Drijvende ontlasting: symptomen, oorzaak en behandeling

Drijvende ontlasting duidt op ontlasting dat blijft drijven in de toiletpot. Drijvende ontlasting of poep kan komen door het voedsel dat je eet. Bepaalde voeding kan leiden tot overmatige gasvorming en de overmatige aanwezigheid van gassen in de ontlasting kan deze doen laten drijven. Er kan ook ontzettend veel vet in de ontlasting aanwezig zijn, waardoor deze dun en plakkerig is. Dat wordt vetdiarree genoemd. Je kunt soms last hebben van drijvende ontlasting, maar er zijn ook mensen die er bijna altijd last van hebben. In dat geval is het belangrijk je huisarts te raadplegen om te achterhalen wat er aan de hand is. Behandeling, indien nodig, is afhankelijk van de oorzaak van de drijvende ontlasting. De arts kan antibiotica voorschrijven in geval van bacteriële infecties of antidiarreemedicatie in geval van diarree. De behandeling van vetdiarree is afhankelijk van de oorzaak. De arts kan ook dieetveranderingen en leefstijlaanpassingen aanbevelen.

• Oorzaak van drijvende ontlasting
• Symptomen van drijvende poep
• Overmatige gassen in de ontlasting
• Voedingsmiddelen
• Lactose-intolerantie
• Prikkelbare darm syndroom (PDS)
• Drijvende poep door voeding met veel vezels
• Vet in de ontlasting (vetdiarree)
• Maag-darmaandoeningen
• Alvleesklier, galblaas en lever
• Huisarts inschakelen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van drijvende ontlasting
• Drijvende ontlasting voorkomen

Oorzaak van drijvende ontlasting

Ontlasting is de manier van het lichaam om afval te lozen en weerspiegelt meestal het dieet van een persoon. Drijvende ontlasting of poep, veranderingen van de kleur van je ontlasting en andere tijdelijke veranderingen in de stoelgang zijn meestal geen teken van een ernstige medische aandoening. Desondanks is het verstandig om je huisarts te raadplegen als de symptomen aanhouden of erger worden. Een arts kan verschillende tests en onderzoeken uitvoeren om een juiste diagnose te stellen.

Symptomen van drijvende poep

Er is geen reden tot paniek als je ontlasting drijft. Als het symptoom aanhoudt, kan een arts echter geruststelling bieden en eventuele onderliggende problemen diagnosticeren. Raadpleeg in de volgende gevallen je huisarts:

• drijvende ontlasting ziet er ook erg vet of vettig uit en het symptoom blijft langer dan een paar dagen aanhouden
• je hebt tevens last van chronische obstipatie of diarree
• de ontlasting is erg licht of bleek
• ongewild en onbedoeld gewichtsverlies
• als je een onderliggende medische aandoening hebt en veranderingen in je stoelgang opmerkt
• als je erg donkere urine hebt

Ga naar de eerste hulp of raadpleeg onmiddellijk een arts als:

• een baby ernstige diarree heeft en tekenen van uitdroging vertoont, zoals:
• ingevallen ogen of schrale, droge lippen, een diep liggende fontanel
• als je hoge koorts ontwikkelt samen met een drijvende ontlasting
• als je last krijgt van intense pijn in de bovenbuik, vooral aan de rechterkant, samen met tekenen van lever- of alvleesklierproblemen, zoals donkere urine of bleke ontlasting

Overmatige gassen in de ontlasting

Voedingsmiddelen

De overmatige aanwezigheid van gassen in de ontlasting kan de ontlasting doen drijven. Te veel gas in de ontlasting kan komen door gisting en rotting. Meestal is drijvende ontlasting het gevolg van iets dat je hebt gegeten. Als je iets eet dat gasvorming veroorzaakt (of een grote maaltijd eet), mengt het gas zich met ontlasting in de darmen. De extra lucht maakt de ontlasting minder dicht, waardoor het drijft wanneer het de toiletpot raakt. Hier zijn enkele soorten voedsel die gas kunnen produceren:

• appels, peren, perziken, pruimen
• kunstmatige zoetstoffen
• asperges, artisjokken, spruitjes, en uien
• bonen
• fruitsappen
• honing
• frisdranken en fruitsappen
• suikervrije snoepjes en kauwgom

Veel van deze voedingsmiddelen bevatten suikers die ook overmatige gasvorming en winderigheid kunnen produceren. Pruimen, appels, perziken en suikervrije voedingsmiddelen bevatten bijvoorbeeld sorbitol. Frisdranken, honing en vruchtensappen bevatten veel fructose.

