Ananas: gezondheidsvoordelen, voedingswaarde en bewaren

De ananas (Ananas comosus) behoort tot de bromeliafamilie, een familie van eenzaadlobbige planten die ook veel kamerplanten omvat. Een ananas kan wel 30 cm lang en meer dan 4 kg zwaar worden. De vrucht heeft bovenop een rozet van bladeren en is cilindrisch tot kegelvormig. De term ananas kan worden afgeleid van de term 'naná', wat 'fruit met een sterke geur' betekent in de Zuid-Amerikaanse Guaraní-taal. De ananas dankt de Engelse term 'pineapple' aan zijn dikke, schilferige schil, die doet denken aan een dennenappel. Ananas smaakt fris zoetzuur en is een echte vitamine C-bom met 47,8 mg per 100 gram. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine C (ADH), zoals die door het Voedingscentrum wordt aanbevolen, is 70 mg. Het bevordert zo het immuunsysteem en een goede huid. Met een watergehalte van ongeveer 85% is ananas erg verfrissend. In combinatie met de vezels en het aanwezige kalium heeft het een bijna diuretisch effect en voorkomt zo de opslag van vloeistoffen in het weefsel.

• Wat is een ananas?
• Tropische plant
• De koningin van de tropische vruchten
• Herkomst
• Waar komt de naam ananas vandaan?
• Wie heeft de ananas naar Europa gebracht?
• Een zegen voor zeevaarders
• Ananas teeltgebieden
• Kleurrijk assortiment
• Voedingswaarde van ananas
• De gezonde effecten van ananas
• Waarom brandt ananas op de tong?
• Gezondheidsvoordelen van ananas
• Versterken van het immuunsysteem
• Positieve invloed op het lichaamsgewicht
• Goed voor de hersenen en de stemming
• Goed voor de huid
• Ananas gezond voor de lever
• Het bewaren van ananas
• Tips voor het bereiden van ananas
• Gezondheidsrisico's

Wat is een ananas?

Tropische plant

De ananas is een tropische plant die behoort tot de bromeliafamilie. De kruidachtige plant is in de grond geworteld. De dikke, vlezige bladeren worden tot 80 centimeter lang en zes centimeter breed. Ze vormen de rozet waarin regenwater zich ophoopt. Dit dient als waterreservoir. Daarom overleeft de ananasplant goed in droge gebieden.

De wit tot rood-paarse bloemen verschijnen op de leeftijd van twaalf tot twintig maanden en groeien uit de rozet. Daaruit wordt de vrucht gevormd. Als de ananas rijp is, smaakt het licht tot goudgele vruchtvlees aromatisch en zoet en zuur, maar ook fris. De tropische vrucht groeit in een tropisch, deels subtropisch klimaat. Het belangrijkste groeigebied is Brazilië.

De koningin van de tropische vruchten

De ananas ziet er koninklijk uit. De ananas wordt dan ook beschouwd als de koningin van de tropische vruchten. De vrucht is cilindrisch tot kegelvormig en bovenop de ananas zit een krans met lange bladeren, die lijkt op een kroon. De schil van de ananas is groenachtig tot bruinachtig van kleur en het vruchtvlees is geel. Was de ananas vanwege zijn lange transportroutes aanvankelijk een exclusief luxeartikel en alleen voorbehouden aan de rijke hogere klasse, tegenwoordig is de vrucht voor iedereen betaalbaar. Een ananas kost anno 2024 gemiddeld tussen de twee en drie euro per stuk. Het unieke uiterlijk van de tropische vrucht is voorbestemd om uit te hollen om zodoende dienst te doen als drinkbeker voor heerlijke cocktails en fruitige dranken. Maar in een land als Thailand kun je ze ook regelmatig voorbij zien komen in restaurants: de pineapple fried rice oftewel ananas-nasi, waarbij de ananas-nasi geserveerd wordt in een uitgeholde halve ananas.

