Bronchopneumonie: Ontsteking luchtpijpvertakkingen & longen

Bronchopneumonie (lobulaire pneumonie) is een type longontsteking waarbij zowel de alveoli (longblaasjes) in de longen als de bronchiën (luchtpijpvertakkingen) aangetast zijn. De symptomen van bronchopneumonie variëren van mild tot ernstig en bestaan uit onder andere hoesten, ademhalingsmoeilijkheden en koorts. Bacteriële, virale of schimmelinfecties van de borstkas liggen aan de basis van bronchopneumonie. Kortademigheid, slijm ophoesten en pijn op de borst zijn enkele tekenen van dit type longinfectie. De aandoening behandelt de arts met medicijnen. De vooruitzichten voor behandelde patiënten zijn goed; zij zijn binnen enkele weken hersteld. Onbehandeld leidt de ziekte echter tot ernstige complicaties, waaronder de dood. Zich laten vaccineren en enkele andere preventieve tips verlagen het risico op het ontwikkelen van bronchopneumonie.

• Epidemiologie van bronchopneumonie
• Oorzaken: Ontsteking van luchtpijpvertakkingen en longen
• Risicofactoren van ernstig type longontsteking
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Volwassenen en ouderen
• Kinderen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van infectie in longen
• Prognose van type longinfectie
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van bronchopneumonie

Bronchopneumonie is de meest voorkomende vorm van een longontsteking bij kinderen en de belangrijkste doodsoorzaak als gevolg van een infectie bij kinderen jonger dan vijf jaar.

Oorzaken: Ontsteking van luchtpijpvertakkingen en longen

Bronchopneumonie is een speciaal en ernstig type longontsteking die veroorzaakt is door schimmels, virussen of bacteriën. Deze infectie veroorzaakt een zwelling van de longblaasjes in de longen, waardoor ze vloeistofachtige pus gaan ontwikkelen. De longblaasjes zijn speciale dunne luchtzakstructuren in de longen. Zowel de longen als de bronchiën (luchtpijpvertakkingen) zijn aangetast bij bronchopneumonie.

De meest voorkomende oorzaak van bronchopneumonie is een bacteriële longinfectie, bijvoorbeeld veroorzaakt door volgende bacteriën.

• Escherichia coli
• Haemophilus influenza type b (Hib)
• Klebsiella pneumoniae
• Proteus soorten
• Pseudomonas aeruginosa
• Staphylococcus aureus
• Streptococcus pneumoniae

Virale en schimmelinfecties van de longen veroorzaken ook een longontsteking. Schadelijke kiemen dringen de bronchiën en longblaasjes binnen via de ademhaling, en beginnen zich te vermenigvuldigen. Het immuunsysteem van het lichaam produceert witte bloedcellen die deze kiemen aanvallen, wat ontstekingen veroorzaakt. De symptomen ontstaan vaak door deze ontsteking.

Risicofactoren van ernstig type longontsteking

Aandoeningen

Enkele aandoeningen verhogen het risico op de totstandkoming van bronchopneumonie:

• aandoeningen die het immuunsysteem verzwakken zoals hiv / aids
• auto-immuunziekten
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• systemische lupus erythematosus
• chronische longziekten
• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• bronchiëctasieën (verwijde en geïrriteerde luchtwegen)
• chronisch obstructief longlijden
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een chronische hoest
• een leverziekte
• een recente operatie
• een trauma
• hartfalen
• kanker
• luchtweginfecties zoals
• de griep
• een verkoudheid
• ondervoeding
• slikproblemen

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren voor het ontwikkelen van bronchopneumonie zijn onder andere:

• ademhalingsondersteuning
• medicijnen nemen die het immuunsysteem te onderdrukken (immunosuppressiva) zoals voor chemotherapie, medicijnen tegen het afstoten van een orgaantransplantatie of het langdurig gebruik van steroïden
• minderjarig zijn
• ouder zijn dan 65 jaar
• overmatig alcoholgebruik
• roken

De aandoening is een veel voorkomende vorm van een ziekenhuisinfectie.

Symptomen

De symptomen van bronchopneumonie variëren, afhankelijk van de ernst van de aandoening en ook de leeftijd van de presentatie. De symptomen zijn vaak ernstiger bij patiënten met een zwakker immuunsysteem, zoals jonge kinderen, ouderen of patiënten met bepaalde aandoeningen of patiënten die specifieke medicijnen gebruiken.

Volwassenen en ouderen

Symptomen van bronchopneumonie bij volwassenen en ouderen zijn:

• ademhalingsproblemen, zoals kortademigheid
• bloed ophoesten (soms)
• braken
• duizeligheid
• een algemeen ziek gevoel
• een verlies van eetlust
• hoofdpijn
• koorts
• misselijkheid
• pijn op de borst die verergert bij het hoesten of diep ademhalen
• rillingen
• slijm ophoesten (productieve hoest)
• spierpijn
• verwardheid, delirium (acute verwardheid met wijzigingen in de hersenfunctie) of desoriëntatie, vooral bij ouderen
• weinig energie en vermoeidheid
• zweten

Kinderen

De presentatie van bronchopneumonie bij baby’s en kinderen is vaak anders:

• een snelle hartslag (tachycardie)
• een verminderde interesse in eten of drinken
• een verstopte neus
• hoesten
• koorts
• lage zuurstofconcentraties in het bloed
• prikkelbaarheid
• slaapproblemen
• terugtrekkingen van borstspieren

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Een arts bekijkt de medische geschiedenis en voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit. Hij gebruikt een stethoscoop om naar de longgeluiden te luisteren. Dit medisch onderzoek staat bekend als een auscultatie. Het horen van piepende of borrelende geluiden is vaak geassocieerd met bronchopneumonie.

