Galstenen: symptomen, oorzaken, behandeling en verwijderen
Galstenen bij mannen of vrouwen geven niet altijd duidelijk symptomen, maar er ontstaan klachten wanneer een galsteen klem komt te zitten. In de galblaas kunnen zich stenen vormen van een millimeter tot wel 2½ centimeter of groter. Deze worden galstenen genoemd. Over de oorzaak hiervan is weinig bekend. Ongeveer drie op de tien mensen heeft galstenen, vaak zonder er last van te hebben. Klachten ontstaan wanneer een wandelende galsteen klem komt te zitten in de galwegen, waardoor de doorstroming van galvloeistof wordt belemmerd. Door heftig samen te trekken probeert de galblaas de versperring op te heffen. Dit kan hevige pijn veroorzaken in de rechterbovenbuik: de zogenaamde galkoliek of galaanval. Deze pijn kan één tot vier uur aanhouden. Bijkomende klachten die eventueel optreden zijn: misselijkheid, braken en geelzucht. Alleen galstenen die (ernstige) klachten geven moeten behandeld worden. Galstenen zijn mogelijk te voorkomen door gezonde voeding c.q. een gezond voedingspatroon.
De galblaas
De galblaas is als een kleine, maar slimme schatkist in je lichaam. Hij bewaart gal, een vloeistof geproduceerd door de lever, die je spijsverteringsproces ondersteunt. Denk aan gal als een magische sleutel die vet afbreekt wanneer je een maaltijd hebt genoten. Maar zoals elke schatkist kan ook de galblaas soms problemen ondervinden, zoals galstenen, die als kleine obstakels in de weg liggen.
Ligging van de galblaas in het lichaam /
Bron: Decade3d - anatomy online/Shutterstock.comWanneer deze stenen te groot of talrijk worden, kunnen ze de doorgang blokkeren en pijn veroorzaken, alsof de schatkist vast komt te zitten. Dit leidt vaak tot de bekende aanvallen van galblaaskoliek: scherpe pijn onder de rechterribben die kan uitstralen naar je rug of schouder.
Een gezonde galblaas blijft soepel en probleemloos werken wanneer je goed voor hem zorgt. Dit betekent dat je je schatkist niet overbelast met te veel vetrijke of bewerkte voedingsmiddelen. Voed je galblaas met lichte, voedzame kost zoals groenten, volle granen en gezonde vetten uit noten, zaden en vis. Beweging is een andere sleutel om de inhoud van je schatkist soepel te laten bewegen en galstenen op afstand te houden.
Als de schatkist echter te zwaar beschadigd is, kan het zijn dat hij moet worden verwijderd – een procedure waarbij de galblaas wordt weggehaald zonder dat je spijsverteringsproces in gevaar komt. Zelfs zonder galblaas kun je nog steeds genieten van een schat aan gezonde maaltijden; je lichaam vindt gewoon andere wegen om gal vrij te maken.
Denk aan je galblaas als een trouwe schatbewaarder. Behandel hem met zorg, en hij zal je blijven helpen je maaltijden in waardevolle energie om te zetten, zonder stenen op je pad.
Wat zijn galstenen?
Galstenen zijn stenen die in de
galblaas worden gevormd. De galblaas ligt net onder de
lever, rechtsboven in de buik. Het kleine orgaan is met de lever en de dunne darm verbonden. De galblaas slaat de gal op die de lever produceert. Gal is een geel-groenige (soms zwarte) vloeistof en is nodig voor de vertering van vethoudend voedsel.
Galstenen bestaan voornamelijk uit
cholesterol en daarnaast uit
bilirubine en kalkzouten. Galstenen komen in verschillende grootte voor, van een millimeter tot wel 2½ centimeter of groter. Er kunnen meerdere stenen tegelijkertijd voorkomen. Een persoon die galstenen heeft, loopt het risico galblaasontsteking te krijgen.
Drie soorten galstenen
Op basis van hun samenstelling kunnen er drie soorten galstenen worden onderscheiden:
Cholestorolgalstenen
Deze stenen ontstaan wanneer de gal niet in staat is om alle cholesterol op te lossen. Ongeveer 80-85% van de galstenen bestaan uit deze variant, die vaak ook andere bestanddelen bevatten zoals bilirubine en
calcium.
