Pijnlijke stoelgang: pijn bij poepen & bloed bij ontlasting

Pijnlijke stoelgang en pijn bij poepen, wat is er aan de hand? Ieder mens heeft een individueel ontlastingspatroon. Sommige mensen moeten drie keer per dag poepen en weer anderen gaan slechts drie keer in de week naar het toilet. Dat is allemaal normaal, zolang de ontlasting maar soepel en zonder complicaties verloopt. Last van pijn tijdens het ontlasten kan wijzen op de volgende oorzaken: aambeien, anuskloofje, proctitis, peri-anaal abces, prostatitis, colitis ulcerosa, ziekte van Crohn, endometriose, prostaatkanker en anale kanker.

Oorzaken van (aanhoudende) pijn tijdens de ontlasting

• Pijnlijke stoelgang door aambeien (hemorroïden)
• Wat zijn aambeien?
• Symptomen van aambeien
• Wat te doen?
• Pijn bij poepen door anuskloof (anale fissuur)
• Anuskloofje
• Symptomen van een scheurtje bij de anus
• Behandeling
• Proctitis (endeldarmontsteking / proctitis ulcerosa)
• Wat is proctitis?
• Oorzaken
• Verschijnselen
• Peri-anaal abces
• Abces bij de anus
• Oorzaken van een anusabces
• Risicofactoren
• Symptomen van een anusabces
• Behandeling
• Prostatitis (prostaatontsteking)
• Wat is een prostaatontsteking?
• Acute bacteriële prostatitis
• Chronische bacteriële prostatitis
• Niet-bacteriële prostatitis
• Prostatodynia
• Colitis ulcerosa
• Wat is colitis ulcerosa?
• Oorzaak en risicofactoren
• Klachten
• Behandeling van colitis ulcerosa
• Ziekte van Crohn
• Wat is de ziekte van Crohn?
• Symptomen van Crohn
• Behandeling van Crohn
• Endometriose
• Wat is endometriose?
• Symptomen van endometriose
• Behandeling van endometriose
• Prostaatkanker (prostaatcarcinoom)
• Wat is prostaatkanker?
• Symptomen van prostaatkanker
• Anale kanker (anuskanker)
• Wat is anuskanker?
• Risicofactoren
• Symptomen en verschijnselen van anuskanker
• Diagnose van anuskanker
• Fasen van anuskanker
• Behandeling van anuskanker

Pijnlijke stoelgang door aambeien (hemorroïden)

Wat zijn aambeien?

Aambeien (hemorroïden) zijn pijnlijke, uitgerekt, gezwollen aderen in het onderste gedeelte van de endeldarm of anus. Ze zijn het beste te vergelijken met spataderen. Deze aderen bevinden zich in een kluwen in het kanaal voor de anus. De meest voorkomende oorzaak is overbelasting tijdens de stoelgang. Aambeien kunnen het gevolg zijn van verstopping, moeilijke stoelgang met harde ontlasting, lang op toilet zitten waardoor verslapping van het weefsel rondom de bloedvaatjes ontstaat, waardoor deze uitzetten en afzakken, diarree, ernstig hoesten, zwaar tillen en flink persen tijdens de ontlasting. In sommige gevallen kan het worden veroorzaakt door andere ziekten, zoals een levercirrose.

Er wordt een onderscheidt gemaakt tussen interne- en externe aambeien. Interne aambeien kunnen zich zowel binnen de anus als onder de huid rond de anus voordoen. Een interne aambei kan door de huid naar buiten steken (= externe aambei).

Symptomen van aambeien

De symptomen van aambeien zijn:

• anale jeuk.
• anale irritatie of pijn, vooral tijdens het zitten.
• helder rood bloed op toiletpapier, op de ontlasting (de uitwerpselen), of in de wc-pot.
• pijn tijdens de stoelgang.
• pijnlijke zwelling rond de anus.
• een harde bult rond de anus.

Wat te doen?

Wat te doen tegen aambeien?

• Draag katoenen ondergoed.
• Vermijd toiletpapier met parfum, hetgeen irritatie kan veroorzaken.
• Probeer niet te krabben het gebied. Wrijven, krabbelen of overmatig schoonmaken maakt het probleem erger.
• Warme zitbaden kunnen helpen.
• Gebruik een toiletdouche, hetgeen de pijn verlicht en aambeien bestrijdt.
• Gebruik aambeienzalf.
• Drink veel water en eet extra tarwezemelen.

Pijn bij poepen door anuskloof (anale fissuur)

Anuskloofje

Een anale fissuur is een kleine kloof of een scheurtje of scheurtjes ter hoogte van de anale huid en -slijmvlies. Anale kloven komen zeer vaak voor bij zuigelingen, maar het kan op elke leeftijd voorkomen. Studies suggereren dat 80% van de baby's aan het einde van het eerste jaar een anale kloof hebben gehad.

Bij volwassenen worden scheuren vooral veroorzaakt door verstopping, als erg harde ontlasting passeert. Soms ontstaat het ook tijdens de bevalling of bij langdurige diarree. Bij ouderen kunnen anale kloven worden veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer naar het gebied.

Symptomen van een scheurtje bij de anus

De symptomen en verschijnselen zijn:

• pijnlijke ontlasting.
• bloeden (helderrood bloedverlies): er kan bloed aan de buitenkant van de ontlasting aanwezig zijn of op het toiletpapier (of babydoekjes) na de stoelgang.
• Als gevolg van de pijn kan verkramping van de kringspier ontstaan, waardoor de doorbloeding in de kringspier vermindert en wondjes, zoals fissuren, minder goed genezen.

Behandeling

De meeste scheuren genezen vanzelf en behoeven geen behandeling, afgezien van een goede luierhygiëne bij baby's. Verder is het van belang de ontlasting zacht en soepel te houden. Neem de volgende adviezen en tips in acht:

• Eet vezelrijk, want vezels zorgen voor een goede darmwerking. Ook nemen vezels vocht op in de ontlasting, waardoor de ontlasting zacht en soepel wordt. Vezels zitten in peulvruchten, fruit, groente en volkoren producten. Voornamelijk linzen, bonen en spliterwten bevatten veel vezels.
• Beweeg voldoende, want hierdoor blijft de darm in beweging en wordt verstopping voorkomen.
• Vermijd stress en spanningen en zorg voor voldoende ontspanning.
• Zorg voor een goede hygiëne van de anus en de huid rondom de anus. Vermijd daarom geparfumeerd/vochtig toiletpapier. Ook is het raadzaam de huid en de anus na de stoelgang goed met lauw water te wassen en geen zeep te gebruiken. U kunt hiervoor gebruik maken van een toiletdouche. Dat is een kleine handdouche met regelbare en krachtige sproeistraal die waarmee u uw anale zone kunt reinigen nadat u naar het toilet bent geweest. Droog de huid daarna goed af door droogdeppen en niet wrijven. Houdt de huid zoveel mogelijk droog. Gebruik vooral geen zelfzorgmiddelen, zoals zalf, crème of zetpillen, tenzij op advies van de (huis)arts. Draag bij voorkeur katoenen ondergoed en niet te strak zittende of, beter nog, loszittende kleding.

Een anale fissuur kan behandeld worden met een zalf en wanneer de klachten blijven bestaan, kan een operatie uitkomst bieden. Informeer bij uw huisarts naar de mogelijkheden.

Proctitis (endeldarmontsteking / proctitis ulcerosa)

Wat is proctitis?

Proctitis is een ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm (rectum). De endeldarm is het laatste deel van het spijsverteringskanaal, het heeft een lengte van 12 centimeter en wordt afgesloten door de anus. In de endeldarm wordt ontlasting, voordat deze het lichaam verlaat, tijdelijk opgeslagen. Alternatieve benamingen zijn: endeldarmontsteking en proctitis ulcerosa.

Oorzaken

Er zijn veel mogelijke oorzaken van proctitis:

• Door bestraling bij bijvoorbeeld baarmoederhalskanker of prostaatkanker, waardoor het slijmvlies van de endeldarm beschadigd kan raken en proctitis kan ontstaan.
• Door langdurig gebruik van laxeermiddelen, kan het slijmvlies van de endeldarm geïrriteerd en ontstoken raken.
• Door het inbrengen van vreemde voorwerpen in de anus kan het slijmvlies van de endeldarm geïrriteerd raken en als gevolg daarvan gaan ontsteken.
• Een infectie met een seksueel overdraagbare aandoening (SOA), zoals gonorroe, syfilis, chlamydia trachomatis en herpessimplex. Deze besmettelijke vormen van proctitis treffen we vooral aan bij homoseksuele mannen die (onveilige) anale seks bedrijven.

Bij de meerderheid van de gevallen is de oorzaak onbekend en dit wordt 'idiopathische proctitis' genoemd. Idiopathisch betekent dat de oorzaak onbekend is.

Verschijnselen

De symptomen zijn:

• Een plotseling hevige aandrang voor ontlasting, waarbij het vaak moeilijk is de ontlasting tegen te houden en op tijd het toilet te bereiken. Dit kan meerdere keren per dag plaatsvinden.
• Loze aandrang: wel aandrang, geen ontlasting.
• Dikwijls is er bloed, slijm en pus bij de ontlasting.
• Pijnlijke stoelgang.

Succesvolle behandeling van de onderliggende oorzaak, geneest veelal het probleem. Het vermijden van anale seks en/of het inbrengen van voorwerpen in de anus, is aan te bevelen.

Peri-anaal abces

Abces bij de anus

Een peri-anaal abces is een geïnfecteerde, met pus gevulde holte in de nabijheid van de endeldarm of anus. Alternatieve namen zijn: anaal abces of rectaal abces.

Oorzaken van een anusabces

Veelvoorkomende oorzaken zijn:

• Geblokkeerde klier in het slijmvlies rondom de anus (aars).
• Infectie van een anale kloof.
• Een seksueel overdraagbare aandoening (SOA).

Het kan ook worden veroorzaakt door ontstekingsaandoeningen van de dikke darm, zoals de ziekte van Crohn.

Risicofactoren

De volgende factoren verhogen het risico op een peri-anaal abces:

• Anale seks.
• diabetes (suikerziekte)
• Inflammatoire darmziekten, zoals ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.
• Een verzwakt immuunsysteem.
• De aandoening kan optreden bij zuigelingen en kleine kinderen. Er lijkt geen goede verklaring voor te kunnen worden gegeven.

Symptomen van een anusabces

De symptomen die kunnen optreden zijn:

• Aanvankelijk atypisch klachten: hevige pijn ergens rond de anus zonder andere symptomen zoals roodheid of zwelling;
• Wat later ontwikkelt zich een pijnlijke zone vlakbij de anus en in sommige gevallen bijna te midden van de bil;
• De pijn is vaak onafhankelijk van de stoelgang in tegenstelling met een anale fissuur;
• Het aangedane gebied is rood en gespannen, vanwege de druk die erop staat;
• Erop zitten is bijna onmogelijk. Vanwege de pijn kan de patiënt niet meer rechtop zitten;
• Soms treedt ook koorts op en algehele malaise.

Behandeling

De behandeling bestaat uit het leeg laten lopen van het abces, waarbij de pus verwijderd wordt via een snee in het abces en afzuiging van de inhoud. Er kunnen antibiotica worden voorgeschreven door de (huis)arts.

Prostatitis (prostaatontsteking)

Wat is een prostaatontsteking?

Prostatitis is een ontsteking van de prostaat, een veel voorkomend probleem. De prostaat is een klein orgaan, ongeveer ter grootte van een walnoot, dat zich onder de blaas bevindt, grenst aan de endeldarm en rond het begin van de plasbuis ligt. De prostaat produceert een witte vloeistof, waarmee de zaadcellen tijdens een ejaculatie naar buiten worden vervoerd via de plasbuis.

Er worden vier soorten prostatitis onderscheiden:

Acute bacteriële prostatitis

Dit komt het minste voor. Het veroorzaakt vaak koude rillingen, koorts, pijn in de onderrug en in het genitale gebied, lichamelijke pijn, branderig of pijnlijk urineren, en de frequente en dringende noodzaak om te urineren. De behandeling is met antibiotica.

Chronische bacteriële prostatitis

Ook relatief zeldzaam. Het wordt veroorzaakt door een ernstige prostaatontsteking die meestal het gevolg is van onderbehandelde en recidiverende (terugkerende) acute prostatitis. De symptomen zijn uiteenlopend: pijn in de bilnaad, de testikels (teelballen/zaadballen) of de balzak (scrotum) en de penis (piemel), pijn in de lage rug, liespijn, urinestoornissen (milde irritatie of prikkeling tijdens het plassen), bloed in sperma, bloed in de urine, pijn tijdens de stoelgang, impotentie en pijn bij de ejaculatie. De chronische ontsteking wordt ook behandeld met antibiotica.

Niet-bacteriële prostatitis

De meest voorkomende en minst begrepen vorm van prostatitis. Er wordt gesuggereerd dat organismen als virussen en schimmels de oorzaak zijn. Het is een chronische, pijnlijke aandoening. Symptomen verdwijnen en keren spontaan weer terug, zonder voorafgaande waarschuwing. De symptomen van niet-bacteriële prostatitis zijn dezelfde als die van chronische bacteriële prostatitis. Behandeling van deze vorm van prostatitis is moeilijk. Het doel is om de symptomen onder controle te krijgen. Veel patiënten worden behandeld met antibiotica, teneinde uit te sluiten dat bacteriën niet de oorzaak zijn van hun prostatitis. Deze vorm van prostaatontsteking kan worden geassocieerd met andere ziekten, zoals het syndroom van Reiter. Dit syndroom wordt gekenmerkt door het samengaan van onder andere darmontsteking (dysenterie), urinewegontsteking (urethritis), artritis en/of oogvliesontsteking. Tevens kunnen er zweertjes op de huid van de penis en in de mond voorkomen.

Prostatodynia

Sommige mannen voelen pijn die lijkt voort te komen uit hun prostaat of de omgeving van de prostaat, maar onderzoek kan geen ontsteking of infectie opsporen. Wat deze aandoening veroorzaakt, die bekend staat als prostatodynia of bekkenpijn syndroom, is vooralsnog niet bekend.

Colitis ulcerosa

Wat is colitis ulcerosa?

Colitis ulcerosa is een langdurige ontsteking van de dikke darm en het wordt ook wel ulceratieve colitis genoemd.

Oorzaak en risicofactoren

De oorzaak van colitis ulcerosa is anno 2024 onbekend. De ziekte begint meestal in de endeldarm en het kan zich uiteindelijk uitbreiden door de gehele dikke darm. De symptomen variëren in ernst en kan langzaam of plotseling beginnen. Vele factoren kunnen leiden tot aanvallen, waaronder infecties van de luchtwegen of lichamelijke stress.

Risicofactoren zijn onder meer een familiegeschiedenis van colitis ulcerosa. Ook zijn er aanwijzingen dat Ashkenazi Joden (die vooral in Oost-Europa leven), meer kans hebben om de ziekte van Crohn te ontwikkelen. De incidentie is 10 tot 15 van de 100.000 mensen.

Klachten

Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Buikpijn en krampen, die meestal verdwijnen na de stoelgang.
• Darmgeluiden, zoals een gorgelend geluid horen of spatten in de darm.
• Diarree, van af en toe tot zeer vaak, waarbij bloed en slijm aanwezig kunnen zijn.
• Koorts.
• Tenesmus: krampachtige en pijnlijke aandrang om te poepen of te plassen.
• Gewichtsverlies.
• Gastro-intestinale bloedingen: bloeding in het maag-darmstelsel.
• Gewrichtspijn.
• Misselijkheid en braken.

Behandeling van colitis ulcerosa

Medicijnen kunnen colitis ulcerosa niet genezen, maar kan wel voor een vermindering van de klachten zorgen. Sommige mensen zijn door medicijnen zelfs (grotendeels) klachtenvrij.

Ziekte van Crohn

Wat is de ziekte van Crohn?

De Ziekte van Crohn is net als colitis ulcerosa, een inflammatoire darmziekten. Bij inflammatoire darmziekten is er sprake van een ontsteking van de darm, waarvan de oorzaak anno 2024 nog niet geheel duidelijk is. De Ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het maagdarmstelsel, die ontstaat door een fout in het afweersysteem en het wordt daarom ook wel een auto-immuunziekte genoemd. De darmen kunnen vernauwd of zelfs afgesloten raken ten gevolge van deze ontstekingen.

