Mangomoment in de zorgverlening aan patiënten

Een mangomoment is een bijzonder moment van geluk of vreugde voor iemand die ernstig ziek is. Bij een mangomoment gaat het om iets kleins of eenvoudigs dat van groot belang is voor de patiënt. Voorbeelden van mangomomenten zijn complimenten of een positieve opmerking van een arts of andere zorgverlener. Het woord mangomoment heeft de derde plaats gekregen bij de verkiezingen van het woord van het jaar in 2018. In België is het mangomoment een beweging geworden. Er wordt onderzoek naar gedaan en er is op een speciale website de mogelijkheid om mangomomenten met elkaar te delen.

Wat is een mangomoment?

Een mangomoment verwijst naar een situatie waarin iemand die zorg aan een ander verleent, zoals bijvoorbeeld een arts of verpleegkundige, met een onverwachte uitspraak of handeling iets van grote waarde voor de patiënt doet. Het kan dan om kleine dingen gaan als een compliment, een steunende opmerking of een kleine attentie. Meestal gaat het dan om iets dat niet een gebruikelijke medische of verpleegkundige handeling is.

Waar komt de naam mangomoment vandaan?

De oorsprong van het mangomoment komt uit België. Het begon bij Viviane, ze verbleef op een afdeling voor Intensive Care van een groot ziekenhuis. Ze had enige tijd in coma gelegen. Ze werd voor een documentaire een paar weken achter elkaar gevolgd door een journalist van de VRT. Ze vertelde de journalist over hoe het was om in coma te zijn en wat ze ervoer toen ze weer langzamerhand bewust werd van haar omgeving. De journalist was onder de indruk van het verhaal van Viviane. Na een emotioneel moment vroeg de journalist aan haar of er iets was wat haar gelukkig zou maken. Het antwoord van Viviane was duidelijk en verrassend tegelijk. Ze had zin in een mango. Op de laatste dag van de opnamen bracht de journalist een mango voor haar mee. Dit attente en liefdevolle gebaar raakte Viviane diep en ze gaf aan dat ze dat moment nooit meer vergeten zal.

Mangomoment als metafoor in de zorgverlening

Het mangomoment is na de uitzending van de documentaire als een metafoor gaan werken. Bij een metafoor krijgt een woord naast een letterlijke ook een figuurlijke betekenis. Het woord steeg boven de unieke en letterlijke gebeurtenis met Viviane uit en heeft een algemene betekenis gekregen. Het mangomoment verwijst dan naar een situatie waar in iets eenvoudigs, als een mango, aan een patiënt gegeven wordt dat van grote waarde is voor die patiënt.

Het mangomoment van metafoor naar beweging

De Belgische hoogleraar Kwaliteit en Patiëntveiligheid in Leuven en docent klinisch leiderschap bij het Erasmus Centrum voor Zorgbestuur in Rotterdam Kris Vanhaecht heeft na het zien van de indrukwekkende VRT-documentaire het mangomoment op de kaart gezet. Voor hen is het een symbool voor gerichtheid op de patiënt. In de zorg gaat het om meer dat het leveren van medische zorg. De patiënt is een mens met een geschiedenis, met verlangens, met angsten. In de zorg moet dat ook gezien en gewaardeerd worden. Het mangomoment wil naast een standaard zorgverlening iets extra's doen voor de patiënt. In België is het mangomoment uitgegroeid tot een beweging in de zorg die er naar streeft waardevolle momenten in de zorg te creëren.

Het mangomoment en het wetenschappelijk onderzoek

De hoogleraar Kris Vanhaecht heeft over het mangomoment een wetenschappelijk artikel geschreven dat in het hoogstaande medische vakblad The Lancet is gepubliceerd. Het artikel heeft de titel ‘In search of mangomoments’. De hoogleraar pleit voor meer mangomomenten in de zorgverlening. Hij vindt het van grote waarde als zorgverleners vanuit hun compassie en medeleven omgaan met patiënten. Het 'Mangomoment' is inmiddels een geregistreerd handelsmerk van de Katholiek Universiteit te Leuven geworden. Mangomomenten heeft een eigen fonds waar vanuit diverse wetenschappelijke onderzoeksprojecten worden gefinancierd.

Onderzoek naar mangomomenten

Om iets te kunnen onderzoek is het van belang dat het duidelijk is wat er onderzocht gaat worden. Daarom is het noodzakelijk voor het onderzoek dat mangomomenten duidelijk omschreven worden. Het Belgische onderzoek omschrijft een mangomoment als 'kleine, onverwachte, verrassende, soms bijna niet waarneembare acties of gebaren tijdens de dagelijkse zorgverlening tussen patiënten, bewoners, familieleden en/of hulpverleners. Ze vinden plaats tijdens normale zorgactiviteiten, zijn niet ziekte specifiek en vergen geen of weinig tijd, middelen of energie' (https://mangomoment.be/onderzoeksproject-2/). Het onderzoek naar de mangomomenten heeft als doel om er voor te zorgen dat patiënten en cliënten meer tevreden zijn over de zorg. Een ander doel is dat de relatie tussen patiënt en hulpverlener sterker wordt. De patiënt wordt gezien als mens.

Derde plaats in het woord van het jaar verkiezing 2018

Elke jaar organiseert Van Dale Woord de verkiezing van het woord van het jaar. In 2018 kwam het woord 'mangomoment' op de derde plaats. De eerst plaats was voor het woord 'blokeerfries', waar mensen mee worden bedoeld die in Friesland de weg hebben gebarricadeerd om te voorkomen dat er tegen sinterklaas gedemonstreerd werd. Dit woord kreeg 55% van de 28 duizend stemmen. Op de tweede plek kwam het woord 'yogasnuiver'. Met een yogasnuiver wordt iemand bedoeld die over het algemeen heel gezond probeert te eten en te leven, maar af en toe zichzelf het genot van drugs, zoals bijvoorbeeld cocaïne veroorlooft. Dit woord had bijna 8% van de stemmen gekregen. De derde plaats met bijna 5% van de stemmen was voor het woord 'mangomoment'.