Bloed in poep of ontlasting: symptomen en mogelijke oorzaken

Bloed in de ontlasting kan allerlei oorzaken hebben. Bloed in de ontlasting kan onschuldig, maar ook ernstig zijn. Als je bloed in je poep aantreft, bijvoorbeeld doordat je bloed op het toiletpapier ziet, of doordat er bloed op de ontlasting aanwezig is of door de ontlasting heen zit, dan kun je daar behoorlijk van schrikken. Toch is bloedverlies uit de anus meestal onschuldig van aard. Het gaat vaak om aambeien of scheurtjes/kloofjes in de anus. Een infectie of een poliep komt ook voor. Slechts zelden wordt bloed in de poep veroorzaakt door kanker. De belangrijkste oorzaken van bloed in de poep bij zowel man als vrouw zijn aambeien en kloofjes bij de anus. Dit geeft helderrood bloed bij de ontlasting. Een maagzweer is een andere veel voorkomende oorzaak. Dit geeft meer donkerder ontlasting. Sommige oorzaken van bloed bij de poep kunnen worden voorkomen of genezen met een gezond voedingspatroon en een actieve, gezonde leefstijl. Raadpleeg tijdig je huisarts bij bloed in je poep.

• Bloed in poep of ontlasting
• Epidemiologie van bloed in de ontlasting: hoe vaak komt het voor en bij wie?
• Het spijsverteringsproces en de relatie tot bloed in de ontlasting
• Symptomen bloed bij ontlasting
• Oorzaken van bloed in poep bij man en vrouw
• Helderrood bloed bij stoelgang
• Bloed en slijm door aambeien
• Bloed bij afvegen door anusfissuur
• Bloed in poep door diverticulose
• Inflammatoire darmaandoeningen
• Ziekte van Crohn
• Colitis ulcerosa
• Kanker en poliepen
• Darmpoliepen
• Darmkanker
• Bloed in poep door maagzweer
• Diarree met slijm/bloed door buikgriep
• Bloed in ontlasting door bepaalde geneesmiddelen
• Andere oorzaken van bloed in de ontlasting
• Angiodysplasie
• Ischemische colitis
• Stralingsproctitis
• Endometriose in de darm
• Hemoragische gastritis
• Vasculaire malformaties
• Parasitaire infecties
• Coagulopathieën (stollingsstoornissen)
• Rectale prolaps
• Risicofactoren en -groepen
• Alarmsymptomen: wanneer direct medische hulp inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van bloed bij de ontlasting
• Medische behandeling
• Zelfzorg
• Voeding
• Probiotica
• Bloed in de ontlasting voorkómen
• Voedingsmiddelen die het maag-darmkanaal irriteren
• Ongezonde gewoonten en externe factoren
• Casus: Bloed bij de ontlasting
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Zelfzorg en Advies
• Prognose

Bloed in poep of ontlasting

Tijdens zijn ochtendroutine merkte Peter, een sportieve veertiger, iets ongewoons op. Een lichte schrik ging door hem heen toen hij helderrood bloed in het toilet zag. “Zal het door de pittige workout van gisteren komen?” dacht hij. Maar onzekerheid over deze symptomen bleef knagen. Veel mensen, zoals Peter, komen vroeg of laat in hun leven oog in oog te staan met bloed in de ontlasting, en de oorzaak varieert van onschuldige aambeien tot meer ernstige aandoeningen zoals darmaandoeningen of zelfs darmkanker.

Bloed in de ontlasting kan zich op verschillende manieren voordoen: als helderrood bloed of als donkere, teerachtige ontlasting. Helder bloed kan bijvoorbeeld wijzen op bloedingen in de lagere delen van het spijsverteringskanaal, zoals de dikke darm, endeldarm of anus. Zwart bloed (ook wel melaena genoemd) kan duiden op een bloeding in hogere delen, zoals de maag of slokdarm, waar het bloed door maagzuren en enzymen een donkere kleur krijgt. Omdat bloed in de ontlasting op uiteenlopende gezondheidskwesties kan wijzen, is het belangrijk om aandacht te besteden aan andere symptomen en – als er twijfel bestaat – een arts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen en de juiste behandeling te starten.

Epidemiologie van bloed in de ontlasting: hoe vaak komt het voor en bij wie?

Bloed in de ontlasting is een veelvoorkomend symptoom dat op allerlei onderliggende aandoeningen kan wijzen. Van milde aandoeningen zoals aambeien tot ernstige ziekten zoals darmkanker, de oorzaken variëren breed, net als de epidemiologie. Over de hele wereld verschillen de prevalentie, oorzaken en risicogroepen sterk door invloeden van leeftijd, geslacht, geografische ligging en genetica.

Geslachtsverschillen: mannen versus vrouwen
De kans op bloed in de ontlasting verschilt tussen mannen en vrouwen, afhankelijk van de onderliggende oorzaken:

• Mannen hebben vaker bloed in de ontlasting als gevolg van levensstijl en risicofactoren zoals roken, alcoholgebruik en hogere prevalentie van maag- en darmzweren. In Nederland heeft ongeveer 1 op de 10 mannen boven de 50 last van bloed in de ontlasting, vaak door aandoeningen zoals diverticulose of darmkanker. Ook anale fissuren komen iets vaker voor bij mannen door een hogere incidentie van obstipatie.
• Vrouwen lopen risico op bloed in de ontlasting door aandoeningen zoals endometriose en bekkenbodemklachten na bevallingen, die een rol spelen bij rectale prolaps en anale fissuren. Naar schatting krijgt ongeveer 8% van de vrouwen ouder dan 50 te maken met bloed in de ontlasting door aandoeningen zoals colitis ulcerosa en diverticulose, terwijl bij jongere vrouwen endometriose aan de darmen soms bloederige ontlasting veroorzaakt.

