Delirium: Acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie

Delirium: Acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie Bij een delirium is de patiënt plotseling ernstig verward als gevolg van de snelle veranderingen in de hersenfunctie. Deze wijzigingen doen zich voor bij een lichamelijke of psychische aandoening. Hierdoor is de stofwisseling van de hersenen ernstig ontregeld. Angst, een onsamenhangende spraak, slaapstoornissen, desoriëntatie en geheugenstoornissen zijn enkele veel voorkomende symptomen van een delirium, wat plots optreedt. De arts behandelt de onderliggende aanleiding van een delirium, wat soms eenvoudig te verhelpen valt via het stoppen of wijzigen van medicijnen, maar in andere gevallen is een medische behandeling en soms zelfs een ziekenhuisopname vereist. Meestal is een delirium slechts een tijdelijke toestand maar de vooruitzichten zijn wisselend en ook afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de hersenfunctie van de patiënt.

Oorzaken: Wijzigingen in hersenfunctie

Een delirium is meestal het gevolg van een lichamelijke of psychische aandoening, en is meestal tijdelijk en omkeerbaar. Veel aandoeningen veroorzaken delirium. Bij deze ziekten krijgen de hersenen geen vrijgeleide om zuurstof of andere stoffen te krijgen. Hierdoor bouwen gevaarlijke chemische stoffen (toxines) zich op in de hersenen. De stofwisseling van de hersenen (en dan vooral van de hersenstam) is met andere woorden ernstig ontregeld.

Overmatig alcoholgebruik is een risicofactor voor een delirium / Bron: Jarmoluk, PixabayOvermatig alcoholgebruik is een risicofactor voor een delirium / Bron: Jarmoluk, Pixabay
Oorzaken van een delirium zijn onder andere:

Symptomen acute verwardheid

De symptomen van een delirium ontstaan plots. Een delirium kenmerkt zich doordat de symptomen erg snel wisselen. Symptomen zijn onder meer:
  • (visuele) hallucinaties
  • bewegingen die uitgelokt zijn door wijzigingen in het zenuwstelsel
  • concentratieproblemen / een verminderde aandacht
  • een daling van de kortetermijngeheugen en de herinneringen
  • een onsamenhangende spraak / ongeorganiseerd denken
  • emotionele wijzigingen of persoonlijkheidsveranderingen, zoals woede, onrust, achterdochtig, angst, depressie, prikkelbaarheid, overdreven gelukkig
  • incontinentie
  • verwardheid (desoriëntatie) over de tijd of plaats
  • wijzigingen in alertheid (meestal meer alert in de ochtend, minder alert 's nachts)
  • wijzigingen in de beweging (langzaam bewegen of hyperactief zijn)
  • wijzigingen in het gevoel en de perceptie
  • wijzigingen in het niveau van bewustzijn of besef
  • wijzigingen in het slaappatroon (slaperigheid, gestoorde slaap-waakcyclus): De verwardheid die optreedt bij een delirium, is ’s nachts vaak erger, zodat de patiënt overdag slaapt en ’s nachts wakker is.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De patiënt krijgt een neurologisch en neuropsychologisch onderzoek waarbij de arts tevens het gevoel, het denken (cognitieve functies) en de motorische functie test. Daarnaast zijn een bloedonderzoek en urineonderzoek, een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas), een analyse van het hersenvocht, een elektro-encefalografie (EEG: hersenfilmpje), een CT-scan van het hoofd, een MRI-scan van het hoofd en/of een onderzoek van het mentaal functioneren mogelijk.

Diagnostische criteria

Omdat de symptomen van delirium en dementie vergelijkbaar zijn, is de input van een familielid of een verzorger van belang zodat de arts in staat is om een nauwkeurige diagnose te stellen. Volgende diagnostische criteria zijn bekend voor een delirium.
  • cognitieve veranderingen zoals geheugenproblemen, desoriëntatie, een taalstoornis, perceptuele verstoring
  • schommelingen in de loop van de dag
  • stoornis ontwikkelt zich in een korte periode (uren of dagen)
  • verstoring van het bewustzijn zoals een verminderd bewustzijn van de omgeving, en verstoring van het vermogen om zich te concentreren of de aandacht vast te houden

Behandeling door medicatie en behandelen onderliggende aandoening

De behandeling hangt af van de aandoening die delirium veroorzaakt. Indien hoge koorts aanwezig is, moet de arts de temperatuur van de patiënt eerst zien te verminderen. Een ziekenhuisverblijf is soms nodig bij ernstige symptomen van delirium.

