Leverpijn (pijn aan de lever): steken of pijn in leverstreek

Leverpijn of pijn aan de lever voel je als pijn rechtsonder de ribben (de leverstreek). De lever is één van de belangrijkste organen in het verteringsproces; de lever is verantwoordelijk voor de omzetting van voedsel in energie, alsmede het wegwerken van giftige stoffen uit het bloed. Pijn aan de lever kan veroorzaakt worden door leverziekten. De lever zelf registreert geen pijn, maar het kapsel om de lever heen wel. Dus een vergrote lever als gevolg van een ziekte, kan pijn veroorzaken. Leverpijn wordt vaak verward met nierpijn, buikpijn of pijn in de rug vanwege de locatie. Leverpijn wordt gevoeld rechts in de bovenbuik, onder je ribbenkast. Het wordt meestal gevoeld als een doffe of zeurende pijn, maar de pijn kan ook scherp en stekend zijn (steken in de lever). Soms gaat leverpijn gepaard met rugpijn of pijn in de schouder.

• Leverpijn in vogelvlucht:
• Leverpijn of pijn aan de lever
• Epidemiologie van leverpijn
• De lever: anatomie en functie
• Essentiële functies van de lever
• Leverpijn: oorzaken en kenmerken
• Galwegen en pijn
• Regeneratievermogen van de lever
• Veel voorkomende symptomen
• Oorzaken van leverpijn
• Leverpijn door paracetamolintoxicaties
• Alcohol-geïnduceerde leverziekten
• Primaire leverkanker
• Pijn aan de lever door levercirrose
• Levercyste
• Leververvetting
• Hepatitis (leverontsteking)
• Leverpijn door een leverabces
• Galwegontsteking
• Leverhemangioom
• Levertrauma
• Budd-Chiari-syndroom
• Auto-immuunhepatitis
• Leverinfarct
• Leverfibrose
• Congestieve hepatopathie
• Levermetastasen
• Polycysteuze leverziekte
• Parasitaire infecties
• Steen in de galblaas of galwegen
• Galkoliek
• Leverpijn door Darmstoornissen
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Behandeling van leverpijn
• Veel water drinken
• Dieet- en levensstijlveranderingen
• Medicijnen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Gezonde voeding
• Vermijd overmatig alcoholgebruik
• Beheer je gewicht
• Voorkom blootstelling aan schadelijke stoffen
• Vaccinaties en bescherming tegen infecties
• Beperk alcohol- en drugsgebruik
• Regelmatige medische controle
• Het verhaal van Joris en zijn leverpijn

Leverpijn in vogelvlucht:

• Locatie: Leverpijn voel je vaak in het rechterbovenkwadrant van de buik, net onder je ribbenkast.
• Oorzaken: Oorzaken van leverpijn kunnen variëren van virale infecties en galstenen tot alcoholmisbruik en leverkanker.
• Symptomen: Leverpijn kan gepaard gaan met geelzucht, misselijkheid, vermoeidheid en verlies van eetlust.
• Diagnose: Een arts kan de oorzaak van leverpijn vaststellen door middel van ene vraaggesprek, lichamelijk onderzoek, bloedonderzoeken en beeldvormende tests.
• Behandeling: Behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak en kan variëren van medicijnen tot een chirurgische ingreep.
• Preventie: Gezond leven, matig alcoholgebruik en vaccinatie tegen hepatitis kunnen leverproblemen helpen voorkomen.
• Ernstig: Leverpijn mag niet worden genegeerd; raadpleeg altijd een arts bij aanhoudende leverklachten.

Leverpijn of pijn aan de lever

Enkele maanden geleden begon Peter plotseling een zeurende pijn te voelen aan zijn rechterbovenbuik. In eerste instantie dacht hij dat het misschien een verrekte spier was, maar de pijn bleef aanhouden en werd uiteindelijk te storend om te negeren. Peter besloot een arts te raadplegen, en tot zijn verrassing bleek de oorzaak van zijn klachten bij de lever te liggen. Dit was iets wat hij totaal niet had verwacht, aangezien leverproblemen vaak worden geassocieerd met zwaar alcoholgebruik, en Peter nauwelijks drinkt. Na verder onderzoek bleek dat Peter leed aan leververvetting, een aandoening waarbij vet zich ophoopt in de lever. Deze ervaring liet hem inzien hoe belangrijk het is om naar zijn lichaam te luisteren en dat leverproblemen niet altijd ontstaan door de bekende risicofactoren.

Leverpijn kan zich op verschillende manieren uiten, zoals in Peter's geval. Vaak wordt de pijn gevoeld in de rechterbovenbuik en kan deze een doffe of stekende aard hebben. Leverpijn wordt soms verward met andere soorten buikpijn, zoals galblaasklachten of spierpijn, waardoor het belangrijk is om alert te zijn en bij twijfel een arts te raadplegen. Leververvetting, zoals bij Peter, is een groeiend probleem dat niet alleen door overmatig alcoholgebruik wordt veroorzaakt, maar ook door andere factoren zoals een ongezond dieet, overgewicht of een gebrek aan beweging. De lever heeft een belangrijke rol in het lichaam en signalen zoals pijn mogen dan ook niet worden genegeerd. Door tijdig onderzoek en aanpassingen in de levensstijl kunnen veel leverproblemen worden aangepakt voordat ze ernstigere vormen aannemen.

Epidemiologie van leverpijn

Leverpijn is een symptoom dat wereldwijd voorkomt, maar de prevalentie is sterk afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Levergerelateerde aandoeningen, zoals leververvetting, hepatitis, en levercirrose, komen steeds vaker voor door veranderende leefstijlfactoren, waaronder een toename van obesitas, ongezonde voeding en alcoholgebruik.