Lactose-intolerantie

Bij lactose-intolerantie kun je lactose niet of niet volledig verteren. Mensen met lactose-intolerantie kunnen drijvende ontlasting hebben als ze melk en melkproducten consumeren. Het enzym lactase dat in de dunne darmwand wordt aangemaakt, is nodig om lactose te verteren. Bij een gebrek aan lactase wordt lactose niet of niet volledig verteerd, hetgeen klachten kán geven. Je kunt last krijgen van een opgeblazen gevoel en gasvorming na het nuttigen van zuivelproducten, wat kan leiden tot drijvende ontlasting.

Prikkelbare darm syndroom (PDS)

Drijvende ontlasting komt ook vaak voor bij mensen met het prikkelbare darm syndroom (PDS), een veel voorkomende aandoening waarbij je regelmatig buikklachten en problemen met de ontlasting hebt. Symptomen zijn onder meer buikkrampen, buikpijn, een opgeblazen gevoel, winderigheid en diarree of obstipatie, of beide en slijm bij de ontlastring. PDS kan onder meer ontstaan doordat de darmwand beschadigd raakt. Dit kan gebeuren na bijvoorbeeld een ontsteking of een infectie, waardoor de samenstelling van de darmbacteriën uit balans raakt.

Drijvende poep door voeding met veel vezels

Als je erg veel vezels binnenkrijgt door een dieet met veel fruit, groenten en volle granen, krijgen sneller te maken met drijvende stoelgang. Dit wijst op een gezond voedingspatroon en is dus geen alarmsymptoom. Vezels dragen volgens het Voedingscentrum bij aan een goede spijsvertering, een verzadigd gevoel na het eten en verminderen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en darmkanker. Vezelrijk voedsel verlaagt de dichtheid van de stoelgang, waardoor deze kan gaan drijven. Dit komt door de sponswerking van vezels; de vezels zwellen op en zorgen daardoor voor een vaste en tegelijk soepele ontlasting. Dit geldt vooral voor het eten van peulvruchten, spruitjes, broccoli en bloemkool.

Vet in de ontlasting (vetdiarree)

Hoewel drijvende ontlasting meestal het gevolg is van iets dat je hebt gegeten, kan dit ook betekenen dat het vet in de voeding niet goed door het lichaam wordt opgenomen en in je ontlasting terechtkomt, een aandoening die vetdiarree of steatorroe wordt genoemd. Vaak is deze ontlasting zacht, volumineus en plakkerig, en stinkt het heel erg. Ook drijft het vaak in de toiletpot en is het moeilijk weg te spoelen.

Maag-darmaandoeningen

Maag-darminfecties of gastro-intestinale infecties kunnen vetdiarree veroorzaken (zoals de parasitaire infectie Giardiasis), maar het kan ook het gevolg zijn van het gebruik van bepaalde medicijnen of aandoeningen waarvan bekend is dat ze de absorberende bekleding van de darmen verstoren (zoals de ziekte van Crohn, coeliakie, bacteriële overgroei, cystic fibrosis (CF, taaislijmziekte), de ziekte van Graves en het kortedarmsyndroom.

Alvleesklier, galblaas en lever

Vetdiarree kan ook optreden als een symptoom van aandoeningen die de alvleesklier, galblaas of lever aantasten. Dergelijke aandoeningen worden vaak gekenmerkt door verlaagde niveaus van lipase (een spijsverteringsenzym geproduceerd door de alvleesklier of pancreas) en/of galzouten (een substantie dat wordt gevormd in de lever). Beide zijn nodig om vet af te breken en te absorberen. Het kan hierbij gaan om onder meer de volgende aandoeningen:

Chronische alvleesklierontsteking (pancreatitis)
Chronische alvleesklierontsteking komt vaak door langdurig alcoholgebruik of herhaalde aanvallen van acute alvleesklierontsteking. Je kunt hierbij last krijgen van drijvende ontlasting, evenals anders symptomen zoals buikpijn, rugpijn, opgeblazen gevoel in de buik en gewichtsverlies. Het wordt ook geassocieerd met diabetes.

