Bloed in poep of ontlasting: symptomen en mogelijke oorzaken

Bloed in de ontlasting kan allerlei oorzaken hebben. Bloed in de ontlasting kan onschuldig, maar ook ernstig zijn. Als je bloed in je poep aantreft, bijvoorbeeld doordat je bloed op het toiletpapier ziet, of doordat er bloed op de ontlasting aanwezig is of door de ontlasting heen zit, dan kun je daar behoorlijk van schrikken. Toch is bloedverlies uit de anus meestal onschuldig van aard. Het gaat vaak om aambeien of scheurtjes/kloofjes in de anus. Een infectie of een poliep komt ook voor. Slechts zelden wordt bloed in de poep veroorzaakt door kanker. De belangrijkste oorzaken van bloed in de poep bij zowel man als vrouw zijn aambeien en kloofjes bij de anus. Dit geeft helderrood bloed bij de ontlasting. Een maagzweer is een andere veel voorkomende oorzaak. Dit geeft meer donkerder ontlasting. Sommige oorzaken van bloed bij de poep kunnen worden voorkomen of genezen met een gezond voedingspatroon en een actieve, gezonde leefstijl. Raadpleeg tijdig je huisarts bij bloed in je poep.

• Bloed in poep of ontlasting
• Epidemiologie van bloed in de ontlasting: hoe vaak komt het voor en bij wie?
• Het spijsverteringsproces en de relatie tot bloed in de ontlasting
• Ontstaansmechanisme: Hoe komt bloed in je ontlasting terecht?
• Symptomen bloed bij ontlasting
• Oorzaken van bloed in poep bij man en vrouw
• Helderrood bloed bij stoelgang
• Bloed en slijm door aambeien
• Bloed bij afvegen door anusfissuur
• Bloed in poep door diverticulose
• Inflammatoire darmaandoeningen
• Ziekte van Crohn
• Colitis ulcerosa
• Kanker en poliepen
• Darmpoliepen
• Darmkanker
• Bloed in poep door maagzweer
• Diarree met slijm/bloed door buikgriep
• Bloed in ontlasting door bepaalde geneesmiddelen
• Andere oorzaken van bloed in de ontlasting
• Angiodysplasie
• Ischemische colitis
• Stralingsproctitis
• Endometriose in de darm
• Hemoragische gastritis
• Vasculaire malformaties
• Parasitaire infecties
• Coagulopathieën (stollingsstoornissen)
• Rectale prolaps
• Risicofactoren en -groepen
• Alarmsymptomen: wanneer direct medische hulp inschakelen?
• Beschermende factoren tegen bloed bij de ontlasting: wat kun je doen?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van bloed bij de ontlasting
• Medische behandeling
• Zelfzorg
• Voeding
• Probiotica
• Praktische tips en zelfzorgmaatregelen bij bloed in je poep
• Eet meer vezels – de fundamenten van een soepele stoelgang
• Gebruik vochtige doekjes – omdat schuren niet helpt
• Drink voldoende water – je darmstelsel heeft dorst
• Smeer een beschermende zalf – een schild voor je huid
• Verhoog je ijzerinname – bloedverlies compenseren doe je zo
• Neem een vezelsupplement – extra ondersteuning voor je darmen
• Ga niet persen op het toilet – laat de zwaartekracht haar werk doen
• Gebruik een voetenbankje bij het toilet – de gouden tip voor moeiteloos ontlasten
• Vermijd pittig eten en alcohol – je darmen smeken om rust
• Controleer je medicatie – soms zit het probleem in een klein pilletje
• Let op je stoelgangskleur en -consistentie – je poep vertelt een verhaal
• Raadpleeg tijdig een huisarts – geen ruimte voor twijfel
• Bloed in de ontlasting voorkómen
• Voedingsmiddelen die het maag-darmkanaal irriteren
• Ongezonde gewoonten en externe factoren
• Casus: Bloed bij de ontlasting
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Zelfzorg en Advies
• Prognose

Bloed in poep of ontlasting

Tijdens zijn ochtendroutine merkte Peter, een sportieve veertiger, iets ongewoons op. Een lichte schrik ging door hem heen toen hij helderrood bloed in het toilet zag. “Zal het door de pittige workout van gisteren komen?” dacht hij. Maar onzekerheid over deze symptomen bleef knagen. Veel mensen, zoals Peter, komen vroeg of laat in hun leven oog in oog te staan met bloed in de ontlasting, en de oorzaak varieert van onschuldige aambeien tot meer ernstige aandoeningen zoals darmaandoeningen of zelfs darmkanker.

Bloed in de ontlasting kan zich op verschillende manieren voordoen: als helderrood bloed of als donkere, teerachtige ontlasting. Helder bloed kan bijvoorbeeld wijzen op bloedingen in de lagere delen van het spijsverteringskanaal, zoals de dikke darm, endeldarm of anus. Zwart bloed (ook wel melaena genoemd) kan duiden op een bloeding in hogere delen, zoals de maag of slokdarm, waar het bloed door maagzuren en enzymen een donkere kleur krijgt. Omdat bloed in de ontlasting op uiteenlopende gezondheidskwesties kan wijzen, is het belangrijk om aandacht te besteden aan andere symptomen en – als er twijfel bestaat – een arts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen en de juiste behandeling te starten.

Epidemiologie van bloed in de ontlasting: hoe vaak komt het voor en bij wie?

Bloed in de ontlasting is een veelvoorkomend symptoom dat op allerlei onderliggende aandoeningen kan wijzen. Van milde aandoeningen zoals aambeien tot ernstige ziekten zoals darmkanker, de oorzaken variëren breed, net als de epidemiologie. Over de hele wereld verschillen de prevalentie, oorzaken en risicogroepen sterk door invloeden van leeftijd, geslacht, geografische ligging en genetica.

Geslachtsverschillen: mannen versus vrouwen
De kans op bloed in de ontlasting verschilt tussen mannen en vrouwen, afhankelijk van de onderliggende oorzaken:

• Mannen hebben vaker bloed in de ontlasting als gevolg van levensstijl en risicofactoren zoals roken, alcoholgebruik en hogere prevalentie van maag- en darmzweren. In Nederland heeft ongeveer 1 op de 10 mannen boven de 50 last van bloed in de ontlasting, vaak door aandoeningen zoals diverticulose of darmkanker. Ook anale fissuren komen iets vaker voor bij mannen door een hogere incidentie van obstipatie.
• Vrouwen lopen risico op bloed in de ontlasting door aandoeningen zoals endometriose en bekkenbodemklachten na bevallingen, die een rol spelen bij rectale prolaps en anale fissuren. Naar schatting krijgt ongeveer 8% van de vrouwen ouder dan 50 te maken met bloed in de ontlasting door aandoeningen zoals colitis ulcerosa en diverticulose, terwijl bij jongere vrouwen endometriose aan de darmen soms bloederige ontlasting veroorzaakt.

Leeftijd en prevalentie: kinderen versus volwassenen
De prevalentie van bloed in de ontlasting varieert sterk tussen kinderen en volwassenen, omdat de oorzaken verschillen:

• Kinderen ervaren minder vaak bloed in de ontlasting, maar het kan wijzen op specifieke aandoeningen zoals darminfecties, intussusceptie (darm-inschuiving) of anale fissuren. Bij kinderen onder de 5 jaar is de kans op bloed in de ontlasting klein, maar het wordt wel gezien bij infecties door bacteriën zoals salmonella of parasieten in tropische gebieden.
• Volwassenen en ouderen hebben een veel grotere kans op bloed in de ontlasting, vooral naarmate ze ouder worden. Darmkanker en diverticulose zijn de meest voorkomende oorzaken bij mensen boven de 50 jaar. In Nederland krijgt 1 op de 20 volwassenen ouder dan 50 jaarlijks te maken met bloed in de ontlasting, terwijl darmkanker wereldwijd bij ongeveer 2 miljoen mensen per jaar wordt vastgesteld.

Klimaat en regionale verschillen
Het klimaat en de geografische ligging spelen een rol bij de oorzaak en prevalentie van bloed in de ontlasting:

• Koude klimaten, zoals in Nederland en België, zien een hogere prevalentie van aandoeningen zoals diverticulose en darmkanker. Bloed in de ontlasting door colitis ulcerosa en ziekte van Crohn komt vaker voor in gematigde streken en bij mensen van Europese afkomst. In Nederland komt bloed in de ontlasting door ontstekingsziekten van de darmen voor bij ongeveer 1 op de 200 volwassenen.
• Warme, tropische klimaten: In de Nederlandse Caribische gebieden zoals Aruba en Curaçao, is bloed in de ontlasting vaker het gevolg van darminfecties door bacteriën en parasieten. Buikgriep, vaak veroorzaakt door voedselgerelateerde infecties, is een veelvoorkomende oorzaak van bloed in de ontlasting in deze gebieden. De prevalentie van darminfecties ligt hier hoger, vooral bij kinderen, door klimatologische en hygiënische factoren.