Leeftijd en prevalentie: kinderen versus volwassenen
De prevalentie van bloed in de ontlasting varieert sterk tussen kinderen en volwassenen, omdat de oorzaken verschillen:

• Kinderen ervaren minder vaak bloed in de ontlasting, maar het kan wijzen op specifieke aandoeningen zoals darminfecties, intussusceptie (darm-inschuiving) of anale fissuren. Bij kinderen onder de 5 jaar is de kans op bloed in de ontlasting klein, maar het wordt wel gezien bij infecties door bacteriën zoals salmonella of parasieten in tropische gebieden.
• Volwassenen en ouderen hebben een veel grotere kans op bloed in de ontlasting, vooral naarmate ze ouder worden. Darmkanker en diverticulose zijn de meest voorkomende oorzaken bij mensen boven de 50 jaar. In Nederland krijgt 1 op de 20 volwassenen ouder dan 50 jaarlijks te maken met bloed in de ontlasting, terwijl darmkanker wereldwijd bij ongeveer 2 miljoen mensen per jaar wordt vastgesteld.

Klimaat en regionale verschillen
Het klimaat en de geografische ligging spelen een rol bij de oorzaak en prevalentie van bloed in de ontlasting:

• Koude klimaten, zoals in Nederland en België, zien een hogere prevalentie van aandoeningen zoals diverticulose en darmkanker. Bloed in de ontlasting door colitis ulcerosa en ziekte van Crohn komt vaker voor in gematigde streken en bij mensen van Europese afkomst. In Nederland komt bloed in de ontlasting door ontstekingsziekten van de darmen voor bij ongeveer 1 op de 200 volwassenen.
• Warme, tropische klimaten: In de Nederlandse Caribische gebieden zoals Aruba en Curaçao, is bloed in de ontlasting vaker het gevolg van darminfecties door bacteriën en parasieten. Buikgriep, vaak veroorzaakt door voedselgerelateerde infecties, is een veelvoorkomende oorzaak van bloed in de ontlasting in deze gebieden. De prevalentie van darminfecties ligt hier hoger, vooral bij kinderen, door klimatologische en hygiënische factoren.

Genetische factoren en familiegeschiedenis
Genetica speelt een aanzienlijke rol bij aandoeningen die leiden tot bloed in de ontlasting:

• Familiale adenomateuze polyposis (FAP): Deze erfelijke aandoening veroorzaakt honderden poliepen in de dikke darm en leidt vrijwel zeker tot darmkanker als deze niet wordt behandeld. Wereldwijd komt FAP voor bij ongeveer 1 op de 10.000 mensen, en in Nederland krijgen jaarlijks tientallen families hiermee te maken. FAP verhoogt de kans op bloed in de ontlasting op jonge leeftijd.
• Inflammatoire darmaandoeningen: Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa hebben ook een genetische component. Mensen met een familiegeschiedenis van deze aandoeningen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen ervan. In Noord-Europa en Noord-Amerika komt colitis ulcerosa relatief vaak voor, met een prevalentie van ongeveer 1 op de 250, terwijl het in Azië minder vaak voorkomt.

Geografische verschillen: Nederland, Nederlandse Cariben, België en wereldwijd
De prevalentie en oorzaken van bloed in de ontlasting verschillen per regio door variaties in levensstijl, dieet, toegang tot gezondheidszorg en genetische aanleg.

• Nederland en België: In Nederland krijgt naar schatting 1 op de 10 mensen in hun leven te maken met bloed in de ontlasting, vaak door darmkanker, aambeien en diverticulose. In België komt dit soort klachten ook veel voor, vooral bij volwassenen boven de 50 jaar, door de vergrijzende bevolking.
• Nederlandse Caribische eilanden: Door een warm klimaat en tropische leefomstandigheden komen darminfecties hier vaker voor, met bloed in de ontlasting als veelvoorkomend symptoom. Parasitaire infecties zoals amoebiasis worden hier vaker gediagnosticeerd dan in Nederland zelf.
• Wereldwijd: In westerse landen zoals de Verenigde Staten en Europa zijn darmkanker en chronische ontstekingsziekten de grootste oorzaken van bloed in de ontlasting bij volwassenen. In ontwikkelingslanden echter komen parasitaire infecties en bacteriële darminfecties veel vaker voor, vooral in landen met beperkte toegang tot schoon water en sanitaire voorzieningen.

Levensstijl, dieet en sociale determinanten
Levensstijl en dieet spelen een grote rol bij de kans op bloed in de ontlasting:

• Dieet en vezelinname: Een vezelarm dieet verhoogt het risico op obstipatie, aambeien en diverticulose, wat allemaal kan leiden tot bloed in de ontlasting. In westerse landen eet meer dan 60% van de volwassenen onvoldoende vezels, wat bijdraagt aan een hogere prevalentie van deze klachten.
• Roken en alcoholgebruik: Roken en regelmatig alcoholgebruik verhogen het risico op maagzweren en ontstekingen van het spijsverteringskanaal, wat kan leiden tot bloedingen in de ontlasting. In Nederland rookt ongeveer 20% van de volwassenen, wat een significante risicofactor vormt voor aandoeningen die gepaard gaan met bloed in de ontlasting.
• Toegang tot gezondheidszorg: In landen met goede gezondheidszorg, zoals Nederland en België, wordt bloed in de ontlasting vaak tijdig onderzocht en behandeld, wat de overlevingskansen verbetert bij bijvoorbeeld darmkanker. In ontwikkelingslanden wordt bloed in de ontlasting daarentegen vaak niet gediagnosticeerd en behandeld, waardoor complicaties vaker voorkomen.

Het spijsverteringsproces en de relatie tot bloed in de ontlasting

Het spijsverteringsproces speelt een centrale rol in ons welzijn en onze gezondheid. Van de slokdarm tot aan de dikke darm, elke stap in het spijsverteringskanaal kan bijdragen aan mogelijke oorzaken van bloed in de ontlasting. Begrijpen hoe het spijsverteringsproces werkt en welke delen van het spijsverteringskanaal betrokken kunnen zijn bij bloedingen helpt om te begrijpen waar de oorzaak van bloed in de ontlasting mogelijk vandaan komt.

