Vergrote lever: oorzaken en symptomen van leververgroting

De medische benaming van een vergrote lever of leververgroting is 'hepatomegalie'. Er wordt van een vergrote lever of hepatomegalie gesproken als de lever 2 tot 4 centimeter onder de ribbenboog (door de arts) voelbaar is. Meerdere oorzaken kunnen een vergrote lever veroorzaken. In sommige gevallen kunnen zowel de lever als de milt vergroot zijn. Een voorbeeld waar dit bij kan optreden is de ziekte van Pfeiffer, een infectie door een virus welke gepaard kan gaan met keelpijn en koorts.

• Wat is een vergrote lever?
• De lever is een veelzijdig orgaan
• Abnormaal vergrote lever
• Oorzaken van een vergrote lever
• Leverziekten
• Kanker
• Hart- en bloedvatproblemen
• Risicofactoren
• Bijkomende symptomen
• Maag-darmklachten
• Andere klachten
• Ernstige klachten
• Onderzoek en diagnose
• Bloedonderzoek
• Beeldvormende onderzoeken
• Leverbiopsie of leverpunctie
• Behandeling van een leververgroting
• Prognose
• Preventie

Wat is een vergrote lever?

De lever is een veelzijdig orgaan

De lever is na de huid het het grootste, en het meest veelzijdige orgaan. De lever heeft een groot aantal functies, zoals de productie van essentiële stoffen, zoals vetten en eiwitten. Voorts maakt de lever giftige stoffen, zoals alcohol en medicijnen, onschadelijk door deze af te breken en de lever speelt een niet te onderschatten rol bij de energiehuishouding.

Abnormaal vergrote lever

Hepatomegalie duidt op een abnormaal vergrote lever, ongeacht de oorzaak. In sommige gevallen zijn zowel de lever als de milt vergroot, hetgeen 'hepatosplenomegalie' wordt genoemd (een vergrote milt wordt 'splenomegalie' genoemd). Een niet goed functionerende lever kan allerlei klachten veroorzaken, zoals geelzucht en pijn in de leverstreek. Bij een vergrote lever kunnen verschillende soorten klachten ontstaan, maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn. In het begin gaat een vergrote lever vaak niet gepaard met andere klachten. Een vergrote lever wordt vaak tijdens een lichamelijk onderzoek door een arts ontdekt.

Wanneer de lever op zo’n vier tot twee centimeter onder de rib al te voelen is, kan gesproken worden van een vergrote lever. De arts zal onder de ribbenboog onderzoeken of hij de lever kan voelen wanneer je inademt. Wanneer dat het geval is, is de kans groot dat er sprake is van een vergrote lever. Toch is een vergrote lever zeker niet altijd voelbaar.

Oorzaken van een vergrote lever

Een vergrote lever wordt meestal veroorzaakt door leveraandoeningen die zijn gerelateerd aan overmatig alcoholgebruik, congestief hartfalen, glycogeenstapelingsziekte, virale hepatitis, leverkanker en leververvetting. Het kan ook worden veroorzaakt door een grote verscheidenheid van andere aandoeningen, zoals de ziekte van Pfeiffer (een andere benaming is klierkoorts, vanwege opgezette klieren), of uitzaaiingen van kanker elders in het lichaam.

Leverziekten

Leverziekten die een vergrote lever kunnen veroorzaken zijn:

• levercirrose
• hepatitis of leverontsteking veroorzaakt door een virus, waaronder hepatitis A, B en C, of veroorzaakt door klierkoorts (ziekte van Pfeiffer)
• leververvetting:
• niet-alcoholische leververvetting
• alcoholische leververvetting
• amyloïdose: een aandoening die ervoor zorgt dat eiwitten zich opstapelen in je lever
• ziekte van Wilson: een genetische aandoening waardoor koper zich ophoopt in je lever
• hemochromatose (ijzerstapelingsziekte): een aandoening waardoor ijzer zich ophoopt in ke lever
• ziekte van Gaucher: een aandoening waardoor vettige stoffen zich ophopen in je lever
• levercysten
• niet-kwaadaardige levertumoren, waaronder hemangioom en adenoom
• obstructie van de galblaas of galwegen (galwegobstructie)
• toxische hepatitis

Kanker

Bepaalde kankers kunnen ook leiden tot ene vergrote lever:

• kanker die begint in een ander deel van het lichaam en zich uitbreidt naar de lever (levermetastasen)
• leukemie
• leverkanker
• lymfoom

Hart- en bloedvatproblemen

Problemen met hart of bloedvaten kunnen soms ook aanleiding geven tot een vergrote lever:

• het syndroom van Budd-Chiari of hepaticoveno-occlusieve ziekte: waarbij er zich ergens in de leveraders en/of de onderste holle ader een blokkade bevindt die de bloedstroom vanaf de lever belemmert
• hartfalen: hierbij pompt het hart niet genoeg bloed rond
• pericarditis: een ontsteking van het hartzakje (pericard)

Risicofactoren

Je loopt meer kans om een vergrote lever te krijgen als je een leverziekte hebt. Factoren die het risico op leverproblemen kunnen verhogen, zijn onder meer:

• Overmatig alcoholgebruik, hetgeen schadelijk is voor de lever.
• Grote doses medicijnen, vitamines of supplementen, aangezien dit de kans op leverschade vergroot.
• Paracetamoloverdosis is de meest voorkomende oorzaak van acuut leverfalen. Dit komt door leverschade als gevolg van paracetamol.
• Kruidensupplementen. Bepaalde supplementen, waaronder zwarte zilverkaars, ephedra (ook wel bekend onder de Chinese naam Ma huang) en valeriaan, kunnen het risico op leverschade verhogen.
• Infecties. Virale, bacteriële of parasitaire infectieziekten, kunnen het risico op leverschade verhogen.
• Hepatitisvirussen. Hepatitis A, B en C kunnen leverschade veroorzaken.
• Slechte eetgewoonten. Overgewicht en obesitas verhoogt je risico op leverziekte, net als het eten van ongezond voedsel, zoals die met overtollig vet of suiker.

Bijkomende symptomen

Maag-darmklachten

Welke andere symptomen kunnen optreden met een vergrote lever? Een vergrote lever kan gepaard gaan met andere symptomen, die variëren - afhankelijk van de onderliggende ziekte of aandoening. Zo kunnen er bepaalde maag-darmklachten optreden, zoals:

• zwelling van de buik of een opgeblazen gevoel;
• bloed bij de ontlasting;
• witte, grijze of stopverfontlasting (ontkleuring van de ontlasting);
• diarree;
• verlies van eetlust;
• misselijkheid met of zonder braken.

Andere klachten

Andere symptomen die kunnen optreden samen met een vergrote lever

• een donkere kleur van de urine (theekleur);
• vermoeidheid;
• koorts of koude rillingen;
• hoofdpijn;
• jeuk of jeukende huid;
• gewrichtspijn;
• verlies van lichaamshaar;
• algehele malaise of lethargie;
• onregelmatige menstruatie;
• roodheid van de handpalmen (rode handpalmen);
• spider angiomen (rode huidafwijking bestaande uit kleine bloedvaten die uitwaaieren in een patroon dat op een spinnenweb lijkt);
• gele verkleuring van de huid en het wit van de ogen (geelzucht).

Ernstige klachten

Ernstige symptomen die kunnen wijzen op een levensbedreigende aandoening, waarbij direct medische hulp moet worden ingeschakeld:

• buikpijn;
• zwelling van de buik of een opgeblazen gevoel;
• agitatie;
• verandering in de mentale status of een plotselinge gedragsverandering, zoals verwardheid, delirium, lethargie, hallucinaties en wanen;
• moeite met lopen;
• een snelle hartslag (tachycardie)
• ernstige vermoeidheid
• bloed braken.

Onderzoek en diagnose

Zodra je arts vaststelt dat er bij jou sprake is van een vergrote lever, kan aanvullend worden gedaan om de oorzaak ervan te achterhalen. Aanvullend onderzoek kan bestaan uit:

Bloedonderzoek

In het bloed kunnen bepalingen gedaan worden die informatie opleveren met betrekking tot de functie van de lever. Een leverfunctietest kan leverbeschadiging opsporen en/of de ernst van een leverstoornis vaststellen.

Beeldvormende onderzoeken

De lever kan in kaart worden gebracht door middel van echografie, CT-scan, MRI-scan of een PET-CT.

Leverbiopsie of leverpunctie

Bij dit onderzoek haalt een radioloog met een holle naald een stukje weefsel uit je lever, wat vervolgens door de patholoog-anatoom in het laboratorium wordt onderzocht.

Behandeling van een leververgroting

Behandeling van een vergrote lever bestaat uit het diagnosticeren van de onderliggende aandoening, waarna deze adequaat behandeld kan worden.

Prognose

Als de vergrote lever het gevolg is van een acute aandoening, zal de behandeling ervan ervoor zorgen dat je lever kan herstellen. Als de leververgroting het gevolg is van een chronische leverziekte, kan de schade mogelijk worden teruggedraaid en in sommige gevallen worden genezen met leefstijlveranderingen.

Preventie

Neem de volgende maatregelen in acht om et risico op leverziekte te verminderen:

• Eet gezond en gevarieerd. Kies een dieet vol fruit, groenten en volle granen (bijvoorbeeld een plantaardig dieet).
• Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag.
• Volg de aanwijzingen bij het nemen van medicijnen, vitamines of supplementen. Gebruik niet meer dan de aanbevolen doses.
• Beperk het contact met chemicaliën. Gebruik spuitbussen, insecticiden en andere giftige chemicaliën alleen in goed geventileerde ruimtes. Draag handschoenen, lange mouwen en een masker.
• Handhaaf een gezond gewicht en voorkom overgewicht.
• Stoppen met roken.
• Gebruik met de nodig voorzichtigheid kruidensupplementen.

Lees verder

• Leveraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Leveraandoening door alcohol: pijn in de rechter bovenbuik
• Levercirrose: symptomen, leverklachten, oorzaken en alcohol
• Leververvetting: symptomen vette lever of vervette lever
• Leverontsteking: symptomen en behandeling hepatitis A,B,C,D