Leververvetting: een groeiend probleem
Naar schatting heeft ongeveer 25% van de wereldbevolking last van leververvetting (non-alcoholic fatty liver disease, NAFLD). Dit maakt het een van de meest voorkomende leveraandoeningen wereldwijd. Vooral in westerse landen, waar een westers voedingspatroon vaak rijk is aan vetten en suikers, neemt de prevalentie van leververvetting sterk toe. Leververvetting kan leiden tot ontsteking en, indien onbehandeld, uiteindelijk tot fibrose en cirrose.

In Nederland en België komt leververvetting eveneens steeds vaker voor. Naar schatting heeft 1 op de 5 volwassenen in Nederland te maken met leververvetting, mede door een toenemende incidentie van obesitas. In België is de situatie vergelijkbaar, waarbij leefstijlveranderingen, zoals een westers dieet en verminderde fysieke activiteit, belangrijke factoren zijn.

Hepatitis: wereldwijde impact
Hepatitis, een ontsteking van de lever, heeft ook een grote impact op de prevalentie van leverpijn. Wereldwijd zijn er naar schatting 296 miljoen mensen met chronische hepatitis B en 58 miljoen met chronische hepatitis C. Deze vormen van hepatitis kunnen uiteindelijk leiden tot levercirrose of leverkanker, wat gepaard kan gaan met pijnklachten. Hepatitis B komt vaker voor in Aziatische en Afrikaanse landen, terwijl hepatitis C meer voorkomt in delen van Europa en het Midden-Oosten.

In Nederland en België zijn hepatitis B en C minder frequent dan in andere delen van de wereld, maar toch vormen zij een belangrijk gezondheidsprobleem. In Nederland zijn er naar schatting 40.000 mensen met chronische hepatitis B en ongeveer 23.000 met hepatitis C. In België liggen deze aantallen lager, maar er is sprake van een vergelijkbare trend, waarbij intraveneus druggebruik en onvoldoende vaccinatie bijdragen aan de verspreiding.

Levercirrose: littekenvorming in de lever
Levercirrose, een aandoening waarbij het gezonde leverweefsel wordt vervangen door littekenweefsel, treft ongeveer 1 op de 100 mensen in Nederland. Cirrose is vaak het gevolg van langdurig alcoholmisbruik, chronische hepatitis, of leververvetting. Levercirrose veroorzaakt niet altijd direct pijn, maar kan in een later stadium leiden tot druk op het leverkapsel, wat pijn veroorzaakt. Wereldwijd is levercirrose verantwoordelijk voor meer dan een miljoen sterfgevallen per jaar.

In Nederland en België is levercirrose vaak gerelateerd aan overmatig alcoholgebruik. In Nederland sterven jaarlijks ongeveer 2.500 mensen aan de gevolgen van levercirrose. In België zijn er naar schatting 1.500 sterfgevallen per jaar gerelateerd aan deze aandoening. De regionale verschillen binnen beide landen laten zien dat levercirrose vaker voorkomt in gebieden met een hogere prevalentie van alcoholmisbruik.

Diagnoseproblemen bij leverpijn
Leverpijn is vaak lastig te onderscheiden van andere buikklachten, wat kan leiden tot een onderdiagnose. In veel gevallen wordt leverpijn veroorzaakt door zwelling van de lever, wat druk uitoefent op het bindweefselkapsel dat de lever omgeeft. Deze pijn wordt vaak beschreven als een doffe, zeurende pijn in de rechterbovenbuik en kan soms uitstralen naar de schouder of rug.

Sociaal-demografische factoren en leverpijn
Naast fysieke factoren spelen sociaal-demografische factoren ook een rol in de epidemiologie van leverpijn. Zo komt leververvetting vaker voor bij mensen met een hogere BMI, omdat een hoger vetpercentage in het lichaam de ophoping van vet in de lever stimuleert. Dit kan leiden tot een verminderde leverfunctie en uiteindelijk tot leverontsteking of fibrose. Mensen met obesitas lopen hierdoor een aanzienlijk hoger risico op leververvetting en gerelateerde complicaties, terwijl hepatitis B en C vaker voorkomen in regio's met beperkte toegang tot gezondheidszorg en vaccinatieprogramma's. In westerse landen wordt leverpijn steeds vaker geassocieerd met een ongezonde levensstijl, terwijl het in ontwikkelingslanden vaak het gevolg is van infectieziekten.

In Nederland en België spelen sociaal-demografische factoren eveneens een belangrijke rol. Zo komt leververvetting vaker voor in stedelijke gebieden waar obesitas meer voorkomt, terwijl hepatitis vaker wordt gezien bij mensen met een migratieachtergrond uit gebieden waar deze infecties endemisch zijn. Regionale verschillen in toegang tot gezondheidszorg en preventiecampagnes hebben invloed op de prevalentie van leveraandoeningen.

Het belang van vroege diagnose
Het is belangrijk om leverpijn serieus te nemen, aangezien het een symptoom kan zijn van onderliggende aandoeningen die mogelijk ernstige gevolgen hebben. Vroege diagnose en interventie kunnen helpen om verdere schade te voorkomen en de kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren.

In Nederland en België zijn er verschillende campagnes en initiatieven gericht op vroege opsporing van leverziekten. Het bevorderen van bewustwording over risicofactoren, zoals alcoholgebruik en obesitas, kan bijdragen aan een tijdige diagnose en behandeling. Vroege interventie is van cruciaal belang om de progressie van leveraandoeningen te stoppen en verdere complicaties te voorkomen.

De lever: anatomie en functie

De lever is de grootste klier in het menselijk lichaam en weegt bij een volwassene gemiddeld zo'n 1,5 kilogram. Bij volwassenen vormt de lever ongeveer 2% van het totale lichaamsgewicht en bij kinderen zelfs 5%. De lever ligt rechts in de bovenbuik en wordt grotendeels beschermd door de ribbenboog. Het orgaan wordt omgeven door een stevig bindweefselkapsel, ook wel het Glisson-kapsel genoemd, dat de lever beschermt tegen beschadigingen.

Essentiële functies van de lever

De lever vervult een breed scala aan essentiële functies, waarvan sommige levensreddend zijn. Zo produceert de lever dagelijks tussen de 600 en 1.000 milliliter gal, dat nodig is voor de vertering van vetten. De lever verwerkt ook voedingsstoffen uit de darmen, ontgift schadelijke stoffen zoals alcohol en medicijnen, en produceert essentiële eiwitten, waaronder stollingsfactoren die helpen bij het stoppen van bloedingen. Daarnaast speelt de lever een cruciale rol in het metabolisme van koolhydraten, vetten en eiwitten, en slaat het glycogeen op. Glycogeen dient als een energievoorraad die het lichaam kan aanspreken wanneer nodig, bijvoorbeeld tijdens fysieke inspanning of vasten.

• Wist je dat de lever ook verantwoordelijk is voor de afbraak van rode bloedcellen? Dit proces produceert bilirubine, een stof die de kenmerkende gele kleur geeft aan gal en, in hogere concentraties, aan de huid en ogen bij geelzucht.

Leverpijn: oorzaken en kenmerken

Ondanks dat de lever zelf geen sensorische zenuwen bevat die (pijn)signalen naar de hersenen sturen, kan het bindweefselkapsel rondom de lever wel pijnsignalen doorgeven wanneer het uitgerekt wordt. Hierdoor kan er in het leverweefsel worden gesneden of gebrand zonder dat dit pijn doet, maar alles wat het kapsel doet uitrekken, kan leiden tot leverpijn. Dit soort pijn wordt vaak gevoeld in de rechterbovenbuik. Leverziekten die het kapsel kunnen uitrekken zijn onder andere tumoren die in de lever groeien (leverkanker), leverontsteking (hepatitis) en leververvetting, waarbij vet zich ophoopt in de levercellen en zwelling veroorzaakt. Deze zwelling oefent druk uit op het kapsel, wat tot pijn kan leiden.

• Leververvetting, ook wel non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) genoemd, treft naar schatting 25% van de wereldbevolking en komt steeds vaker voor door een ongezonde levensstijl. Het is een van de meest voorkomende oorzaken van leverproblemen in ontwikkelde landen.

Galwegen en pijn

De galwegen, die gal uit de lever naar de galblaas en vervolgens naar de darmen transporteren, zijn omgeven door een dunne laag weefsel dat pijnsignalen kan doorgeven wanneer het wordt opgerekt. Problemen met de galwegen, zoals galstenen of een ontsteking, kunnen leiden tot pijn die moeilijk te onderscheiden is van leverpijn. Deze pijn bevindt zich vaak in de rechterbovenbuik en kan uitstralen naar de rug of de schouder. Lever- en galwegpijn gaat soms gepaard met andere symptomen, zoals geelzucht (een gele verkleuring van de huid en ogen), misselijkheid, vermoeidheid en een opgeblazen gevoel, afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

• Wist je dat galstenen kunnen ontstaan wanneer gal te veel cholesterol bevat? Ongeveer 10-15% van de volwassenen heeft galstenen, hoewel veel mensen hier nooit klachten van ondervinden.

Regeneratievermogen van de lever

De lever heeft een uniek regeneratievermogen: zelfs wanneer tot 70% van het leverweefsel wordt verwijderd, kan de lever zich volledig herstellen. Dit komt doordat de levercellen, hepatocyten genaamd, in staat zijn om zich snel te vermenigvuldigen. Echter, chronische schade aan de lever, zoals door langdurige alcoholconsumptie of chronische leverontsteking (hepatitis), kan leiden tot littekenvorming (fibrose) en uiteindelijk levercirrose. Bij cirrose wordt gezond leverweefsel vervangen door littekenweefsel, waardoor de lever minder goed kan functioneren en de druk op het bindweefselkapsel toeneemt, wat leverpijn kan veroorzaken.

• In Nederland heeft naar schatting 1 op de 100 mensen levercirrose, vaak als gevolg van alcoholmisbruik of hepatitis. Het is van cruciaal belang om leverklachten serieus te nemen en tijdig medisch advies in te winnen om verdere schade aan dit vitale orgaan te voorkomen.

Veel voorkomende symptomen

Als er een probleem is met je lever, kan je naast pijn last krijgen van andere klachten. De lever heeft onder meer tot taak om te ontgiften. De lever speelt ook een grote rol bij de stofwisseling. Als je lever door enige vorm van ziekte wordt getroffen, worden deze processen niet efficiënt uitgevoerd. Dat betekent dat je lichaam reageert door tekenen van toxiciteit te tonen. Leverpijn kan dan gepaard gaan met de volgende klachten:

• vermoeidheid;
• geelzucht;
• donkerbruine urine;
• zwelling in de enkels of benen;
• jeuk en jeukende huid; en
• verlies van eetlust.

Oorzaken van leverpijn

Onder meer de volgende aandoeningen kunnen leiden tot leverpijn:

Leverpijn door paracetamolintoxicaties

Een paracetamolvergiftiging leidt al vrij snel tot beschadiging van levercellen. Een zeer grote overdosis paracetamol leidt tot de volgende klachten, onderverdeeld in vier fasen:

1. Na een aantal uren moet je braken;
2. Na 24 uur krijg je pas echt last van symptomen, zoals misselijkheid, braken en buikpijn.
3. Na twee tot vijf dagen wordt het braken ernstiger; je krijgt geelzucht en er treden bloedingen op.
4. Na vijf dagen volgt snel herstel óf er treedt leverinsufficiëntie (leverfalen) op.

Alcohol-geïnduceerde leverziekten

Het drinken van teveel alcohol kan leiden tot drie soorten leverziekten:

• leververvetting (waarbij de lever steeds meer vet opslaat in de levercellen);
• hepatitis; en
• levercirrose.

Primaire leverkanker

Primaire leverkanker is kanker die in de lever begint. Deze aandoening wordt veroorzaakt wanneer de levercellen zich abnormaal gaan delen en groeien. Leverkanker geeft vaak alleen klachten in een vergevorderd stadium. Symptomen zijn onder meer een vergrote lever, verlies van eetlust, gewichtsverlies, zwakte en ernstige vermoeidheid, misselijkheid en braken, vochtophoping in de buik (ascites), pijn rechtsboven in de buik en geelzucht.

Pijn aan de lever door levercirrose

Levercirrose duidt op onherstelbare beschadiging van leverweefsel als gevolg van een infectie, een vergiftiging of een ziekte. Symptomen zijn onder meer misselijkheid en braken, verminderde eetlust en gewichtsverlies, vermoeidheid, buikpijn (rechtsboven), geelzucht, jeuk, kleine 'spinvormige' bloedvaatjes op de borst en bovenarmen (zogeheten 'spider naevi') en donkere plekken in het gezicht en rode handpalmen. De behandeling richt zich op het voorkomen van verdere schade aan de lever en het tegengaan van complicaties. De behandeling van levercirrose hangt af van de onderliggende oorzaak.

Levercyste

Een (lever)cyste is een abnormale holte gevuld met vocht. Een levercyste is soms slechts enkele millimeters groot, maar soms ook wel meer dan 10 cm. Vaak veroorzaken levercysten geen klachten. In dat geval is een behandeling niet nodig. Er zijn verschillende behandelmogelijkheden als je wel hinder ondervindt van levercysten.

Leververvetting

Stapeling van vet in de levercellen
Leververvetting duidt op een stapeling van vet in de levercellen en is een omkeerbaar proces. De vetstapeling kan dus verdwijnen wanneer de oorzaak ervan wordt weggenomen. Mogelijke oorzaken van leververvetting zijn:

• Langdurig gebruik van alcohol;
• Overgewicht;
• Diabetes type 2;
• Het metabool syndroom (een combinatie van risicofactoren: een verhoogde bloeddruk, een tailleomvang van >102 cm bij mannen en >88 cm bij vrouwen, verhoogde bloedsuikerspiegel, een verhoogd triglyceridengehalte in het bloed en een laag HDL-cholesterolgehalte);
• Ondervoeding;
• Gebruik van sommige medicijnen;
• Complicatie bij chronische darmontstekingen (de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa).

Symptomen en behandeling
Symptomen zijn vermoeidheid, leverfalen, verlies van eetlust, misselijkheid, gewichtsverlies, zwakte, geelzucht, cola-kleurige urine en vocht in de buikholte. De behandeling bestaat uit het wegnemen of behandelen van de onderliggende oorzaak. Daarnaast zijn leefstijlveranderingen belangrijk, zoals gezond en gevarieerd te eten, geen alcohol drinken en proberen een gezond gewicht te bereiken en te behouden.

Hepatitis (leverontsteking)

Hepatitis of leverontsteking wijst op een ontsteking van de lever. Afhankelijk van de oorzaak van hepatitis, worden twee vormen onderscheiden: niet-virale hepatitis en virale hepatitis. De belangrijkste niet-virale oorzaken van hepatitis zijn alcoholmisbruik en geneesmiddelen Symptomen zijn donkere urine, stopverfontlasting, koorts, diarree, geelzucht, vergrote lever en algehele malaise.

Leverpijn door een leverabces

Een leverabces is een abces in de lever en wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van bacteriën, schimmels, parasieten uit het spijsverteringskanaal. De boosdoener verspreidt zich via de darm naar de lever.

Galwegontsteking

Een galwegontsteking is is een ontsteking van de galwegen in of buiten de lever. Klachten bestaan uit buikpijn In de rechterbovenzijde of in het midden van de bovenbuik. Deze pijn kan aanvalsgewijs optreden en ervaren worden als een scherpe, krampende of juist doffe pijn. Deze pijn kan soms worden gevoeld in de rug (rugpijn) of onder het rechterschouderblad. Behandeling vindt vaak plaats met antibiotica.

Leverhemangioom

Een leverhemangioom is een goedaardige tumor van de bloedvaten in je lever. Het klinkt misschien beangstigend, maar gelukkig zijn de meeste hemangiomen onschadelijk. Vaak merk je er zelfs niets van, tenzij ze groter worden en druk gaan uitoefenen op omliggende structuren. Ongeveer 5% van de bevolking heeft een leverhemangioom, maar de meeste mensen weten het niet omdat het vaak geen klachten geeft. Als het echter groter wordt, kan het drukpijn in de lever veroorzaken, vooral als je een volle maag hebt of bij inspanning.

Levertrauma

Leverpijn kan ook ontstaan na een direct trauma, bijvoorbeeld door een val, een verkeersongeval of een harde klap tegen je buik. De lever is een relatief kwetsbaar orgaan en kan gemakkelijk beschadigd raken door trauma. Levertrauma kan variëren van een kleine kneuzing tot een ernstige scheur, waarbij zelfs levensbedreigende inwendige bloedingen kunnen ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarbij iemand van de trap valt en op de buik landt—de lever kan dan beschadigd raken en zorgen voor aanhoudende pijn, vaak gepaard met misselijkheid of duizeligheid.

Budd-Chiari-syndroom

Het Budd-Chiari-syndroom is een zeldzame, maar ernstige aandoening waarbij de aderen die het bloed uit de lever afvoeren, geblokkeerd raken. Dit kan komen door een bloedstolsel of door compressie van de aderen. Hierdoor ontstaat er stuwing in de lever, wat kan leiden tot pijn, een vergrote lever, en soms zelfs geelzucht. Het komt voor bij ongeveer 1 op de miljoen mensen per jaar, wat het een zeldzame, maar niet onmogelijke oorzaak maakt van leverpijn. Dit syndroom kan ook samengaan met vochtophoping in de buik, wat ervoor zorgt dat je je erg ongemakkelijk voelt.

Auto-immuunhepatitis

auto-immuun hepatitis is een aandoening waarbij je immuunsysteem in de war raakt en je eigen levercellen begint aan te vallen. Dit leidt tot een ontsteking die pijn en een gevoel van druk in de lever kan veroorzaken. Deze ziekte komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en kan op elke leeftijd optreden. Stel je voor dat je een voortdurende doffe pijn aan je rechterbovenbuik hebt die maar niet weggaat—dat kan een teken zijn van auto-immuunhepatitis. Ongeveer 100.000 mensen in Europa hebben hiermee te maken, en het is essentieel om de aandoening vroegtijdig op te sporen om ernstige schade aan de lever te voorkomen.

Leverinfarct

Bij een leverinfarct raakt een bloedvat in de lever verstopt, wat resulteert in afsterven van leverweefsel. Dit is een zeldzame, maar pijnlijke aandoening. Het kan gebeuren als er een bloedstolsel ontstaat dat de bloedtoevoer naar een deel van de lever blokkeert. Dit veroorzaakt hevige pijn, die vergelijkbaar is met de pijn die je bij een hartaanval zou voelen, maar dan in de bovenbuik. Leverinfarcten komen meestal voor bij mensen met een verhoogd risico op bloedstolsels, zoals mensen met bepaalde bloedstollingsstoornissen.

Leverfibrose

Leverfibrose is een aandoening waarbij er littekenweefsel ontstaat in de lever. Dit gebeurt meestal na een periode van chronische ontsteking, zoals bij hepatitis of langdurig alcoholgebruik. Leverfibrose kan langzaam maar zeker leiden tot levercirrose als het niet wordt behandeld. In dit stadium begin je vaak pijn te voelen door de toegenomen druk in de lever en de omliggende structuren. Het proces is geleidelijk, en vaak merk je in het begin niet eens dat er iets mis is. Naar schatting heeft 7% van de mensen met chronische leverziekten fibrose, die uiteindelijk kan leiden tot pijn en leverfalen als het niet op tijd wordt aangepakt.

Congestieve hepatopathie

Congestieve hepatopathie, ook wel 'stuwingslever' genoemd, ontstaat wanneer er te veel bloed in de lever blijft hangen doordat het hart niet goed pompt. Dit komt bijvoorbeeld voor bij mensen met hartfalen. Door de stuwing raakt de lever overbelast, wat pijn en een gevoel van volheid in de bovenbuik veroorzaakt. Deze vorm van leverpijn is vaak direct gekoppeld aan een slechte hartfunctie, wat betekent dat je hart en lever nauw met elkaar samenwerken. Heb je bijvoorbeeld last van hartkloppingen, benauwdheid én pijn in de rechterbovenbuik, dan kan dit wijzen op congestieve hepatopathie.

Levermetastasen

Levermetastasen zijn uitzaaiingen van kanker die vanuit een ander deel van je lichaam naar de lever zijn verspreid. Kanker in de lever kan de lever laten zwellen, wat pijn veroorzaakt doordat de lever tegen het kapsel dat eromheen zit, drukt. Levermetastasen komen vaak voor bij patiënten met bijvoorbeeld darm- of borstkanker. Ongeveer 50% van de mensen met gevorderde darmkanker krijgt te maken met levermetastasen, wat pijn en andere symptomen kan veroorzaken zoals gewichtsverlies en vermoeidheid.

Polycysteuze leverziekte

Bij polycysteuze leverziekte ontwikkelen zich meerdere cysten in de lever. Deze cysten kunnen groeien en uiteindelijk druk en pijn veroorzaken, vooral als ze groot worden of als er een bloeding in een cyste optreedt. Het is een genetische aandoening die vaak samen voorkomt met cysten in de nieren. Stel je voor dat je een voortdurende, zeurende pijn hebt in de rechterbovenbuik die erger wordt als je beweegt of diep ademhaalt—dit zou kunnen wijzen op een cysteuze lever.

Parasitaire infecties

Parasitaire infecties zoals schistosomiasis of echinococcose kunnen ook leverpijn veroorzaken. Deze parasieten dringen het lichaam binnen en kunnen zich in de lever nestelen, wat leidt tot ontsteking en pijn. Schistosomiasis komt veel voor in delen van Afrika en Azië, waar het water besmet is met parasitaire larven. Echinococcose wordt veroorzaakt door de larven van lintwormen en kan grote cysten in de lever veroorzaken die pijn doen als ze groeien. Jaarlijks worden wereldwijd honderdduizenden mensen getroffen door parasitaire infecties die pijn en andere complicaties in de lever kunnen veroorzaken.

Steen in de galblaas of galwegen

Galstenen kunnen ook leverpijn veroorzaken, vooral als ze vast komen te zitten in de galwegen en de normale stroom van gal belemmeren. Dit zorgt voor een ophoping van gal in de lever, wat resulteert in pijn die vergelijkbaar is met een hevige kramp of een aanhoudende zeurende pijn in de bovenbuik. Ongeveer 10-15% van de volwassen bevolking heeft galstenen, en een deel van hen krijgt te maken met complicaties die ook leverpijn kunnen veroorzaken.

Galkoliek

Galkoliek is de pijn die optreedt wanneer een galsteen de galwegen tijdelijk blokkeert. Dit kan voor ernstige, koliekachtige pijn zorgen die vaak plotseling optreedt en uitstraalt naar de rechterschouder. Hoewel de pijn zijn oorsprong in de galwegen heeft, kan deze ook uitstralen naar de leverstreek, waardoor je denkt dat de pijn uit je lever komt. Galkoliek komt meestal voor na een vette maaltijd, wanneer de galblaas samentrekt om gal uit te stoten, en de steen vast komt te zitten.

Leverpijn door Darmstoornissen

Leverpijn wordt vaak geassocieerd met problemen direct in de lever, zoals ontstekingen of leverziekten, maar wist je dat ook darmstoornissen verantwoordelijk kunnen zijn voor die pijnlijke steken of dat zeurende gevoel onder je ribben?