Het begin: slokdarm en maag
De spijsvertering begint in de mond, waar voedsel wordt afgebroken door speekselenzymen en verder gaat naar de slokdarm en maag. In de maag mengen sterke maagzuren het voedsel verder, wat essentieel is voor de afbraak van voedingsstoffen en bescherming tegen schadelijke micro-organismen.

Bloed in de ontlasting door de maag en slokdarm: Bloedingen in de slokdarm en maag zijn vaak te herkennen aan zwarte, teerachtige ontlasting (melaena). Deze zwarte kleur ontstaat doordat het bloed langere tijd aan maagzuur en verteringsenzymen is blootgesteld. Maagzweren, varices in de slokdarm of gastritis door bijvoorbeeld overmatig alcoholgebruik of medicijnen zoals NSAID’s kunnen hier de oorzaak van zijn.

Dunne darm: vertering en opname van voedingsstoffen
In de dunne darm vindt het grootste deel van de vertering en opname van voedingsstoffen plaats. De galblaas en alvleesklier voegen gal en enzymen toe om vetten, koolhydraten en eiwitten verder af te breken.

Bloedingen in de dunne darm: Wanneer er bloedingen optreden in de dunne darm, kan dit ook leiden tot zwarte, teerachtige ontlasting. Bloedingen in de dunne darm kunnen bijvoorbeeld ontstaan door aandoeningen zoals de ziekte van Crohn, die ontstekingen veroorzaakt en de slijmvliezen kan aantasten, of door zeldzamere oorzaken zoals tumoren of angiodysplasie (uitgezette bloedvaten in de darmwand).

Dikke darm: waterabsorptie en vorming van ontlasting
De dikke darm absorbeert water en elektrolyten uit de onverteerde voedselresten, wat zorgt voor een stevige ontlasting. Hier wordt ontlasting gevormd en klaargemaakt voor uitscheiding.

Helderrood bloed door de dikke darm: Bloed in de ontlasting dat helder rood is, wijst vaak op een bloeding in de dikke darm of de endeldarm, omdat het bloed hier geen tijd heeft om zwart te worden. Dit kan worden veroorzaakt door divertikels (uitstulpingen van de darmwand), darmpoliepen, colitis ulcerosa of zelfs darmkanker. Deze aandoeningen veroorzaken vaak bloedverlies dat zichtbaar is in de ontlasting of op het toiletpapier.

Endeldarm en anus: opslag en uitscheiding van ontlasting
Aan het einde van het spijsverteringskanaal bevindt zich de endeldarm, waar ontlasting tijdelijk wordt opgeslagen totdat het wordt uitgescheiden via de anus.

Bloed door anale aandoeningen: Helderrood bloed op het toiletpapier of aan de buitenkant van de ontlasting komt vaak door anale aandoeningen zoals aambeien of anale fissuren. Deze aandoeningen kunnen ontstaan door hard persen, obstipatie of anale verwondingen. Aambeien en fissuren veroorzaken meestal een kleine hoeveelheid bloed die zichtbaar is na het afvegen.
Elke stap in het spijsverteringsproces kan dus bijdragen aan mogelijke oorzaken van bloed in de ontlasting, afhankelijk van de locatie en het type bloeding. Terwijl hogere bloedingen in het spijsverteringskanaal vaak zwarte, teerachtige ontlasting veroorzaken, zijn bloedingen in de lagere delen van het kanaal vaker helderrood en zichtbaar op het toiletpapier of in de ontlasting zelf.

Symptomen bloed bij ontlasting

Bloed in je ontlasting is meestal het gevolg van iets dat gaande is in je maag-darmkanaal of het spijsverteringskanaal. Donkerrood bloed bij de ontlasting kan het gevolg zijn van bloedingen in de onderste delen van het darmstelsel en lichtrood, vers bloed bij de ontlasting kan het gevolg zijn van een bloeding in de endeldarm of rond de anus, bijvoorbeeld door aambeien, abcessen, scheurtjes, een anale kloof of een anale fistel. Hierdoor kan er vers bloed op toiletpapier verschijnen bij het afvegen van je billen. Zwarte ontlasting kan wijzen op een bloeding in je slokdarm, maag of in je twaalfvingerige darm. Afhankelijk van de oorzaak kan bloed bij de ontlasting gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

• buikpijn
• buikkrampen
• opgeblazen gevoel
• vermoeidheid
  Bloed in poep en buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com
• stinkende ontlasting
• stinkende scheten
• duizeligheid
• bleekheid
• kortademigheid
• (bloederige) diarree
• lage bloeddruk (hypotensie)
• flauwvallen
• gewichtsverlies
• hartkloppingen
• koorts of verhoging
• slaperigheid en slaapgebrek

Er zijn daarnaast nog andere klachten waar je last van kunt krijgen. Dit is geheel afhankelijk van de oorzaak. Het kan ook zijn dat je alleen bloed bij de ontlasting hebt, zonder bijkomende klachten.

Oorzaken van bloed in poep bij man en vrouw

Bloed bij de ontlasting kan zich voordoen als zwarte teerachtige ontlasting of als helderrood bloed, respectievelijk 'melaena' en 'haematochezia' genoemd. Bij het optreden van bloedingen in de slokdarm, maag of dunne darm, is waarschijnlijk sprake van melaena. De zwarte kleur van de poep komt doordat bloed gedurende een aantal uren is blootgesteld aan maagzuur en enzymen en aan bacteriën die zich in de dikke darm ophouden. Bij bloedingen in de dikke darm, is waarschijnlijk sprake van haematochezia, Maar ook hevig bloeden in de bovenste delen van het spijsverteringskanaal kan dit veroorzaken. Wanneer je helderrood bloed ziet aan het toiletpapier of aan de buitenkant van je poep, kan dit bloed ook afkomstig zijn van aambeien of een wondje c.q. kloofje in de anus.

Helderrood bloed bij stoelgang

Helderrood bloed bij de stoelgang kan meerdere oorzaken hebben, waaronder aambeien en anuskloofjes.