Herkomst

Waar komt de naam ananas vandaan?

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt het tropische fruit niet uit Hawaï, maar uit Zuid-Amerika. Veel mensen worden op het verkeerde been gebracht door 'pizza Hawaï, een pizza met daarop (in ieder geval) tomatensaus, kaas, ham en ananas. Hierdoor denken veel mensen dat de tropische vrucht uit Hawaï komt. Overigens is de pizza Hawaï in de jaren 1960 bedacht door de naar Canada geëmigreerde Griek Sam Panopoulos (1934-2017), die met twee broers een restaurant in Chatham (Ontario) exploiteerde.

De ananas komt uit de tropische regio's van de wereld en heeft zijn wortels in de taal Tupi-Guarani, die wordt gesproken in (delen van) Brazilië, Bolivia, Paraguay en Uruguay. De naam ananas komt van het woord 'naná' en betekent zoveel als 'fruit met sterke geur'. Vijf van de vele soorten worden voor commerciële doeleinden gebruikt. Deze staan bekend onder de namen Cayenne, Pernambuco, Perolera, Queen en Spanish.

Wie heeft de ananas naar Europa gebracht?

De ananas werd pas in de 15e eeuw naar Europa gebracht. Zeevaarder Christopher Columbus zou niet alleen Amerika hebben ontdekt, maar ook ananas. In 1493 zou het als geschenk aan Christopher Columbus in Guadeloupe zijn gegeven. Zelfs vandaag de dag is de ananas nog steeds een symbool van gastvrijheid en warmte. De ananas werd iets later internationaal bekend toen Portugese zeevarenden het fruit vanuit Europa naar India brachten. Tegenwoordig wordt het in bijna alle tropische regio's verbouwd.

Een zegen voor zeevaarders

Ananas was een zegen voor de zeevaarders, want vanwege het hoge vitamine C-gehalte redde het hen van de gevreesde scheurbuik. Dit is een ziekte ten gevolge van een langdurig vitamine-C-tekort, zoals dat in vroeger eeuwen op zeilschepen op de grote vaart veel voorkwam.

Ananas teeltgebieden

De ananas voelt zich senang in gebieden waar het klimaat meer tropisch of subtropisch is. Het is een van de meest geteelde tropische vruchten ter wereld. De bekendste regio's waar ze anno 2024 geteeld worden zijn Brazilië, Midden-Amerika, West-Afrika, Zuid-Afrika en delen van Azië zoals de Filipijnen en Thailand. Brazilië, Thailand, Filipijnen en China zijn anno 2024 de belangrijkste ananasproducenten ter wereld en leveren 52% van de totale productie. De ananas is na bananen het meest geteelde fruit en draagt bij aan meer dan 20% van de wereldproductie van tropisch fruit.

Kleurrijk assortiment

De ananas wordt onderverdeeld in de vijf varianten Cayenne, Pernambuco, Perolera, Queen en Spanish. Binnen deze groepen zijn er wel 100 verschillende soorten. De maat, smaak en kleur van de ananas kan variëren afhankelijk van de soort. Een ananas kan wel 50 cm hoog worden. Het kleurenspectrum van het vruchtvlees varieert van witachtig tot diepgeel. De meest gebruikte ananas is de Cayenne. Hij is relatief zwaar in vergelijking met andere soorten ananas en weegt gemiddeld 4 kg. Het heeft lichtgeel vruchtvlees en smaakt erg aromatisch.

Het kleine zusje van de ananas is de baby-ananas of Victoria ananas, een speciaal ras binnen de variëteiten. Het heeft een bijzonder intens aroma en heeft meestal een goudgele schil en wordt slechts 12 tot 15 cm groot. De herkomst van deze kleine ananas is Zuid-Afrika en Mauritius, een zelfstandige republiek in de Indische Oceaan, bestaande uit verschillende eilanden. Het vruchtvlees van baby-ananas is donker goudgeel, zeer sappig en onmiskenbaar zoeter, zachter en aromatischer dan dat van een gewone ananas.