Scleroserende cholangitis
Primaire scleroserende cholangitis (PSC) is een chronische ontsteking van de galwegen, waarbij vooral littekenvorming en vernietiging van de galkanalen binnen en buiten de lever optreedt. Symptomen kunnen zijn: drijvende ontlasting, vermoeidheid, jeukende huid, koorts / koude rillingen, geelzucht en donkere urine.

Symptomatische galstenen (choledocholithiasis)
De aanwezigheid van een of meer galstenen kan leiden tot klachten als de steen het galkanaal blokkeert. Naast drijvende ontlasting, kun je last krijgen van pijn in de rechter boven- of middenbovenbuik (deze pijn in de bovenbuik houdt minstens 30 minuten aan), koorts, geelzucht, verlies van eetlust, misselijkheid en braken.

Alvleesklierkanker
Een vorm van kanker die de alvleesklier of pancreas aantast. Symptomen kunnen bestaan uit pijn in de bovenbuik die naar je rug uitstraalt, verlies van eetlust of onbedoeld gewichtsverlies, depressie, het ontstaan van diabetes of snelle verslechtering van al bestaande diabetes, vermoeidheid en het geel worden van je huid en het wit van je ogen (geelzucht).

Huisarts inschakelen

Neem contact op met je huisarts als je meer dan twee weken last hebt van drijvende ontlasting. Zoek onmiddellijk medische hulp als drijvende ontlasting gepaard gaat met bloed in de ontlasting, duizeligheid, koorts of gewichtsverlies. Deze symptomen kunnen tekenen zijn van een ernstige ziekte of malabsorptie (de situatie waarin de opname van voedingsstoffen uit de voeding tekortschiet).

Onderzoek en diagnose

De arts zal vragen aan je stellen over hoe lang je reeds last hebt drijvende stoelgang, je dieet en voedingsgewoonten, je medische voorgeschiedenis en andere symptomen die je hebt (gehad). Zo nodig kan de arts bloedonderzoek of ontlastingsonderzoek laten uitvoeren om de specifieke oorzaak van de drijvende ontlasting te achterhalen.

Behandeling van drijvende ontlasting

Drijvende ontlasting als gevolg van overtollig gas is vaak onschadelijk en gaat weg zonder behandeling. Omdat voeding een rol kan spelen in de ontwikkeling van drijvende ontlasting, kun je met het aanpassen van je dieet dit probleem verhelpen. Door bijvoorbeeld één of twee voedingsmiddelen uit je dieet te verwijderen, kun je testen of die voedingsmiddelen bijdragen aan drijvende ontlasting. Je kunt hiervoor een voedseldagboekje bijhouden, waarin je noteert wat je hebt gegeten en hoe je stoelgang was. Als een bepaald voedsel gasvorming verergert, hoef je het misschien niet te vermijden. Vrij verkrijgbare enzymsupplementen zijn beschikbaar om voedingsmiddelen zoals bonen en melk (beter) te verteren. Het eten van kleinere porties kan ook helpen. De behandeling van vetdiarree hangt af van de onderliggende aandoening.

Drijvende ontlasting voorkomen

Als je drijvende ontlasting hebt, maar geen andere symptomen, kan het zinvol zijn om een dagboekje bij te houden waarin je noteert wat je hebt gegeten en hoe je ontlasting eruitziet. De kans is groot dat de drijvende ontlasting wordt veroorzaakt door voeding wat je neemt. Het bijhouden van zo'n dagboekje kan je helpen bij het identificeren welke voedingsmiddelen de drijvende ontlasting veroorzaken. Zodra je het middel hebt geïdentificeerd, kun je het in de toekomst vermijden.

Lees verder

• Stinkende ontlasting: oorzaken vies ruikende poep of diarree
• Vetdiarree: oorzaken vette, plakkerige ontlasting of poep
• Witte, lichte of bleke ontlasting: oorzaken bleke stoelgang
• Witte stukjes in ontlasting: pitjes, stipjes en spikkeltjes
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur