Delirium tremens: Ernstige symptomen door ontwenning alcohol

Alcoholmisbruik kan leiden tot ernstige beperkingen in het sociale leven en tal van gezondheidsproblemen. Meer dan de helft van de mensen met een alcoholverslaving ervaart ontwenningsverschijnselen bij het verminderen van hun alcoholgebruik. Ongeveer drie tot vijf procent van deze patiënten ontwikkelt delirium tremens, een ernstige aandoening die wordt gekenmerkt door intense ontwenningsverschijnselen. Bij delirium tremens ontstaan plotseling symptomen van ernstige verwardheid, samen met diverse lichamelijke en mentale klachten. Snelle medische interventie is noodzakelijk en bestaat uit zowel medicatie als psychische ondersteuning. Met een tijdige behandeling zijn de vooruitzichten doorgaans goed. De ernstige en plotse ontwenningsverschijnselen kunnen echter ook leiden tot ernstige complicaties.

• Epidemiologie
• Voorkomen bij chronisch alcoholmisbruik
• Levensbedreigende complicatie
• Mechanisme
• Verstoorde neurotransmitterbalans
• Symptomen door overactiviteit van het zenuwstelsel
• Oorzaken: Terugtrekking van chronisch alcoholmisbruik
• Risicofactoren
• Langdurig alcoholmisbruik
• Eerdere ontwenningsepisodes
• Risicogroepen
• Chronische alcoholverslaafden
• Ouderen en mensen met medische complicaties
• Symptomen
• Lichamelijk
• Mentaal
• Alarmsymptomen
• Verwarring en hallucinaties
• Lichamelijke symptomen zoals tremoren en koorts
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van ernstige alcoholontwenningsverschijnselen
• Vroege diagnose en behandeling verhogen de overlevingskansen
• Zonder behandeling kan het fataal zijn
• Complicaties van delirium tremens
• Preventie
• Medische begeleiding bij het stoppen met alcohol
• Gebruik van medicatie ter ondersteuning

Epidemiologie

Delirium tremens (DT) is een ernstige complicatie van alcoholontwenning, die meestal optreedt bij mensen die langdurig alcoholmisbruik hebben gehad en plotseling stoppen met drinken. Het komt voor bij een klein percentage van mensen die alcohol op grote schaal gebruiken, meestal binnen 48 tot 72 uur na de laatste drinkbeurt.

Voorkomen bij chronisch alcoholmisbruik

DT komt voor bij een klein percentage van mensen die langdurig zwaar drinken. Het risico neemt toe bij degenen die een geschiedenis van alcoholverslaving hebben en plotseling stoppen met drinken.

Levensbedreigende complicatie

Delirium tremens kan een levensbedreigende aandoening zijn, met ernstige complicaties zoals hart- en ademhalingsproblemen, hyperthermie en toevallen.

Mechanisme

Delirium tremens ontstaat door een plotselinge verstoring van de balans van neurotransmitters in de hersenen bij het stoppen met alcoholgebruik. Alcohol heeft een dempend effect op het zenuwstelsel, en het plotselinge wegvallen daarvan veroorzaakt een overactiviteit van de hersenfunctie.

Verstoorde neurotransmitterbalans

Bij langdurig alcoholgebruik past het zenuwstelsel zich aan door de activiteit van bepaalde neurotransmitters te verlagen. Wanneer het alcoholgebruik abrupt stopt, komt de balans verstoord, wat leidt tot overmatige stimulatie van het zenuwstelsel en de symptomen van delirium tremens.

Symptomen door overactiviteit van het zenuwstelsel

De symptomen van DT omvatten verwardheid, hallucinaties, tremoren, verhoogde hartslag, verhoogde bloeddruk, koorts en aanvallen. In ernstige gevallen kunnen deze symptomen fataal zijn zonder medische behandeling.