Verbonden door het poortaderstelsel
De darmen en de lever zijn verbonden door het poortaderstelsel, een netwerk van bloedvaten dat bloed (en daarin opgeloste voedingsstoffen) van de darmen naar de lever vervoert. Wanneer er iets misgaat in je darmen—bijvoorbeeld bij een ontsteking, infectie of verstopping—kan dit leiden tot een verhoogde druk in dit poortaderstelsel. Die druk kan op zijn beurt de lever belasten, waardoor je pijn voelt in het gebied rond je lever. Denk aan aandoeningen zoals het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), diverticulitis, of zelfs ernstige obstipatie. Deze problemen kunnen allemaal een domino-effect hebben dat uiteindelijk leidt tot pijn in de leverstreek.

Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)
Mensen met het prikkelbare darmsyndroom (PDS) kunnen te maken krijgen met een opgeblazen gevoel, gasvorming, en onregelmatige stoelgang. Al deze factoren zorgen voor meer druk in de buikholte, wat het poortaderstelsel extra belast. De lever, die normaal gesproken soepel zijn werk doet, krijgt dan te maken met een verhoogde bloeddruk in de aderen die het orgaan van bloed voorzien. Dit kan leiden tot een zwaar, drukkend gevoel in de rechterbovenbuik, dat je wellicht herkent als leverpijn. Het is een indirect gevolg, maar zeker een die vaak voorkomt.

Diverticulitis en ;everpijn
Bij diverticulitis waarbij kleine uitstulpingen in de dikke darm ontstoken raken, is er sprake van een soortgelijke situatie. De ontsteking zorgt niet alleen voor pijn in de buik zelf, maar kan ook uitstralen naar de leverstreek. De lever krijgt namelijk bloed uit de ontstoken darmregio’s, wat zorgt voor extra belasting. Hierdoor kun je niet alleen last hebben van scherpe pijnen in de onderbuik, maar ook van een doffe pijn aan de rechterkant, precies waar je lever zit. Het is alsof je lever samenwerkt met de darmen en als die samenwerking hapert, voelt je hele systeem dat.

Verstopping en Leverpijn
Ook een verstopping (obstipatie) kan leverpijn veroorzaken. Als je darmen vol zitten, ontstaat er niet alleen een onaangenaam, opgeblazen gevoel, maar kan ook de doorstroom van bloed naar de lever in het gedrang komen. De verhoogde druk kan ervoor zorgen dat de lever harder moet werken om al het bloed te verwerken, wat resulteert in een zeurende, drukkende pijn. In sommige gevallen kan dit zelfs leiden tot een aandoening die bekend staat als portale hypertensie, waarbij de druk in het poortadersysteem langdurig verhoogd is, met alle gevolgen van dien voor je levergezondheid.

Disbalans in de darmflora
Een disbalans in je darmflora kan ook bijdragen aan leverpijn. Als de 'goede' bacteriën in je darmen uit balans raken door bijvoorbeeld een ongezond dieet, stress, of antibiotica, kan dit leiden tot een lekkende darm (leaky gut). In dit geval komen er stoffen in je bloedbaan terecht die daar eigenlijk niet horen. Je lever moet dan extra hard werken om deze schadelijke stoffen uit je bloed te filteren. Dit overwerken kan zich manifesteren als een vermoeid gevoel, maar ook als een zeurende pijn in de leverstreek. Het is als het ware de manier waarop je lever zegt dat hij overbelast is en wat extra zorg nodig heeft.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

Wanneer je naar je huisarts gaat met leverpijn, zal hij of zij je vragen stellen over je klachten (anamnese), je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen en lichamelijk onderzoek doen. de arts zal je buik inspecteren en bevoelen en waarschijnlijk is een bloedonderzoek nodig om te controleren of je lever goed functioneert.

Beeldvormend onderzoek

Een echografie van de lever met behulp van contrastvloeistof als een aanvulling op een gewone echo, kan nodig zijn. Ook kan er een MRI of CT-scan worden uitgevoerd om te controleren op tumoren of cysten in de lever. Een stereotactische leverbiopsie, waarbij met een lange dunne naald een klein stukje weefsel uit je lever wordt verwijderd met behulp van radiografische beeldvorming, kan ook worden uitgevoerd. Het stukje weefsel kan vervolgens worden onderzocht onder de microscoop. Transient elastografie is een speciaal soort ultrasound onderzoek dat de stijfheid van je lever controleert voor littekens of fibrose. De arts kan je verwijzen naar een specialist, een gastro-enteroloog of een hepatoloog, voor verdere evaluatie en onderzoek.

Behandeling van leverpijn

De behandeling van leverpijn is afhankelijk van de oorzaak.

Veel water drinken

Als je 's ochtends of na een zware maaltijd leverpijn ervaart of na een nacht drinken, dan moet je veel water drinken om de lever te laten recupereren. Probeer om vette of zware voedingsmiddelen gedurende een paar dagen te vermijden, en door rechtop te zitten neem je de druk uit de lever weg. Als de pijn langer dan enkele uren aanhoudt, doe je er verstandig aan een afspraak te maken met de arts. Als je last hebt van misselijkheid, duizeligheid of hallucinaties in combinatie met leverpijn, dan is het verstandig onverwijld medische hulp in te schakelen.

Dieet- en levensstijlveranderingen

Aanpassingen in dieet en levensstijl kunnen nodig zijn bij leverklachten. De lever is een van de weinige organen in het lichaam dat zich kan herstellen en regenereren. Voeding met een te laag eiwitgehalte resulteert in een significante afname van de levervolume, maar dit kan hersteld worden door voldoende inname van eiwitten. Sommige voedingsmiddelen passen in een dieet om je lever te ondersteunen of te ontgiften. Groene groenten beschermen de lever en knoflook ondersteunt de leverenzymen die je lichaam helpen bij het ontgiftingsproces. Andere levensstijlveranderingen, zoals het verliezen van (over)gewicht en het verlagen van je cholesterolgehalte, zijn andere interventies die nodig kunnen zijn bij het behandelen van de oorzaak van leverpijn. Niet-alcoholische vetleverziekte (NAFLD en NASH) bestaat bijna vooral uit leefstijladviezen:

• Gewichtsafname;
  Gezonde voeding bij leverpijn / Bron: Oleksandra Naumenko/Shutterstock
• Gezonde en gevarieerde voeding;
• Lichaamsbeweging; en
• Geen alcohol.

