Kokosolie: gezondheidsvoordelen en is kokosvet ongezond?

Kokosolie, kokosvet of kopraolie, is een eetbare olie gewonnen uit het gedroogde vruchtvlees van de volwassen kokosnoot, geoogst van de kokospalm (Cocos nucifera). Kokosolie heeft verschillende toepassingen. Vanwege het hoge gehalte aan verzadigd vet, oxideert het langzaam en is het dus resistent tegen ranzigheid; het blijft tot zes maanden goed bij een temperatuur van 24°C zonder te bederven. Kokosolie heeft meerdere gezondheidsvoordelen als je het toepast op de huid of in het haar, maar het gebruik van kokosolie in voeding heeft geen voordelen voor de gezondheid, het is zelfs ongezond. Volgens het Voedingscentrum zijn er anno 2024 geen goedgekeurde gezondheidsclaims van de Europese Voedselveiligheidsorganisatie EFSA. Kokosvet bestaat voor meer dan 85% uit verzadigd vet, wat bekend staat om de ongunstige gezondheidseffecten. Het verhoogt het slechte LDL-cholesterol, wat het risico op hart- en vaatziekten vergroot.

• Wat is kokosolie?
• Kokosolie of kokosvet?
• Herkomst
• Voedingswaarde van kokosolie
• Is kokosolie ongezond?
• Veel verzadigd vet
• Kokosolie is slecht voor LDL-cholesterol
• Kokosolie is slecht voor je hart
• Gezondheidsvoordelen van kokosolie
• Kokosolie voor haarverzorging
• Kokosolie voor huidverzorging
• Gebruik van kokosolie
• Toepassingen
• Draagolie of basisolie
• Stabiele olie

Wat is kokosolie?

Kokosolie is een tropische olie afgeleid van het vruchtvlees van kokosnoten. In winkels zie je zowel zuivere als geraffineerde kokosolie. Het specifieke type dat je koopt, staat op het etiket aan de voorzijde. Virgin kokosolie is minder verwerkt dan de verfijnde versie, en behoudt derhalve zijn zoete, tropische kokosnootsmaak. Verfijnde kokosolie doorloopt meer verwerking, wat leidt tot een meer neutrale geur en smaak. Omdat het niet die veelbetekenende tropische smaak heeft, wordt de geraffineerde soort vaak gebruikt voor huid en haar en voor een verscheidenheid aan recepten.

Kokosolie of kokosvet?

Kokosolie is vloeibaar bij kamertemperatuur in het land van herkomst. In het Nederlandse klimaat heeft kokosolie meestal een vaste vorm en in dat geval wordt gesproken van kokosvet.

Herkomst

De Filipijnen zijn de grootste wereldwijde producent van kokosolie. Indonesië en India zijn de op een na grootste producenten. De Filipijnen, de Europese Unie, de Verenigde Staten en India zijn de grootste consumenten van kokosolie.

Voedingswaarde van kokosolie

Kokosolie is 100% vet, waarvan 80-90% verzadigd vet is. Dit geeft het een stevige textuur bij koude of kamertemperatuur. Vet bestaat uit kleinere moleculen, vetzuren genoemd, en er zijn verschillende soorten verzadigde vetzuren in kokosolie. Het meest voorkomende type is laurinezuur (47%), met myristine en palmitinezuren in kleinere hoeveelheden, waarvan is aangetoond in onderzoek dat het schadelijke of 'slechte' LDL-cholesterol verhoogt. Dit vergroot op zijn beurt het risico op hart- en vaatziekten. Ook aanwezig in sporenhoeveelheden zijn enkelvoudig onverzadigde en meervoudig onverzadigde vetten.

Kokosolie bevat geen cholesterol, geen vezels en alleen sporen van vitaminen, mineralen en plantensterolen. Plantensterolen hebben een chemische structuur die bloedcholesterol nabootst en kunnen helpen de absorptie van cholesterol in het lichaam te blokkeren. De hoeveelheid in enkele eetlepels kokosolie is echter te klein om een gunstig effect te sorteren.