Genetische factoren en familiegeschiedenis
Genetica speelt een aanzienlijke rol bij aandoeningen die leiden tot bloed in de ontlasting:

• Familiale adenomateuze polyposis (FAP): Deze erfelijke aandoening veroorzaakt honderden poliepen in de dikke darm en leidt vrijwel zeker tot darmkanker als deze niet wordt behandeld. Wereldwijd komt FAP voor bij ongeveer 1 op de 10.000 mensen, en in Nederland krijgen jaarlijks tientallen families hiermee te maken. FAP verhoogt de kans op bloed in de ontlasting op jonge leeftijd.
• Inflammatoire darmaandoeningen: Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa hebben ook een genetische component. Mensen met een familiegeschiedenis van deze aandoeningen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen ervan. In Noord-Europa en Noord-Amerika komt colitis ulcerosa relatief vaak voor, met een prevalentie van ongeveer 1 op de 250, terwijl het in Azië minder vaak voorkomt.

Geografische verschillen: Nederland, Nederlandse Cariben, België en wereldwijd
De prevalentie en oorzaken van bloed in de ontlasting verschillen per regio door variaties in levensstijl, dieet, toegang tot gezondheidszorg en genetische aanleg.

• Nederland en België: In Nederland krijgt naar schatting 1 op de 10 mensen in hun leven te maken met bloed in de ontlasting, vaak door darmkanker, aambeien en diverticulose. In België komt dit soort klachten ook veel voor, vooral bij volwassenen boven de 50 jaar, door de vergrijzende bevolking.
• Nederlandse Caribische eilanden: Door een warm klimaat en tropische leefomstandigheden komen darminfecties hier vaker voor, met bloed in de ontlasting als veelvoorkomend symptoom. Parasitaire infecties zoals amoebiasis worden hier vaker gediagnosticeerd dan in Nederland zelf.
• Wereldwijd: In westerse landen zoals de Verenigde Staten en Europa zijn darmkanker en chronische ontstekingsziekten de grootste oorzaken van bloed in de ontlasting bij volwassenen. In ontwikkelingslanden echter komen parasitaire infecties en bacteriële darminfecties veel vaker voor, vooral in landen met beperkte toegang tot schoon water en sanitaire voorzieningen.

Levensstijl, dieet en sociale determinanten
Levensstijl en dieet spelen een grote rol bij de kans op bloed in de ontlasting:

• Dieet en vezelinname: Een vezelarm dieet verhoogt het risico op obstipatie, aambeien en diverticulose, wat allemaal kan leiden tot bloed in de ontlasting. In westerse landen eet meer dan 60% van de volwassenen onvoldoende vezels, wat bijdraagt aan een hogere prevalentie van deze klachten.
• Roken en alcoholgebruik: Roken en regelmatig alcoholgebruik verhogen het risico op maagzweren en ontstekingen van het spijsverteringskanaal, wat kan leiden tot bloedingen in de ontlasting. In Nederland rookt ongeveer 20% van de volwassenen, wat een significante risicofactor vormt voor aandoeningen die gepaard gaan met bloed in de ontlasting.
• Toegang tot gezondheidszorg: In landen met goede gezondheidszorg, zoals Nederland en België, wordt bloed in de ontlasting vaak tijdig onderzocht en behandeld, wat de overlevingskansen verbetert bij bijvoorbeeld darmkanker. In ontwikkelingslanden wordt bloed in de ontlasting daarentegen vaak niet gediagnosticeerd en behandeld, waardoor complicaties vaker voorkomen.

Het spijsverteringsproces en de relatie tot bloed in de ontlasting

Het spijsverteringsproces speelt een centrale rol in ons welzijn en onze gezondheid. Van de slokdarm tot aan de dikke darm, elke stap in het spijsverteringskanaal kan bijdragen aan mogelijke oorzaken van bloed in de ontlasting. Begrijpen hoe het spijsverteringsproces werkt en welke delen van het spijsverteringskanaal betrokken kunnen zijn bij bloedingen helpt om te begrijpen waar de oorzaak van bloed in de ontlasting mogelijk vandaan komt.

Het begin: slokdarm en maag
De spijsvertering begint in de mond, waar voedsel wordt afgebroken door speekselenzymen en verder gaat naar de slokdarm en maag. In de maag mengen sterke maagzuren het voedsel verder, wat essentieel is voor de afbraak van voedingsstoffen en bescherming tegen schadelijke micro-organismen.

• Bloed in de ontlasting door de maag en slokdarm: Bloedingen in de slokdarm en maag zijn vaak te herkennen aan zwarte, teerachtige ontlasting (melaena). Deze zwarte kleur ontstaat doordat het bloed langere tijd aan maagzuur en verteringsenzymen is blootgesteld. Maagzweren, varices in de slokdarm of gastritis door bijvoorbeeld overmatig alcoholgebruik of medicijnen zoals NSAID’s kunnen hier de oorzaak van zijn.

Dunne darm: vertering en opname van voedingsstoffen
In de dunne darm vindt het grootste deel van de vertering en opname van voedingsstoffen plaats. De galblaas en alvleesklier voegen gal en enzymen toe om vetten, koolhydraten en eiwitten verder af te breken.

• Bloedingen in de dunne darm: Wanneer er bloedingen optreden in de dunne darm, kan dit ook leiden tot zwarte, teerachtige ontlasting. Bloedingen in de dunne darm kunnen bijvoorbeeld ontstaan door aandoeningen zoals de ziekte van Crohn, die ontstekingen veroorzaakt en de slijmvliezen kan aantasten, of door zeldzamere oorzaken zoals tumoren of angiodysplasie (uitgezette bloedvaten in de darmwand).

Dikke darm: waterabsorptie en vorming van ontlasting
De dikke darm absorbeert water en elektrolyten uit de onverteerde voedselresten, wat zorgt voor een stevige ontlasting. Hier wordt ontlasting gevormd en klaargemaakt voor uitscheiding.

• Helderrood bloed door de dikke darm: Bloed in de ontlasting dat helder rood is, wijst vaak op een bloeding in de dikke darm of de endeldarm, omdat het bloed hier geen tijd heeft om zwart te worden. Dit kan worden veroorzaakt door divertikels (uitstulpingen van de darmwand), darmpoliepen, colitis ulcerosa of zelfs darmkanker. Deze aandoeningen veroorzaken vaak bloedverlies dat zichtbaar is in de ontlasting of op het toiletpapier.

Endeldarm en anus: opslag en uitscheiding van ontlasting
Aan het einde van het spijsverteringskanaal bevindt zich de endeldarm, waar ontlasting tijdelijk wordt opgeslagen totdat het wordt uitgescheiden via de anus.

• Bloed door anale aandoeningen: Helderrood bloed op het toiletpapier of aan de buitenkant van de ontlasting komt vaak door anale aandoeningen zoals aambeien of anale fissuren. Deze aandoeningen kunnen ontstaan door hard persen, obstipatie of anale verwondingen. Aambeien en fissuren veroorzaken meestal een kleine hoeveelheid bloed die zichtbaar is na het afvegen.
  

Elke stap in het spijsverteringsproces kan dus bijdragen aan mogelijke oorzaken van bloed in de ontlasting, afhankelijk van de locatie en het type bloeding. Terwijl hogere bloedingen in het spijsverteringskanaal vaak zwarte, teerachtige ontlasting veroorzaken, zijn bloedingen in de lagere delen van het kanaal vaker helderrood en zichtbaar op het toiletpapier of in de ontlasting zelf.

Ontstaansmechanisme: Hoe komt bloed in je ontlasting terecht?

Het is niet echt iets waar je dagelijks over nadenkt, maar stel je voor: je kijkt in de wc-pot en ziet bloed in je ontlasting. Dat kan je flink laten schrikken. Toch is het belangrijk om te begrijpen waar dat bloed vandaan kan komen. Het is namelijk niet altijd even ernstig, maar je wilt wél weten wat er aan de hand is. Het begint allemaal met de vraag: wat speelt zich af in jouw darmen dat dit veroorzaakt?

Beschadiging aan de darmwand: de boosdoener bij veel oorzaken
Je darmen zijn bedekt met een dunne slijmlaag die de wanden beschermt. Maar als die barrière beschadigd raakt – door ontsteking, infectie, of gewoon mechanische irritatie – kunnen er kleine bloedvaatjes scheuren. Denk bijvoorbeeld aan een hardnekkige diarree bij een darminfectie, waarbij de ontlasting zo snel door je systeem raast dat je darmwand letterlijk geïrriteerd raakt. Of juist verstopping, waarbij harde ontlasting langs je darmwand schraapt en kleine wondjes veroorzaakt.

