Pijn aan de galblaas: symptomen, oorzaak en behandeling

Pijn aan de galblaas of galblaaspijn is pijn die is gelokaliseerd in de galblaas. Galblaaspijn kan je leven behoorlijk verzuren. De galblaas (op de afbeelding te zien als het groene orgaantje) is een zakachtig orgaan, welke onderdeel uitmaakt van het galwegenstelsel. In de galblaas wordt de door de lever aangemaakte gal verzameld en geconcentreerd, alvorens die gal naar de twaalfvingerige darm gestuurd wordt. Het kleine peervormige orgaan ligt aan de onderkant van de lever, rechtsboven in de buik, boven de alvleesklier (welke is te zien als het gele orgaan). Pijn aan de galblaas kent een aantal verschillende oorzaken, zoals een galsteen (koliekpijn), galblaasontsteking, alvleesklierontsteking of een galwegontsteking. Deze aandoeningen kunnen niet alleen galblaaspijn veroorzaken, maar ook andere symptomen als koorts, buikpijn en geelzucht. Bij aanhoudende galblaasklachten is het belangrijk een afspraak te maken met je huisarts. Deze kan een diagnose stellen en een behandeling inzetten.

• Galblaas
• Wat is pijn aan de galblaas of galblaaspijn?
• Anatomie en fysiologie van de galblaas in relatie tot galblaaspijn
• Epidemiologie van galblaaspijn
• Oorzaken van pijn aan de galblaas
• Blokkering van de galwegen
• Trauma of infectie
• Voedingsmiddelen
• Functionele galblaasstoornissen
• Poliepen in de galblaas
• Galblaaskanker
• Sfincter van Oddi-dysfunctie
• Alvleesklierontsteking als oorzaak van galblaaspijn
• Risicofactoren van galstenen
• Symptomen van galblaasproblemen
• Pijn
• Misselijkheid of braken
• Koorts of koude rillingen
• Chronische diarree
• Geelzucht
• Ongewone ontlasting of urine
• Wat zijn de symptomen die geassocieerd worden met galblaaspijn?
• Galkoliek
• Cholecystitis
• Acalculeuze cholecystitis
• Pancreatitis
• Cholangitis
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Bloedonderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Pijn aan de galblaas behandelen
• Voeding en dieet
• Voedingsadviezen bij galklachten
• Bepaald voedsel vermijden bij galblaaspijn
• Citroen en appelazijn
• Prognose van galblaaspijn
• Complicaties van pijnlijke galblaas
• Preventie van galblaaspijn

Galblaas

In de lever wordt het spijsverteringssap 'galvloeistof' aangemaakt. Galvloeistof wordt vaak kortweg 'gal' genoemd. De galblaas is verbonden met de lever via leidingen, de zogeheten 'galwegen', die gal leveren aan de galblaas voor opslag. De galblaas is de tijdelijke opslagplaats van gal. Slechts een klein deel van de gal wordt opgeslagen in de galblaas als een extra voorraad. De meeste gal gaat linea recta naar de darm. Galvloeistof speelt een rol bij het verteren van vet in het voedsel. Wanneer vette voedselbrij de maag verlaat, wordt via de galwegen galvloeistof geleverd aan de dunne darm.

Wat is pijn aan de galblaas of galblaaspijn?

Pijn aan de galblaas of galblaaspijn is een overkoepelende term die wordt gebruikt om alle pijn aan te duiden die is gerelateerd aan een aandoening van de galblaas. De belangrijkste galblaasproblemen die pijn aan de galblaas veroorzaken, zijn galblaasontsteking (cholecystitis), galstenen / galkoliek, alvleesklierontsteking (pancreatitis) en acute galwegontsteking (cholangitis). De symptomen variëren en kunnen worden veroorzaakt door het eten van bepaalde voedingsmiddelen. De pijn kan intermitterend of juist constant aanwezig zijn. Het wordt vaak ervaren als buikpijn, die uitstraalt naar de rug. De pijn kan variëren in ernst van mild tot ernstig, afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Anatomie en fysiologie van de galblaas in relatie tot galblaaspijn

De galblaas is een klein, peervormig orgaan dat zich net onder de lever bevindt, in de rechterbovenhoek van je buik. Het is misschien maar een klein orgaan, maar de galblaas speelt een belangrijke rol in je spijsvertering en kan, als er iets misgaat, behoorlijk wat pijn veroorzaken. De galblaas fungeert als een soort opslagplaats voor gal—aangemaakt door de lever—dat helpt bij de vertering van vetten. Wanneer je een maaltijd eet die rijk is aan vet, trekt de galblaas samen om gal via de galwegen naar de dunne darm te sturen, zodat de vetten netjes worden afgebroken. Dit klinkt simpel, maar als er haperingen in dit proces optreden, kan dat flink pijn doen.