Voedingswaarde van ananas

De ananas gedijt vooral in tropische streken. Het smaakt verfrissend en aromatisch en voorziet je lichaam ook in tal van vitaminen, mineralen en sporenelementen, zoals calcium, kalium, magnesium, mangaan, fosfor, ijzer, jodium en zink. Je lichaam heeft al deze voedingsstoffen nodig om gezond en fit te blijven. Een tekort aan vitaminen, mineralen en sporenelementen kan tot onaangename klachten leiden.

Ananas bevat per 100 gram de volgende voedingsstoffen:

De gezonde effecten van ananas

Er zit vooral veel vitamine C in de tropische vrucht. Deze vitamine is nodig voor de wondgenezing, afweer en het bloed. Maar ananas biedt nog veel meer:

• Het calcium dat het bevat speelt een rol bij het samentrekken en ontspannen van de bloedvaten en dus bij de bloeddruk, en versterkt je zenuwen.
• Jodium en ijzer ondersteunen de prestaties van de hersenen.
• Zink in ananas vermindert de effecten van stress.
• Magnesium heeft een ontspannende en kalmerende werking: degenen die ongeveer 300 mg magnesium per dag consumeren, voorkomen angst, hoofdpijn, vermoeidheid en last but not least spierkrampen.
• De stof vanilline die in het vruchtvlees van de ananas zit, heeft een kalmerend effect op de geest en wordt beschouwd als een stemmingsverbeteraar: er wordt gezegd dat het een stimulerend en euforisch effect heeft.
• Het enzym bromelaïne werkt ontstekingsremmend en is goed voor weefselbeschadigingen, wat vooral interessant is voor sporters. Bromelaïne stimuleert ook de bloedcirculatie en spijsvertering.
• De mineralen in de ananas helpen de zuur-base balans van het lichaam in balans te houden.

Waarom brandt ananas op de tong?

Ananas is heerlijk, maar alleen met mate. Dat geldt tenminste voor de meesten van ons. Veel mensen voelen na het eten van ananas namelijk een ongemakkelijk, branderig gevoel in de mond of op de tong. Voor sommigen is het slechts een zacht tintelend gevoel, voor anderen kan het heel pijnlijk zijn. De boosdoener is een bepaald enzym in de ananas: bromelaïne. Wanneer je mondslijmvlies ermee in contact komt, begint je mond en tong te tintelen en te branden. Het enzym breekt namelijk eiwitten af en wordt bijvoorbeeld ook gebruikt om vlees malser te maken. Als gevolg van die afbraak van eiwitten voelt het tere vlees van je gehemelte al vrij snel ruw en pijnlijk aan, maar dat effect duurt gelukkig niet lang.

Gezondheidsvoordelen van ananas

Versterken van het immuunsysteem

Naast de intense, aangename smaak, heeft het exotische fruit vanwege zijn voedingsstoffen heilzame processen in het lichaam. Een ananas bevat talloze stoffen die mensen nodig hebben om te leven. Het vitaminegehalte is belangrijk voor het versterken van het immuunsysteem van het lichaam. Dit kan ziekten voorkomen en bestaande aandoeningen verlichten. Ananas is geen wondermiddel, maar het is wel in staat het immuunsysteem te versterken, de bloedstroom naar getroffen gebieden te versnellen, afvalproducten en celresten te verwijderen of op te lossen en fysiologische genezingsprocessen te ondersteunen.

De positieve eigenschappen van de ananas komen hoogstwaarschijnlijk niet alleen van een enkel enzym of een enkel ingrediënt, maar eerder van complexe interacties tussen verschillende stoffen. De natuur biedt je een cocktail van talloze stoffen in elke groente en fruit, die door hun interactie een positief effect op je lichaam kunnen hebben. Daarom is een gezond en gevarieerd dieet met veel vers fruit en groenten van enorm belang voor je gezondheid en welzijn.