Bloed en slijm door aambeien

Aambeien of hemorroïden zijn plaatselijke verwijdingen van de aders of zwellichamen in de wand van het onderste deel van de endeldarm en anus. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen inwendige en uitwendige aambeien. Inwendige aambeien zijn van buitenaf niet zichtbaar en uitwendige aambeien puilen uit de anus als blauw-rode knobbels. Aambeien ontstaan door onder meer hard persen tijdens het poepen door chronische obstipatie, geboorte en zwangerschap, veroudering, diarree, anale geslachtsgemeenschap, veel zitten en weinig lichaamsbeweging, het langdurig op het toilet zitten en overgewicht. Kleine aambeien zijn meestal pijnloos. Het meest voorkomende symptoom is bloed na een bezoek aan het toilet. Grotere aambeien kunnen een slijmerige afscheiding geven, wat pijn, irritatie en jeuk kan veroorzaken.

Bloed bij afvegen door anusfissuur

Een anusfissuur: is een scheurtje of kloofje in de huid van de anus. Hoewel een anale kloof meestal klein is, vaak minder dan een centimer, kan het erg pijnlijk zijn, omdat de anus erg gevoelig is. Vaak zal een anale kloof een beetje bloeden. Je kunt bloed opmerken nadat je ontlasting is gepasseerd. Het bloed is meestal helderrood en je treft het aan op de ontlasting of het toiletpapier. Door verwonding van het anale kanaal kan een kloofje ontstaan. De belangrijkste oorzaak is aanhoudende obstipatie of een periode van diarree. Anale seksuele contacten kunnen ook een anusfissuur veroorzaken. Dit komt doordat de anus niet is ontworpen voor seks.

Bloed in poep door diverticulose

Bij diverticulose zijn er heel veel uitstulpingen in de dikke darm aanwezig. Deze uitstulpingen worden divertikels genoemd. Divertikels kunnen ook in de slokdarm of in de dunne darm voorkomen. Deze uitstulpingen worden vooral gezien bij mensen die weinig vezels eten en ze zijn 2,5 millimeter tot meer dan 2,5 centimeter groot. Diverticulose is een ongevaarlijke aandoening die je vooral kunt tegengaan door een vezelrijk dieet en veel drinken. Daarnaast is het zo dat er bij het ouder worden zwakke plekken in de darmwand ontstaan, waar gemakkelijker divertikels kunnen ontstaan.

Inflammatoire darmaandoeningen

Ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het spijsverteringskanaal, waarbij ontstekingen kunnen ontstaan van mond tot anus. Ontstekingen komen echter vooral voor in de dunne en dikke darm. De symptomen variëren, afhankelijk van het deel van de darm dat is aangetast en de ernst van de aandoening. Veelvoorkomende symptomen zijn bloederige diarree, buikpijn, gewichtsverlies en vermoeidheid. Crohn wordt meestal ontdekt als je tussen de 15 en 30 jaar bent.

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm en het is nauw verwant aan de ziekte van Crohn (zie boven). In het Engels worden beide aandoeningen aangeduid als IBD (Inflammatory bowel disease). De precieze oorzaak van is nog niet bekend, maar men vermoedt dat colitis ulcerosa een auto-immuunziekte is. De klachten zijn vaak intermitterend en een ziekteaanval wordt een actieve periode genoemd. Een opvlamming kan mild tot ernstig verlopen. Veelvoorkomende symptomen van colitis ulcerosa zijn diarree, vaak gepaard met bloed en slijm, verlies van eetlust en vermoeidheid. Colitis ulcerosa kan op elke leeftijd beginnen. Vaak manifesteert het zich bij mensen in de leeftijd van 15 tot 30 jaar of tussen de 50 en 70 jaar.

Kanker en poliepen

Darmpoliepen

Darmpoliepen zijn woekeringen van het slijmvlies van de dikke darm. De oorzaak is (nog) niet bekend, maar het ontstaan van darmpoliepen hangt vermoedelijk samen met een bepaalde leefstijl en eetgewoonten. De meeste poliepen in de dikke darm zijn en blijven goedaardig, maar een enkele keer kunnen ze veranderen in kanker. Dat duurt vaak vele jaren. Meestal veroorzaken darmpoliepen geen klachten, maar de wat grotere poliepen kunnen klachten geven als bloed in de ontlasting of een veranderend ontlastingspatroon.

Darmkanker

Slechts zelden wordt bloed in de poep veroorzaakt door kanker. Kanker van de dikke darm en het rectum zijn veelvoorkomende vormen van kanker bij oudere mensen, maar komen soms ook voor bij jongere mensen. Een veranderd ontlastingspatroon en bloed bij de ontlasting en slijmverlies, zijn bekende symptomen. Maagkanker komt nauwelijks voor bij mensen die jonger zijn van 50 jaar. Het komt twee keer zo veel voor bij mannen dan bij vrouwen. Het voedingspatroon en de leefstijl (roken en overmatig alcoholgebruik) zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van maagkanker.

Bloed in poep door maagzweer

Een maagzweer wordt veroorzaakt door een verstoring van het evenwicht tussen slijm dat de maagwand beschermd en zuurproductie van de maag. Een zweer in de maag of twaalfvingerige darm kan zwarte, kleverige, teerachtige ontlasting veroorzaken. Een andere courante klacht is pijn of een vervelend gevoel in de bovenbuik. Sommige mensen hebben aanvankelijk niet door dat ze last hebben van een maagzweer. Zuurremmende middelen kunnen bij een maagzweer uitkomst bieden. Ook is het verstandig om een aantal leefregels in acht te nemen, die de kans op een maagzweer verkleinen en de genezing bevorderen.

