Leverschade door alcohol: symptomen, oorzaken en behandeling

Door alcohol veroorzaakte leverschade wordt veroorzaakt door zwaar alcoholgebruik. De taak van de lever is om alcohol af te breken. Als je meer drinkt dan de lever kan verwerken, kan deze ernstig beschadigd raken. Iedereen die te veel drinkt kan leververvetting krijgen. De effecten van alcohol op de lever hangen af van hoeveel en hoe lang je hebt gedronken. Alcoholische hepatitis en alcoholische cirrose houden verband met langdurig alcoholmisbruik bij alcoholisten. Leverschade door alcohol kan voorkomen worden door te stoppen met drinken. Gezonde voeding kan ook helpen. De lever is vaak in staat om een deel van de schade veroorzaakt door alcohol te herstellen, zodat je een normaal leven kunt leiden. In sommige gevallen kan een levertransplantatie worden overwogen.

• Lever
• Grootste interne orgaan
• Alcohol en de lever
• Soorten leverziekten
• Oorzaken van schade aan de lever
• Leververvetting door overmatig drinken
• Symptomen van leverschade
• Behandeling van leverschade
• Alcoholgebruik onder controle houden

Lever

Grootste interne orgaan

De lever is het grootste interne orgaan van de mens. De lever is ook een veelzijdig orgaan. Het heeft 500 verschillende functies, waaronder de afbraak van voedsel in energie en het helpen verwijderen van afvalstoffen en het bestrijden van infecties, met name in de darm. Wanneer je lever beschadigd is en er leverschade is opgetreden, zul je het over het algemeen niet merken, totdat het ernstig wordt.

Alcohol en de lever

Het drinken van alcohol kan het risico op het ontwikkelen van een leveraandoening verhogen en onherstelbare schade aanrichten aan dit zeer belangrijke deel van je lichaam. In totaal is alcoholgerelateerde leverziekte verantwoordelijk voor ruim een ​​derde van de sterfgevallen aan leverziekten. En cijfers tonen aan dat slachtoffers van een leverziekte jonger worden - meer dan één op de tien sterfgevallen van 40-plussers komt van een leverziekte, de meesten van alcocholgerelateerde leverziekte.

Soorten leverziekten

Er zijn veel soorten leverziekten, vier van de meest voorkomende zijn:

• Alcoholgerelateerde leververvetting: alcoholische leververvetting is in feite de vroegste fase van aan alcohol gerelateerde leverziekte.
• Niet-alcoholische leververvetting of non alcoholic fatty liver disease (NAFLD): de meest voorkomende leverziekte in Nederland anno 2024. Het betreft een opeenhoping van vet in de levercellen.
• Virale hepatitis: een leverontsteking die veroorzaakt wordt door een virus Auto-immuun (chronische) hepatitis: ernstige vorm van hepatitis waarbij bloedcellen de levercellen aanvallen en vernietigen.

Deze leverziekten kunnen schade aan de lever veroorzaken. Alcoholgerelateerde leverziekte kan evenwel worden voorkomen als je inziet wat de invloed is van overmatig alcoholgebruik op je lever en maatregelen neemt om minder te drinken.

Oorzaken van schade aan de lever

Leverziekte is de term die wordt gebruikt om schade aan de lever te beschrijven. Er zijn twee soorten leveraandoeningen:

• Acute leverziekte: acuut is wanneer leverproblemen zich in een paar maanden ontwikkelen.
• Chronische leverproblemen: chronisch is schade over een aantal jaren.

Er zijn veel verschillende oorzaken van leverziekte, waaronder het overmatig drinken van alcohol die 'alcoholische leverziekte' veroorzaakt. Wetenschappers weten anno 2024 niet precies waarom het drinken van te veel alcohol je lever kan beschadigen, maar de redenen zijn:

• Oxidatieve stress. Wanneer je lever alcohol probeert af te breken, kan de resulterende chemische reactie de cellen beschadigen. Deze schade kan leiden tot ontsteking en littekens, terwijl de lever zichzelf probeert te herstellen.
• Toxinen in darmbacteriën. Alcohol kan je darm beschadigen waardoor giftige stoffen uit je darmbacteriën in de lever terechtkomen. Deze toxines kunnen ook leiden tot ontstekingen en littekens.

Het drinken van alcohol kan het risico op het ontwikkelen van een leveraandoening verhogen. Het is niet duidelijk hoeveel en hoe vaak je moet drinken om je kansen op het ontwikkelen van een leveraandoening te vergroten. Maar al het onderzoek anno 2024 toont aan dat hoe meer alcohol je drinkt, hoe groter de kans is dat je een leveraandoening ontwikkelt. Er zijn aanwijzingen dat andere factoren die je risico op het ontwikkelen van een leveraandoening verhogen, zijn:

• Afhankelijk zijn van alcohol: ongeveer zeven op de tien mensen met alcoholische leverziekte hebben een alcoholafhankelijkheidsprobleem.
• Overgewicht hebben: overgewicht kan veel van de mechanismen van leverschade veroorzaakt door overmatig drinken verergeren.