Bij aandoeningen zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn is het probleem vaak ernstiger. Hier speelt een chronische ontsteking een rol, waardoor je darmwand op plekken dunner en kwetsbaarder wordt. Het bloed dat je ziet, kan variëren van een beetje rood op het toiletpapier tot donker bloed dat met de ontlasting is vermengd.

Wat zegt de kleur van het bloed?
De kleur van het bloed vertelt je eigenlijk een hoop over waar het vandaan komt. Helderrood bloed wijst meestal op een probleem in het laatste deel van je darm, zoals aambeien, een anale fissuur, of een ontsteking in je rectum. Donkerrood of zelfs zwart bloed, oftewel melena, wijst juist op een probleem hogerop, zoals in je maag of dunne darm. Hier is het bloed al gedeeltelijk verteerd, waardoor het die typische donkere kleur krijgt.

Een klassiek voorbeeld is een maagzweer die begint te bloeden. Het bloed reist dan door je hele spijsverteringskanaal en komt er uiteindelijk donker en plakkerig uit. Niet bepaald iets waar je vrolijk van wordt, maar wel een belangrijk signaal.

Bloedvaten onder druk: de rol van divertikels en tumoren
In sommige gevallen heeft bloed in de ontlasting weinig te maken met ontsteking, maar juist met druk op de bloedvaten. Bij divertikels – kleine uitstulpingen in je darmwand – kan er bijvoorbeeld een bloedvat knappen. Dit is meestal pijnloos, maar kan flink wat helderrood bloed veroorzaken.

Bij tumoren of poliepen in de dikke darm speelt er weer iets anders. Deze structuren hebben vaak een rijke bloedtoevoer, en als ze beschadigd raken of uit zichzelf gaan bloeden, zie je dat terug in je ontlasting. Het hoeft niet altijd direct gevaarlijk te zijn, maar het is zeker een reden om verder onderzoek te laten doen.

Waarom soms helemaal geen bloed zichtbaar is
Niet alle bloedingen zijn met het blote oog te zien. Microscopisch bloedverlies, ook wel occult bloed genoemd, kan alleen worden aangetoond met een speciale test. Dit soort bloedverlies komt bijvoorbeeld voor bij chronische aandoeningen zoals darmkanker of een hardnekkige infectie. Je merkt er vaak weinig van, tot er andere symptomen optreden, zoals vermoeidheid door bloedarmoede.

Hoe werkt dit allemaal samen?
Je darmen zijn een complex ecosysteem, en bloed in je ontlasting is vaak een signaal dat er ergens iets niet soepel verloopt. Of het nu gaat om een bloeding door een infectie, een scheurtje door verstopping, of een ernstiger probleem zoals een tumor, het is altijd een kwestie van oorzaken en mechanismen die elkaar beïnvloeden.

Bij aambeien spelen bijvoorbeeld meerdere factoren: druk tijdens het poepen, zwakke bloedvaten en misschien zelfs een beetje genetische aanleg. Hetzelfde geldt voor colitis ulcerosa, waarbij je immuunsysteem in overdrive schiet en schade veroorzaakt aan de darmwand.

Symptomen bloed bij ontlasting

Bloed in je ontlasting is meestal het gevolg van iets dat gaande is in je maag-darmkanaal of het spijsverteringskanaal. Donkerrood bloed bij de ontlasting kan het gevolg zijn van bloedingen in de onderste delen van het darmstelsel en lichtrood, vers bloed bij de ontlasting kan het gevolg zijn van een bloeding in de endeldarm of rond de anus, bijvoorbeeld door aambeien, abcessen, scheurtjes, een anale kloof of een anale fistel. Hierdoor kan er vers bloed op toiletpapier verschijnen bij het afvegen van je billen. Zwarte ontlasting kan wijzen op een bloeding in je slokdarm, maag of in je twaalfvingerige darm. Afhankelijk van de oorzaak kan bloed bij de ontlasting gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

• buikpijn
• buikkrampen
• opgeblazen gevoel
• vermoeidheid
  Bloed in poep en buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com
• stinkende ontlasting
• stinkende scheten
• duizeligheid
• bleekheid
• kortademigheid
• (bloederige) diarree
• lage bloeddruk (hypotensie)
• flauwvallen
• gewichtsverlies
• hartkloppingen
• koorts of verhoging
• slaperigheid en slaapgebrek

Er zijn daarnaast nog andere klachten waar je last van kunt krijgen. Dit is geheel afhankelijk van de oorzaak. Het kan ook zijn dat je alleen bloed bij de ontlasting hebt, zonder bijkomende klachten.

Oorzaken van bloed in poep bij man en vrouw

Bloed bij de ontlasting kan zich voordoen als zwarte teerachtige ontlasting of als helderrood bloed, respectievelijk 'melaena' en 'haematochezia' genoemd. Bij het optreden van bloedingen in de slokdarm, maag of dunne darm, is waarschijnlijk sprake van melaena. De zwarte kleur van de poep komt doordat bloed gedurende een aantal uren is blootgesteld aan maagzuur en enzymen en aan bacteriën die zich in de dikke darm ophouden. Bij bloedingen in de dikke darm, is waarschijnlijk sprake van haematochezia, Maar ook hevig bloeden in de bovenste delen van het spijsverteringskanaal kan dit veroorzaken. Wanneer je helderrood bloed ziet aan het toiletpapier of aan de buitenkant van je poep, kan dit bloed ook afkomstig zijn van aambeien of een wondje c.q. kloofje in de anus.

Helderrood bloed bij stoelgang

Helderrood bloed bij de stoelgang kan meerdere oorzaken hebben, waaronder aambeien en anuskloofjes.

Bloed en slijm door aambeien

Aambeien of hemorroïden zijn plaatselijke verwijdingen van de aders of zwellichamen in de wand van het onderste deel van de endeldarm en anus. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen inwendige en uitwendige aambeien. Inwendige aambeien zijn van buitenaf niet zichtbaar en uitwendige aambeien puilen uit de anus als blauw-rode knobbels. Aambeien ontstaan door onder meer hard persen tijdens het poepen door chronische obstipatie, geboorte en zwangerschap, veroudering, diarree, anale geslachtsgemeenschap, veel zitten en weinig lichaamsbeweging, het langdurig op het toilet zitten en overgewicht. Kleine aambeien zijn meestal pijnloos. Het meest voorkomende symptoom is bloed na een bezoek aan het toilet. Grotere aambeien kunnen een slijmerige afscheiding geven, wat pijn, irritatie en jeuk kan veroorzaken.

Bloed bij afvegen door anusfissuur

Een anusfissuur: is een scheurtje of kloofje in de huid van de anus. Hoewel een anale kloof meestal klein is, vaak minder dan een centimer, kan het erg pijnlijk zijn, omdat de anus erg gevoelig is. Vaak zal een anale kloof een beetje bloeden. Je kunt bloed opmerken nadat je ontlasting is gepasseerd. Het bloed is meestal helderrood en je treft het aan op de ontlasting of het toiletpapier. Door verwonding van het anale kanaal kan een kloofje ontstaan. De belangrijkste oorzaak is aanhoudende obstipatie of een periode van diarree. Anale seksuele contacten kunnen ook een anusfissuur veroorzaken. Dit komt doordat de anus niet is ontworpen voor seks.

Bloed in poep door diverticulose

Bij diverticulose zijn er heel veel uitstulpingen in de dikke darm aanwezig. Deze uitstulpingen worden divertikels genoemd. Divertikels kunnen ook in de slokdarm of in de dunne darm voorkomen. Deze uitstulpingen worden vooral gezien bij mensen die weinig vezels eten en ze zijn 2,5 millimeter tot meer dan 2,5 centimeter groot. Diverticulose is een ongevaarlijke aandoening die je vooral kunt tegengaan door een vezelrijk dieet en veel drinken. Daarnaast is het zo dat er bij het ouder worden zwakke plekken in de darmwand ontstaan, waar gemakkelijker divertikels kunnen ontstaan.

Inflammatoire darmaandoeningen

Ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het spijsverteringskanaal, waarbij ontstekingen kunnen ontstaan van mond tot anus. Ontstekingen komen echter vooral voor in de dunne en dikke darm. De symptomen variëren, afhankelijk van het deel van de darm dat is aangetast en de ernst van de aandoening. Veelvoorkomende symptomen zijn bloederige diarree, buikpijn, gewichtsverlies en vermoeidheid. Crohn wordt meestal ontdekt als je tussen de 15 en 30 jaar bent.

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm en het is nauw verwant aan de ziekte van Crohn (zie boven). In het Engels worden beide aandoeningen aangeduid als IBD (Inflammatory bowel disease). De precieze oorzaak van is nog niet bekend, maar men vermoedt dat colitis ulcerosa een auto-immuunziekte is. De klachten zijn vaak intermitterend en een ziekteaanval wordt een actieve periode genoemd. Een opvlamming kan mild tot ernstig verlopen. Veelvoorkomende symptomen van colitis ulcerosa zijn diarree, vaak gepaard met bloed en slijm, verlies van eetlust en vermoeidheid. Colitis ulcerosa kan op elke leeftijd beginnen. Vaak manifesteert het zich bij mensen in de leeftijd van 15 tot 30 jaar of tussen de 50 en 70 jaar.