Diarree met slijm/bloed door buikgriep

Buikgriep is een populaire term die verwijst naar de aandoening gastro-enteritis, een ontsteking van het maag-darmkanaal, meestal ten gevolge van een infectie met een virus of bacterie. De boosdoener veroorzaakt een ontsteking aan het slijmvlies van maag en darmen. Bekende klachten in geval van buikgriep zijn buikpijn, misselijkheid en braken, borborygmi (borrelingen in de darmen), diarree (met of zonder bloed en slijm) en gewichtsverlies. Buikgriep gaat normaal gesproken vanzelf over. Het is belangrijk dat je voldoende drinkt teneinde uitdroging te voorkomen. Diarree leidt gewoonlijk ook tot een verlies van elektrolyten (vooral natrium en kalium). Uitdroging gaat daardoor vaak met een elektrolytentekort gepaard. Om dat te voorkomen, kun je ORS gebruiken, een oplossing van zouten en (druiven)suiker of zetmeel in water. Je kunt het verkrijgen bij drogist of apotheek.

Bloed in ontlasting door bepaalde geneesmiddelen

Bloed in poep kan ook worden veroorzaakt door irritatie van het maag-darmkanaal door gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals acetylsalicylzuur (aspirine) en andere niet-steroïde ontstekingsremmende preparaten (NSAID's).

Andere oorzaken van bloed in de ontlasting

Naast de genoemde oorzaken kunnen de volgende aandoeningen en situaties ook leiden tot bloed in de ontlasting:

Angiodysplasie

Angiodysplasie is een aandoening waarbij de bloedvaten in de darmen verwijd en fragiel zijn, wat bloedingen kan veroorzaken. Dit komt vooral voor bij ouderen en kan helderrood of donker bloed in de ontlasting veroorzaken.

Ischemische colitis

Bij ischemische colitis krijgt een deel van de darm onvoldoende bloedtoevoer, vaak door een verminderde doorbloeding of vernauwing van de slagaders. Dit kan buikpijn, diarree en bloederige ontlasting veroorzaken, vooral bij oudere volwassenen of mensen met hart- en vaatziekten.

Stralingsproctitis

Stralingsproctitis is een ontsteking van het rectum die kan ontstaan na bestraling bij kankerpatiënten, bijvoorbeeld bij prostaat- of baarmoederhalskanker. Deze ontsteking kan leiden tot bloedingen en slijmverlies in de ontlasting, soms jaren na de bestraling.

Endometriose in de darm

Endometriose is een aandoening waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit, en dit kan zich in zeldzame gevallen ook aan de darmen hechten. Dit kan tijdens de menstruatiecyclus leiden tot bloederige ontlasting en buikpijn.

Hemoragische gastritis

Hemoragische gastritis of maagslijmvliesontsteking is een ontsteking van de maagwand die bloedingen kan veroorzaken. Dit kan zwarte, teerachtige ontlasting opleveren als het bloed de darm passeert, en komt soms door overmatig alcoholgebruik, langdurig gebruik van bepaalde medicijnen (zoals NSAID’s) of een bacteriële infectie.

Vasculaire malformaties

Afwijkingen aan de bloedvaten, zoals hemangiomen of arterioveneuze malformaties (AVM’s), kunnen bloeding veroorzaken. Deze malformaties komen minder vaak voor maar kunnen bloedingen veroorzaken in verschillende delen van het spijsverteringskanaal.

Parasitaire infecties

Parasieten zoals amoeben kunnen zich in de darmen nestelen en ontstekingen veroorzaken, wat leidt tot bloederige diarree. Amoebiasis is een voorbeeld van een parasitaire infectie die zich vooral voordoet in tropische en subtropische gebieden.

Coagulopathieën (stollingsstoornissen)

Bloedingsproblemen door stollingsstoornissen, zoals bij patiënten met hemofilie of mensen die antistollingsmiddelen gebruiken, kunnen bloedingen in het maagdarmkanaal veroorzaken. Dit kan leiden tot zowel helderrood als donker bloed in de ontlasting.

Rectale prolaps

Een rectale prolaps of endeldarmverzakking treedt op wanneer een deel van het rectum door de anus naar buiten komt, wat pijn en bloedingen kan veroorzaken. Deze aandoening komt vaker voor bij oudere mensen en mensen met chronische obstipatie.

Risicofactoren en -groepen

De drie belangrijkste risicofactoren voor bloed bij de ontlasting, zijn leeftijd (ouder worden), roken en alcoholgebruik. Andere risico's zijn het gebruik van medicijnen zoals aspirine of ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID's) en anticoagulantia (bloedverdunners).

Risicofactoren en risicogroepen voor bloed in de ontlasting
Bloed in de ontlasting kan door diverse factoren worden beïnvloed. Sommige mensen lopen meer risico vanwege leeftijd, leefstijl, medische geschiedenis of genetische aanleg. Hier zijn de belangrijkste risicofactoren en -groepen die de kans op bloed in de ontlasting vergroten:

Leeftijd
Naarmate mensen ouder worden, neemt de kans op bloed in de ontlasting toe, vooral door aandoeningen zoals diverticulose en darmkanker. Bij mensen boven de 50 jaar wordt regelmatige screening op darmkanker aanbevolen, omdat de kans op bloed in de ontlasting als gevolg van poliepen of darmkanker toeneemt.

Leefstijl: voeding en beweging
Leefstijlkeuzes zoals een vezelarm dieet, veel bewerkt voedsel, roken en alcoholgebruik verhogen de kans op bloed in de ontlasting. Een vezelarm dieet kan leiden tot obstipatie en aambeien, terwijl overmatig alcoholgebruik de maagwand kan irriteren, wat tot bloedingen leidt. Een actieve levensstijl helpt om de darmfunctie soepel te houden, terwijl langdurig zitten en weinig beweging de kans op obstipatie vergroten.

Erfelijke aandoeningen
Mensen met erfelijke aandoeningen zoals familiaire adenomateuze polyposis (FAP) of het Lynch-syndroom lopen een hoger risico op darmkanker en daarmee op bloed in de ontlasting. Deze genetische aandoeningen kunnen al op jonge leeftijd tot poliepvorming in de darmen leiden, wat zonder behandeling vaak overgaat in kanker.

Chronische darmziekten
Chronische inflammatoire darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa brengen ontstekingen in het spijsverteringskanaal met zich mee, wat kan leiden tot bloederige ontlasting, vooral bij opvlammingen. Mensen met deze aandoeningen hebben regelmatig last van klachten zoals buikpijn, diarree met bloed en vermoeidheid.

