Knobbeltje (gezwel) in borst door infectie, letsel of tumor
Een knobbeltje in de borst is zowel bij mannen als vrouwen mogelijk. Mensen denken meteen aan ‘borstkanker’ wanneer ze dit knobbeltje voelen. Een borstgezwel is echter vijftien keer vaker goedaardig dan kwaadaardig. Borstknobbeltjes zijn het gevolg van infecties, verwondingen, goedaardige en ook kwaadaardige tumoren. Afhankelijk van de oorzaak is hierbij pijn mogelijk, en ook andere klachten behoren tot de mogelijkheden, zoals een (bloederige) tepelafscheiding. Wanneer een vrouw (of man) een bultje in de borst detecteert, verdient het de aanbeveling om dergelijke knobbeltjes te laten nakijken door een arts. De meeste bultjes zijn namelijk goedaardig maar wanneer deze langdurig onbehandeld blijven, ontaarden ze mogelijk in kanker.
Abces
Melkcysten en
mastitis (
ontsteking van het borstweefsel) veroorzaken soms een
abces in de borst. Dit is vaak geassocieerd met
borstvoeding of een recente geboorte, maar ook bij een piercing komt dergelijke infectie tot stand. Wanneer de huid van de tepel (areola) schade oploopt, dringen bacteriën het beschadigde gebied binnen en veroorzaken ze een bacteriële infectie. Door de ontsteking geraken soms klieren onder de tepel verstopt, hetgeen een infectie onder de huid veroorzaakt. Wanneer de behandeling hierbij onjuist is of uitblijft, ontstaat een soms pijnlijk abces. De omgeving van de borst is soms rood en het gebied voelt warm aan. Het abces zelf is vaak een harde substantie. Een arts moet dit abces draineren (
pus afvoeren).
Borstkanker
De
medische term voor
borstkanker luidt ‘mammacarcinoom’. Deze vorm van
kanker ontstaat in het borstweefsel en ontstaat door genetische factoren en omgevingsfactoren, al zijn ook diverse aandoeningen bekend die het risico op borstkanker verhogen. Een voelbare knobbel in de borst (en de
oksel), en wijzigingen in de grootte, het gevoel en de vorm van de borst of tepel komen hierbij tot stand.
Pijn komt niet altijd voor, en sommige vrouwen hebben ook helemaal geen andere symptomen. Bij
inflammatoire borstkanker, een zeldzame vorm van een mammacarcinoom, lijken de symptomen aanvankelijk op een borstontsteking omdat de huid hierbij eveneens rood kleur en warm aanvoelt.
Cysten
Mammacysten (
borstcysten) zijn met vocht gevulde holtes die lijken op zachte
druiven. Deze soms gevoelige maar goedaardige gezwellen van variabele grootte ontstaan vlak voor de menstruatieperiode. De
cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam) voelen glad aan, zijn beweeglijk en zijn meestal goed begrensd. Ze zijn verder al dan niet pijnlijk. Bij ongeveer 60-90% van de vrouwen zijn meerdere cysten in de borst (multicysten) aanwezig en dan vooral bij vrouwen boven de 35 jaar maar ze zijn zeldzaam bij vrouwen ouder dan 50 jaar. De oorzaak van borstcysten is niet gekend, maar deze ontwikkelen zich wellicht als reactie op hormonen die verband houden met menstruatie. De grootte van de cysten varieert van zeer klein (alleen zichtbaar op een echografie) tot vijf centimeter in diameter. Grote cysten zetten soms druk op ander weefsel wat ongemakkelijk is voor de patiënt.
Fibroadenomen
Fibroadenomen zijn goedaardige
knobbeltjes bestaan uit klierweefsel en verschijnen vooral bij vrouwen jonger dan dertig jaar, al komen ze ook bij oudere vrouwen tot uiting. Ze verplaatsen zich gemakkelijk in het borstweefsel. Deze goedaardige, ronde, rubberachtig aanvoelende en meestal vrij harde gezwelletjes met gladde begrenzing verschijnen veelal voor de start van de menstruatie bij meisjes. Bij een lichamelijk onderzoek is de arts meestal goed in staat om de aanwezigheid van een fibroadenoom te bevestigen, maar om zeker te zijn van de diagnose, moet hij een biopsie uitvoeren van het bultje (stukje weefsel wegnemen en microscopisch laten onderzoeken) of anders het gezwelletje verwijderen. Normaal gesproken zijn fibroadenomen goedaardig maar in zeldzame gevallen ontstaat hierdoor borstkanker.
Fibrocystische veranderingen
Bij
fibrocystische veranderingen ontstaan vooral voor de menstruatieperiode pijnlijke borsten, terwijl de klachten weer verdwijnen na de menstruatieperiode. Deze aandoening verhoogt het risico op borstkanker niet.
Hormonale veranderingen
Zowel mannen als vrouwen hebben borstweefsel. Dit weefsel reageert op
hormonale veranderingen. Hierdoor komen en gaan soms borstknobbeltjes op elke mogelijke leeftijd.