Symptomen van Crohn

Welke symptomen optreden, is afhankelijk van welk deel van het maagdarmkanaal is aangedaan. Symptomen variëren van mild tot ernstig. Er kunnen periodes zijn dat men geheel klachtenvrij is en soms steekt de ziekte plotseling weer de kop op. De belangrijkste symptomen van de ziekte van Crohn zijn:

• Darmkrampen.
• Kramp in de onderbuik.
• Hevige of juist zeurende pijn in de onderbuik.
• Koorts.
  Vermoeidheid door de ziekte van Crohn / Bron: Istock.com/BartekSzewczyk
• Vermoeidheid.
• Verlies van eetlust.
• Vermagering / onbedoeld gewichtsverlies.
• Vermoeid en bleek (ten gevolge van bloedarmoede).
• Aanhoudende, waterige diarree.
• Pijn tijdens de stoelgang.
• In geval anus of het rectum aangetast zijn, kan er anaal bloedverlies optreden, soms etter- of slijmverlies, soms pijn in of rond de aars.
• gewrichtspijn: gewrichtsontsteking (artritis) van de enkels, knieën, polsen.
• ontstekingen op de kleine gewrichtjes van de wervelzuil die rugpijnklachten geven.
• Oogontsteking, hetgeen zorgt voor een pijnlijk rood oog
  Erythema nodosum op de benen / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Op de huid van de onderbenen verschijnen soms pijnlijke rode knobbels of echte zweren, respectievelijk erythema nodosum en pyoderma gangrenosum genoemd.
• De vorming van nierstenen en galstenen.
• Soms vaker last van aftjen in de mond, slokdarm of maag.
• De ontstekingen kunnen ook zorgen voor complicaties zoals verklevingen, fistels, abcessen en/of vernauwingen.

Behandeling van Crohn

Er is geen genezing voor de ziekte van Crohn. De behandeling is er derhalve op gericht de verschijnselen onder controle te houden en complicaties te voorkomen of te verminderen. De behandeling hangt af van de plaats en de ernst van de ontsteking.

Endometriose

Wat is endometriose?

Endometriose is de aanwezigheid of woekering van baarmoederslijmvlies (of endometrium) buiten de baarmoederholte - de plek waar dit slijmvlies aanwezig is.

Symptomen van endometriose

De symptomen die kunnen optreden zijn:

• Buikpijn of krampen in de buik, voornamelijk tijdens de maandstonden (dysmenorroe).
• Pijn tijdens of na de geslachtsgemeenschap (dyspareunie).
• Pijn tijdens de stoelgang
• Bekkenpijn of lage rugpijn.
• Verminderde vruchtbaarheid (subfertiliteit).

Opmerking: in meer dan de helft van de gevallen zijn er geen klachten. Hert kan voorkomen dat sommige vrouwen met ernstige gevallen van endometriose geen enkele pijn hebben, terwijl sommige vrouwen met milde endometriose ernstige pijn hebben.

Behandeling van endometriose

De behandeling kan bestaan uit:

• Afwachtende benadering: er wordt vinger aan de pols gehouden.
• Symptomatische behandeling: behandeling van alleen de symptomen, zoals pijnklachten en niet de onderliggende aandoening.
• Hormonale behandeling: medicijnen die de aanmaak van hormonen voor de opbouw van het baarmoederslijmvlies, de eisprong en de menstruatie beïnvloeden.
• Mirena spiraal: een klein T-vormig spiraaltje, dat na plaatsing continu het hormoon levonorgestrel rechtstreeks in de
• baarmoeder afgeeft.
• Chirurgische behandeling: tijdens een operatieve ingreep worden zoveel mogelijk endometriosehaarden, cysten en verklevingen weggehaald.
• Gecombineerde behandeling: een hormonale behandeling voor of na chirurgie.

Prostaatkanker (prostaatcarcinoom)

Wat is prostaatkanker?

