Borstbesparende operatie zonder litteken bij borstkanker

Als bij het zelfonderzoek van de borsten door een vrouw het beruchte knobbeltje wordt ontdekt en na interpunctie kwaadaardig blijkt te zijn, moet snel gehandeld worden. Borstkanker kan worden genezen door middel van borstamputatie of een borstbesparende operatie. Bij de tot nu toe meest toegepaste borstbesparende operatie wordt de tumor weggesneden met een randje gezond borstweefsel eromheen. Gevolg: een lelijk litteken en/of een deukje in de borst. Er is tegenwoordig een operatietechniek voor het verwijderen van een tumor bij borstkanker die nagenoeg geen sporen aan de borst achterlaat. Geen litteken of deukje bij de plaats waar het knobbeltje in de borst zich bevond. Chirurg-oncoloog Paul Nijhuis is de bedenker van deze techniek, die hij zelf "de overtreffende trap van borstbesparendheid" noemt. Een techniek afkomstig uit de plastische chirurgie en wordt oncoplastische chirurgie genoemd.

Borstkanker en het dilemma borstamputatie of borstbesparende operatie

Het beruchte knobbeltje

Als bij het zelfonderzoek van de borsten door een vrouw het beruchte knobbeltje wordt ontdekt, volgt er in het ziekenhuis een interpunctie die uitsluitsel geeft over de aard ervan. Is het een kwaadaardig gezwel, dan zal er zeer snel een keuze gemaakt moeten worden: borstamputatie of borstbesparende operatie. Wie voor borstbesparende operatie kiest behoudt uiteraard de borst, maar met zichtbare sporen van de ingreep. Althans bij de tot nu toe traditionele borstbesparende operatie

De traditionele borstbesparende operatie

Een litteken of een deukje

Bij de tot nu toe toegepaste ingreep wordt het gezwel weggesneden. Om zeker te zijn dat de hele tumor wordt verwijderd, snijdt de chirurg een randje gezond borstweefsel mee. De rest van de borst blijft gaaf. Natuurlijk is het absolute voordeel dat in de meeste gevallen de borstkanker is verholpen. Het nadeel is dat er na de operatie zichtbare sporen op de borst achterblijven. Meestal in de vorm van een litteken of een deukje op de plek waar de tumor zat. Door het verwijderen van de tumor ontstaat namelijk een holte binnenin en deukt de huid in.

Oncoplastische chirurgie: Ingreep zonder litteken

Cosmetische plastische chirurgie bij de oncoplastische chirurgie

Ook al is de kanker verdwenen, het beeld voor de spiegel blijft een onaangename confrontatie. Een litteken en een deukje in de borst. Deze vervelende overblijfselen blijven de vrouw continu aan haar borstkanker herinneren. Het deukje in de borst wordt al enige jaren met succes behandeld met oncoplastische chirurgie. Met deze techniek kan de holte zo klein mogelijk worden gehouden. Maar tegen het litteken was nog geen behandelmethode gevonden.
Eigenlijk is de techniek niet nieuw. Het is een manier van werken die in de cosmetische of plastische chirurgie regelmatig wordt toegepast. Bij een borstvergroting bijvoorbeeld, waar een snee aan de onderkant van de borst wordt gemaakt om daarna de verdere operatie uit te kunnen voeren. Na de operatie is er geen zichtbaar litteken. Chirurg-oncoloog Paul Nijhuis* bedacht de methode om de cosmetische plastische chirurgie toe te passen bij de oncoplastische chirurgie.

Drie voorbeelden van oncoplastische chirurgische ingrepen

Voorbeeld 1

Een vrouw heeft een gezwel boven in haar borst

• Aan de onderkant van de borst wordt een snee gemaakt.
• Vanuit de binnenkant van de borst worden de instrumenten naar de tumor boven in'bestuurd'.
• Vervolgens wordt het gezwel in de vorm van een wig eruit gesneden.
• Daarna wordt het inwendige borstweefsel rond de wigholte naar elkaar toe geschoven.
• Dit wordt aan elkaar vastgemaakt waardoor de deuk in de borst verdwijnt.
• De snee wordt dan weer netjes dichtgemaakt.
• Daarna valt de borst voor het litteken dat zo onzichtbaar is.

Voorbeeld 2

Een vrouw heeft een gezwel aan de zijkant van haar borst

• Aan de zijkant van de borst wordt een snee gemaakt bij de ribben.
• Vanuit de zijkant van de borst worden de instrumenten naar de tumor 'bestuurd'.
• Vervolgens wordt het gezwel in de vorm van een wig eruit gesneden.
• Daarna wordt het inwendige borstweefsel rond de wigholte naar elkaar toe geschoven.
• Dit wordt aan elkaar vastgemaakt waardoor de deuk in de borst verdwijnt.
• De snee wordt dan weer netjes dichtgemaakt.
• Het litteken is nu onzichtbaar, omdat de arm het bedekt.

Voorbeeld 3

Een vrouw heeft borstkanker waarbij bij zelfonderzoek de knobbel niet te voelen is

• Deze vorm van borstkanker wordt geconstateerd bij het bevolkingsonderzoek borstkanker.
• De tumor wordt met behulp van een echo gelokaliseerd.
• Daarna prikt een radioloog vlak voor de operatie de tumor aan met draadjes waaraan een weerhaakje zit.
• De chirurg-oncoloog kijkt mee op de echo.
• Hij weet daardoor de plaats van de tumor in de borst.
• Nu kan hij tijdens de operatie vanuit de binnenkant van de borst de weerhaakjes opzoeken.
• De weerhaakjes omsnijden het gezwel
• Daarna wordt een foto of echo gemaakt om te controleren of de tumor er in zit.
• Een patholoog bekijkt dan of de snijvlakken van het weefsel tumorvrij zijn.

Niet iedere patiënt kan deze operatie ondergaan

Deze techniek heeft veel patiënten gelukkig gemaakt, maar is niet bij iedereen uitvoerbaar.

• Als de tumor te groot is. (NB. Hoe groter de cupmaat, hoe groter het gezwel kan zijn.)
• Als een tumor aan de huid vastzit.
• Als de kanker zich in de borst heeft verspreid.

De techniek is nog niet overal in gebruik, dus vrouwen die hiervan gebruik willen maken moeten dit met hun chirurg- oncoloog bespreken. De zorgverzekeraar biedt geen extra vergoeding.

* Chirurg-oncoloog Paul Nijhuis is verbonden aan het ziekenhuis VieCuri te Venlo en Venray.