Medicijngebruik
Mensen die regelmatig niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's), aspirine of bloedverdunners gebruiken, lopen een verhoogd risico op bloedingen in het maag-darmkanaal. Deze medicijnen kunnen de slijmvliezen irriteren en maagzweren veroorzaken, wat bloed in de ontlasting kan opleveren.

Aandoeningen van het spijsverteringskanaal
Ziekten zoals maagzweren, gastritis, en diverticulose komen relatief vaak voor bij mensen die blootgesteld zijn aan langdurige stress of roken. Deze aandoeningen kunnen het spijsverteringskanaal kwetsbaarder maken voor bloedingen. Bij maagzweren kan het bloed donker en teerachtig zijn, terwijl diverticulose vaker helderrood bloed veroorzaakt.

Geslacht
Bepaalde aandoeningen die bloed in de ontlasting veroorzaken, komen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, zoals darmkanker en alcoholgerelateerde maagzweren. Vrouwen lopen meer risico op aambeien of anale fissuren door hormonale veranderingen en bevallingen.

Alarmsymptomen: wanneer direct medische hulp inschakelen?

Hoewel bloed in de ontlasting soms een onschuldige oorzaak heeft, zoals aambeien of een kleine scheur in de anus, zijn er situaties waarbij dit symptoom kan wijzen op een ernstigere aandoening die onmiddellijke medische aandacht vereist. Hier zijn de belangrijkste alarmsymptomen om op te letten:

• Grote hoeveelheden bloedverlies: Als de ontlasting of het toiletwater een diepe rode kleur heeft, of als je veel helderrood bloed verliest, kan dit wijzen op een actieve bloeding die spoedeisende zorg vereist.
• Zwarte, teerachtige ontlasting: Zwarte, teerachtige ontlasting (melaena) duidt vaak op een bloeding in het hogere deel van het spijsverteringskanaal, zoals de maag of de dunne darm. Dit kan een teken zijn van een maagzweer of een andere ernstige bloeding die snel behandeling nodig heeft.
• Plotselinge en hevige buikpijn: Als je naast bloed in de ontlasting ook last hebt van intense, plotselinge buikpijn, kan dit wijzen op een ernstige darmaandoening, zoals een darmobstructie of darmperforatie, die levensbedreigend kan zijn.
• Koorts, koude rillingen en bloed in de ontlasting: Een combinatie van deze symptomen kan duiden op een infectie of ontsteking, zoals een ernstige darminfectie of een opvlamming van colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn, wat onmiddellijke behandeling vereist.
• Onverklaarbaar gewichtsverlies: Als je zonder aanwijsbare reden gewicht verliest en bloed in de ontlasting hebt, kan dit wijzen op darmkanker of een andere ernstige aandoening in het spijsverteringskanaal.
• Duizeligheid of flauwvallen: Wanneer bloedverlies leidt tot duizeligheid of zelfs flauwvallen, kan dit wijzen op een aanzienlijke inwendige bloeding. Dit vereist onmiddellijke medische hulp.
• Bleekheid en vermoeidheid: Deze symptomen kunnen duiden op bloedarmoede door bloedverlies in het spijsverteringskanaal. Chronisch bloedverlies kan ongemerkt leiden tot een ijzertekort, dat het lichaam op den duur verzwakt.

Als een van deze alarmsymptomen optreedt, is het van cruciaal belang om niet te wachten en direct medische hulp in te schakelen. Vroege diagnose en behandeling kunnen complicaties voorkomen en zijn essentieel voor het herstel.

Onderzoek en diagnose

Wanneer bloed in de ontlasting optreedt, is het belangrijk om de oorzaak snel en nauwkeurig te bepalen. De arts start meestal met een aantal gebruikelijke diagnostische tests en kan indien nodig verder gaan met specifieke onderzoeken om de exacte bron van het bloed te vinden. Hier is een overzicht van veelvoorkomende en minder vaak toegepaste onderzoeken die helpen om inzicht te krijgen in de oorsprong van bloed in de ontlasting.

Anamnese en lichamelijk onderzoek
De eerste stap bij het achterhalen van de oorzaak is een grondig gesprek met de arts, waarbij er wordt ingegaan op je medische geschiedenis, leefstijl en symptomen. Vragen over de kleur van het bloed, bijkomende klachten zoals buikpijn en familiegeschiedenis van darmziekten helpen om een eerste indruk te krijgen. Dit wordt vaak gevolgd door een lichamelijk onderzoek, waarbij de arts bijvoorbeeld de buik kan palperen om te voelen of er zwellingen of pijnpunten zijn.

Ontlastingsonderzoek
Een simpele maar waardevolle test is het ontlastingsonderzoek, waarbij een monster van de ontlasting wordt geanalyseerd om de aanwezigheid van bloed, bacteriën, parasieten of ontstekingscellen vast te stellen.

• Fecaal occult bloedtest (FOBT): Deze test detecteert microscopisch kleine hoeveelheden bloed die onzichtbaar zijn voor het blote oog. Het wordt vaak gebruikt als screeningsmethode, bijvoorbeeld bij mensen met een verhoogd risico op darmkanker.
• Calprotectinetest: Bij verdenking op een inflammatoire darmaandoening zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa kan deze test helpen, omdat een verhoogde calprotectinewaarde wijst op een ontsteking in het maag-darmkanaal.

Endoscopie: zicht in de darmen
Endoscopisch onderzoek is een van de meest nauwkeurige manieren om de bron van bloed in de ontlasting te achterhalen, waarbij de arts direct in het spijsverteringskanaal kan kijken. Dit gebeurt meestal via een flexibele buis met camera (endoscoop).