Oorzaken: Terugtrekking van chronisch alcoholmisbruik

Delirium tremens ontstaat meestal bij patiënten die plotseling stoppen met het gebruik van grote hoeveelheden alcohol na een periode van chronisch alcoholmisbruik. Het kan ook optreden na hoofdletsel, infecties of andere ziekten bij patiënten met een geschiedenis van zwaar alcoholgebruik. Bovendien kan delirium tremens zich ontwikkelen na abrupt stoppen met kalmerende middelen zoals barbituraten of benzodiazepinen, vooral bij patiënten met een sterke afhankelijkheid.

Risicofactoren

De kans op het ontwikkelen van delirium tremens is hoger bij patiënten met een geschiedenis van ernstige alcoholontwenning. Dit komt vooral voor bij mensen die dagelijks grote hoeveelheden alcohol consumeren en bij degenen die al meer dan tien jaar alcohol gebruiken. Andere risicofactoren zijn een eerdere episode van delirium tremens en het gebruik van andere verslavende middelen.

Langdurig alcoholmisbruik

Personen die jarenlang dagelijks grote hoeveelheden alcohol consumeren, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van delirium tremens bij het stoppen met drinken.

Eerdere ontwenningsepisodes

Mensen die eerder ernstige ontwenning hebben ervaren, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van DT bij toekomstige pogingen om alcohol te stoppen.

Risicogroepen

De grootste risicogroep voor delirium tremens zijn mensen met een geschiedenis van chronisch alcoholmisbruik, vooral degenen die herhaaldelijk geprobeerd hebben te stoppen.

Chronische alcoholverslaafden

Mensen met langdurige alcoholverslaving die zich bevinden in een ontwenningstraject zonder medische supervisie, zijn het meest kwetsbaar voor het ontwikkelen van delirium tremens.

Ouderen en mensen met medische complicaties

Ouderen, evenals mensen met bestaande medische aandoeningen zoals leverziekte of hartproblemen, lopen een verhoogd risico op ernstige gevallen van delirium tremens.

Symptomen

Delirium tremens is de meest ernstige vorm van alcoholontwenningssyndroom en wordt gekenmerkt door een plotselinge en ernstige verwardheid die meestal twee tot drie dagen na het stoppen met zwaar drinken begint, maar tot maximaal tien dagen kan duren. De symptomen verergeren vaak rond de vierde of vijfde dag en zijn 's nachts intensiever. Dit medisch noodgeval vereist onmiddellijke professionele medische hulp.

Lichamelijk

Lichamelijke symptomen van delirium tremens omvatten:

• Bevingen (vooral van de ledematen)
• Braken Buikpijn
• Een diepe slaap die een dag of langer kan duren Hoge bloeddruk
• Onregelmatige hartslag
• Overgevoeligheid voor licht, geluid en/of aanraking Snelle hartslag
• Verlies van eetlust
• Zeer hoge lichaamstemperatuur
• Epileptische aanvallen
• Hartkloppingen
• Koorts
• Misselijkheid
• Pijn op de borst
• Slapeloosheid
• Snelle spiertrillingen
• Vermoeidheid
• Zweten, vooral op de handpalmen of het gezicht

Mentaal

Mentale symptomen van delirium tremens omvatten:

• Agitatie (rusteloosheid)
• Desoriëntatie
• Ernstige angstgevoelens en gevoelens van een naderende dood Hallucinaties: visuele hallucinaties,
• tactiele hallucinaties en auditieve hallucinaties (het horen van niet-bestaande geluiden)
• Nachtmerries
• Paranoia
• Paniekaanvallen
• Prikkelbaarheid
• Snelle stemmingswisselingen
• Uitbarstingen van energie
• Verwardheid
• Zenuwachtigheid

Alarmsymptomen

De symptomen van delirium tremens zijn onder andere extreme verwarring, hallucinaties, tremoren, verhoogde hartslag, en koorts. Deze symptomen kunnen zich snel ontwikkelen en verergeren zonder behandeling.

Verwarring en hallucinaties

Verwardheid en hallucinaties zijn kenmerkende symptomen van delirium tremens, vaak gepaard met waanbeelden. Patiënten kunnen het gevoel hebben dat ze in gevaar verkeren of onterecht dingen zien en horen.