Diagnostisch onderzoek
De symptomen zijn echter vergelijkbaar met een verkoudheid of de griep, waardoor het voor de arts een uitdaging vormt om een juiste diagnose te stellen. De arts zet bijgevolg nog enkele onderzoeken in om het type en de ernst van de aandoening te bepalen:

• arteriële bloedgassen: Artsen gebruiken deze test om het zuurstofgehalte in het bloed te bepalen.
• een bloedonderzoek: Een bloedonderzoek onthult tekenen van een infectie, zoals een abnormaal aantal witte bloedcellen.
• een bronchoscopie: De arts plaatst bij dit inwendig kijkonderzoek een dunne buis met een lichtje en een camera door de mond, door de luchtpijp en in de longen om de longen beter te kunnen beoordelen.
• een pulsoximetrie: Dit is een test die de arts gebruikt om de hoeveelheid zuurstof die door de bloedbaan stroomt te berekenen.
• een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) of een CT-scan: Dankzij deze beeldvormende onderzoeken krijgt de arts een beeld van de longen en ziet hij tekenen van een infectie.
• een sputumcultuur: Een sputumcultuur is een laboratoriumtest die infecties detecteert van het slijm dat een patiënt heeft opgehoest.

Behandeling van infectie in longen

De behandeling van bronchopneumonie hangt af van het type infectie en de ernst van de aandoening. Het is mogelijk om lichte vormen van bronchopneumonie thuis te behandelen met een combinatie van rust en medicatie. Maar bij meer ernstige symptomen van bronchopneumonie vereisen een ziekenhuisbehandeling. Artsen behandelen patiënten met een bacteriële infectie met antibiotica. Antibiotica werken echter niet voor virale infecties. Virale bronchopneumonie behandelt de arts met een antiviraal medicijn, of anders is een symptomatische behandeling nodig. Patiënten met schimmel-bronchopneumonie zijn gebaat met antischimmelmiddelen (antimycotica). De arts schrijft soms nog koortsverlagende medicijnen of hoestremmers voor.

Bij het herstel van bronchopneumonie is het essentieel dat een patiënt:

• alle medicijnen neemt zoals voorgeschreven
• veel warme vloeistoffen en water drinkt om slijm te verminderen en het ongemak te verlichten bij het hoesten
• voldoende rust

Het gebruik van een luchtbevochtiger vermindert eveneens klachten veroorzaakt door bronchopneumonie.

Prognose van type longinfectie

Patiënten zonder andere gezondheidsproblemen herstellen meestal binnen één tot drie weken van bronchopneumonie.

Complicaties

Onbehandelde of ernstige bronchopneumonie leidt tot complicaties, en dan vooral bij patiënten met een verhoogd risico, zoals jonge kinderen, ouderen en patiënten met een verzwakt of onderdrukt immuunsysteem. Omdat de ademhaling aangetast is, leidt bronchopneumonie soms tot de dood.

Complicaties van bronchopneumonie zijn:

• acute respiratory distress syndrome (ARDS): ARDS is een ernstige vorm van ademhalingsfalen en is levensbedreigend.
• ademhalingsfalen: Dit treedt op wanneer de essentiële uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide in de longen faalt. Patiënten met ademhalingsproblemen hebben mogelijk een beademingsapparaat nodig.
• hartaandoeningen zoals hartfalen, hartaanvallen en een onregelmatig hartritme
• longabcessen: Een longabces is een met pus gevuld zakje dat zich in de longen vormt.
• nierfalen
• pleura-effusie: Opbouw van vocht rond de longen
• sepsis: Wanneer de infectie een overdreven immuunrespons veroorzaakt die de organen en weefsels van het lichaam beschadigt, is sprake van sepsis. Sepsis veroorzaakt mogelijk multiple (meervoudig) orgaanfalen en is levensbedreigend.

Preventie

Dankzij vaccinaties zijn patiënten met een verhoogd risico beter beschermd tegen sommige vormen van bronchopneumonie. Kinderen jonger dan vijf jaar en volwassenen ouder dan 65 jaar moeten een arts raadplegen voor het krijgen van een vaccinatie tegen pneumokokkenpneumonie, een longontsteking die veroorzaakt is door bacteriën.

Volgende aanbevelingen zijn eveneens nuttig:

• contact met geïnfecteerde personen vermijden
• gevaccineerd worden tegen andere ziekten die mogelijk leiden tot een longontsteking, zoals de griep, mazelen, waterpokken, kinkhoest
• met een arts praten over manieren om een longontsteking en andere infecties te voorkomen wanneer patiënten lijden aan kanker of hiv
• niet roken omdat tabak het vermogen van de longen om infecties te bestrijden, schaadt
• overmatig alcoholgebruik vermijden
• regelmatig de handen wassen om kiemen te vermijden

Lees verder

• Longontsteking (pneumonie): Ontsteking onderste luchtwegen
• Bronchitis: Ontsteking van de luchtpijpvertakkingen