De voedingswaarde van kokosolie is per 100 gram als volgt:

• Water: 0,03 g
• Energie: 892 kcal
• Eiwit: 0 g
• Vet: 99,06 g
• Koolhydraten: 0 g
• Vezels: 0 g
  Gestolde kokosolie / Bron: Tiia Monto, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
• Suikers: 0 g
• Calcium: 1 mg
• IJzer: 0,05 mg
• Magnesium: 0 mg
• Fosfor: 0 mg
• Kalium: 0 mg
• Natrium: 0 mg
• Zink: 0,02 mg
• Vitamine C: 0 mg
• Thiamine (vitamine B1): 0 mg
• Riboflavine (vitamine B2); 0 mg
• Niacine (vitamine B3); 0 mg
• Vitamine B6: 0 mg
• Foliumzuur: 0 μg
• Vitamine B1: 0 μg
• Vitamine A: 0 IE
• Vitamine E: 0,11 mg
• Vitamine D (D2 + D3): 0 μg
• Vitamine K: 0,6 μg
• Vetzuren, totaal verzadigd: 82,48 g
• Vetzuren, totaal enkelvoudig onverzadigd 6,33 g
• Vetzuren, totaal meervoudig onverzadigd: 1,7 g
• Vetzuren, totaal trans-: 0,03
• Cholesterol: 0 mg

Is kokosolie ongezond?

Veel verzadigd vet

Alle oliën zijn een mengsel van verzadigde, enkelvoudig onverzadigde en meervoudig onverzadigde vetzuren. Kokosvet bestaat voor méér dan 85% uit verzadigd vet. Er zijn verschillende soorten verzadigde vetten zijn. Sommige hebben een lange keten (ze hebben 12 of meer koolstofatomen) en sommige hebben een middellange keten (minder dan 12 koolstofatomen). Deze verschillende verzadigde vetten hebben niet dezelfde impact op het LDL-gehalte (slecht) cholesterol in het bloed. Een lange keten verzadigde vetzuur zoals stearinezuur, heeft weinig invloed op het LDL-cholesterol. Stearinezuur is het meest voorkomende verzadigde vet in chocolade, daarom verhoogt chocolade of cacaoboter LDL slechts ongeveer een kwart zo veel als boter, hoewel beide ongeveer 60% verzadigd vet zijn.

Kokosolie is slecht voor LDL-cholesterol

Maar andere verzadigde vetzuren met lange ketens, zoals die welke het grootste deel van het verzadigde vet in kokosolie vormen, verhogen in feite het LDL-cholesterol aanzienlijk. Deze verzadigde vetten worden palmitine, myristine en laurinezuren genoemd. Ze vormen ook het grootste deel van de verzadigde vetzuren in vlees, gevogelte en zuivelvetten zoals melk, boter en kaas.

Andere verzadigde vetten die weinig invloed hebben op de LDL-cholesterolspiegels zijn middelgrote ketensoorten zoals capronzuur, caprylzuur en caprinezuur. Een klein percentage van het verzadigde vet in kokosolie, ongeveer 10%, bestaat uit deze minder schadelijke verzadigde vetzuren, maar vrijwel al het andere verzadigde vet in kokosolie bestaat uit de lange ketenvetzuren die het LDL laten stijgen.

Kokosolie is slecht voor je hart

Kokosolie zit vol met deze lange ketenvetzuren vanwege het simpele feit dat er zo'n enorm percentage verzadigd vet in zit. Kokosolie bevat nota bene meer verzadigd vet dan boter, rundvet of reuzel. Dus kokosolie verhoogt het LDL-cholesterol evenveel - of zelfs meer - dan dierlijke vetten. Voor de gezondheid van je hart is het verlagen van het LDL-cholesterol het allerbelangrijkste wat je moet doen.

Gezondheidsvoordelen van kokosolie

Kokosolie voor haarverzorging

Vrouwen in tropische kustgebieden gebruiken deze olie bijna dagelijks voor hun haar. Deze dikke, boterachtige olie helpt bij een gezonde haargroei en geeft glans aan het haar. Volgens onderzoek is kokosolie ook zeer effectief is in het verminderen van eiwitverlies, wat ongecontroleerd kan leiden tot verschillende ongezonde eigenschappen in je haar.[1] Door het lage molecuulgewicht kan het de haarschacht binnendringen en haarbeschadiging voorkomen. Dit is de reden waarom kokosolie wordt gebruikt als haarverzorgingsolie en bij de vervaardiging van verschillende conditioners en anti-rooscrème.

