Hypothyreoïdie: Onvoldoende werking van schildklier
Hypothyreoïdie (hypothyroïdie), een te traag werkende schildklier, is een aandoening waarbij de schildklier onvoldoende schildklierhormoon maakt. Hypothyreoïdie verstoort de normale balans van chemische reacties in het lichaam. In de beginfase ontstaan zelden symptomen maar na verloop van tijd leidt onbehandelde hypothyreoïdie tot een aantal gezondheidsproblemen, zoals zwaarlijvigheid, gewrichtspijn, onvruchtbaarheid en hartziekten. De onvoldoende werking van de schildklier komt tot stand bij tal van medische aandoeningen en behandelingen. Het behandelen van deze schildklieraandoening verloopt eenvoudig via vervangende schildklierhormonen die de patiënt veelal levenslang inneemt. De schildklierziekte brengt tot slot heel wat potentieel levensgevaarlijke complicaties met zich mee.
Epidemiologie trage werking van schildklier: Vooral bij vrouwen
Primaire hypothyreoïdie is één van de meest voorkomende
endocriene aandoeningen met een totale prevalentie van meer dan 1% bij vrouwen, maar minder dan 0,1% bij mannen. De gemiddelde leeftijd bij de diagnose bedraagt ongeveer zestig jaar. Hypothyreoïdie komt vaker voor bij vrouwen. Mensen met een blanke huidskleur en mensen van Aziatische afkomst zijn tot slot vaker getroffen door een onvoldoende werking van de schildklier.
Oorzaken van onvoldoende werking van schildklier
Drie hoofdoorzaken zijn bekend voor de te traag werkende schildklier met name een auto-immuunreactie van het lichaam, een
ontsteking van de schildklier en de ziekte van Hashimoto. Tal van onderliggende oorzaken veroorzaken deze problemen met de schildklier.
Auto-immuun hypothyreoïdie
Atrofische (auto) hypothyreoïdie is de meest voorkomende oorzaak van hypothyreoïdie en gaat gepaard met antithyroïde autoantilichamen waardoor uiteindelijk atrofie (afsterven) en fibrose (verbindweefseling) van de schildklier optreedt. Dit komt zes keer vaker voor bij vrouwen en de incidentie neemt toe met de leeftijd. De schildklieraandoening gaat gepaard met andere
auto-immuunziekten zoals:

Na de zwangerschap treedt mogelijk een schildklierontsteking op hetgeen leidt tot een te traag werkende schildklier /
Bron: PublicDomainPictures, Pixabay Postpartum thyroïditis
Een ontsteking en zwelling van de schildklier (
thyroïditis) is meestal een voorbijgaand fenomeen dat optreedt na de zwangerschap. Na de bevalling ontstaat
hyperthyreoïdie (overmatig actieve schildklier) en/of hypothyreoïdie. Dit is wellicht het gevolg van de wijzigingen aan het immuunsysteem die noodzakelijk zijn voor de zwangerschap. Meestal herstelt de patiënte spontaan van deze schildklieraandoening, al leidt dit bij sommige vrouwen tot permanente hypothyreoïdie. Postpartum thyroïditis verwart de arts soms met een postnatale
depressie, waardoor een schildklierfunctieonderzoek zeker nodig is bij deze situatie.
Ziekte van Hashimoto
Deze vorm van een te traag werkende schildklier presenteert zich eveneens vaker bij vrouwen, meestal op een late middelbare leeftijd. Bij de
ziekte van Hashimoto ontstaat een bij de meeste patiënten een kropgezwel. De klier is meestal stevig en rubberachtig, maar varieert van zacht naar hard. Patiënten hebben een slecht werkende maar soms ook een goed werkende schildklier bij deze ziekte. Medicatie verkleint het kropgezwel.