• Coloscopie: Bij een coloscopie wordt de dikke darm onderzocht om afwijkingen zoals poliepen, ontstekingen of tumoren op te sporen. Het is een grondige procedure die vaak wordt ingezet bij mensen met bloed in de ontlasting.
• Sigmoïdoscopie: Deze kortere variant van de coloscopie kijkt alleen naar het laatste deel van de dikke darm en is vaak minder belastend. Het wordt vaak gebruikt om aambeien, anale fissuren of ontstekingen in het rectum en de sigmoïde darm op te sporen.
• Gastroscopie: Als er sprake is van zwarte, teerachtige ontlasting, kan een gastroscopie helpen om de bovenste delen van het spijsverteringskanaal, zoals de maag en slokdarm, te onderzoeken. Dit is nuttig om maagzweren of gastritis op te sporen.

Inwendige beeldvorming: CT- en MRI-scan
Voor een uitgebreider beeld kan de arts in sommige gevallen beeldvormende technieken zoals een CT-scan of MRI inzetten, vooral wanneer andere onderzoeken geen uitsluitsel geven.

• CT-scan van de buik: Deze scan helpt om ontstekingen, infecties of tumoren in het spijsverteringskanaal zichtbaar te maken. Het kan ook abcessen en darmperforaties opsporen die niet met een endoscoop te zien zijn.
• MRI-enterografie: Dit onderzoek biedt gedetailleerde beelden van de dunne darm en wordt vaak gebruikt bij patiënten met de ziekte van Crohn. Het is minder belastend dan een coloscopie en helpt om kleine ontstekingen en vernauwingen in de darmen op te sporen.

Capsule-endoscopie: door het hele darmkanaal
Capsule-endoscopie is een innovatieve methode waarbij de patiënt een kleine capsule inslikt die door het spijsverteringskanaal reist en beelden vastlegt.

Voorbeeld: Dit onderzoek is bijzonder nuttig wanneer de bron van de bloeding zich in het moeilijk bereikbare deel van de dunne darm bevindt. De capsule maakt foto’s tijdens de reis en wordt later uitgewerkt om te bepalen waar een bloeding, poliep of ontsteking zit.

Zeldzamere onderzoeken: dubbelcontrast-bariuminloop en angiografie
In specifieke gevallen kunnen deze onderzoeken helpen om bloedingen of afwijkingen te ontdekken wanneer andere methoden geen uitsluitsel geven.

• Dubbelcontrast-bariuminloop: Deze techniek maakt gebruik van een contrastmiddel dat via de anus in de darmen wordt gebracht, waardoor de darmwanden zichtbaar worden op een röntgenfoto. Dit wordt nog zelden gebruikt, maar kan soms helpen om divertikels en tumoren op te sporen.
• Angiografie: Bij dit onderzoek worden bloedvaten zichtbaar gemaakt om te zien waar een bloeding plaatsvindt. Vooral bij ernstige, acute bloedingen die moeilijk te lokaliseren zijn, kan angiografie helpen om snel in te grijpen en de bloeding te behandelen.

Behandeling van bloed bij de ontlasting

Medische behandeling

Een arts kan verschillende technieken toepassen om een ​​acute bloeding te doen stoppen. Vaak wordt endoscopie gebruikt om chemicaliën op de plaats van bloeding te injecteren, de plek van de bloeding te behandelen met elektrische stroom of laser, of een band of klem aan te brengen om het bloedvat te sluiten. Als endoscopie onvoldoende soelaas biedt, kan de arts angiografie aanwenden om medicijnen in de bloedvaten te injecteren om de bloeding onder controle te krijgen. Angiografie is een röntgenonderzoek waarbij de bloedvaten (slagaders) zichtbaar worden gemaakt.

Naast het stoppen van de bloeding, zal de behandeling zich richten op de oorzaak van het bloeden om te voorkomen dat het terugkomt. De behandeling varieert, afhankelijk van de oorzaak en kan bestaan ​​uit medicijnen zoals antibiotica voor de behandeling van H. pylori, geneesmiddelen om maagzuur te onderdrukken of ontstekingsremmende geneesmiddelen voor de behandeling van colitis. Een operatie kan nodig zijn om poliepen of delen van de dikke darm te verwijderen die zijn beschadigd door kanker, diverticulitis of inflammatoire darmaandoeningen.

Zelfzorg

Afhankelijk van de oorzaak van het bloeden kunnen een meer natuurlijke aanpak en zelfzorgmaatregelen helpen. Aambeien kunnen verdwijnen met een dieet zonder vlees, zuivel en bewerkte voedingsmiddelen, oftewel een plantaardig dieet. Door vezelrijk te eten en daarbij voldoende te drinken, blijft de ontlasting zacht en kan het gemakkelijk passeren. Zure reflux, een aandoening waarbij maagzuur in de slokdarm terechtkomt en klachten veroorzaakt, is een andere aandoening die kan profiteren van een gezond dieet. Vermijden van cafeïne en alcohol zal ook bijdragen tot het verminderen van zure reflux en het bevorderen van een gezonder maag-darmkanaal. Het volgen van een plantaardig dieet is over het algemeen een prima manier om veel gezondheidsproblemen van maag en darmen te voorkomen. Een dieet met veel vezels (in groenten en fruit) en weinig natrium, suiker en geraffineerde koolhydraten, zorgt voor een gemakkelijke spijsvertering en levert belangrijke vitaminen en voedingsstoffen.

Voeding

Een aantal gezonde voedingskeuzes zijn onder meer:

• fruit zoals bananen, mango's en watermeloen
• groenten zoals broccoli, rode biet en bloemkool
• kruiden zoals mariadistel, gember en paardenbloemblad
• Bladgroenten zoals boerenkool, snijbiet en spinazie
• appelazijn drinken
• gedestilleerd of gezuiverd water drinken

Probiotica

Probiotica zijn zogenaamde goede bacteriën die zorgen voor een goede darmflora, spijsvertering, stoelgang en het immuunsysteem. Het introduceren van natuurlijke voedingsmiddelen in je dieet die gezonde bacteriën door je hele maag-darmkanaal verspreiden, kan helpen bij het voorkomen en verminderen van de schadelijke effecten van aandoeningen die bloed in de ontlasting veroorzaken. Sommige voedingsmiddelen die rijk zijn aan probiotica zijn onder andere:

• zuurkool
• kimchi (gefermenteerde kool en groenten)
• miso (een kruiderij gemaakt van gefermenteerde sojabonen)
• tempeh (gemaakt van gefermenteerde sojabonen)
• kombucha (een drankje dat ontstaat uit fermentatie van gezoete thee door lactobacil- en gistculturen)
• yoghurt

Bloed in de ontlasting voorkómen

Het voorkomen van bloed in de ontlasting, is afhankelijk van weten wat de oorzaak is. Bloed in ontlasting dat het gevolg is van een anale fissuur vraagt om andere preventieve maatregelen dan bloed in ontlasting als gevolg van een medicijn. Houd er in het algemeen rekening mee dat bepaalde voedingsmiddelen, ongezonde gewoonten en externe factoren het maag-darmkanaal kunnen irriteren of de gezonde bacteriën in de darm kunnen verstoren. Als je bloed in je stoelgang hebt, is het van belang om je leefstijl onder de loep te nemen en zo nodig aanpassingen te maken.

Voedingsmiddelen die het maag-darmkanaal irriteren

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen leiden tot gastro-intestinale bloedingen, maagklachten, vasculaire aandoeningen en andere problemen. Koffie, alcohol en pittig voedsel kunnen schade aanrichten aan je maag-darmkanaal. Vlees en bewerkte voedingsmiddelen leveren een belangrijke bijdrage aan obstipatie. Hierdoor ga je persen bij het poepen, wat kan leiden tot aambeien en zorgt ervoor dat je aambeien en je kunt door harde ontlasting anale kloofjes krijgen wat resulteert in bloed op je toiletpapier.

Als je bloed in je ontlasting ervaart, vraag jezelf dan af wat je recentelijk hebt gegeten. Voedingsmiddelen die je beter niet kunt eten bij klachten, zijn:

• paprika (het vel van de paprika is moeilijker verteerbaar en kan soms wat darmklachten geven)
• pittig eten / gekruid voedsel
• vet of gefrituurd voedsel
• zuivelproducten
• verwerkt voedsel
• suikerrijk eten
• energiedranken
• cafeïne
• alcohol

Ongezonde gewoonten en externe factoren

Roken heeft een groot effect op het maag-darmkanaal en daarom is het verstandig om in het geheel niet te roken. Stress kan zure reflux in de hand werken. Elke dag de tijd nemen om te mediteren of te bidden, zelfs al is het maar voor een paar minuten, werkt stressverminderend en komt je algehele spijsvertering ten goede. Een gebrek aan lichaamsbeweging kan de bloedsomloop beïnvloeden, waardoor het moeilijk wordt om essentiële voedingsstoffen door het lichaam te vervoeren en je energieniveau op peil te houden. Bewegen is bovendien goed voor de darmbewegingen en de spijsvertering. Hoe dan ook, een gezonde leefstijl met een plantaardig dieet en regelmatige lichaamsbeweging is de beste manier om een ​​je maag-darmstelsel in goede conditie te houden en de kans op bloed in je ontlasting te verminderen.

Casus: Bloed bij de ontlasting

Patiënt

Mark, 45 jaar, projectmanager.

Klachten

Mark merkte tot zijn schrik bloed op in zijn ontlasting. Het was niet veel, maar het helderrode bloed viel direct op. Hij heeft geen pijn, maar de situatie maakt hem ongerust. De laatste tijd heeft Mark vaker last van een opgeblazen gevoel en lichte buikpijn, maar hij schonk er weinig aandacht aan. Nu vraagt hij zich af wat er aan de hand is.

Onderzoek

• Anamnese: Mark is verder gezond, maar zijn werk is stressvol en hij eet vaak onregelmatig. Zijn dieet bevat niet veel vezels, en hij drinkt regelmatig koffie en alcohol. Er zijn geen recente ziekten of operaties, en er is geen familiegeschiedenis van ernstige darmproblemen.
• Fysiek onderzoek: De arts onderzoekt Mark's buik en anus zorgvuldig. Bij inspectie van het anale gebied worden aambeien gevonden—kleine, gezwollen bloedvaten die gevoelig en licht bloedend zijn. De buik voelt wat gevoelig aan, maar er zijn geen andere afwijkingen.

Diagnose

Mark's bloed bij de ontlasting wordt veroorzaakt door aambeien. Deze gezwollen bloedvaten in het rectum zijn waarschijnlijk ontstaan door een combinatie van stress, constipatie, en een vezelarm dieet.

Behandeling

• De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen en het voorkomen van verdere irritatie:
• Dieet: Mark moet meer vezels en water in zijn dieet opnemen om zijn stoelgang te verzachten en de druk op de aambeien te verminderen.
• Laxeermiddelen: Deze kunnen helpen om de stoelgang soepeler te maken en verdere irritatie van de aambeien te voorkomen.
• Crèmes: Het gebruik van aambeienzalf kan de pijn en zwelling verlichten.
• Hygiëne: Mark wordt aangeraden om na elke stoelgang het anale gebied voorzichtig te reinigen met lauw water en een zachte doek.

Zelfzorg en Advies

Mark moet proberen stress te verminderen en regelmatiger te eten. Het gebruik van een kussen bij het zitten kan helpen de druk op de aambeien te verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook bijdragen aan een gezonde spijsvertering en het verminderen van constipatie.

Prognose

Met deze aanpassingen zal Mark snel verlichting voelen. Aambeien zijn goed te behandelen, en met de juiste zorg en leefstijlveranderingen kunnen de klachten effectief worden beheerst. Mark kan gerust zijn; zodra de behandeling aanslaat, zal het bloedverlies stoppen en zal hij zich weer comfortabel voelen.

Lees verder

• Pijnlijke stoelgang: pijn bij poepen & bloed bij ontlasting
• Harde stoelgang met bloed: symptomen, oorzaken & behandeling
• Problemen stoelgang: zwarte, rode en groene ontlasting/poep
• Bloed bij de ontlasting: symptomen, oorzaken en behandeling
• Bloederige diarree met slijm en bloed: oorzaken en symptomen