Kokosolie is een uitstekende conditioner en helpt bij het revitaliseren van beschadigd haar. Het biedt ook de essentiële eiwitten die nodig zijn voor het voeden en helen van beschadigd haar. Onderzoek geeft aan dat kokosolie betere bescherming biedt aan haar tegen schade die wordt veroorzaakt door hygrische vermoeidheid.[2]

Door regelmatig je hoofd ermee te masseren, kun je ervoor zorgen dat je hoofdhuid roosvrij is, zelfs als je hoofdhuid chronisch droog is. Het helpt ook om je haar en hoofdhuid vrij te houden van luizen.

Kokosolie voor huidverzorging

Kokosolie kan ook heilzaam zijn voor de huid. Volgens een onderzoek uit 2018 over de effecten van plantaardige oliën op de huid, is kokosolie rijk aan antibacteriële, anti-veroudering, antioxidanten, wondgenezing en ontstekingsremmende eigenschappen.[3] Kokosolie helpt ook bij de behandeling van verschillende huidproblemen, waaronder de volgende:

• Eczeem en psoriasis: plaatselijke toepassing van kokosolie vermindert de ernst van deze huidaandoeningen.
• UV-straling: onderzoek suggereert dat het gebruik van kokosolie de huid beschermt tegen de schadelijke effecten van UV-stralen.[4]
• Huidwonden: kokosolie helpt de wondgenezing te versnellen.
• Droge huid: onderzoek wijst uit dat kokosolie een veilige en effectieve vochtinbrengende crème voor de huid is.[5]
• Antimicrobiële activiteit: monolaurine is een actief bestanddeel van kokosolie dat antibacterieel, antiviraal en antischimmel van aard is. Het beschermt tegen de schadelijke effecten van bacteriën zoals Staphylococcus aureus die puistjes en andere huidinfecties veroorzaakt.
• Brandwonden: gebruik van kokosolie helpt bij het effectief behandelen van (oppervlakkige) brandwonden.
• Anders: koksolie helpt ook om de huidbarrière te herstellen.

Er zijn geen nadelige bijwerkingen bekend van de toepassing van deze olie op de huid. Daarom wordt het al duizenden jaren veilig gebruikt om uitdroging en schilfering van de huid te voorkomen. Om exact deze reden vormt kokosolie het basisingrediënt van verschillende lichaamsverzorgingsproducten zoals zeep, lotions en crèmes die worden gebruikt voor huidverzorging.

Gebruik van kokosolie

Toepassingen

De belangrijkste toepassingen van kokosolie zijn onder meer:

• Huidmoisturizer
• Voeden van de hoofdhuid en stimuleren van de haargroei
• Culinaire toepassingen
• Draagolie of basisolie

Draagolie of basisolie

Draagolie of basisolie is olie die gemakkelijk in de huid doordringt of wordt geabsorbeerd, waardoor absorptie van andere oliën (zoals etherische oliën) en kruidenextracten mogelijk worden wanneer deze worden gemengd. Het wordt gemakkelijk opgenomen door de poriën van de huid en het wordt daarom gebruikt als een draagolie.

Stabiele olie

Omdat kokosolie een van de meest stabiele oliën is, wordt het niet ranzig en laat het de andere oliën, kruidenextracten of medicijnen niet bederven. Het verandert niets aan de eigenschappen van de oliën en kruiden die ermee vermengd zijn. Het beschermt ook de kruiden en oliën tegen microbiële of schimmelinteracties.

Noten:

1. Rele AS, Mohile RB. Effect of mineral oil, sunflower oil, and coconut oil on prevention of hair damage. J Cosmet Sci. 2003 Mar-Apr;54(2):175-92.
2. Ruetsch SB, Kamath YK, Rele AS, Mohile RB. Secondary ion mass spectrometric investigation of penetration of coconut and mineral oils into human hair fibers: relevance to hair damage. J Cosmet Sci. 2001 May-Jun;52(3):169-84.
3. Tzu-Kai Lin, Lily Zhong, and Juan Luis Santiago. Anti-Inflammatory and Skin Barrier Repair Effects of Topical Application of Some Plant Oils. Int J Mol Sci. 2018 Jan; 19(1): 70.
4. Korać RR, Khambholja KM. Potential of herbs in skin protection from ultraviolet radiation. Pharmacogn Rev. 2011 Jul;5(10):164-73. doi: 10.4103/0973-7847.91114.
5. Agero AL, Verallo-Rowell VM. A randomized double-blind controlled trial comparing extra virgin coconut oil with mineral oil as a moisturizer for mild to moderate xerosis. Dermatitis. 2004 Sep;15(3):109-16.

Lees verder

• Tea tree olie: bijwerkingen, toepassingen en samenstelling