Diabetes mellitus type 1 (suikerziekte): Geen insuline

Diabetes mellitus type 1 is een chronische ziekte waarbij er een hoog suikergehalte (glucose) in het bloed is (hyperglykemie). Bij deze minder vaak voorkomende vorm van suikerziekte maakt het lichaam weinig of geen insuline aan. De pancreascellen (cellen in de alvleesklier) die insuline maken, stoppen namelijk met werken. De precieze oorzaak van het falen om voldoende insuline aan te maken, is onbekend anno september 2024, maar bij deze vermoedelijke auto-immuunziekte spelen wellicht genetische factoren een rol. Veel dorst hebben, vermoeidheid en onbedoeld gewichtsverlies zijn enkele symptomen van suikerziekte type 1. Dagelijkse insuline via een injectie, pen of pomp is nodig. Daarnaast volgt de patiënt een gezonde levensstijl en controleert hij regelmatig zijn bloedsuiker. Bovendien zijn regelmatige opvolgbezoeken bij medewerkers van een diabetesteam nodig om de gezondheid van de patiënt op te volgen. De prognose is uitstekend voor patiënten die alle adviezen opvolgen.

• Synoniemen
• Epidemiologie: Vooral kinderen
• Oorzaken: Lichaam maakt weinig of geen insuline aan
• Risicofactoren van diabetes mellitus type 1
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Met hulp van diabeteszorgteam
• Dagelijks insuline gebruiken
• Bloedsuikerspiegel controleren
• Gezonde levensstijl naleven
• Prognose van diabetes mellitus type 1
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen

Andere, oudere namen voor diabetes mellitus type 1 zijn ‘insulineafhankelijke diabetes mellitus’ en ‘juveniele diabetes mellitus’.

Epidemiologie: Vooral kinderen

Diabetes mellitus type 1 kan op elke leeftijd optreden, maar de diagnose gebeurt meestal bij kinderen, adolescenten of jongvolwassenen. Ongeveer 5% van de diabetici (patiënten met diabetes mellitus) heeft type 1.

Oorzaken: Lichaam maakt weinig of geen insuline aan

De alvleesklier bevindt zich onder en achter de maag. Speciale cellen in de alvleesklier (bètacellen) maken het hormoon insuline aan. Insuline is nodig om bloedsuiker (glucose) in de cellen te brengen, waar het opgeslagen wordt en later gebruikt wordt voor energie. Bij diabetes mellitus type 1 produceren bètacellen weinig of geen insuline. Zonder voldoende insuline ontstaat een ophoping van glucose in het bloed in plaats van in de cellen, wat leidt tot hyperglykemie. Het lichaam van patiënten met diabetes mellitus type 1 is niet in staat om de glucose te gebruiken voor energie. Na verloop van tijd leidt een hoge bloedglucose tot ernstige problemen met het hart, de ogen, de nieren, de zenuwen, het tandvlees en de tanden, wat de symptomen van diabetes mellitus type 1 verklaart.

Risicofactoren van diabetes mellitus type 1

De exacte oorzaak van diabetes mellitus type 1 is onbekend. Waarschijnlijk is het een auto-immuunziekte, een aandoening waarbij het immuunsysteem per ongeluk gezonde lichaamsweefsels aanvalt en vernietigt. Dit proces kan maanden of jaren duren voordat symptomen verschijnen. Bij diabetes mellitus type 1 kan een infectie of een andere uitlokkende factor ervoor zorgen dat het lichaam de cellen in de alvleesklier die insuline maken, vernietigt. Genetische aanleg speelt een belangrijke rol, maar niet iedereen met de genetische aanleg ontwikkelt de ziekte. Tot slot hebben mensen met een blanke huidskleur een grotere kans om diabetes mellitus type 1 te ontwikkelen dan andere etnische groepen.

Symptomen

De symptomen van diabetes mellitus type 1 ontwikkelen zich snel, vaak binnen enkele weken of maanden, zodra voldoende bètacellen zijn vernietigd. De symptomen variëren van mild tot ernstig en kunnen zijn:

• bedplassen bij een kind dat eerder droog was een doof of tintelend gevoel in de voeten een droge huid en jeukende huid een hongerig gevoel (polyfagie) vaginale schimmelinfecties, vooral bij meisjes voor de puberteit wazig gezichtsvermogen onverklaarbaar gewichtsverlies frequent plassen (pollakisurie) grote hoeveelheden plassen (polyurie) vermoeidheid zeer dorstig zijn (polydipsie) zweren die slecht genezen (slechte wondgenezing)

Diagnose en onderzoeken

Diabetes mellitus type 1 wordt gediagnosticeerd door middel van een bloedonderzoek. Bij verdenking kan de arts tevens bloed testen op autoantistoffen, wat een indicatie is voor een auto-immuunproces. Ook wordt vaak een urineonderzoek uitgevoerd om ketonen op te sporen, wat kan wijzen op diabetes mellitus type 1. Regelmatige controle van de bloedsuikerwaarden door middel van een A1C-bloedtest is essentieel om de behandeling te monitoren.

