Delirium tremens: Ernstige symptomen door ontwenning alcohol

Alcoholmisbruik leidt tot veel beperkingen in het sociale leven en tot gezondheidsproblemen. Meer dan de helft van de patiënten met misbruik van alcohol ervaart ontwenningsverschijnselen bij het verminderen van hun gebruik. Hiervan ontwikkelt drie tot vijf procent delirium tremens, een aandoening waarbij tekenen van ernstige alcoholontwenning aanwezig zijn. Bij delirium tremens ontstaat een snel begin van verwardheid, maar ook enkele andere lichamelijke en mentale symptomen gaan hiermee gepaard. Een snelle medische behandeling in het ziekenhuis is nodig en bestaat uit medicatie. Daarnaast is psychische ondersteuning voor de patiënt nodig. Dankzij een snelle behandeling zijn de vooruitzichten beter. De ernstige en plotse ontwenningsverschijnselen veroorzaken tot slot mogelijk ernstige complicaties.

• Oorzaken: Terugtrekking van chronisch alcoholmisbruik
• Risicofactoren
• Symptomen
• Lichamelijk
• Mentaal
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van ernstige alcoholontwenningsverschijnselen
• Complicaties van delirium tremens

Oorzaken: Terugtrekking van chronisch alcoholmisbruik

Delirium tremens komt meestal enkel tot stand bij patiënten met een hoge inname van alcohol die zich abrupt terugtrekken uit alcohol. Soms is de aandoening ook het resultaat van een hoofdletsel, infectie of ziekte bij patiënten met een geschiedenis van zwaar alcoholgebruik. Een andere oorzaak van delirium tremens is het abrupt stoppen van kalmerende medicijnen van de barbituraat- of benzodiazepineklassen bij een patiënt met een relatief sterke verslaving.

Risicofactoren

De plotse en ernstige alcoholontwenningsverschijnselen komen het meest voor bij patiënten met een geschiedenis van alcoholontwenning. Het komt vooral veel voor bij patiënten die dagelijks grote hoeveelheden alcohol drinken. Delirium tremens treft ook vaak patiënten die al meer dan tien jaar alcohol gebruiken.

Symptomen

Delirium tremens is als de meest ernstige presentatie van het alcoholontwenningssyndroom. De symptomen van delirium tremens verschijnen soms plotseling, maar ontwikkelen zich meestal twee tot drie dagen tot maximaal tien dagen na het stoppen van zwaar drinken. De tekenen verergeren en zijn het ergst op de vierde of vijfde dag. Ook zijn deze symptomen 's nachts erger. De symptomen van deze aandoening duiden op een medisch noodgeval en daarom is onmiddellijke professionele medische hulp nodig.

Lichamelijk

Lichamelijke symptomen van delirium tremens bestaan uit:

• bevingen (vooral van de ledematen)
• braken
• buikpijn
• een diepe slaap die een dag of langer duurteen hoge bloeddruk
• een onregelmatige hartslag
• een overgevoeligheid voor licht, geluid en/of aanraking
• een snelle hartslag
• een verlies van eetlust
• een zeer hoge lichaamstemperatuur
• epileptische aanvallen
• hartkloppingen
• koorts
• misselijkheid
• pijn op de borst
• slapeloosheid
• snelle spiertrillingen
• vermoeidheid
• zweten, vooral op de handpalmen of het gezicht

Mentaal

Ook treden mentale problemen op door delirium tremens zoals:

• agitatie (rusteloosheid)
• desoriëntatie
• ernstige angstgevoelens en gevoelens van een naderende dood
• hallucinaties: visuele hallucinaties, tactiele hallucinaties en auditieve hallucinaties (horen van onechte geluiden)
• nachtmerries
• paranoia
• paniekaanvallen
• prikkelbaarheid
• snelle stemmingswisselingen
• uitbarstingen van energie
• verwardheid
• zenuwachtigheid

Diagnose en onderzoeken

Bij een patiënt met delirium tremens is het belangrijk om andere bijbehorende problemen uit te sluiten, zoals elektrolytafwijkingen, pancreatitis (alvleesklierontsteking) en alcoholische hepatitis (leverontsteking door alcoholmisbruik). De initiële geschiedenis en een lichamelijk onderzoek zijn cruciaal om de diagnose te stellen en de ernst van de alcoholontwenningsverschijnselen te evalueren. De arts heeft informatie nodig inzake de hoeveelheid en duur van het alcoholmisbruik, het tijdstip van het laatste drankje, een voorgeschiedenis en ernst van alcoholontwenning, en eventueel andere aanwezige medische en psychische problemen. Verder voert hij eveneens een uitgebreid bloedonderzoek uit.

Behandeling

Als delirium tremens optreedt, verbetert een agressieve behandeling de prognose. De behandeling op een stille afdeling intensieve zorgen met voldoende licht (omdat patiënten vaak hallucinaties hebben) is vaak aanbevolen. Benzodiazepinen zijn de meest gebruikte medicijnen, al zijn antipsychotica ook inzetbaar voor de behandeling van deze aandoening. Meestal verdoven artsen de patiënt tijdens de behandeling. Soms moet de arts hoge doses voorschrijven om de dood te voorkomen. Verder zijn hoge doses van de vitamine thiamine aanbevolen. De arts dient dit via een ader (intraveneus) toe. Om een terugval te voorkomen, moet de patiënt een doorverwijzing krijgen naar een steungroep (zoals anonieme alcoholisten). Cognitieve gedragstherapie helpt een terugval te voorkomen bij sommige patiënten.

Prognose van ernstige alcoholontwenningsverschijnselen

Sommige symptomen die verband houden met delirium tremens houden één jaar of langer aan, waaronder emotionele stemmingswisselingen, slapeloosheid en vermoeidheid.

Complicaties van delirium tremens

Circa één op de drie patiënten met deze ernstige alcoholontwenningsverschijnselen komen onbehandeld te overlijden. Het is bijgevolg cruciaal om vroege tekenen van terugtrekking te identificeren. Bij een vroege behandeling bedraagt het sterftecijfer minder dan 5%.

Andere complicaties omvatten:

• een letsel aan zichzelf of anderen veroorzaakt door de mentale toestand (verwardheid / delirium)
• een letsel door een valpartij tijdens een epileptische aanval
• een onregelmatige hartslag leidt mogelijk tot de dood

Lees verder

• Delirium: Acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie
• Alcoholontwenningssyndroom: Symptomen door alcoholstop
• Alcoholmisbruik: Overmatig en herhaald alcoholgebruik