Pigmentgalstenen
Dit type ontstaat wanneer de gal te veel bilirubine bevat. Het is niet helemaal duidelijk waardoor deze stenen ontstaat. Mogelijk heeft het te maken met een overmatige productie van bilirubine, levercirrose of met een overmatige afbraak van rode bloedcellen.
Stenen met veel calcium of gemengde stenen
Deze stenen bestaan uit cholesterol, calcium en bilirubine.
Van links naar rechts: cholesterolsteen, gemengde steen, pigmentsteen /
Bron: Manu5, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Hoe vaak komt het voor?
Galstenen komen bij ongeveer 30% van de mensen voor, vooral bij oudere mensen. De meeste mensen hebben er geen last van.
Oorzaken galstenen
Oorzaak onduidelijk
Er is anno 2025 nog maar weinig bekend over de oorzaken van het ontstaan van galstenen. Mogelijk dat de samenstelling van de galvloeistof een rol speelt. Van cholesterolgalstenen - zo'n 80% van de stenen - is bekend dat deze vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen. Wellicht dat vrouwelijke hormonen en gebruik van de pil hierbij een rol spelen. Verder vergroten
overgewicht en snel afvallen de kans op galstenen. Genetische (erfelijke) factoren spelen waarschijnlijk ook een rol. Eerstegraads familie (ouders, broers en zussen, en kinderen) van personen met galstenen, hebben 1½ keer meer kans op het krijgen van galstenen. Daarnaast komen galstenen vaker voor bij oudere mensen.
Grofweg zijn er drie oorzaken van galstenen aan te duiden:
Het gal bevat te veel cholesterol
Normaal bevat je gal voldoende chemicaliën om de door de lever uitgescheiden cholesterol op te lossen. Maar als je lever meer cholesterol afscheidt dan je gal kan oplossen, kan het overtollige cholesterol in kristallen neerslaan en uiteindelijk stenen vormen.
Het gal bevat te veel bilirubine
Bilirubine is een chemische stof die wordt geproduceerd wanneer je lichaam rode bloedcellen afbreekt. Bepaalde aandoeningen veroorzaken dat je lever te veel bilirubine aanmaakt, waaronder l
evercirrose,
infecties van de galwegen en bepaalde bloedaandoeningen. De overmaat aan bilirubine draagt bij aan de vorming van galstenen.
De galblaas leegt zich niet correct
Als je galblaas niet volledig of vaak niet voldoende wordt geleegd, kan gal zeer geconcentreerd worden en dit bijdragen aan de vorming van galstenen.
Risicofactoren
Factoren die het risico op galstenen verhogen, zijn:
- vrouwelijke geslacht: meer vrouwen dan mannen hebben last van galstenen;
- leeftijd: galstenen komen vaker voor bij mensen van 60 jaar of ouder;
- overgewicht of obesitas;
- zwangerschap;
- veel vetrijk eten;
- een cholesterolrijk dieet;
- te weinig voedingsvezels eten;
- een familiegeschiedenis van galstenen;
- het hebben van diabetes;
- het in korte tijd veel gewicht verliezen;
- het nemen van cholesterolverlagende medicijnen;
- het nemen van medicijnen die oestrogeen bevatten, zoals hormoontherapie.
Vorming van galstenen /
Bron: Arteminda/Shutterstock.comSymptomen galstenen
Galstenen kunnen allerlei klachten veroorzaken.
Galaanval of galkoliek
In de meeste gevallen veroorzaken galstenen geen klachten, tenzij een steentje klem is geraakt in de uitgang van de galblaas of in de galgangen. Er ontstaat in dat geval een zogeheten
galaanval of
galkoliek. Door krachtig samenknijpen van galblaas en galgang probeert je lichaam met alle kracht de galsteen verder te krijgen. Dit zorgt voor koliekpijn. Symptomen: heftige krampende
buikpijn (pijn in de bovenbuik, rechts onder de ribben). De krampen komen en gaan. Deze pijn straalt vaak uit naar de rug (
rugpijn)en gaat gepaard met misselijkheid en
braken. Je hebt meestal drang om te bewegen; beweging maakt de pijn niet erger. Integendeel, beweging verlicht de pijn. Mensen met een galkoliek hebben vaak de neiging om te lopen of te kronkelen (het draaien van het lichaam in verschillende posities) in bed om een zo comfortabel mogelijke positie te vinden, dat wil zeggen een houding waarbij zo min mogelijk pijn wordt ervaren. Een galsteenkoliek kan ook minder heftig verlopen met wat vagere klachten. De pijn kan soms plotseling ophouden als het steentje weer losraakt of wanneer de galblaas te uitgeput is om nog verder te persen.