Kanker en poliepen

Darmpoliepen

Darmpoliepen zijn woekeringen van het slijmvlies van de dikke darm. De oorzaak is (nog) niet bekend, maar het ontstaan van darmpoliepen hangt vermoedelijk samen met een bepaalde leefstijl en eetgewoonten. De meeste poliepen in de dikke darm zijn en blijven goedaardig, maar een enkele keer kunnen ze veranderen in kanker. Dat duurt vaak vele jaren. Meestal veroorzaken darmpoliepen geen klachten, maar de wat grotere poliepen kunnen klachten geven als bloed in de ontlasting of een veranderend ontlastingspatroon.

Darmkanker

Slechts zelden wordt bloed in de poep veroorzaakt door kanker. Kanker van de dikke darm en het rectum zijn veelvoorkomende vormen van kanker bij oudere mensen, maar komen soms ook voor bij jongere mensen. Een veranderd ontlastingspatroon en bloed bij de ontlasting en slijmverlies, zijn bekende symptomen. Maagkanker komt nauwelijks voor bij mensen die jonger zijn van 50 jaar. Het komt twee keer zo veel voor bij mannen dan bij vrouwen. Het voedingspatroon en de leefstijl (roken en overmatig alcoholgebruik) zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van maagkanker.

Bloed in poep door maagzweer

Een maagzweer wordt veroorzaakt door een verstoring van het evenwicht tussen slijm dat de maagwand beschermd en zuurproductie van de maag. Een zweer in de maag of twaalfvingerige darm kan zwarte, kleverige, teerachtige ontlasting veroorzaken. Een andere courante klacht is pijn of een vervelend gevoel in de bovenbuik. Sommige mensen hebben aanvankelijk niet door dat ze last hebben van een maagzweer. Zuurremmende middelen kunnen bij een maagzweer uitkomst bieden. Ook is het verstandig om een aantal leefregels in acht te nemen, die de kans op een maagzweer verkleinen en de genezing bevorderen.

Diarree met slijm/bloed door buikgriep

Buikgriep is een populaire term die verwijst naar de aandoening gastro-enteritis, een ontsteking van het maag-darmkanaal, meestal ten gevolge van een infectie met een virus of bacterie. De boosdoener veroorzaakt een ontsteking aan het slijmvlies van maag en darmen. Bekende klachten in geval van buikgriep zijn buikpijn, misselijkheid en braken, borborygmi (borrelingen in de darmen), diarree (met of zonder bloed en slijm) en gewichtsverlies. Buikgriep gaat normaal gesproken vanzelf over. Het is belangrijk dat je voldoende drinkt teneinde uitdroging te voorkomen. Diarree leidt gewoonlijk ook tot een verlies van elektrolyten (vooral natrium en kalium). Uitdroging gaat daardoor vaak met een elektrolytentekort gepaard. Om dat te voorkomen, kun je ORS gebruiken, een oplossing van zouten en (druiven)suiker of zetmeel in water. Je kunt het verkrijgen bij drogist of apotheek.

Bloed in ontlasting door bepaalde geneesmiddelen

Bloed in poep kan ook worden veroorzaakt door irritatie van het maag-darmkanaal door gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals acetylsalicylzuur (aspirine) en andere niet-steroïde ontstekingsremmende preparaten (NSAID's).

Andere oorzaken van bloed in de ontlasting

Naast de genoemde oorzaken kunnen de volgende aandoeningen en situaties ook leiden tot bloed in de ontlasting:

Angiodysplasie

Angiodysplasie is een aandoening waarbij de bloedvaten in de darmen verwijd en fragiel zijn, wat bloedingen kan veroorzaken. Dit komt vooral voor bij ouderen en kan helderrood of donker bloed in de ontlasting veroorzaken.

Ischemische colitis

Bij ischemische colitis krijgt een deel van de darm onvoldoende bloedtoevoer, vaak door een verminderde doorbloeding of vernauwing van de slagaders. Dit kan buikpijn, diarree en bloederige ontlasting veroorzaken, vooral bij oudere volwassenen of mensen met hart- en vaatziekten.

Stralingsproctitis

Stralingsproctitis is een ontsteking van het rectum die kan ontstaan na bestraling bij kankerpatiënten, bijvoorbeeld bij prostaat- of baarmoederhalskanker. Deze ontsteking kan leiden tot bloedingen en slijmverlies in de ontlasting, soms jaren na de bestraling.

Endometriose in de darm

Endometriose is een aandoening waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit, en dit kan zich in zeldzame gevallen ook aan de darmen hechten. Dit kan tijdens de menstruatiecyclus leiden tot bloederige ontlasting en buikpijn.

Hemoragische gastritis

Hemoragische gastritis of maagslijmvliesontsteking is een ontsteking van de maagwand die bloedingen kan veroorzaken. Dit kan zwarte, teerachtige ontlasting opleveren als het bloed de darm passeert, en komt soms door overmatig alcoholgebruik, langdurig gebruik van bepaalde medicijnen (zoals NSAID’s) of een bacteriële infectie.

Vasculaire malformaties

Afwijkingen aan de bloedvaten, zoals hemangiomen of arterioveneuze malformaties (AVM’s), kunnen bloeding veroorzaken. Deze malformaties komen minder vaak voor maar kunnen bloedingen veroorzaken in verschillende delen van het spijsverteringskanaal.

Parasitaire infecties

Parasieten zoals amoeben kunnen zich in de darmen nestelen en ontstekingen veroorzaken, wat leidt tot bloederige diarree. Amoebiasis is een voorbeeld van een parasitaire infectie die zich vooral voordoet in tropische en subtropische gebieden.

Coagulopathieën (stollingsstoornissen)

Bloedingsproblemen door stollingsstoornissen, zoals bij patiënten met hemofilie of mensen die antistollingsmiddelen gebruiken, kunnen bloedingen in het maagdarmkanaal veroorzaken. Dit kan leiden tot zowel helderrood als donker bloed in de ontlasting.

Rectale prolaps

Een rectale prolaps of endeldarmverzakking treedt op wanneer een deel van het rectum door de anus naar buiten komt, wat pijn en bloedingen kan veroorzaken. Deze aandoening komt vaker voor bij oudere mensen en mensen met chronische obstipatie.

Risicofactoren en -groepen

De drie belangrijkste risicofactoren voor bloed bij de ontlasting, zijn leeftijd (ouder worden), roken en alcoholgebruik. Andere risico's zijn het gebruik van medicijnen zoals aspirine of ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID's) en anticoagulantia (bloedverdunners).

Risicofactoren en risicogroepen voor bloed in de ontlasting
Bloed in de ontlasting kan door diverse factoren worden beïnvloed. Sommige mensen lopen meer risico vanwege leeftijd, leefstijl, medische geschiedenis of genetische aanleg. Hier zijn de belangrijkste risicofactoren en -groepen die de kans op bloed in de ontlasting vergroten:

Leeftijd
Naarmate mensen ouder worden, neemt de kans op bloed in de ontlasting toe, vooral door aandoeningen zoals diverticulose en darmkanker. Bij mensen boven de 50 jaar wordt regelmatige screening op darmkanker aanbevolen, omdat de kans op bloed in de ontlasting als gevolg van poliepen of darmkanker toeneemt.

Leefstijl: voeding en beweging
Leefstijlkeuzes zoals een vezelarm dieet, veel bewerkt voedsel, roken en alcoholgebruik verhogen de kans op bloed in de ontlasting. Een vezelarm dieet kan leiden tot obstipatie en aambeien, terwijl overmatig alcoholgebruik de maagwand kan irriteren, wat tot bloedingen leidt. Een actieve levensstijl helpt om de darmfunctie soepel te houden, terwijl langdurig zitten en weinig beweging de kans op obstipatie vergroten.

Erfelijke aandoeningen
Mensen met erfelijke aandoeningen zoals familiaire adenomateuze polyposis (FAP) of het Lynch-syndroom lopen een hoger risico op darmkanker en daarmee op bloed in de ontlasting. Deze genetische aandoeningen kunnen al op jonge leeftijd tot poliepvorming in de darmen leiden, wat zonder behandeling vaak overgaat in kanker.

Chronische darmziekten
Chronische inflammatoire darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa brengen ontstekingen in het spijsverteringskanaal met zich mee, wat kan leiden tot bloederige ontlasting, vooral bij opvlammingen. Mensen met deze aandoeningen hebben regelmatig last van klachten zoals buikpijn, diarree met bloed en vermoeidheid.