Positieve invloed op het lichaamsgewicht

Ananas bevat ook waardevolle mineralen en sporenelementen die nodig zijn als voedingsstoffen voor veel stofwisselingsprocessen. Een van de bijzondere eigenschappen van ananas is de positieve invloed op het lichaamsgewicht. Het natuurlijke fruitzuur helpt het lichaam te ontgiften. De vezels in de ananas zorgen ook voor een langdurig verzadigingsgevoel.

Het hoge gehalte aan bromelaïne lijkt verantwoordelijk te zijn voor een aantal van de gezondheidsbevorderende effecten van ananas. Bromelaïne is een natuurlijk spijsverteringsenzym, meer bepaald een zogenaamd peptidase. Dit zijn enzymen die in de afbraak van eiwitten en andere ketens van aminozuren katalyseren. De enzymen stimuleren ook de stofwisseling en verbranden daardoor meer vet. Ze ontspannen de spieren en zijn ontstekingsremmend.

Goed voor de hersenen en de stemming

De waaier aan effecten van de ananas strekt zich ook uit tot de psychische gezondheid. De neurotransmitters in de ananas brengen gevoelens van geluk en welzijn teweeg. Tegelijkertijd zorgen deze actieve ingrediënten voor ontspanning en hebben ze een kalmerend en slaapbevorderend effect. Het mineraalgehalte van ananas zorgt ook voor een betere concentratie en vitaliteit over een langere periode.

De natuurlijke vanilline, die ook in de ananas zit, is een soort stemmingsverbeteraar zonder bijwerkingen. Er wordt gezegd dat het een stimulerend en euforisch effect heeft.

Naast vanilline bevat ananas ook de neurotransmitter serotonine en zijn voorloper tryptofaan. Serotonine is een boodschapper in je hersenen die verantwoordelijk is voor een goed humeur en een gevoel van tevredenheid. Een gezond serotonineniveau stelt je in staat om in balans, in een goed humeur en ontspannen te zijn. De neurotransmitter vertraagt ​​ook onbedwingbare trek, dempt angsten en nerveuze opwinding. Het aminozuur tryptofaan is de basisbouwsteen voor deze neurotransmitter. Bij een tekort aan serotonine worden mensen gemakkelijk prikkelbaar en agressief. Het niveau van serotonine is ook sterk verlaagd tijdens een depressie. Het stemmingsverbeterende effect van fruit zoals ananas hangt onder meer samen met hun serotoninegehalte. Ananas maakt je blij, mentaal alert en actief.

Goed voor de huid

Ananas is niet alleen gezond, het kan ook uitwendig toegepast worden voor huidverzorgingsdoeleinden. Als je een tijdje vers ananassap op de huid laten liggen, kunnen zonnevlekken en ouderdomsvlekken worden verlicht en, als je geluk hebt, zelfs helemaal verdwijnen. Sommige cosmetica bevatten ananas-enzymen die dode huidcellen oplossen en de huid er jong en fris uit laten zien.

Bij een droge huid en rimpels kan een gezichtsmasker gemaakt van ananasvruchtvlees, dat twintig minuten in werking moet treden en daarna wordt afgespoeld met koud water, zeer ondersteunend zijn. Het hydrateert de huid, maakt dode huidcellen los en helpt zo de cellen te vernieuwen.

Ananas gezond voor de lever

Ananas is gezond voor de lever omdat het een aantal voedingsstoffen bevat die kunnen helpen bij het ondersteunen van de leverfunctie.

Een van de belangrijkste voedingsstoffen in ananas is bromelaïne, een enzym dat bekend staat om zijn ontstekingsremmende eigenschappen. Bromelaïne kan ook helpen bij het afbreken van eiwitten, wat ontstekingen vermindert en de spijsvertering verbetert. Dit kan op zijn beurt de belasting van de lever verminderen, omdat de lever verantwoordelijk is voor het afbreken van veel van de eiwitten in je lichaam.