Ligging van de alvleesklier /
Bron: Decade3d/Shutterstock.comGalblaasinfectie
In het geval de galsteen klem blijft zitten, is er een vergrote kans op een galblaasinfectie met heftige pijn en hoge koorts. Doordat de galgang die naar de darm voert voor een deel door de
alvleesklier loopt, kan soms ook een
alvleesklierontsteking ontstaan met voortdurende pijn diep in de bovenbuik en in de rug, wat gepaard gaat met koorts en ernstig ziek zijn.
Verstopping van de galgang
Wanneer een galsteen de galgang naar de darm verstopt, komt de gal niet meer bij het te verteren voedsel en in de ontlasting terecht, maar in het bloed. Hierdoor ontstaat
geelzucht; een gelige verkleuring van de huid en het oogwit. Ook ontstaat dan een
lichte tot witte ontlasting en donkere tot
bruine urine. Omdat het gal niet goed in de darmen kan komen, wordt het vet in de voeding niet goed verteerd en dit resulteert in slijmerige en
plakkerige ontlasting. Ook kan de ontlasting blijven drijven (
drijvende ontlasting). Bilirubine (galkleurstof) geeft de ontlasting haar typische donkerbruine kleur. Bij obstructie als gevolg van galstenen komen er minder galstoffen in de ontlasting en meer galstoffen in het bloed. Dit bloed wordt door de nieren gefilterd en vervolgens als
donkere urine uitgescheiden en wanneer er geen of weinig bilirubine in de ontlasting aanwezig is, krijgt deze een lichte, grijze kleur (ook wel aangeduid als 'stopverfontlasting').
Vage pijn
Je kunt bij galstenen echter ook last krijgen van aanvallen van vage pijn (een zeurderig en brandend gevoel), boeren en oprispingen, misselijkheid en een onbehaaglijk gevoel in de (rechter) bovenbuik, vooral na het eten van vet, bepaalde groenten zoals koolsoorten, ei of chocola.
Galstenen symptomen in vogelvlucht
De belangrijkste symptomen van galstenen zijn:
- Pijn in de bovenbuik, deze pijn is koliekachtig waardoor de persoon niet stil kan blijven liggen;
- Pijn op de borst, in de rug of ter hoogte van het rechter schouderblad;
- Misselijkheid en braken;
- Witte 'stopverfachtige' ontlasting; en
- Donkere urine.
Galstenen complicaties
Complicaties van galstenen kunnen bestaan uit:
Galblaasontsteking
Een galsteen die in de hals van de galblaas komt te zitten kan een ontsteking van de galblaas (
galblaasontsteking of cholecystitis) veroorzaken. Cholecystitis kan leiden tot ernstige pijn en
koorts.
Verstopping van de galwegen
Galstenen kan het galkanaal, welke bestaat uit excretiebuizen die gal van de lever naar de darm vervoeren, blokkeren. Geelzucht en een infectie van het galkanaal kan het gevolg zijn.
Verstopping van de alvleesgang
De alvleesgang of ductus pancreaticus is een buis die loopt van de alvleesklier naar de galbuis. Pancreassap, dat helpt bij de spijsvertering, stromen door de alvleesgang. Een wandelende galsteen kan een verstopping in de ductus pancreaticus veroorzaken, wat kan leiden tot ontsteking van de alvleesklier (pancreatitis). Pancreatitis veroorzaakt intense, constante pijn in de buik en vereist meestal een ziekenhuisopname.
Galblaaskanker
Mensen met een geschiedenis van galstenen hebben een verhoogd risico op
galblaaskanker. Galblaaskanker komt echter niet vaak voor. Dus hoewel het risico op kanker wordt verhoogd, blijft de kans op galblaaskanker klein.