Prostaatkanker of prostaatcarcinoom is kanker die groeit in de prostaat. De oorzaak van prostaatkanker is onbekend. Sommige studies hebben een relatie aangetoond tussen voedingspatroon (een hoog vetgehalte in de voeding) en hormonale invloeden (een verhoogd testosteron niveau). Er is geen verband bekend met een vergrote prostaat of BPH (Benigne Prostaat Hyperplasie).

Symptomen van prostaatkanker

De symptomen en verschijnselen van prostaatkanker zijn:

• Het traag en langzaam op gang komen van het plassen.
• Nadruppelen van urine, vooral direct na het plassen.
• Urineretentie: het niet volledig of helemaal niet kunnen legen van de blaas.
• Pijn tijdens het plassen.
• Pijn bij ejaculatie.
• Lagere rugpijn.
• Pijn tijdens de stoelgang.

Soms treden ook de volgende klachten op:

• 's Nachts overmatig plassen.
• Incontinentie.
• Pijn of gevoeligheid in de botten (bij uitzaaiingen).
• Hematurie (bloed in de urine).
• Buikpijn.
• Bloedarmoede (anemie).
• Onbedoeld gewichtsverlies.
• Lethargie.

Anale kanker (anuskanker)

Wat is anuskanker?

Anale kanker of anuskanker is een ziekte waarbij kwaadaardige (kanker) cellen worden gevormd in het weefsel van de anus. De anus is gelegen aan het einde van de dikke darm, onder het rectum of endeldarm. Het is de uitgang van het darmkanaal en via de anus verlaat de ontlasting het lichaam. De anus bestaat uit twee kringspieren: de buitenste kringspier die kan worden aangespannen of ontspannen en de binnenste kringspier. Het anale kanaal, het deel van de anus tussen het rectum en de anale opening, is circa 1½ cm.

Risicofactoren

De volgende risicofactoren worden onderscheiden in de ontwikkeling van anuskanker:

• >50 jaar met een incidentiepiek tussen 58-64 jaar;
• Veel wisselende seksuele partners;
• Regelmatige anale geslachtsgemeenschap (anale seks);
• Roken;
• Terugkerende anale roodheid, irritatie, zwelling en pijn;
• Anale fistels (abnormale kanaaltjes/openingen);
• Besmetting met het humaan papillomavirus (HPV).

Humaan papillomavirussen zijn een groep van meer dan honderd verwante virussen. Genitale HPV-infecties komen zeer vaak voor en worden door seksueel contact overgedragen. De meeste HPV infecties treden op zonder symptomen en verdwijnen spontaan zonder enige behandeling in de loop van een aantal jaren. De infectie wordt dan door het afweersysteem van ons lichaam opgeruimd. Vaak gebeurt dat binnen 1,5 jaar. Veel mensen merken nooit iets van de HPV-infectie, terwijl het bij anderen weer wratjes op de geslachtsdelen of in de anus veroorzaakt. Sommige HPV-infectie blijven langere tijd aanwezig. Persisterende HPV-infecties zijn nu algemeen erkend als de belangrijkste oorzaak van baarmoederhalskanker. Studies laten zien dat HPV tevens een rol speelt bij kanker van de anus, vulva, vagina en penis en kanker in de mondholte. Er zijn verschillende varianten van HPV, waarvan enkele als kankerverwekkend zijn aan te wijzen.

De meest effectieve manier om het risico voor genitale HPV-infectie te elimineren, is seksuele onthouding. Voor degenen die ervoor kiezen seksueel actief te zijn, is een duurzame en wederzijds monogame relatie met een niet-geïnfecteerde partner de beste strategie ten einde de kans op genitale HPV-infectie te voorkomen. Condooms bieden ook bescherming, ofschoon daarbij opgemerkt moet worden dat de mate waarin condooms bescherming bieden in het voorkomen van HPV-infectie onbekend is. Wel leidt het tot minder kans op baarmoederhalskanker. Ter preventie van voorstadia van baarmoederhalskanker zijn er sinds kort twee HPV vaccins op de markt. Deze vaccins voorkomen dat er een HPV besmetting kan plaatsvinden. Sommige onderzoekers pleiten ervoor om de vaccinatie ruimer toe te passen, aangezien HPV ook een rol speelt bij andere vormen van kanker, waaronder anuskanker. De discussie of ook jongens gevaccineerd moeten worden tegen het kankerverwekkende HPV is voorlopig niet gesloten.

