• Borstvoeding: Voordelen en nadelen van geven van moedermelk