Medicijngebruik
Mensen die regelmatig niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's), aspirine of bloedverdunners gebruiken, lopen een verhoogd risico op bloedingen in het maag-darmkanaal. Deze medicijnen kunnen de slijmvliezen irriteren en maagzweren veroorzaken, wat bloed in de ontlasting kan opleveren.

Aandoeningen van het spijsverteringskanaal
Ziekten zoals maagzweren, gastritis, en diverticulose komen relatief vaak voor bij mensen die blootgesteld zijn aan langdurige stress of roken. Deze aandoeningen kunnen het spijsverteringskanaal kwetsbaarder maken voor bloedingen. Bij maagzweren kan het bloed donker en teerachtig zijn, terwijl diverticulose vaker helderrood bloed veroorzaakt.

Geslacht
Bepaalde aandoeningen die bloed in de ontlasting veroorzaken, komen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, zoals darmkanker en alcoholgerelateerde maagzweren. Vrouwen lopen meer risico op aambeien of anale fissuren door hormonale veranderingen en bevallingen.

Alarmsymptomen: wanneer direct medische hulp inschakelen?

Hoewel bloed in de ontlasting soms een onschuldige oorzaak heeft, zoals aambeien of een kleine scheur in de anus, zijn er situaties waarbij dit symptoom kan wijzen op een ernstigere aandoening die onmiddellijke medische aandacht vereist. Hier zijn de belangrijkste alarmsymptomen om op te letten:

• Grote hoeveelheden bloedverlies: Als de ontlasting of het toiletwater een diepe rode kleur heeft, of als je veel helderrood bloed verliest, kan dit wijzen op een actieve bloeding die spoedeisende zorg vereist.
• Zwarte, teerachtige ontlasting: Zwarte, teerachtige ontlasting (melaena) duidt vaak op een bloeding in het hogere deel van het spijsverteringskanaal, zoals de maag of de dunne darm. Dit kan een teken zijn van een maagzweer of een andere ernstige bloeding die snel behandeling nodig heeft.
• Plotselinge en hevige buikpijn: Als je naast bloed in de ontlasting ook last hebt van intense, plotselinge buikpijn, kan dit wijzen op een ernstige darmaandoening, zoals een darmobstructie of darmperforatie, die levensbedreigend kan zijn.
• Koorts, koude rillingen en bloed in de ontlasting: Een combinatie van deze symptomen kan duiden op een infectie of ontsteking, zoals een ernstige darminfectie of een opvlamming van colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn, wat onmiddellijke behandeling vereist.
• Onverklaarbaar gewichtsverlies: Als je zonder aanwijsbare reden gewicht verliest en bloed in de ontlasting hebt, kan dit wijzen op darmkanker of een andere ernstige aandoening in het spijsverteringskanaal.
• Duizeligheid of flauwvallen: Wanneer bloedverlies leidt tot duizeligheid of zelfs flauwvallen, kan dit wijzen op een aanzienlijke inwendige bloeding. Dit vereist onmiddellijke medische hulp.
• Bleekheid en vermoeidheid: Deze symptomen kunnen duiden op bloedarmoede door bloedverlies in het spijsverteringskanaal. Chronisch bloedverlies kan ongemerkt leiden tot een ijzertekort, dat het lichaam op den duur verzwakt.

Als een van deze alarmsymptomen optreedt, is het van cruciaal belang om niet te wachten en direct medische hulp in te schakelen. Vroege diagnose en behandeling kunnen complicaties voorkomen en zijn essentieel voor het herstel.

Beschermende factoren tegen bloed bij de ontlasting: wat kun je doen?

Het zien van bloed bij de ontlasting kan even schrikken zijn. Maar weet je? Vaak zijn er eenvoudige manieren om je darmen gezond te houden en dit soort ongemakken te voorkomen. Of je nu te maken hebt met aambeien, een gevoelig maag-darmkanaal of iets anders – hier zijn beschermende factoren die je darmen een handje helpen en je stoelgang soepel houden.


Waarom is dit belangrijk?
Bloed bij de ontlasting kan een signaal zijn dat je darmen wat extra liefde nodig hebben. Gelukkig zijn er genoeg dingen die je zelf kunt doen om je spijsverteringskanaal gezond te houden. Het draait om een beetje balans, een beetje beweging, en vooral luisteren naar je lichaam. Dus waar begin jij mee? Misschien een extra glas water vandaag, of een wandeling na de lunch? Je darmen zullen je dankbaar zijn. 💚✨

Onderzoek en diagnose

Wanneer bloed in de ontlasting optreedt, is het belangrijk om de oorzaak snel en nauwkeurig te bepalen. De arts start meestal met een aantal gebruikelijke diagnostische tests en kan indien nodig verder gaan met specifieke onderzoeken om de exacte bron van het bloed te vinden. Hier is een overzicht van veelvoorkomende en minder vaak toegepaste onderzoeken die helpen om inzicht te krijgen in de oorsprong van bloed in de ontlasting.

Anamnese en lichamelijk onderzoek
De eerste stap bij het achterhalen van de oorzaak is een grondig gesprek met de arts, waarbij er wordt ingegaan op je medische geschiedenis, leefstijl en symptomen. Vragen over de kleur van het bloed, bijkomende klachten zoals buikpijn en familiegeschiedenis van darmziekten helpen om een eerste indruk te krijgen. Dit wordt vaak gevolgd door een lichamelijk onderzoek, waarbij de arts bijvoorbeeld de buik kan palperen om te voelen of er zwellingen of pijnpunten zijn.

Ontlastingsonderzoek
Een simpele maar waardevolle test is het ontlastingsonderzoek, waarbij een monster van de ontlasting wordt geanalyseerd om de aanwezigheid van bloed, bacteriën, parasieten of ontstekingscellen vast te stellen.

• Fecaal occult bloedtest (FOBT): Deze test detecteert microscopisch kleine hoeveelheden bloed die onzichtbaar zijn voor het blote oog. Het wordt vaak gebruikt als screeningsmethode, bijvoorbeeld bij mensen met een verhoogd risico op darmkanker.
• Calprotectinetest: Bij verdenking op een inflammatoire darmaandoening zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa kan deze test helpen, omdat een verhoogde calprotectinewaarde wijst op een ontsteking in het maag-darmkanaal.

Endoscopie: zicht in de darmen
Endoscopisch onderzoek is een van de meest nauwkeurige manieren om de bron van bloed in de ontlasting te achterhalen, waarbij de arts direct in het spijsverteringskanaal kan kijken. Dit gebeurt meestal via een flexibele buis met camera (endoscoop).

• Coloscopie: Bij een coloscopie wordt de dikke darm onderzocht om afwijkingen zoals poliepen, ontstekingen of tumoren op te sporen. Het is een grondige procedure die vaak wordt ingezet bij mensen met bloed in de ontlasting.
• Sigmoïdoscopie: Deze kortere variant van de coloscopie kijkt alleen naar het laatste deel van de dikke darm en is vaak minder belastend. Het wordt vaak gebruikt om aambeien, anale fissuren of ontstekingen in het rectum en de sigmoïde darm op te sporen.
• Gastroscopie: Als er sprake is van zwarte, teerachtige ontlasting, kan een gastroscopie helpen om de bovenste delen van het spijsverteringskanaal, zoals de maag en slokdarm, te onderzoeken. Dit is nuttig om maagzweren of gastritis op te sporen.

Inwendige beeldvorming: CT- en MRI-scan
Voor een uitgebreider beeld kan de arts in sommige gevallen beeldvormende technieken zoals een CT-scan of MRI inzetten, vooral wanneer andere onderzoeken geen uitsluitsel geven.

• CT-scan van de buik: Deze scan helpt om ontstekingen, infecties of tumoren in het spijsverteringskanaal zichtbaar te maken. Het kan ook abcessen en darmperforaties opsporen die niet met een endoscoop te zien zijn.
• MRI-enterografie: Dit onderzoek biedt gedetailleerde beelden van de dunne darm en wordt vaak gebruikt bij patiënten met de ziekte van Crohn. Het is minder belastend dan een coloscopie en helpt om kleine ontstekingen en vernauwingen in de darmen op te sporen.

Capsule-endoscopie: door het hele darmkanaal
Capsule-endoscopie is een innovatieve methode waarbij de patiënt een kleine capsule inslikt die door het spijsverteringskanaal reist en beelden vastlegt.

Voorbeeld: Dit onderzoek is bijzonder nuttig wanneer de bron van de bloeding zich in het moeilijk bereikbare deel van de dunne darm bevindt. De capsule maakt foto’s tijdens de reis en wordt later uitgewerkt om te bepalen waar een bloeding, poliep of ontsteking zit.

Zeldzamere onderzoeken: dubbelcontrast-bariuminloop en angiografie
In specifieke gevallen kunnen deze onderzoeken helpen om bloedingen of afwijkingen te ontdekken wanneer andere methoden geen uitsluitsel geven.