Ananas bevat ook antioxidanten zoals vitamine C. Deze beschermen de lever tegen oxidatieve stress en schade door vrije radicalen. Dit kan bijdragen aan het behoud van een gezonde leverfunctie.

Ten slotte bevat ananas ook veel water en vezels, wat een gezonde spijsvertering ondersteunt en zorgt voor de uitscheiding van afvalstoffen uit het lichaam, waaronder de lever.

Het bewaren van ananas

Als een ananas eenmaal is geplukt rijpt hij niet meer goed door. Rijp fruit is gevoelig voor druk en blijft niet lang vers. Het tropische fruit houdt van warmte. Temperaturen onder de zeven graden zijn niet goed voor haar. Bewaar daarom ananas bij kamertemperatuur. Stukjes verse ananas blijven maar een korte tijd goed in de koelkast. Verpak het niet in aluminiumfolie. Afsluitbare plastic dozen hebben de voorkeur.

Tips voor het bereiden van ananas

Een rijpe ananas van goede kwaliteit herken je aan het feit dat hij fruitig en lekker ruikt, geen zachte vlekken heeft en de bladeren fris en groen zijn. Afhankelijk van de soort is de schil geel, groen, oranjegeel of roodachtig. Wees voorzichtig met zuivelproducten: het eiwit-splitsende enzym bromelaïne leidt hier tot een bittere smaak. In ananas zit een stof die reageert met zuivel waardoor een bittere smaak ontstaat. Je kunt ananas en zuivel wel met elkaar mengen maar dan moet je het direct opeten of drinken.

Ananas smaakt heerlijk als tafelfruit, dessert, in fruitsalades, in taarten of als chutney. Je treft het aan op pizza maar ook in vlees-, gevogelte- of visgerechten zoals curry's. Er is ook ananas in blik, het rijpe fruit blijft goed bewaard in een conservenblik. Ananas in siroop bevat wel toegevoegde suikers.

Gezondheidsrisico's

Vanwege het stofje bromelaïne in ananas, een enzym dat in een hoog tempo eiwitten afbreekt, kan te veel eten leiden tot gevoeligheid van de mond, waaronder de lippen, tong en wangen. Maar deze klachten verdwijnen normaal gesproken binnen een paar uur vanzelf. Maar als het gevoel aanhoudt of als je huiduitslag, netelroos of ademhalingsmoeilijkheden ervaart, moet je onmiddellijk medische hulp inroepen, omdat je een ananasallergie kunt hebben Dit komt slechts bij een kleine groep mensen voor.

Vanwege het hoge vitamine C-gehalte van ananas, kan het consumeren van grote hoeveelheden diarree, misselijkheid, braken, buikpijn of brandend maagzuur veroorzaken.

Bovendien kunnen extreem grote hoeveelheden bromelaïne huiduitslag, braken, diarree en overmatige menstruatiebloedingen veroorzaken. Bromelaïne kan ook een wisselwerking hebben met sommige medicijnen. Degenen die antibiotica, anticoagulantia, bloedverdunners, anticonvulsiva, barbituraten, benzodiazepinen, slaapmedicijnen en tricyclische antidepressiva gebruiken, moeten oppassen dat ze niet teveel ananas eten.

Vermijd om de ananaskern te eten, omdat dit vezelballetjes in het spijsverteringskanaal kan veroorzaken. De smaak van het hart is overigens ook niet zo lekker en erg hard.

Lees verder

• Natuurlijke ontstekingsremmers: ontstekingsremmende kruiden
• Natuurlijke bloedverdunners: bloedverdunnende middelen
• Kiwi: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van kiwi's
• Kiwano: gezondheidsvoordelen en bereiding van kiwano's
• Mango: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van mango's