Alcoholische leverziekte: Vetlever, hepatitis en cirrose

Het jarenlang overmatig drinken van alcohol produceert mogelijk een breed spectrum van leveraandoeningen zoals een vette lever (vetlever), alcoholische hepatitis (leverontsteking door alcoholmisbruik) en alcoholische cirrose (littekenvorming door alcoholmisbruik). Het klinisch beeld is erg variabel, want sommige patiënten ervaren reeds klachten bij een leververvetting, terwijl andere patiënten pas symptomen ervaren bij complicaties van levercirrose. Het is bij een leverziekte veroorzaakt door alcoholmisbruik erg belangrijk om professionele hulp op te zoeken en te stoppen met het drinken van alcohol voordat onherstelbare schade optreedt.

• Alcoholische leververvetting (vette lever, vetlever)
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Alcoholische hepatitis
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Alcoholische cirrose (levercirrose)
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Alcoholische leververvetting (vette lever, vetlever)

Symptomen

De patiënt heeft vaak geen symptomen bij een vette lever. Vage buikklachten of misselijkheid, braken en diarree zijn het gevolg van de algemene effecten van alcohol op het maagdarmkanaal.

Diagnose en onderzoeken

Hepatomegalie (vergroting van de lever) verschijnt samen met andere kenmerken van een chronische leverziekte. Een bloedonderzoek, echografie, CT-scan, MRI-scan en ook een elastografie (stijfheid van de lever opmeten) zijn nodig voor het stellen van de diagnose.

Behandeling

De patiënt moet stoppen met het drinken van alcohol; het vet zal dan verdwijnen en de biochemie van de lever komt dan meestal weer in een normale status terecht. De patiënt mag kleine hoeveelheden alcohol drinken zolang zij zich bewust zijn van de problemen en hun consumptie kunnen beheersen.

Alcoholische hepatitis

Symptomen

De klinische kenmerken variëren bij alcoholische hepatitis. Milde tot ernstige symptomen van een chronische leverziekte komen tot stand zoals bijvoorbeeld:

• ascites (vochtophoping in de buik)
• bloedend tandvlees
• buikpijn
• donkerdere of lichtere huidskleur
• een donkere stoelgang
• een verhoogde dorst (polydipsie)
• een verlies van eetlust
• een zwelling van de benen en gezwollen enkels en voeten
• flauwvallen
• geelzucht
• gewichtsverlies
• hoge koorts geassocieerd met levernecrose (afsterven van leverweefsel)
• misselijkheid
• ongewone agitatie (opwinding)
• rode handen of voeten
• stemmingswisselingen
• vergrote borsten (bij mannen)
• vermoeidheid
• verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Bij een lichamelijk onderzoek bemerkt de arts diepe geelzucht, hepatomegalie, soms splenomegalie (vergroting van de milt) en ascites met enkeloedeem (zwelling van de enkels). De tekenen van een chronische leverziekte zijn ook aanwezig. Een bloedonderzoek en eventueel een leverbiopsie zijn nodig. Bij een patiënt met weinig symptomen is een ontstoken en gezwollen lever (hepatitis) enkel zichtbaar op de leverbiopsie.

Behandeling

In ernstige gevallen volgt een ziekenhuisopname. De patiënt krijgt indien nodig enterale voeding en vitaminesuppletie. Door een leverziekte ontstaan namelijk snel voedings- en vitaminetekorten, vooral van vitamine A maar ook van andere complexen. Deze tekorten veroorzaken onbehandeld bloedarmoede (anemie) en ondervoeding. Het is echter wel essentieel dat de patiënt stopt met het drinken van alcohol omdat de combinatie van alcohol met supplementen mogelijk dodelijk is. Een behandeling met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken) verbetert de uitkomst in meer ernstige gevallen. De arts moet een infectie uitsluiten of gelijktijdig behandelen. De behandeling voor encefalopathie (hersenziekte) en ascites moet de arts ook opstarten. Hij gebruikt tevens antifungale profylaxe om een schimmelinfectie te voorkomen. Patiënten moeten bij alcoholische hepatitis levenslang stoppen met het drinken van alcohol, omdat alcoholische hepatitis anders leidt tot levercirrose.

Prognose

De prognose is variabel en ondanks onthouding is de leverziekte bij veel patiënten progressief. In ernstige gevallen is de mortaliteit ten minste 50 tot 90%, afhankelijk van de aanwezige complicaties zoals nierfalen.

Alcoholische cirrose (levercirrose)

Symptomen

Alcoholische cirrose vertegenwoordigt de laatste fase van een leverziekte door alcoholmisbruik. Hierbij is onherstelbare schade aan de lever aanwezig. Toch presenteren zich soms patiënten met weinig symptomen. Gewoonlijk presenteert de patiënt zich met één van de complicaties van levercirrose.

• bloedstoornissen
• galstenen en galwegstenen
• gevoeligheid voor geneesmiddelen
• hepatische encefalopathie (hersenaandoening door leverziekte)
• leverkanker
• metabolische botaandoeningen (zwakkere boten)
• oedeem (vochtophoping in lichaamsdelen) en ascites
• portale hypertensie
• splenomegalie (vergroting van de lever)
• varices (spataders)

Alcoholische cirrose leidt uiteindelijk tot leverfalen. In veel gevallen zijn er kenmerken van alcoholverslaving aanwezig, en zijn er ook andere systemen aangetast. Zo ervaart de patiënt bijvoorbeeld ook nog perifere polyneuropathie (verminderd pijngevoel, verlamming, prikkelingen en tintelingen in handen en voeten) en alcoholische neuropathie.

Diagnose en onderzoeken

Bij onderzoek vindt de arts meestal wel tekenen van een chronische leverziekte. Een leverbiopsie bevestigt de diagnose van alcoholische cirrose.

Behandeling

Een levenslange onthouding van alcohol is strikt noodzakelijk bij alcoholische cirrose. Stoppen met het drinken van alcohol, een levertransplantatie en ondersteunende therapieën zijn mogelijk bij alcoholische cirrose.

Prognose

De onthouding van alcohol resulteert in een verbetering van de prognose, met een vijfjaarsoverleving van 90%, maar bij voortgezet drinken daalt dit tot 60%. Bij een gevorderde ziekte (geelzucht, ascites en bloed braken) daalt de vijfjaarsoverleving tot 50%.

Complicaties

Alcoholische cirrose is een ernstige aandoening met mogelijke complicaties zoals:

• Acute gastro-intestinale bloeding door een leverinsufficiëntie
• Ascites (vochtophoping in de buik)
• Hepatische encefalopathie (hersenaandoening door leverziekte)
• Leverkanker (hepatocellulair carcinoom)
• Galstenen
• Infecties zoals bacteriële peritonitis (ontsteking van het buikvlies)
• Oedeem (vochtophoping in lichaamsdelen)
• Verhoogde kans op levertransplantatie (vervanging van de beschadigde lever door een donorlever)

Preventie

Het vermijden van alcohol is cruciaal om alcoholische leverziekte te voorkomen. Beperk alcoholgebruik of stop met drinken bij tekenen van een leveraandoening of als alcoholverslaving aanwezig is.

Lees verder

• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie
• Alcoholmisbruik: Overmatig en herhaald alcoholgebruik
• Toxische hepatitis: Ontsteking van lever door giftige stof
• Complicaties van levercirrose (littekenweefsel in lever)