• Dubbelcontrast-bariuminloop: Deze techniek maakt gebruik van een contrastmiddel dat via de anus in de darmen wordt gebracht, waardoor de darmwanden zichtbaar worden op een röntgenfoto. Dit wordt nog zelden gebruikt, maar kan soms helpen om divertikels en tumoren op te sporen.
• Angiografie: Bij dit onderzoek worden bloedvaten zichtbaar gemaakt om te zien waar een bloeding plaatsvindt. Vooral bij ernstige, acute bloedingen die moeilijk te lokaliseren zijn, kan angiografie helpen om snel in te grijpen en de bloeding te behandelen.

Behandeling van bloed bij de ontlasting

Medische behandeling

Een arts kan verschillende technieken toepassen om een ​​acute bloeding te doen stoppen. Vaak wordt endoscopie gebruikt om chemicaliën op de plaats van bloeding te injecteren, de plek van de bloeding te behandelen met elektrische stroom of laser, of een band of klem aan te brengen om het bloedvat te sluiten. Als endoscopie onvoldoende soelaas biedt, kan de arts angiografie aanwenden om medicijnen in de bloedvaten te injecteren om de bloeding onder controle te krijgen. Angiografie is een röntgenonderzoek waarbij de bloedvaten (slagaders) zichtbaar worden gemaakt.

Naast het stoppen van de bloeding, zal de behandeling zich richten op de oorzaak van het bloeden om te voorkomen dat het terugkomt. De behandeling varieert, afhankelijk van de oorzaak en kan bestaan ​​uit medicijnen zoals antibiotica voor de behandeling van H. pylori, geneesmiddelen om maagzuur te onderdrukken of ontstekingsremmende geneesmiddelen voor de behandeling van colitis. Een operatie kan nodig zijn om poliepen of delen van de dikke darm te verwijderen die zijn beschadigd door kanker, diverticulitis of inflammatoire darmaandoeningen.

Zelfzorg

Afhankelijk van de oorzaak van het bloeden kunnen een meer natuurlijke aanpak en zelfzorgmaatregelen helpen. Aambeien kunnen verdwijnen met een dieet zonder vlees, zuivel en bewerkte voedingsmiddelen, oftewel een plantaardig dieet. Door vezelrijk te eten en daarbij voldoende te drinken, blijft de ontlasting zacht en kan het gemakkelijk passeren. Zure reflux, een aandoening waarbij maagzuur in de slokdarm terechtkomt en klachten veroorzaakt, is een andere aandoening die kan profiteren van een gezond dieet. Vermijden van cafeïne en alcohol zal ook bijdragen tot het verminderen van zure reflux en het bevorderen van een gezonder maag-darmkanaal. Het volgen van een plantaardig dieet is over het algemeen een prima manier om veel gezondheidsproblemen van maag en darmen te voorkomen. Een dieet met veel vezels (in groenten en fruit) en weinig natrium, suiker en geraffineerde koolhydraten, zorgt voor een gemakkelijke spijsvertering en levert belangrijke vitaminen en voedingsstoffen.

Voeding

Een aantal gezonde voedingskeuzes zijn onder meer:

• fruit zoals bananen, mango's en watermeloen
• groenten zoals broccoli, rode biet en bloemkool
• kruiden zoals mariadistel, gember en paardenbloemblad
• Bladgroenten zoals boerenkool, snijbiet en spinazie
• appelazijn drinken
• gedestilleerd of gezuiverd water drinken

Probiotica

Probiotica zijn zogenaamde goede bacteriën die zorgen voor een goede darmflora, spijsvertering, stoelgang en het immuunsysteem. Het introduceren van natuurlijke voedingsmiddelen in je dieet die gezonde bacteriën door je hele maag-darmkanaal verspreiden, kan helpen bij het voorkomen en verminderen van de schadelijke effecten van aandoeningen die bloed in de ontlasting veroorzaken. Sommige voedingsmiddelen die rijk zijn aan probiotica zijn onder andere:

• zuurkool
• kimchi (gefermenteerde kool en groenten)
• miso (een kruiderij gemaakt van gefermenteerde sojabonen)
• tempeh (gemaakt van gefermenteerde sojabonen)
• kombucha (een drankje dat ontstaat uit fermentatie van gezoete thee door lactobacil- en gistculturen)
• yoghurt

Praktische tips en zelfzorgmaatregelen bij bloed in je poep

Bloed in je poep – het is niet bepaald een onderwerp voor de koffiepauze, maar wél iets waar je serieus bij stil moet staan. Het kan eenmalig zijn, een klein scheurtje door te hard persen, of iets wat vaker terugkomt en je aan het denken zet. Wat de oorzaak ook is, je wilt er vanaf en het liefst zonder gedoe. Gelukkig zijn er genoeg praktische stappen die je zelf kunt zetten om het probleem aan te pakken, voordat je bij de huisarts op de stoep staat. Slimme aanpassingen in je eetpatroon, toiletroutine en dagelijkse gewoontes kunnen vaak al een wereld van verschil maken.

Toch is het verleidelijk om bloedverlies te negeren en te hopen dat het vanzelf verdwijnt. Dat is niet altijd verstandig. Soms is het onschuldig, maar soms zit er meer achter. En laten we eerlijk zijn: niemand zit te wachten op complicaties die je had kunnen voorkomen. Door je stoelgang soepeler te laten verlopen en de druk op je darmen te verminderen, kun je kleine problemen in de kiem smoren. Denk aan meer vezels, genoeg drinken en simpelweg niet persen als je op het toilet zit. Klinkt logisch, maar veel mensen doen het toch verkeerd.

Naast de klassiekers zijn er ook minder bekende, maar minstens zo nuttige maatregelen. Wist je bijvoorbeeld dat een voetenbankje bij de wc je houding verbetert en de druk op je anus vermindert? Of dat sommige medicijnen onopgemerkt bloedverlies kunnen veroorzaken? Dit zijn dingen waar je misschien niet meteen aan denkt, maar die wél effect hebben. Zelfzorg begint bij het herkennen van de signalen van je lichaam en slim inspelen op wat je darmen nodig hebben. Geen zweverig gedoe, gewoon nuchtere aanpassingen die werken.

En dan de belangrijkste tip: wacht niet te lang met actie ondernemen. Een keertje bloed bij je ontlasting hoeft geen ramp te zijn, maar als het vaker gebeurt of gepaard gaat met andere klachten, trek dan aan de bel. Een huisarts kan uitsluiten of er iets serieus aan de hand is. Ondertussen kun je zelf al aan de slag met deze praktische tips om je darmen in topconditie te houden. Want laten we eerlijk zijn, een zorgeloze stoelgang maakt het leven nét even wat prettiger.

Eet meer vezels – de fundamenten van een soepele stoelgang

Iedereen weet dat vezels goed voor je zijn, maar pas als je eens bloed op je wc-papier ziet, begrijp je echt hoe belangrijk ze zijn. Neem nou Marco, een 42-jarige vader van twee, die steevast zijn ontbijt oversloeg en de hele dag door witbrood en snelle snacks at. Geen tijd, te druk, je kent het wel. Totdat hij op een ochtend schrok van een rode veeg na een bezoek aan het toilet. Aambeien, scheurtjes, misschien iets ergers? Een snelle check bij de huisarts wees uit: zijn darmen hadden een vezeltekort.

Vezels zijn de werkpaarden van je spijsvertering. Ze zorgen ervoor dat je ontlasting zacht blijft en vlot door je darmen glijdt. Havermout, peulvruchten, lijnzaad, en groenten zoals broccoli en boerenkool zijn topkeuzes om je darmen blij te maken. En nee, je hoeft niet meteen op een konijnendieet over te stappen. Begin klein: vervang witbrood door volkoren, strooi wat lijnzaad over je yoghurt en knabbel op een handje noten. Binnen een paar dagen merk je al verschil: minder persen, minder irritatie en – hopelijk – geen bloed meer in het toilet.

Gebruik vochtige doekjes – omdat schuren niet helpt

Even eerlijk: als je je handen wast, gebruik je dan ook een droog doekje in plaats van water? Nee toch? Waarom zou je je anus dan wél bewerken met schurend wc-papier als het al geïrriteerd is? Gewone toiletpapierstrips kunnen de boel alleen maar erger maken, vooral als er al scheurtjes of aambeien in het spel zijn. Overstappen op vochtige doekjes zonder parfum of alcohol is een kleine, maar geniale zet.

Neem Bas, een fervent sporter die veel eiwitten at en daardoor vaak harde ontlasting had. Hij merkte dat wc-papier steeds vaker een rode veeg achterliet en dat het branderig bleef voelen. Toen hij overschakelde op vochtige doekjes, was het probleem binnen een week verdwenen. Zorg er wel voor dat je kiest voor biologisch afbreekbare varianten of, nog beter, een bidet. Want laten we eerlijk zijn: als je een kraan bij je wc had, zou je ‘m ook gebruiken, toch?