Medicijnen

Als je last hebt van leverpijn, moet je uitkijken met vrij verkrijgbare pijnstillers. Paracetamol verergert soms de symptomen bij leverproblemen. Zodra vastgesteld is welke leveraandoening je hebt, zal de arts je waarschijnlijk medicijnen voorschrijven ter behandeling van de aandoening en om de pijn te verminderen. Bij hepatitis kan —als het virus actief is— medicatie nodig zijn. Leverkanker kan behandeld worden middels chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie. Soms is een levertransplantatie nodig. Bij een leverabces kan antibiotica, antimycotica of antivirale geneesmiddelen nodig zijn, evenals abcesdrainage.

Prognose

Leverpijn kan een beangstigend symptoom zijn, maar de prognose hangt sterk af van de onderliggende oorzaak. Wanneer de oorzaak van leverpijn tijdig wordt herkend en behandeld, kunnen de vooruitzichten vaak positief zijn. Laten we eens dieper kijken naar de prognose van leverpijn in verschillende scenario's, ondersteund door cijfers en feiten.

Als leverpijn veroorzaakt wordt door een acute aandoening, zoals een leverabces of een levertrauma, is de prognose over het algemeen goed wanneer snel ingrijpen mogelijk is. Behandeling met antibiotica of, indien nodig, een chirurgische ingreep kan helpen om de situatie snel onder controle te krijgen. Studies tonen aan dat bij snelle behandeling de meeste mensen volledig herstellen zonder blijvende schade. Ongeveer 80% van de patiënten met een leverabces herstelt goed met de juiste behandeling.

Bij chronische leverziekten, zoals levercirrose of leververvetting, is de prognose afhankelijk van de mate van schade en de snelheid waarmee de behandeling wordt gestart. Levercirrose is een progressieve aandoening die de levensverwachting kan verminderen. Ongeveer 40% van de mensen met levercirrose ontwikkelt complicaties zoals leverfalen of leverkanker. Toch kan het stoppen met alcoholgebruik of het verbeteren van je dieet de progressie van de ziekte vertragen en de symptomen verminderen, waardoor je kwaliteit van leven toeneemt.

Wanneer leverpijn veroorzaakt wordt door leververvetting (niet-alcoholische leververvetting of NAFLD), is de prognose beter als je veranderingen in je levensstijl aanbrengt. Gewicht verliezen, gezond eten en regelmatig bewegen kunnen de ontsteking in de lever verminderen en verdere schade voorkomen. Ongeveer 25% van de mensen wereldwijd heeft last van leververvetting, maar slechts een klein percentage ontwikkelt levercirrose. Met de juiste interventies kun je het risico op ernstige complicaties aanzienlijk verkleinen.

Leverpijn door auto-immuunhepatitis of andere auto-immuunziekten kan moeilijk te voorspellen zijn, omdat het afhankelijk is van hoe goed de ontsteking onder controle kan worden gebracht met medicatie. Immunosuppressiva en corticosteroïden worden vaak voorgeschreven om de ontsteking te remmen. Bij ongeveer 65% van de patiënten kan de ziekte met de juiste medicatie in remissie worden gehouden, wat betekent dat de pijn en andere symptomen grotendeels onder controle blijven.

Het herkennen van de oorzaak van leverpijn is van cruciaal belang voor de prognose. Vroege diagnose maakt een wereld van verschil. Bijvoorbeeld, bij patiënten met leverkanker is de vijfjaarsoverleving gemiddeld slechts 20%, maar als de kanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, kan dit cijfer aanzienlijk hoger liggen, tot wel 70% bij succesvolle behandeling. Het benadrukt hoe belangrijk het is om bij aanhoudende of ernstige leverpijn altijd een arts te raadplegen.

Kortom, de prognose van leverpijn varieert sterk, afhankelijk van de oorzaak en de snelheid van behandeling. Met een gezonde levensstijl, regelmatige medische controle, en het serieus nemen van symptomen kun je de vooruitzichten aanzienlijk verbeteren. Leverpijn hoeft niet altijd een teken van een ernstige aandoening te zijn, maar alertheid en tijdig ingrijpen kunnen ervoor zorgen dat je weer zonder pijn en met een goede kwaliteit van leven verder kunt.

Complicaties

Leverpijn kan een teken zijn van onderliggende leverproblemen die, als ze niet goed worden behandeld, kunnen leiden tot ernstige complicaties. Enkele mogelijke complicaties van leverziekten die leverpijn veroorzaken zijn:

• Levercirrose: Levercirrose is een ernstige aandoening waarbij gezond leverweefsel wordt vervangen door littekenweefsel, wat de functie van de lever belemmert. Levercirrose kan leiden tot leverfalen, waarbij de lever niet langer in staat is om afvalstoffen en giftige stoffen uit het bloed te filteren.
• Leverfalen: Dit is een ernstige complicatie waarbij de lever niet langer goed functioneert. Leverfalen kan leiden tot levensbedreigende problemen zoals bloedingen, infecties en een ophoping van giftige stoffen in het lichaam.
• Ascites: Ascites is een ophoping van vocht in de buikholte, wat kan optreden als gevolg van leverziekte. Dit kan leiden tot buikzwelling, ongemak en ademhalingsproblemen.
• Leverkanker: Leverkanker kan ontstaan bij langdurige leverziekten zoals hepatitis of cirrose. Leverkanker kan de functie van de lever ernstig aantasten en kan zich naar andere delen van het lichaam verspreiden.
• Hepatische encefalopathie: Dit is een aandoening waarbij de lever niet in staat is om giftige stoffen uit het bloed te verwijderen, wat kan leiden tot hersenbeschadiging. Symptomen zijn verwardheid, slaperigheid en uiteindelijk coma.
• Portale hypertensie: Dit is een verhoogde bloeddruk in de poortader van de lever, die kan optreden als gevolg van levercirrose. Dit kan leiden tot spataderen in de slokdarm en maag, wat kan resulteren in ernstige bloedingen.
• Geelzucht: Geelzucht is een aandoening waarbij de huid en ogen geel worden door een ophoping van bilirubine in het bloed. Dit kan het gevolg zijn van een slecht functionerende lever die niet in staat is om bilirubine uit het lichaam te verwijderen.
• Infecties: Leverziekten kunnen het immuunsysteem verzwakken, waardoor je vatbaarder wordt voor infecties, zoals bacteriële peritonitis (een infectie van de buikholte).