Onderzoek en diagnose
Er kunnen verschillende onderzoeken worden uitgevoerd om de diagnose te kunnen stellen. Onder meer de volgende onderzoeken kunnen zinvol zijn.
Beeldvormend onderzoek
Beeldvormend onderzoek van de galblaas in de vorm van bijvoorbeeld een abdominale echografie en een computertomografie (CT) scan. Deze beelden kunnen worden geanalyseerd om te kijken naar tekenen van galstenen.
Onderzoek om de galwegen te controleren
Er zijn diverse onderzoeken om de galwegen te controleren op galstenen. Een test die een speciale kleurstof gebruikt om je galwegen uit te lichten op de beelden die gemaakt worden, kan de arts helpen om te bepalen of een galsteen een blokkade veroorzaakt:
- Cholescintigrafie (HIDA-scan), waarbij met behulp van een radioactieve stof de galwegen van de lever in beeld gebracht worden;
- Magnetische resonantie cholangiopancreatografie (MRHPG), waarbij middels een MRI (magnetische golven en een computer) beelden van de interne structuren van het lichaam gemaakt kunnen worden;
- Endoscopische retrograde cholangiopancreaticografie (ERCP), waarbij met een endoscoop de galwegen en de afvoergang van de alvleesklier worden onderzocht. Indien galstenen worden ontdekt met behulp van ERCP, kunnen deze tijdens de procedure verwijderd worden.
Bloedonderzoek
Bloedonderzoek kan worden gedaan om complicaties uit te sluiten. Bloedonderzoek kan een infectie, geelzucht, pancreatitis (alvleesklierontsteking) of andere complicaties die kunnen worden veroorzaakt door galstenen, aantonen.
Behandeling: galstenen verwijderen
Geen behandeling
Veel galstenen worden bij toeval ontdekt bij een echo- of röntgenonderzoek. Dit worden 'stille stenen' genoemd. Deze stenen geven geen klachten. De meeste mensen met galstenen zijn symptoomvrij en behoeven geen behandeling. Alleen galstenen die (ernstige) klachten geven moeten behandeld worden.
Mogelijke behandelingen
Afhankelijk van de ernst en de soort klachten, kunnen
verschillende behandelingen overwogen worden.
- Dieet bij lichte galsteenklachten. Algemeen wordt aangenomen dat lichte galsteenklachten veelal met een vetarm dieet goed onder controle kunnen worden gehouden
- Medicijnen om een acute koliekaanval te bestrijden en de pijn op te heffen.
- Endoscopie: het verwijderen van galstenen die zich in de hoofdgalgang tussen de lever en de darm bevinden.
- Operatie: de meest aangewezen methode om galsteenklachten te behandelen is een operatieve verwijdering van de galblaas, hetgeen een cholecystectomie wordt genoemd.
Buikpijn na galblaasoperatie, maar wel tevreden over de operatie
60,5% van de patiënten met galstenen heeft een jaar na een galblaasoperatie geen buikpijn meer. De meeste patiënten rapporteerden echter wel een afname van buikklachten (91,5%) en een positief operatieresultaat (92,4%). Dat concluderen Mark Lamberts (Radboudumc) en zijn collega’s in het British Journal of Surgery (2015;102:1402-9).¹
Eenvoudige en effectieve methode om galstenen te verwijderen
Onderzoekers van het
Second People's Hospital of Panyu District and Central South University in China hebben een speciale endoscoop ontworpen om galstenen te lokaliseren en op te ruimen. De auteurs beschrijven het apparaat in een paper die is geaccepteerd door het vakblad
Review of Scientific Instruments van het
American Institute of Physics (AIP). Een kleine ultrasone sonde is verbonden aan een endoscoop en deze lokaliseert galstenen, zelfs kleine nauwelijks te detecteren steentjes. Chirurgen kunnen met het apparaat zelfs zeer fijne, moeilijk te verwijderen galstenen verwijderen, waarvan de makers zeggen dat het vergeleken kan worden met 'zand dat gestrooid is op een tapijt en wordt weggezogen door een stofzuiger'. Via een speciaal buisje voor vloeistoffen kan water in de galblaas worden ingebracht, waardoor deze groter wordt hetgeen het verwijderen van galstenen vergemakkelijkt. Het blijkt een veilige en effectieve methode te zijn. (Rev. Sci. Instrum. 83, 015115 (2012).)