Drink voldoende water – je darmstelsel heeft dorst

Water drinken klinkt zo simpel, maar zeg eens eerlijk: hoeveel glazen tik jij echt weg op een dag? Te weinig water en je darmen krijgen de textuur van een uitgedroogde rivierbedding: hard, stroperig en totaal niet doorstromend. Dit betekent dat je ontlasting te droog wordt, wat kan leiden tot pijnlijke scheurtjes of bloederige aambeien. En als je denkt dat drie koppen koffie en een blikje frisdrank tellen als hydratatie, dan heb je het mis.

Neem bijvoorbeeld Sanne, een jonge vrouw die elke dag keurig haar vezels at, maar steevast last had van harde, pijnlijke stoelgang. Pas toen ze haar waterinname opschroefde – van twee glaasjes per dag naar anderhalve liter – verdwenen haar klachten als sneeuw voor de zon. Water is de olie die de machine van je spijsvertering soepel laat draaien. Vul je fles, zet een reminder, en zie het als een investering in een probleemloze stoelgang. Oh, en een kleine tip: start je dag met een glas lauw water met citroen. Dat stimuleert de darmwerking en helpt je lichaam meteen op gang.

Smeer een beschermende zalf – een schild voor je huid

Als je per ongeluk een schaafwond hebt, smeer je er toch ook iets op? Waarom zouden we dat niet doen bij een geïrriteerde anus? Een dun laagje vaseline, zinkzalf of een crème met aloë vera kan wonderen doen voor kleine scheurtjes en aambeien. Het beschermt, vermindert wrijving en helpt de huid sneller genezen.

Neem Claudia, een drukke moeder die na haar tweede bevalling te maken kreeg met terugkerende bloedvegen bij het afvegen. Haar huisarts raadde haar een simpele, verzachtende zalf aan en binnen enkele dagen had ze geen last meer. Een tube in je badkamerkast kan dus echt het verschil maken. Bonus: sommige crèmes bevatten ook zink, wat de huidvernieuwing stimuleert en de boel sneller laat herstellen. En als je denkt: "Ik ben geen baby, ik hoef geen zalf," bedenk dan dat babybilletjes ook bescherming krijgen – en die blijven wél soepel!

Verhoog je ijzerinname – bloedverlies compenseren doe je zo

Een paar druppels bloed in de wc lijken misschien onschuldig, maar als dit vaker voorkomt, kan het op de lange termijn gevolgen hebben. Je lichaam verliest ijzer bij elke bloeding, en als je voorraad te veel slinkt, voel je dat. Vermoeidheid, duizeligheid, een bleke huid – allemaal signalen dat je bloedarmoede op de loer ligt.

Neem Chris, een 38-jarige IT’er die steeds vaker een slap gevoel had. “Gewoon moe,” dacht hij, tot zijn vriendin opmerkte dat hij eruitzag alsof hij een week niet had geslapen. Een simpel bloedonderzoek wees uit: ijzertekort. De boosdoener? Chronisch bloedverlies door anale fissuren, veroorzaakt door te harde ontlasting.

IJzerrijke voeding is de sleutel. Denk aan rood vlees, spinazie, linzen en noten. Maar let op: je lichaam neemt ijzer beter op als je het combineert met vitamine C. Dus een glas sinaasappelsap bij je maaltijd of een scheut citroen over je spinazie is een slimme zet. Vermijd zuivel en koffie direct bij ijzerrijke maaltijden, die remmen de opname. Wil je echt all-in gaan? Overweeg dan een ijzersupplement – maar check eerst met je huisarts of dat nodig is.

Neem een vezelsupplement – extra ondersteuning voor je darmen

Soms lukt het gewoon niet om genoeg vezels binnen te krijgen via je voeding. Drukke dagen, snelle happen, een beetje gemakzucht – voor je het weet, zit je weer op een dieet van witte boterhammen en snelle snacks. Als dat eenmalig is, prima. Maar als je structureel te weinig vezels eet, wordt je stoelgang traag, hard en pijnlijk.

Zo ook bij Sandra, een 50-jarige moeder die dacht dat ze gezond at, maar haar vezelinname bleek bedroevend laag. Haar ontbijt? Een croissant en een cappuccino. Lunch? Een wit bolletje met kaas. Resultaat? Constipatie en uiteindelijk bloed bij het afvegen. Haar huisarts raadde een psylliumvezelsupplement aan. Binnen een week was haar stoelgang soepeler, en het bloed? Verdwenen.

Psylliumvezels of zemelen werken als een spons: ze nemen water op en maken je ontlasting zachter en volumineuzer, zodat het makkelijker passeert. Zorg er wél voor dat je voldoende drinkt, anders krijg je juist het tegenovergestelde effect. Begin met een kleine dosis en bouw het op – je darmen hebben even de tijd nodig om eraan te wennen.

Ga niet persen op het toilet – laat de zwaartekracht haar werk doen

Je kent het wel: je zit op de wc, je voelt dat er iets moet gebeuren, maar het schiet niet op. Wat doe je? Juist, je perst. Hard. En dat is precies waar het misgaat. Persen zorgt voor enorme druk op je endeldarm en anus, en dat kan kleine bloedvaatjes laten knappen of aambeien verergeren.

Neem Peter, een bouwvakker van 45, die zijn wc-bezoeken zag als een ‘snelle pitstop’. Hij had geen tijd om rustig te zitten en wilde het zo snel mogelijk achter de rug hebben. Het resultaat? Bloederige wc-papiertjes en pijn bij het zitten. Pas toen hij zijn gewoontes veranderde – meer vezels, meer water en vooral: de tijd nemen – verdwenen de klachten.

Wat helpt? Ontspan. Adem rustig in en uit, leun iets voorover, en laat de natuur haar gang gaan. Als het niet meteen lukt, forceer het dan niet. Sta op, loop even rond en probeer het later nog eens. Overweeg ook om je houding te verbeteren met een klein krukje onder je voeten. Dit brengt je in een positie die dichter bij een natuurlijke hurkhouding ligt, waardoor je darmen minder onder druk staan en de stoelgang makkelijker verloopt.

Gebruik een voetenbankje bij het toilet – de gouden tip voor moeiteloos ontlasten

Dit is zo’n tip waar mensen eerst om lachen, tot ze het proberen. Wist je dat hurkend poepen eigenlijk de natuurlijke houding is voor je darmen? De moderne wc dwingt je in een onnatuurlijke positie, waardoor je perst en meer druk zet op je anus. Een simpel voetenbankje kan dat probleem oplossen.

Karin, een 35-jarige pilates-instructeur, ontdekte het bij toeval. Ze kampte al maanden met lichte bloedingen en dacht dat het door haar dieet kwam. Totdat ze op vakantie in Thailand een hurk-wc gebruikte en merkte dat haar stoelgang ineens moeiteloos verliep. Terug in Nederland kocht ze een voetenbankje, en sindsdien heeft ze nooit meer problemen gehad.

Door je knieën iets hoger te plaatsen, ontspant je darm zich volledig en kan je ontlasting zonder te veel inspanning passeren. Dit betekent minder persen, minder kans op scheurtjes en minder risico op bloedverlies. En het mooiste? Je hoeft geen speciale wc aan te schaffen, een simpel krukje of een omgekeerde bak doet al wonderen. Kleine aanpassing, groot effect.

Vermijd pittig eten en alcohol – je darmen smeken om rust

Als je het type bent dat standaard sambal op z’n eten kwakt en het weekend niet compleet is zonder een paar biertjes of wijntjes, dan moet je misschien even slikken. Pittig eten en alcohol kunnen namelijk genadeloos inhakken op je darmwand, zeker als die al wat gevoelig is. Je denkt misschien dat een beetje brand in je mond geen kwaad kan, maar dat spul werkt zich helemaal door naar beneden en kan je anus net zo in vuur en vlam zetten.

Neem Wesley, een 29-jarige liefhebber van hete kip en Mexicaans eten. Hij genoot van z’n pittige maaltijden, maar na een paar dagen diarree en een bloederig wc-papiertje begon hij zich toch zorgen te maken. Wat bleek? Zijn spijsverteringskanaal was compleet overprikkeld, en de capsaïcine in pittig eten had zijn darmwand geïrriteerd. Toen hij een week overstapte op mildere gerechten en groene thee in plaats van bier dronk, verdwenen zijn klachten als sneeuw voor de zon.

Wil je je darmen sparen? Laat de pittige pepers en liters alcohol even staan en kies voor kalmerende voeding. Denk aan gekookte groenten, volkoren producten en lichte eiwitbronnen. En als je écht niet zonder kunt, bouw dan rustig af. Je anus zal je dankbaar zijn.