Lichamelijke symptomen zoals tremoren en koorts

Fysieke symptomen zoals tremoren (beven), verhoogde hartslag, hoge bloeddruk en koorts kunnen optreden, wat de noodzaak voor onmiddellijke medische zorg onderstreept.

Diagnose en onderzoeken

Bij de diagnose van delirium tremens is het essentieel om andere mogelijke problemen uit te sluiten, zoals elektrolytafwijkingen, pancreatitis (alvleesklierontsteking) en alcoholische hepatitis (leverontsteking door alcoholmisbruik). De initiële diagnose omvat een gedetailleerde medische voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek om de ernst van de symptomen te evalueren. Artsen hebben informatie nodig over de hoeveelheid en duur van het alcoholmisbruik, het tijdstip van het laatste drankje, eerdere episodes van alcoholontwenning en eventuele andere medische en psychische problemen. Een uitgebreid bloedonderzoek is ook noodzakelijk.

Behandeling

Een agressieve behandeling is cruciaal voor de prognose bij delirium tremens. Vaak wordt behandeling op een rustige afdeling van een ziekenhuis met voldoende licht aanbevolen, omdat patiënten vaak hallucinaties ervaren. Benzodiazepinen zijn de belangrijkste medicijnen voor de behandeling, maar antipsychotica kunnen ook worden ingezet. Artsen kunnen hoge doses van deze medicijnen voorschrijven om ernstige symptomen te beheersen en de dood te voorkomen. Hoge doses van de vitamine thiamine worden intraveneus toegediend om de gevolgen van de aandoening te mitigeren. Voor de preventie van terugvallen is doorverwijzing naar steungroepen, zoals Anonieme Alcoholisten, en cognitieve gedragstherapie aanbevolen.

Prognose van ernstige alcoholontwenningsverschijnselen

Met de juiste medische behandeling is de prognose voor delirium tremens vaak positief, hoewel het een potentieel dodelijke aandoening is zonder interventie. Behandeling omvat vaak ziekenhuisopname, medicatie en intensieve zorg.

Vroege diagnose en behandeling verhogen de overlevingskansen

Vroege herkenning van delirium tremens en onmiddellijke medische behandeling, zoals het toedienen van kalmerende middelen en elektrolyten, kunnen de symptomen verlichten en de kans op herstel vergroten.

Zonder behandeling kan het fataal zijn

Zonder adequate medische zorg kan delirium tremens leiden tot ernstige complicaties zoals hartstilstand, toevallen, of multiorgaanfalen, wat het risico op overlijden verhoogt.

Complicaties van delirium tremens

Onbehandeld kan ongeveer één op de drie patiënten met delirium tremens overlijden. Vroege identificatie en behandeling zijn daarom van cruciaal belang; met een vroege behandeling daalt het sterftecijfer tot minder dan 5%.

Andere complicaties omvatten:

• Letsel aan zichzelf of anderen veroorzaakt door de mentale toestand (verwardheid / delirium)
• Letsel door een valpartij tijdens een epileptische aanval
• Een onregelmatige hartslag kan mogelijk leiden tot de dood

Preventie

Preventie van delirium tremens is voornamelijk gericht op het beheer van alcoholverslaving en het veilig stoppen met alcoholgebruik. Dit kan onder toezicht van een arts en door het gebruik van medicijnen die ontwenningsverschijnselen verlichten.

Medische begeleiding bij het stoppen met alcohol

Voor mensen met een alcoholverslaving is het essentieel om het stoppen onder medische begeleiding te doen. Dit voorkomt de plotselinge ontwenning die kan leiden tot delirium tremens.

Gebruik van medicatie ter ondersteuning

Bij het stoppen met alcohol kan medicatie zoals benzodiazepinen helpen om ontwenningssymptomen te verlichten en het risico op delirium tremens te verminderen.

Lees verder

• Delirium: Acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie
• Alcoholontwenningssyndroom: Symptomen door alcoholstop
• Alcoholmisbruik: Overmatig en herhaald alcoholgebruik