Appelazijn bij galstenen /
Bron: Wicherek, PixabayGalstenen verwijderen met appelazijn
Galstenen kunnen mogelijk worden voorkomen of bestreden met
appelazijn. Verdun 2 eetlepels appelazijn in een glas water en dan opdrinken. Doe dit twee keer per dag. Het appelzuur in appelazijn kan mogelijk galstenen zachter maken of zelfs enigszins oplossen. Appelazijn wordt ook gebruikt om
galblaaspijn te verlichten.
Een soepele aanpak bij galstenen: tips die je galblaas een boost geven
Je galblaas werkt als een reservoir voor galvloeistof, die je lever aanmaakt. Soms raakt die vloeistof uit balans en kunnen zich ‘steentjes’ vormen. Een te hoog cholesterolgehalte of te veel afvalstoffen kan een grote rol spelen. Wanneer zo’n steentje dwarsligt en de galwegen blokkeert, krijg je een pijnlijke aanval. Dat overkomt redelijk wat mensen, maar met de juiste zelfzorg kun je een wereld van verschil maken.
Wil je ook weten hoe jij de strijd aangaat met die lastige stenen in je galblaas? Dan ben je hier op de juiste plek.
Eerste stap: fris drinken en aangepast eten
Genoeg
water drinken is altijd stap nummer één. 💡 Dat houdt je galvloeistof minder stroperig en spoelt mogelijke irritaties weg. Probeer ook je vetinname te matigen en kies voor lichtere, plantaardige maaltijden. Een groene smoothie is hier bijvoorbeeld een handig alternatief.
Groene smoothie /
Bron: Martin SulmanZo’n frisdrankje op basis van spinazieblaadjes, komkommer en een scheutje
citroensap helpt je spijsvertering op gang te houden. Ga niet te veel snacken met gefrituurde happen, want die vergroten de kans op steenvorming. Rick merkte bijvoorbeeld dat zijn buikpijn veel minder heftig werd toen hij stopte met dagelijkse vette snacks en vaker ging voor vers eten uit de groentelade.
Slimme kruiden en vezelrijk voedsel
- Knoflook: Een teentje knoflook zorgt voor een zachte stimulans van je lever en galblaas. Je kunt het fijnhakken in je maaltijd of er een dipje van maken.
- Vezels: Voldoende vezels helpen je galblaas schoon te houden. Denk aan volkoren granen, havermout of een vleugje psyllium. Dat laatste kun je over je soep of salade strooien, waardoor je verzadigd raakt én je stoelgang vlotter gaat.
- Kokosolie: Ben je gewend roomboter te gebruiken? Probeer eens Kokosolie. Het bevat veel middellange ketenvetzuren die iets makkelijker te verteren zijn dan dierlijke vetten.
Een actiever leven
Naast voeding en vocht is beweging ontzettend belangrijk. Hiermee blijft je galblaas actiever leegstromen en vermindert de kans op steenvorming.
👉 Plan een vaste wandeling in of ga vaker fietsen. Een rustiger start? Zet elke dag wat extra passen in huis, zelfs huishoudelijke klusjes zijn al een begin.
Bewegen hoeft niet altijd te betekenen dat je naar de sportschool rent, als je maar zorgt voor regelmaat en plezier.
Huisarts met patiënt /
Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesDaarnaast: raadpleeg je huisarts
Indien de pijn niet te harden is, neem dan altijd contact op met een professional. Er kan gekeken worden of medicatie of een operatieve ingreep noodzakelijk is. Rick zelf heeft na samenspraak met zijn arts afgewogen welke stappen hij ging zetten. Zo hield hij een logboek bij van wat hij at, dronk en deed. Een consult bij de huisarts gaf hem de gemoedsrust dat hij op de goede weg was.
Innovatieve en minder bekende tips
- Citroenwater in de ochtend: Druk een beetje vers citroensap in lauw water en drink dit op nuchtere maag. Dat zorgt voor een kickstart van de galstroom.
- Eetmomenten spreiden: Meerdere kleine maaltijden door de dag heen geven minder belasting aan je galblaas dan drie grote maaltijden.