Onderliggende aandoeningen en behandelingen van de schildklieraandoeningen zijn:
Symptomen van te traag werkende schildklier
Volgende veelal niet-specifieke symptomen komen voor bij hypothyreoïdie:
Diagnose en onderzoeken schildklieraandoening
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts vindt bij het lichamelijk onderzoek een vergrote schildklier, al is deze soms normaal of zelfs kleiner dan normaal. Verder bemerkt hij de mogelijke vele zichtbare symptomen waaraan de patiënt lijdt. Een uitgebreid
bloedonderzoek is nodig om de schildklierhormonen te meten; dit onthult een lager
ACE-niveau (converterend enzym),
anemie (bloedarmoede),
hyponatriëmie (verlaagd natriumgehalte in het bloed) en soms ook verhoogde vetten in het bloed (
hyperlipidemie) of
hypermagnesiëmie (verhoogd magnesiumgehalte in het bloed). Ook een
schildklierscan is een mogelijk beeldvormend onderzoek voor het opsporen van hypothyreoïdie.
Moeilijkheden bij het stellen van de diagnose
In bepaalde omstandigheden is het stellen van de diagnose van hypothyreoïdie moeilijk voor de arts.
Kinderen met hypothyreoïdie vertonen niet altijd klassieke kenmerken, maar hebben vaak een vertraagde groei, slechte schoolprestaties en soms een gestopte puberale ontwikkeling. Bij
jonge vrouwen met hypothyreoïdie zijn vaak geen duidelijke tekenen aanwezig. Hypothyreoïdie moet de arts zeker uitsluiten bij oligomenorroe (zeldzaam optredende menstruatie) / amenorroe (gestopte menstruatie),
menorragie (hevig bloedverlies bij de menstruatie),
onvruchtbaarheid of
hyperprolactinemie (verhoogde prolactinewaarden in het bloed). Bij
ouderen bemerkt de arts een groot aantal klinische kenmerken die moeilijk te onderscheiden zijn van de normale veroudering.
Differentiële diagnose
Omdat de meest voorkomende presentatie van de symptomen van hypothyreoïdie niet specifiek is, is de lijst van differentiële diagnoses lang:
Behandeling met schildklierhormonen
De behandeling is gericht op het vervangen van het missende schildklierhormoon. Levothyroxine is de meest gebruikte geneesmiddel. De patiënt krijgt de laagst mogelijke dosis zodat de symptomen verdwijnen en de bloedhormoonspiegels weer normaliseren. Zeker bij patiënten met een hartaandoening of bij ouderen is een erg lage startdosis nodig. De meeste patiënten met een traagwerkende schildklier nemen levenslang dit geneesmiddel. De arts controleert in het begin de patiënt nog wel regelmatig via een bloedonderzoek nadat de patiënt gestart is met het medicijn. Daarna is een jaarlijkse controle van de schildklierhormonen via een bloedonderzoek en een
elektrocardiografie (hartfilmpje) vereist.
Prognose schildklierziekte
In de meeste gevallen normaliseren de schildklierhormoonwaarden weer dankzij de juiste behandeling. De meeste patiënten nemen wel levenslang deze medicijnen.
Complicaties hypothyreoïdie
Myxoedeem coma, de meest ernstige vorm van hypothyreoïdie, is zeldzaam. Het treedt op wanneer de schildklierhormoonwaarden erg laag zijn. Een infectie, een ziekte, de blootstelling aan kou of bepaalde geneesmiddelen veroorzaken deze complicatie bij patiënten met onbehandelde hypothyreoïdie. Myxoedeem coma is een medische noodsituatie waarvoor een ziekenhuisopname vereist is. Sommige patiënten krijgen zuurstof (eventueel via een machine), vocht en intensive-care verpleging.
Symptomen en tekenen van myxoedeem coma zijn onder meer:
Myxoedeem coma leidt onbehandeld tot de dood.

Zwaarlijvigheid is een mogelijke complicatie van hypothyreoïdie /
Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)
Patiënten met een onbehandelde hypothyreoïdie hebben een verhoogd risico van:
Lees verder