Baby’s
Het oestrogeenhormoon van de moeder zorgt er voor dat zowel jongens als meisjes bij de geboorte borstknobbeltjes hebben. Dit knobbeltje verdwijnt meestal spontaan wanneer het
oestrogeen uit het lichaam van de
baby verdwijnt.
Jonge meisjes
Jonge meisjes ontwikkelen vaak (gevoelige) ‘borstknobbeltjes’, die net voor het begin van de puberteit verschijnen. Soms komen ze al vroeg tot uiting, namelijk tussen zes- en negenjarige leeftijd.
Tienerjongens
Hormoonveranderingen in het midden van de puberteit leiden soms tot borstvergroting (gynaecomastie) en knobbeltjes in de borst bij tienerjongens. Dit is soms storend voor jongens, maar de knobbeltjes of gezwellen gaan bijna altijd binnen enkele maanden weer vanzelf weg.
Intraductaal papilloom
Intraductale papillomen is een
wratachtig gezwel dat zich ontwikkelt in melkafvoergangen in de borst. Ze ontwikkelen zich vaak onder de tepel. Soms is er een bloederige
tepelafscheiding bij een intraductaal papilloom. Jonge vrouwen hebben soms meerdere gezwellen, terwijl vrouwen die de
menopauze naderen, gewoonlijk slechts één intraductaal papilloom hebben.
Letsel / Lipoom
Bij een kneuzing (contusie) aan de borst hoopt bloed zich op (
hematoom (bloed buiten bloedvaten) waardoor een knobbeltje voelbaar is. Een trauma aan de borst brengt schade toe aan de vetcellen in het borstweefsel, hetgeen gekend is als ‘
vetnecrose’ (
lipoom: goedaardig vetgezwel). Vetnecrose verschijnt bij een aantal patiënten eveneens op de plaats van een eerdere borstbiopsie. Soms vormt zich ook een knobbeltje in de borst door het letsel. Deze soorten bultjes zijn goedaardig. Normaalgesproken verdwijnen deze gezwelletjes spontaan binnen enkele dagen tot weken. Gebeurt dit niet, dan is een
bloedonderzoek bij de arts geïndiceerd.
Diagnose en onderzoeken
Bij eventuele borstveranderingen of knobbeltjes in de borst, is het steeds raadzaam om een arts te raadplegen.
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt vooreerst de patiënt over het knobbeltje zoals:
- Heeft de patiënt andere symptomen zoals pijn, een tepelafscheiding of koorts?
- Is het knobbeltje gewijzigd (te voelen via een borstzelfonderzoek)?
- Is recent een letsel aan de borst opgetreden?
- Neemt de patiënt hormonen, medicijnen of supplementen?
- Waar ligt het knobbeltje?
- Wanneer is het bultje tot stand gekomen?
Daarna betast hij de borst om het knobbeltje op te zoeken.
Diagnostisch onderzoek
Beeldvormende onderzoeken en andere diagnostische onderzoeken zijn nodig om zeker te zijn van de oorsprong van het gezwel.
- aspiratie Een ander mogelijk onderzoek is een aspiratie. Hierbij gebruikt de arts een naald om vloeistuif uit een cyste te halen. Dit laat hij dan microscopisch onderzoeken om kankercellen op te sporen.
- biopsie: Een biopsie van de borst (borstbiopsie) is een nuttig instrument om eventueel via het borstweefsel afwijkingen op te sporen die mogelijk wijzen op borstkanker.
- mammografie: Soms krijgt de vrouw een mammografie in om borstkanker tijdig op te sporen. echografie: Ook een echografie van de borst is een mogelijk onderzoek. Hierdoor weet de arts zeker of het knobbeltje stevig is of dat sprake is van een cyste.
- tepelafscheiding: De arts neemt soms wat tepelafscheiding weg en laat dit dan ook microscopisch onderzoeken.
Behandeling borstknobbeltje
Wanneer alle onderzoeken gebeurd zijn, weet de arts wat voor soort knobbeltje in de borst aanwezig is. De behandelingsopties zijn variabel, afhankelijk van de oorzaak.
Meestal verwijdert de arts vaste borstgezwellen via een operatie. Bij de aanwezigheid van cysten, moet de arts deze draineren (vocht afvoeren). Een verwijderde cyste met heldere of groene vloeistof verdwijnt meestal nadat dit gedraineerd is en dan is geen verdere behandeling nodig. Soms verdwijnt het knobbeltje niet of komt het terug, en dan is toch een chirurgische ingreep vereist. Een borstinfectie (mastitis) behandelt de arts met
antibiotica. Bij borstkanker zijn heel veel verschillende
kankerbehandelingen mogelijk zoals
chemotherapie, chirurgie, gerichte therapie, hormonale therapie (hormoontherapie) en/of
radiotherapie.
Lees verder