- Kruidige boost: Een klein snufje gemberpoeder in je eten kan je spijsvertering op gang houden, net als een mespuntje cayennepeper om alles in beweging te zetten.
- Warm kompres: Bij pijn of een opkomende aanval kun je een warmwaterkruik tegen je rechterbovenbuik leggen. Dat geeft soms verlichting.
Castorolie-pakking
Je kent misschien de klassieke warmwaterkruik, maar heb je al eens een castorolie-pakking overwogen? Leg een katoenen doekje (doordrenkt met castorolie) op je rechterbovenbuik, bedek het met plasticfolie en een zachte handdoek, en houd het warm met een kruik. Volgens mijn goede vriendin Dahlia gaf dit haar galblaas een weldadig gevoel, alsof er verlichting ontstond in haar lijf. Doe het bijvoorbeeld ’s avonds op de bank en laat het intrekken voor een halfuurtje.
Detoxen met thee van paardenbloem
Detoxen met
paardenbloemthee kan ook. Klinkt misschien apart, maar paardenbloemwortel (of -blaadjes) zetten je spijsvertering aan het werk en kunnen een duwtje in de rug geven bij het opruimen van afvalstoffen. Drink ’s ochtends een kopje lauwwarme paardenbloemthee om je galblaas een schoonmaakbeurt te geven. Als je het bitter vindt, doe je er wat citroensap of een schepje agavesiroop bij, maar blijf weg van overdreven zoete toevoegingen.
Epsomzoutspoeling
Heb je weleens gehoord van een milde spoeling met
Epsomzout? Een vriendin die ooit plotseling last kreeg van galsteenkoliek, ging hiermee aan de slag na een tip van haar oma. Ze dissolveerde een theelepel Epsomzout in een glas lauw water en dronk dat in kleine slokjes op. Ze stelde dat haar galwegen zich voorts leken te ontspannen. Let wel: niet dagelijks doen en altijd je eigen gevoel volgen.
Je eigen smaakvolle kruidnagelolie
Een eigen maaksel van verdunde
kruidnagel-olie: doe twee tot drie kruidnagels in een klein flesje olijfolie en laat het even staan. Masseer daar zachtjes je rechterbuik mee in cirkelende bewegingen. Zorg voor soepele, liefdevolle handbewegingen. Kruidnagel staat erom bekend dat het onder andere de spijsvertering kan stimuleren.
Bewegen is gezond! /
Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesZachte beweging in de buitenlucht
Even een frisse neus halen kan soms een wonderlijke uitwerking hebben, zowel lichamelijk als mentaal. Een rustige wandeling in het park, een blokje om met de hond, of simpelweg wat zonnestralen vangen op je balkon. Onderzoek suggereert dat regelmatig rondwandelen je galblaas kan helpen bij het afvoeren van galvloeistof, en je humeur krijgt er ook meteen een oppepper van.
Prognose
De prognose is veelal goed aangezien galstenen vaak effectief behandeld kunnen worden. De aanwezigheid van galstenen is gemakkelijk te diagnosticeren en te behandelen, waarna de symptomen verdwijnen. Galstenen die worden behandeld met niet-chirurgische methoden hebben het risico op herhaling.
Preventie
Je kunt met de volgende maatregelen het risico op galstenen verminderen:
- Sla geen maaltijden over. Probeer elke dag de gebruikelijke maaltijd te eten. Het overslaan van maaltijden of vasten kan het risico op galstenen vergroten.
- Langzaam afvallen. Als je wilt afvallen, doe dat dan langzaam. Snel gewichtsverlies kan het risico op galstenen vergroten. Streef ernaar om 1 of 2 pond (ongeveer 0,5 tot 1 kilogram) per week te verliezen. Vermijd een crash-dieet.
- Zorg voor een gezond gewicht. Obesitas en overgewicht verhogen het risico op galstenen. Werk aan een gezond gewicht door het aantal calorieën dat je eet te verminderen en de hoeveelheid fysieke activiteit die je krijgt te vergroten. Zodra je een gezond gewicht hebt bereikt, moet je dat gewicht handhaven door gezond en gevarieerd te blijven eten en door te blijven bewegen.
Noot:
- Marjolein Swart. Buikpijn na galblaasoperatie, maar wel tevreden. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:C2759
Lees verder