De arts bekijkt het medicatiegebruik van de patiënt en wijzigt dit mogelijk. Ook zet hij soms nog andere medicijnen in bij een delirium / Bron: Stevepb, PixabayDe arts bekijkt het medicatiegebruik van de patiënt en wijzigt dit mogelijk. Ook zet hij soms nog andere medicijnen in bij een delirium / Bron: Stevepb, Pixabay
Medicijnen
Alle huidige medicamenteuze behandelingen moet de arts herzien en zo mogelijk stopzetten of wijzigen. Indien mogelijk vermijdt de arts psychoactieve medicijnen (vanwege het risico op de verergering van het delirium). Bij ernstige delirium is het medicijn 'haloperidol' een effectieve keuze. Eventueel dient de arts de eerste dosis intramusculair (in een spier) toe. Olanzapine is een effectief alternatief, vooral bij patiënten die kampen met ernstige slaapstoornissen.

Aandoeningen

Aandoeningen die zorgen voor verwardheid behandelt de arts zoals anemie (tekort aan rode bloedcellen), een verminderde zuurstof (hypoxie), hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), een hoog kooldioxidegehalte (hypercapnie), infecties, nierfalen, leverfalen, voedingsaandoeningen, psychiatrische aandoeningen (zoals een depressie en een psychose: verlies van realiteit met wanen en hallucinaties) en schildklieraandoeningen. Het behandelen van medische en psychische stoornissen verbetert vaak sterk de mentale functie. Soms zet de arts geneesmiddelen in om agressief of geagiteerd gedrag te behandelen. De arts start veelal met een lage dosis en voert deze geleidelijk op indien nodig. Sommige patiënten met delirium zijn geholpen met een hoorapparaat, een bril of een staaroperatie.

Prognose: Voorbijgaand, maar afhankelijk van oorzaak delirium

Acute aandoeningen die delirium veroorzaken, treden mogelijk samen op met chronische aandoeningen die leiden tot dementie. Acute neurologische syndromen zijn soms omkeerbaar als de arts de oorzaak behandelt. Een delirium duurt meestal één week tot twee weken. Soms duurt het enkele weken vooraleer de geestelijke functie weer volledig normaal is bij de patiënt. Een volledig herstel is gebruikelijk, maar afhankelijk van de onderliggende oorzaak van het delirium. De prognose hangt bovendien niet alleen af van de succesvolle behandeling van de veroorzakende ziekte, maar eveneens van de onderliggende toestand van de hersenen. Vijfentwintig procent van de ouderen met delirium heeft een onderliggende vorm van dementie; 15% van de patiënten overleeft de onderliggende ziekte niet en de rest van de patiënten heeft langer dan zes maanden intensieve zorgen nodig.

Complicaties

Problemen die voortvloeien uit delirium zijn onder andere:
  • bijwerkingen van geneesmiddelen die de patiënt gebruikt voor de behandeling van het delirium
  • een progressie tot stupor (sterke vermindering of totale opheffing van de geestelijke functies gepaard gaande met onbeweeglijkheid van het lichaam) of coma
  • een verlies van het vermogen om te functioneren of voor zichzelf te zorgen
  • een verlies van het vermogen tot interactie

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat is een delirium?Wat is een delirium?Delirium is afgeleid van het Latijnse woord 'lira'. Dit betekent groeve, sporen. Delirium kan als ontsporing gezien word…
Tachypneu: Snelle, oppervlakkige ademhalingTachypneu: Snelle, oppervlakkige ademhalingTachypneu is een snelle, oppervlakkige ademhaling waarbij de patiënt meer dan twintig ademhalingen per minuut heeft. Dit…
Een delier (delirium)Een delier (delirium)Een delier (delirium) komt regelmatig voor bij (oudere) mensen met een lichamelijke ziekte. Een erge verwardheid met ver…
Delirium tremens: Ernstige symptomen door ontwenning alcoholDelirium tremens: Ernstige symptomen door ontwenning alcoholAlcoholmisbruik leidt tot veel beperkingen in het sociale leven en tot gezondheidsproblemen. Meer dan de helft van de pa…

Galwegontsteking: symptomen, oorzaak, behandeling & prognoseGalwegontsteking: symptomen, oorzaak, behandeling & prognoseGalwegontsteking symptomen bestaan uit buikpijn In de rechterbovenzijde of in het midden van de bovenbuik. Deze pijn kan…
Cystinurie: Cystinestenen in nieren, urineleider en blaasCystinurie: Cystinestenen in nieren, urineleider en blaasCystinurie is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij stenen (die gemaakt zijn van het aminozuur cysteïne) zich in de…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Martabystron, Pixabay
  • Geraadpleegd op 8 februari 2017:
  • Causes, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/delirium/basics/causes/con-20033982
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Definition, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/delirium/basics/definition/con-20033982
  • Delirium, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 1012-1218
  • Delirium, https://medlineplus.gov/ency/article/000740.htm
  • Afbeelding bron 1: Jarmoluk, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Stevepb, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-05-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.