Sputumcultuur (onderzoek) bij longgerelateerde aandoeningen
Wanneer de patiënt een luchtweginfectie of een longgerelateerde aandoening heeft, produceren de longen een dikke, taaie stof die in medische termen bekend staat als sputum (slijm). Dit sputum, dat niet hetzelfde is als speeksel of spuugsel, maakt het voor de patiënt moeilijk om te ademen en hoesten. De arts onderzoekt bijgevolg het sputum om te weten welke ziekteverwekker de oorzaak is van deze longgerelateerde problemen. Een standaard sputumcultuur is dan ook een laboratoriumonderzoek waarbij de laborant zoekt naar organismen die infecties veroorzaken. Dankzij de resultaten is hij in staat om de meest effectieve medicatie voor te schrijven. Het onderzoek biedt heel wat voordelen: Het is snel, relatief pijnloos, veilig en de patiënt hoeft weinig speciale voorbereidingen te treffen.

Longproblemen kenmerken zich vaak door pijn op de borst /
Bron: Pexels, PixabayIndicatie sputumcultuur: Longgerelateerde aandoeningen
Door middel van het onderzoek identificeert de arts de bacteriën of andere ziekteverwekkers die een infectie in de longen of luchtwegen (bronchiën) veroorzaken. Typische symptomen van een longgerelateerde aandoening omvatten
hoesten,
koorts of
rillingen,
ademhalingsproblemen,
pijn op de borst,
spierpijn,
vermoeidheid en
verwardheid. Hierdoor besluit de arts mogelijk tot een sputumcultuur. Hij is dankzij de resultaten in staat om een gepaste behandelingsmethode voor de patiënt voor te stellen. Daarnaast voorkomt dit niet-invasieve onderzoek mogelijk een
bronchoscopie, wat een invasievere onderzoeksmethode is.

Een patiênt moet zijn kunstgebit verwijderen voor het onderzoek /
Bron: Jim Sneddon, Flickr (CC BY-2.0)Voor het onderzoek
Voor het onderzoek meldt de patiënt aan de arts of hij onlangs
antibiotica heeft genomen. De patiënt drinkt voorts best veel water en andere vloeistoffen de avond vóór het onderzoek. Zo is het eenvoudiger om
sputum (slijm) op te hoesten. Stoominhalatie of een warme douche vlak voor het onderzoek is ook nuttig bij het losmaken van het slijm. Het is mogelijk ook nodig om de tanden te poetsen en de mond met water te spoelen voorafgaand aan het onderzoek. De patiënt mag wel geen
mondwater gebruiken voorafgaand aan het onderzoek. Soms mag een patiënt één à twee uur voor het onderzoek niet eten. Deze informatie krijgt hij voor het onderzoek mee van de behandelende arts of het ziekenhuis waar dit onderzoek doorgaat. De patiënt doet tevens zijn
kunstgebit uit voor het onderzoek. Verder zijn geen speciale voorbereidingen vereist.
Tijdens het onderzoek: Diep hoesten om sputum te verzamelen
Bij dit onderzoek, dat voornamelijk in de vroege ochtend plaatsvindt, is slechts een minimale inspanning van de patiënt vereist. Het is van belang dat de arts minstens 2 ml sputum van de patiënt verkrijgt bij het onderzoek. Hiervoor bestaan enkele technieken. Het is mogelijk dat de patiënt gedurende enkele minuten stoomlucht (steriele zoutoplossing) of glycerine aerosol moet inademen zodat het ophoesten van sputum makkelijker verloopt. De arts tikt of klopt hiervoor soms ook wat op de borst om diep slijm los te maken. De patiënt ademt vervolgens drie keer diep in alvorens krachtig te hoesten. De patiënt moet na het diep hoesten het sputum uitspugen in een speciaal steriel potje of kopje. Wel geeft het voor de patiënt soms een vervelend gevoel of is het
pijnlijk op de borst omdat hij diep "moet" hoesten. Het lastigste aan het onderzoek is namelijk dat de arts voldoende sputum nodig heeft voor het laboratoriumonderzoek.
Na het onderzoek: Arts onderzoekt sputummonster
Bij de sputumcultuur verkrijgt de arts een sputummonster of sputumkweek. Het opgehoeste sputummonster gaat binnen één tot twee uur na het onderzoek naar een laboratorium. De laborant plaatst het sputum vervolgens op een speciaal plaatje (een cultuur). Op dit plaatje bevindt zich een speciale voedingsstof waardoor bacteriën of andere ziekteverwekkers die aanwezig zijn in het sputum, gaan groeien. Hierdoor is de laborant in staat om te zien of bacteriën of andere ziekteverwekkende organismen aanwezig zijn in het sputummonster en groeien. De laborant geeft de onderzoeksresultaten mee aan de arts die deze op zijn beurt bespreekt met de patiënt.
Resultaten bij de patiënt
Normale resultaten
In een normaal sputummonster bevinden zich geen ziekteverwekkende organismen.
Abnormale resultaten
Als het sputum monster abnormaal is, zijn de resultaten "positief". Het identificeren van de bacteriën, schimmels of virussen helpt bij het vaststellen van de oorzaak van o.a. volgende aandoeningen:
Complicaties bij patiënten: Mogelijk lichte pijn op borst
Aan dit onderzoek zijn geen risico’s verbonden. Bij het verkrijgen van het monster heeft de patiënt mogelijk wat pijn op de borst door de zware hoestinspanning.