Wat is een delirium?

Delirium is afgeleid van het Latijnse woord 'lira'. Dit betekent groeve, sporen. Delirium kan als ontsporing gezien worden. Delirium wordt ook wel delier genoemd. Delirium komt het meest voor bij mensen die in het ziekenhuis liggen. Tussen de 10% à 30% van de patiënten in een ziekenhuis krijgt een delirium. Dat is een hoog aantal patiënten. Maar wat is nou precies een delirium, en hoe kan het ontstaan? Hoe ga je om met iemand die een delirium heeft? Delirium is een cognitieve stoornis die plotseling zorgt voor een extreme verwardheid, waarbij de betrokkene moeite heeft zich te concentreren en niet duidelijk en samenhangend kan communiceren. Dit is tijdelijk en kan veroorzaakt worden door diverse somatische (lichamelijke) aandoeningen. De verwardheid neemt af zodra de lichamelijke toestand verbetert. De stoornis ontwikkelt zich in een korte periode (uren/dagen) en duurt gewoonlijk niet langer dan een week, zelden duurt het langer dan een maand. Als de achterliggende oorzaak niet wordt verholpen en dus blijft bestaan of verergert, kan het leiden tot een coma of de dood.

Oorzaken

Een delirium kan worden veroorzaakt door de volgende somatische aandoeningen:

• Hoofdtrauma
• Verstoord evenwicht tussen vocht en elektrolyten
• Stofwisselingsstoornissen zoals hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel)
• Tekort aan vitamine B1 (thiamine)
• Hersenbeschadiging
• Attaques (epilepsie)
• Na blootstelling aan giftige stoffen
• Als bijwerking van bepaalde medicijnen
• Na overdosis alcohol of drugs
• Na een operatie

Ook kunnen verschillende ziektes een delirium veroorzaken. Ziektes die invloed hebben op het centrale zenuwstelsel zoals de ziekte van Parkinson, Alzheimer en de aandoening virale encefalitis (een vorm van herseninfectie). Verder kunnen lever- en nierziektes ook een delirium veroorzaken.

De meest voorkomende oorzaak voor een delirium is de abrupte onthouding van psychoactieve drugs, en dan met name alcohol. Chronische alcoholisten die abrupt stoppen met drinken, kunnen terechtkomen in een vorm van delirium die delirium tremens wordt genoemd. Gedurende een acute episode van delirium tremens krijgt het slachtoffer angstaanjagende hallucinaties. Delirium tremens kan een week of langer aanhouden en is het beste in het ziekenhuis te behandelden met benzodiozepines.

Symptomen

Mensen met een delirium hebben moeite om irrelevante stimuli weg te filteren of om hun aandacht op een nieuwe taak te richten. Ook kunnen er perceptuele verstoringen optreden zoals een foutieve interpretatie van sensorische stimuli of illusies. Dit leidt tot de volgende symptomen:

• Tijdens een gesprek lijkt niet alles door te dringen. Het slachtoffer zakt af en toe weg en kan zijn aandacht er niet bij houden.
• Het geheugen van het slachtoffer werkt minder goed. Hij/zij vergeet vaak dingen die pas geleden aan hem/haar verteld zijn.
• Hij/zij is onrustig en kan daardoor bijvoorbeeld uit bed stappen.
• Het slachtoffer kan angstig worden en door angst agressief reageren op mensen in zijn/haar omgeving.

• Het slachtoffer kan hallucineren. Zo kan hij/zij dingen zien die er in werkelijkheid niet zijn. Ook kunnen naasten niet herkend worden of aangezien voor iemand anders.
• De bewegingen kunnen aanzienlijk vertragen en soms zijn er perioden waarin wakker blijven bijna niet mogelijk is.

Hoe om te gaan met iemand die een delirium heeft

Omgaan met iemand die een delirium heeft is lastig. Vaak ligt de patiënt al in het ziekenhuis, en voelt hij/zij zich daardoor verward en ongemakkelijk. De volgende tips zijn bedoeld als hulpmiddel voor de omgang met mensen met een delirium:

• Spreek in korte, duidelijke zinnen.
• Op bezoek gaan bij iemand met een delirium is belangrijk. Zorg er alleen voor dat er niet te veel mensen langskomen.
• Stel eenvoudige vragen.

• Probeer niet mee te gaan in de waanideeën, hallucinaties en/of illusies. Spreek ze ook niet tegen. Probeer duidelijk te maken dat jij ze niet ervaart. Als dit geen effect heeft probeer er dan geen ruzie over te maken.
• Probeer niet constant te praten; de aanwezigheid van mensen is vaak al voldoende.