Mensen met hiv lopen een extra groot risico anuskanker te ontwikkelen door een HPV-infectie.

Symptomen en verschijnselen van anuskanker

De mogelijke symptomen van anale kanker zijn:

• Bloeden uit de anus of endeldarm;
• Een knobbeltje of gezwel in de buurt van de anus;
• Pijn in het gebied rond de anus;
• Jeuk of afscheiding uit de anus;
• Verandering in de stoelgang: frequente aandrang tot ontlasting, afwisselend diarree/obstipatie (verstopping).
• Pijn tijdens de stoelgang.

De symptomen lijken soms op andere aandoeningen, die min of meer dezelfde symptomen geven zoals aambeien.

Diagnose van anuskanker

Met een gehandschoende vinger die is voorzien van een glijmiddel, zal de huisarts de anus en het onderste deel van de endeldarm onderzoeken op onregelmatigheden. Dit onderzoek wordt 'rectaal toucher' genoemd. Als de arts iets afwijkends meent te constateren, dan wordt de persoon doorverwezen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek. Er kan biopsie worden verricht, dat is microscopisch onderzoek van een (verdacht) stukje weefsel uit de anus. In geval anuskanker wordt vastgesteld, zal nader onderzoek plaatsvinden naar eventuele verspreiding van de kanker in het lichaam. Dit kan plaatsvinden door bloedonderzoek en/of een CT- of MRI-scan.

Fasen van anuskanker

De volgende fasen worden gebruikt voor anale kanker:

• Fase 0: wordt ook wel 'carcinoma in situ' genoemd. Abnormale cellen worden gevonden in de anus. Doch deze afwijkende cellen hebben het omringende weefsel nog niet geïnfiltreerd. 'In situ' is Latijn voor 'op zijn plaats'. Dit is het voorstadium van anuskanker.
• Fase I: kanker heeft zich gevormd en de tumor is uitgegroeid tot 2 centimeter of kleiner.
• Fase II: de tumor is groter dan 2 centimeter.
• Fase III: de tumor kan elke afmeting hebben en de kanker heeft zich uitgezaaid naar de regionale lymfklieren en/of nabijgelegen organen, zoals de vagina, plasbuis en blaas.
• Fase IV : de kanker heeft zich (verder) verspreid naar meer afgelegen delen van het lichaam.

Welke behandeling zal worden ingezet, wordt voornamelijk bepaald door de plaats van de tumor en de fase waarin de patiënt zich bevindt. Dit is ook van invloed op de prognose. Uiteraard zal ieder geval apart beoordeeld worden.

Behandeling van anuskanker

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk voor patiënten met anale kanker. De standaardbehandelingen zijn radiotherapie (bestraling van kankercellen), chemotherapie en een operatie. Bij een chirurgische ingreep zal de tumor uit de anus worden weggesneden samen met een deel van het gezonde weefsel eromheen.

Bij de meerderheid van de patiënten vindt behandeling plaats met radiotherapie. Als de tumor groot is, wordt de bestraling vaak gecombineerd met chemotherapie. Chemotherapie en radiotherapie versterken elkaar in hun werking tegen kanker. In ongeveer tweederde van de gevallen slinkt (verdwijnt) de tumor en is een operatieve ingreep niet nodig. Wanneer de tumor na deze behandeling niet volledig verdwenen is, of wanneer er sprake is van een recidief, dan zal men overgaan tot een operatie. Bij een chirurgische ingreep waarbij de anus en (een deel van) de endeldarm worden verwijderd, zal een stoma worden aangebracht.

Bij uitzaaiing naar andere delen van het lichaam, is de prognose ongunstig en zal ingezet worden op palliatieve behandeling, dat wil zeggen het verlichten van de symptomen en het verbeteren of in stand houden van de kwaliteit van leven.

Lees verder

• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Pijn bij het poepen: stekende of brandende pijn stoelgang
• Bloed in poep of ontlasting: symptomen en mogelijke oorzaken
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• PDS: buikpijn, opgeblazen gevoel, slijm bij ontlasting, pijn