Behandeling

Met hulp van diabeteszorgteam

De behandeling van diabetes mellitus type 1 vereist zelfzorg en ondersteuning van een multidisciplinair diabetesteam, bestaande uit:

• apotheker diabeteseducator endocrinoloog huisarts oogarts podoloog (voetgezondheid) tandarts verpleegkundige voedingsdeskundige

Ook familie en andere belangrijke personen worden vaak bij de behandeling betrokken. Regelmatige controles zijn noodzakelijk om complicaties vroegtijdig te identificeren en te behandelen.

Dagelijks insuline gebruiken

Patiënten met diabetes mellitus type 1 moeten dagelijks insuline toedienen via injecties, pennen of een insulinepomp. Er zijn geen insulinepillen, omdat maagzuur de insuline zou afbreken voordat het in de bloedbaan kan komen.

Bloedsuikerspiegel controleren

Het regelmatig controleren van de bloedsuikerspiegel is essentieel. De patiënt krijgt instructies van de arts over hoe vaak dit moet gebeuren en wat de streefwaarden zijn.

Gezonde levensstijl naleven

Het handhaven van een gezonde levensstijl is essentieel. Dit omvat het vermijden van stress, regelmatige lichaamsbeweging, een gezond dieet en het controleren van bloeddruk en cholesterol.

Prognose van diabetes mellitus type 1

Diabetes mellitus type 1 is goed te controleren met de juiste behandeling en een gezonde levensstijl. Patiënten die de adviezen van hun diabetesteam opvolgen, hebben doorgaans een uitstekende prognose.

Complicaties

Diabetes mellitus type 1 kan leiden tot verschillende complicaties, vooral als de aandoening niet goed onder controle wordt gehouden. De meest voorkomende complicatie is diabetische ketoacidose. Dit is een ernstige aandoening die optreedt wanneer het lichaam niet genoeg insuline heeft en vetten worden afgebroken voor energie, wat leidt tot de ophoping van ketonen in het bloed. Dit kan leiden tot symptomen zoals:

• Braken, een droge huid
• Een droge mond (xerostomie)
• Een fruitige ademgeur een rood gezicht een snelle ademhaling (tachycardie)
• Maagpijn
• Misselijkheid

Andere complicaties omvatten:

• Diabetische nefropathie: Nierschade door diabetes mellitus, wat kan leiden tot nierfalen als het niet tijdig wordt behandeld.
• Diabetische neuropathie: Zenuwschade veroorzaakt door hoge bloedsuikerspiegels, wat kan leiden tot pijn, tintelingen of verlies van gevoel in de ledematen.
• Hoge bloeddruk (hypertensie): Een verhoogde bloeddruk die kan bijdragen aan de progressie van andere complicaties.
• Hartaanval: Mensen met diabetes mellitus type 1 hebben een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, waaronder hartaanvallen.
• Huidinfecties: Vooral aan de voeten, wat in ernstige gevallen kan leiden tot een amputatie als de infecties niet adequaat worden behandeld.
• Oogproblemen: Dit omvat aandoeningen zoals diabetisch maculaoedeem en diabetische retinopathie, die kunnen leiden tot verminderd gezichtsvermogen of zelfs blindheid.
• Zenuwpijn: Pijn veroorzaakt door zenuwbeschadiging als gevolg van diabetes mellitus.

Preventie

Anno september 2024 is het niet mogelijk om diabetes mellitus type 1 te voorkomen, omdat de exacte oorzaak nog steeds niet volledig begrepen wordt. Er zijn echter wel strategieën die kunnen helpen om het risico op complicaties te minimaliseren:

• Volg strikt het behandelschema dat is opgesteld door het zorgteam. Dit omvat het regelmatig controleren van de bloedsuikerspiegel en het nemen van insuline zoals voorgeschreven.
• Leef een gezonde levensstijl door regelmatig te bewegen, gezonde voeding te kiezen en voldoende slaap te krijgen.
• Beheer stress effectief, omdat stress de bloedsuikerspiegel kan beïnvloeden en de behandeling kan bemoeilijken. Ontspanningsoefeningen en andere stressbeheersingstechnieken kunnen nuttig zijn.
• Laat regelmatig medische controles uitvoeren om eventuele vroegtijdige tekenen van complicaties op te sporen en tijdig te behandelen.

Lees verder

• Diabetische retinopathie: Oogaandoening door diabetes
• Diabetes: Behandeling via o.a. educatie, voeding & insuline
• Diabetesvoet: Zenuwschade en minder bloedstroom bij diabetes
• Diabetische ketoacidose (DKA): Complicatie van diabetes
• Diabetische neuropathie: Zenuwschade door diabetes met pijn