Controleer je medicatie – soms zit het probleem in een klein pilletje

Soms zit de oorzaak van bloed in je poep in iets waar je totaal niet aan denkt: je medicatie. Bepaalde pijnstillers, zoals ibuprofen en aspirine, kunnen je maag en darmen irriteren en zelfs kleine inwendige bloedingen veroorzaken. Ook bloedverdunners en sommige antibiotica kunnen je stoelgang veranderen en gevoeliger maken voor bloedverlies.

Zo was er Marianne, een 56-jarige vrouw met gewrichtsklachten, die al jaren dagelijks ibuprofen slikte tegen de pijn. Toen ze voor de derde keer rood in haar wc-pot zag, begon ze zich zorgen te maken. De huisarts ontdekte dat de pijnstillers haar darmwand hadden aangetast. Door over te stappen op een ander type medicatie en meer ontstekingsremmende voeding zoals kurkuma te nemen, verdwenen haar klachten zonder verdere schade.

Heb je regelmatig bloed in je ontlasting en slik je medicijnen? Check even met je huisarts of apotheker of er een link is. Soms is het een kwestie van een ander middel gebruiken of je dosis aanpassen om verdere irritatie te voorkomen.

Let op je stoelgangskleur en -consistentie – je poep vertelt een verhaal

Je poep is misschien niet het meest glamoureuze gespreksonderwerp, maar het zegt wél veel over je gezondheid. Donkerrood of zwart bloed in je ontlasting kan bijvoorbeeld wijzen op een bloeding hoger in je spijsverteringskanaal, terwijl helder rood bloed vaak uit de buurt van je anus komt, zoals bij aambeien of scheurtjes.

Tom, een 41-jarige accountmanager, vond het altijd al ongemakkelijk om naar zijn eigen ontlasting te kijken. Totdat hij een keer merkte dat zijn poep er pikzwart uitzag. In eerste instantie schoof hij het weg, maar toen hij zich ook moe en duizelig voelde, ging hij toch maar naar de huisarts. Een bloedonderzoek wees uit dat hij een maagzweer had, waarschijnlijk verergerd door stress en slechte eetgewoonten.

Dus, als je bloed ziet: check de kleur, de structuur en hoe vaak het gebeurt. Is het eenmalig en licht? Geen paniek. Komt het vaker voor of verandert de kleur? Tijd om aan de bel te trekken.

Raadpleeg tijdig een huisarts – geen ruimte voor twijfel

Laten we eerlijk zijn: niemand staat te springen om met een arts over hun toiletgewoonten te praten. Maar als je bloed in je ontlasting blijft zien, moet je dat ongemak even parkeren. Sommige oorzaken zijn onschuldig, maar andere kunnen serieuzer zijn. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter.

Neem Ingrid, een 47-jarige moeder die al maanden kleine bloedvegen zag maar het steeds afdeed als ‘aambeien’. Toen ze eindelijk een afspraak maakte, bleek dat ze poliepen in haar darm had – gelukkig goedaardig, maar ze hadden wel kunnen veranderen in iets ernstigers als ze er niet op tijd bij was geweest.

Bloed in je ontlasting dat langer dan een paar dagen aanhoudt, gepaard gaat met gewichtsverlies, buikpijn of veranderingen in je stoelgang? Meteen een arts bellen. Je gezondheid is het waard.

Bloed in de ontlasting voorkómen

Het voorkomen van bloed in de ontlasting, is afhankelijk van weten wat de oorzaak is. Bloed in ontlasting dat het gevolg is van een anale fissuur vraagt om andere preventieve maatregelen dan bloed in ontlasting als gevolg van een medicijn. Houd er in het algemeen rekening mee dat bepaalde voedingsmiddelen, ongezonde gewoonten en externe factoren het maag-darmkanaal kunnen irriteren of de gezonde bacteriën in de darm kunnen verstoren. Als je bloed in je stoelgang hebt, is het van belang om je leefstijl onder de loep te nemen en zo nodig aanpassingen te maken.

Voedingsmiddelen die het maag-darmkanaal irriteren

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen leiden tot gastro-intestinale bloedingen, maagklachten, vasculaire aandoeningen en andere problemen. Koffie, alcohol en pittig voedsel kunnen schade aanrichten aan je maag-darmkanaal. Vlees en bewerkte voedingsmiddelen leveren een belangrijke bijdrage aan obstipatie. Hierdoor ga je persen bij het poepen, wat kan leiden tot aambeien en zorgt ervoor dat je aambeien en je kunt door harde ontlasting anale kloofjes krijgen wat resulteert in bloed op je toiletpapier.

Als je bloed in je ontlasting ervaart, vraag jezelf dan af wat je recentelijk hebt gegeten. Voedingsmiddelen die je beter niet kunt eten bij klachten, zijn:

• paprika (het vel van de paprika is moeilijker verteerbaar en kan soms wat darmklachten geven)
• pittig eten / gekruid voedsel
• vet of gefrituurd voedsel
• zuivelproducten
• verwerkt voedsel
• suikerrijk eten
• energiedranken
• cafeïne
• alcohol

Ongezonde gewoonten en externe factoren

Roken heeft een groot effect op het maag-darmkanaal en daarom is het verstandig om in het geheel niet te roken. Stress kan zure reflux in de hand werken. Elke dag de tijd nemen om te mediteren of te bidden, zelfs al is het maar voor een paar minuten, werkt stressverminderend en komt je algehele spijsvertering ten goede. Een gebrek aan lichaamsbeweging kan de bloedsomloop beïnvloeden, waardoor het moeilijk wordt om essentiële voedingsstoffen door het lichaam te vervoeren en je energieniveau op peil te houden. Bewegen is bovendien goed voor de darmbewegingen en de spijsvertering. Hoe dan ook, een gezonde leefstijl met een plantaardig dieet en regelmatige lichaamsbeweging is de beste manier om een ​​je maag-darmstelsel in goede conditie te houden en de kans op bloed in je ontlasting te verminderen.

Casus: Bloed bij de ontlasting

Patiënt

Mark, 45 jaar, projectmanager.

Klachten

Mark merkte tot zijn schrik bloed op in zijn ontlasting. Het was niet veel, maar het helderrode bloed viel direct op. Hij heeft geen pijn, maar de situatie maakt hem ongerust. De laatste tijd heeft Mark vaker last van een opgeblazen gevoel en lichte buikpijn, maar hij schonk er weinig aandacht aan. Nu vraagt hij zich af wat er aan de hand is.

Onderzoek

• Anamnese: Mark is verder gezond, maar zijn werk is stressvol en hij eet vaak onregelmatig. Zijn dieet bevat niet veel vezels, en hij drinkt regelmatig koffie en alcohol. Er zijn geen recente ziekten of operaties, en er is geen familiegeschiedenis van ernstige darmproblemen.
• Fysiek onderzoek: De arts onderzoekt Mark's buik en anus zorgvuldig. Bij inspectie van het anale gebied worden aambeien gevonden—kleine, gezwollen bloedvaten die gevoelig en licht bloedend zijn. De buik voelt wat gevoelig aan, maar er zijn geen andere afwijkingen.

Diagnose

Mark's bloed bij de ontlasting wordt veroorzaakt door aambeien. Deze gezwollen bloedvaten in het rectum zijn waarschijnlijk ontstaan door een combinatie van stress, constipatie, en een vezelarm dieet.

Behandeling

• De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen en het voorkomen van verdere irritatie:
• Dieet: Mark moet meer vezels en water in zijn dieet opnemen om zijn stoelgang te verzachten en de druk op de aambeien te verminderen.
• Laxeermiddelen: Deze kunnen helpen om de stoelgang soepeler te maken en verdere irritatie van de aambeien te voorkomen.
• Crèmes: Het gebruik van aambeienzalf kan de pijn en zwelling verlichten.
• Hygiëne: Mark wordt aangeraden om na elke stoelgang het anale gebied voorzichtig te reinigen met lauw water en een zachte doek.

Zelfzorg en Advies

Mark moet proberen stress te verminderen en regelmatiger te eten. Het gebruik van een kussen bij het zitten kan helpen de druk op de aambeien te verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook bijdragen aan een gezonde spijsvertering en het verminderen van constipatie.

Prognose

Met deze aanpassingen zal Mark snel verlichting voelen. Aambeien zijn goed te behandelen, en met de juiste zorg en leefstijlveranderingen kunnen de klachten effectief worden beheerst. Mark kan gerust zijn; zodra de behandeling aanslaat, zal het bloedverlies stoppen en zal hij zich weer comfortabel voelen.

Lees verder

• Pijnlijke stoelgang: pijn bij poepen & bloed bij ontlasting
• Harde stoelgang met bloed: symptomen, oorzaken & behandeling
• Problemen stoelgang: zwarte, rode en groene ontlasting/poep
• Bloed bij de ontlasting: symptomen, oorzaken en behandeling
• Bloederige diarree met slijm en bloed: oorzaken en symptomen