Preventie

Het voorkomen van leverpijn en leverziekten begint met het nemen van maatregelen om de gezondheid van je lever te beschermen. Door een gezonde levensstijl te volgen en risicofactoren te beperken, kun je leverproblemen voorkomen of de progressie van bestaande aandoeningen vertragen.

Gezonde voeding

Een gezonde voeding is van cruciaal belang voor het behoud van een gezonde lever. Dit betekent het consumeren van een uitgebalanceerd dieet dat rijk is aan fruit, groenten, volle granen, en magere eiwitten. Het is belangrijk om de volgende richtlijnen te volgen:

• Eet vezelrijke voeding zoals havermout, volkorenbrood, en groenten om de spijsvertering te ondersteunen en de leverfunctie te bevorderen.
• Beperk verzadigde vetten en suikers: Te veel vet en suiker in je dieet kan leiden tot leververvetting, wat het risico op leverziekten vergroot.
• Drink voldoende water om gehydrateerd te blijven en de lever te helpen bij het afvoeren van gifstoffen.

Vermijd overmatig alcoholgebruik

Alcoholmisbruik is een van de belangrijkste oorzaken van leverziekten. Chronisch overmatig alcoholgebruik kan leiden tot leververvetting, leverontsteking, en uiteindelijk levercirrose. Om je lever gezond te houden:

• Drink alcohol met mate: Voor mannen betekent dit maximaal twee drankjes per dag, en voor vrouwen één drankje per dag.
• Overweeg om alcohol volledig te vermijden als je leverproblemen hebt of een verhoogd risico loopt door andere gezondheidsfactoren.

Beheer je gewicht

Overgewicht en obesitas kunnen leiden tot niet-alcoholische leververvetting, een aandoening waarbij vet zich ophoopt in de levercellen. Dit kan leiden tot leverontsteking en uiteindelijk leverbeschadiging. Enkele stappen om een gezond gewicht te behouden zijn:

• Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging: Minstens 150 minuten matige lichaamsbeweging per week, zoals wandelen of fietsen, helpt bij het beheersen van je gewicht.
• Volg een caloriebeperkt dieet om gewichtsverlies te bevorderen en de lever te ontlasten.

Voorkom blootstelling aan schadelijke stoffen

Bepaalde chemicaliën, medicijnen, en supplementen kunnen de lever beschadigen als ze in te grote hoeveelheden worden ingenomen of bij langdurige blootstelling. Om je lever te beschermen:

• Wees voorzichtig met medicatie: Gebruik medicijnen volgens de voorgeschreven doseringen en vermijd zelfmedicatie. Overmatig gebruik van pijnstillers zoals paracetamol kan leiden tot leverbeschadiging.
• Vermijd toxische stoffen: Draag bescherming bij het werken met schoonmaakmiddelen, insecticiden, en andere chemicaliën die schadelijk kunnen zijn voor je lever.
• Beperk het gebruik van supplementen en kruidenmiddelen: Sommige kruiden en supplementen kunnen giftig zijn voor de lever, vooral als ze in grote hoeveelheden worden gebruikt.

Vaccinaties en bescherming tegen infecties

Leverinfecties zoals hepatitis A, B, en C kunnen leiden tot ernstige leverproblemen. Vaccinatie en het vermijden van risicovolle gedragingen kunnen deze infecties helpen voorkomen:

• Laat je vaccineren tegen hepatitis A en B, vooral als je tot een risicogroep behoort of reist naar landen waar deze virussen veel voorkomen.
• Bescherm jezelf tegen hepatitis C: Deze ziekte wordt overgedragen via besmet bloed, dus vermijd het delen van naalden, scheermesjes, of andere persoonlijke verzorgingsartikelen.

Beperk alcohol- en drugsgebruik

Naast alcohol is ook het gebruik van recreatieve drugs een risicofactor voor leverziekten. Drugs zoals heroïne of methamfetamine kunnen leverbeschadiging veroorzaken of verergeren. Het vermijden van recreatief drugsgebruik helpt de lever te beschermen.

Regelmatige medische controle

Regelmatige gezondheidscontroles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van leverproblemen, zelfs voordat je symptomen ervaart:

• Laat regelmatig bloedtesten uitvoeren om de leverfunctie te controleren, vooral als je een verhoogd risico loopt op leverziekten door genetische factoren, overgewicht, of alcoholgebruik.
• Raadpleeg een arts als je symptomen ervaart zoals onverklaarbare vermoeidheid, geelzucht, of pijn in de leverstreek, om mogelijke leverproblemen vroegtijdig op te sporen.

Met een gezonde leefstijl , preventieve maatregelen en regelmatige medische controle kun je de gezondheid van je lever beschermen en het risico op ernstige leverproblemen aanzienlijk verminderen.

Lees verder

• Pijn aan de lever: oorzaken en symptomen van leverpijn
• Pijn in rechterbovenbuik: oorzaken pijn rechts in bovenbuik
• Vergrote lever: oorzaken en symptomen van leververgroting
• Leverfunctieonderzoek: verstoorde leverfunctie symptomen
• Leverziekten: symptomen, oorzaken, soorten en behandeling