Leververvetting door overmatig drinken

Als je als man meer dan acht eenheden per dag en als vrouw meer dan vijf eenheden per dag drinkt, gedurende twee of drie weken, dan zul je waarschijnlijk al 'leververvetting' ontwikkelen. Hierbij gaat de lever steeds meer vet opslaan in de levercellen. Alcohol beïnvloedt de manier waarop de lever met vet omgaat, zodat je levercellen er er gevuld mee raken. Als dit gebeurt, kunt je een vaag ongemak in je buik voelen omdat je lever gezwollen is (vergrote lever). Je kunt je ook ziek voelen en je eetlust verliezen. Een bloedonderzoek kan mogelijk aantonen dat je een leververvetting hebt.

Het goede nieuws is, als je twee weken stopt met drinken zal je lever beginnen met het afscheiden van het vet. Maar als je je drinkpatroon niet verandert, is die leververvetting de eerste fase van het ontwikkelen van een leveraandoening. Stoppen met drinken helpt de schade en de progressie van aan alcoholgerelateerde leverziekte te verminderen.

Symptomen van leverschade

Mensen kunnen 20 of 25 jaar lang hun lever beschadigen en nauwelijks klachten hebben. Vroege symptomen van leverziekte kunnen zijn:

• buikpijn
• diarree
• vermoeidheid
• misselijkheid
• braken

In het latere stadium zijn de symptomen van leverbeschadiging ernstiger:

• bloeden in de darm (bloed in de ontlasting)
• gemakkelijk blauwe plekken
• (flinke) vermoeidheid
• geelzucht (gele huid en ogen)
• verhoogde gevoeligheid voor alcohol, geneesmiddelen en drugs (omdat de lever ze niet kan verwerken)
• jeuk
• leverkanker
• zwelling van de benen, enkels of buik (ascites)
• overgeven van bloed
• zwakte, gebrek aan eetlust

Behandeling van leverschade

Wanneer je levercirrose ontwikkelt, is het stoppen met het drinken van alcohol essentieel om te voorkomen dat je zal sterven aan leverfalen, waarbij je lever volledig stopt met werken. In de ernstigste gevallen van cirrose kom je alleen in aanmerking voor een levertransplantatie als je gedurende minimaal drie maanden geen alcohol drinkt.

Als je drinkt binnen de richtlijnen voor verantwoord alcoholgebruik van de Gezondheidsraad, kun je alcoholische leververvetting voorkomen. Volgens de richtlijnen van de Gezondheidsraad heeft alcohol voor volwassenen weinig risico’s bij maximaal 1 glas per dag. Dit advies is hetzelfde voor mannen en vrouwen.

Zodra de cirrose zich ontwikkelt, hangt de prognose deels af van het feit of je door blijft gaan met drinken. Degenen die blijven drinken, zullen zich steeds zieker voelen en eerder sterven. Zelfs voor mensen met symptomen heeft stoppen met drinken een gunstig effect; het is nooit 'te laat' om te stoppen met drinken, zelfs niet als je eenmaal levercirrose hebt.

Alcoholgebruik onder controle houden

Je kunt het risico laag houden door niet meer dan 1 glas per dag te drinken. Hier zijn drie manieren om te minderen met drinken:

• Probeer op steeds minder dagen wat te drinken en schroef je alcoholgebruik op die manier terug.
• Stel jezelf een duidelijke limiet: bepaal van tevoren hoeveel glazen en wat voor soort drank je gaat drinken.
• Eet gezond en gevarieerd. Een gezonde maaltijd voordat je begint te drinken, en magere, zoutarme (gezonde) snacks tussen drankjes kunnen de opname van alcohol helpen vertragen. Goede voeding kan je lever helpen functioneren en speelt een cruciale rol in je gezondheid.
• Houd bij wat je drinkt. Je lever kan je niet vertellen of je te veel drinkt, maar het inzichtelijk maken van hoeveel je drinkt kan je helpen bij het minderen.

Lees verder

• Leverpijn (pijn aan de lever): steken of pijn in leverstreek
• Leverschade door medicijnen: symptomen en behandeling
• Leverschade door paracetamol: symptomen en behandeling
• Leverschade: symptomen, oorzaken & gevolgen schade aan lever
• Leverziekten: symptomen, oorzaken, soorten en behandeling