De galblaas zelf is verbonden met de lever en de dunne darm door een netwerk van buisjes, de galwegen. Deze wegen zorgen ervoor dat de gal van de lever naar de galblaas stroomt, en vervolgens van de galblaas naar de dunne darm. Wanneer alles soepel verloopt, doet de galblaas onopgemerkt zijn werk. Maar als er bijvoorbeeld een galsteen vast komt te zitten in een van deze buisjes, of als de galblaas ontstoken raakt, kan er galblaaspijn ontstaan. Deze pijn, die vaak als scherp en plotseling wordt beschreven, is meestal te voelen in de rechterbovenbuik en kan uitstralen naar de rechterschouder of de rug.

Wat gebeurt er precies bij galblaaspijn?
Galstenen zijn vaak de boosdoener. Deze kleine, steenharde afzettingen kunnen ontstaan als de gal te veel cholesterol of bilirubine bevat, of als de galblaas niet goed leegloopt. Galstenen blokkeren de doorgang van gal, wat leidt tot druk en pijn. Stel je voor dat je galblaas probeert samen te knijpen om gal af te geven, maar dat de weg versperd is—dat is een beetje zoals proberen te persen tegen een muur. Het resultaat is niet alleen inefficiëntie, maar ook veel pijn, vergelijkbaar met een soort kramp die plotseling opkomt en langzaam weer afneemt.

Een ander probleem dat galblaaspijn kan veroorzaken, is galblaasontsteking, ook wel cholecystitis genoemd. Dit gebeurt vaak als gevolg van een galsteen die de galweg blokkeert, waardoor de gal zich ophoopt en de galblaas ontstoken raakt. De galblaaswand wordt dikker, raakt geïrriteerd, en dit kan leiden tot een aanhoudende, kloppende pijn. Het is niet ongebruikelijk dat mensen met cholecystitis ook koorts krijgen en zich algemeen ziek voelen. Bij ongeveer 20% van de mensen die galstenen hebben, ontwikkelen zich uiteindelijk complicaties zoals een ontsteking, wat de noodzaak van behandeling duidelijk maakt.

Efficiëntie van de galblaas en galkoliek
De fysiologie van de galblaas is gericht op efficiëntie, maar wanneer deze efficiëntie in het gedrang komt—zoals door een verstopping of ontsteking—kan de pijn intens zijn. De pijn kan optreden na een vetrijke maaltijd, omdat de galblaas dan harder moet werken om gal af te geven. Het is alsof je een extra belasting legt op een systeem dat al onder druk staat, en dat resulteert vaak in wat bekend staat als 'galkoliek'. Deze pijn kan enkele minuten tot uren aanhouden en komt vaak in golven, afhankelijk van hoe hard de galblaas probeert samen te trekken.

Epidemiologie van galblaaspijn

Galblaaspijn komt wereldwijd veel voor. Het kan verschillende oorzaken hebben, zoals galstenen, galwegontstekingen en functionele galblaasstoornissen. De epidemiologie van galblaaspijn varieert echter sterk tussen landen en regio's, afhankelijk van factoren zoals voeding, levensstijl en genetica. Hier duiken we dieper in de cijfers en verschillen tussen Nederland en andere gebieden in de wereld.

Nederland
In Nederland is galblaaspijn een veelvoorkomend probleem, voornamelijk veroorzaakt door galstenen. Ongeveer 10-15% van de Nederlandse volwassenen ontwikkelt op enig moment in hun leven galstenen, waarvan een deel klachten krijgt die kunnen leiden tot galblaaspijn. De prevalentie is hoger bij vrouwen dan bij mannen, vooral als gevolg van hormonale factoren zoals zwangerschap en het gebruik van orale anticonceptiva. Het aantal cholecystectomieën—operaties waarbij de galblaas wordt verwijderd—ligt jaarlijks rond de 25.000 in Nederland, wat aangeeft dat galblaaspijn een aanzienlijke impact heeft op de volksgezondheid. Het probleem komt vooral voor bij mensen boven de 40 jaar, met een piek bij vrouwen in de leeftijdsgroep van 40 tot 60 jaar.

Andere westerse landen
De epidemiologie van galblaaspijn in andere westerse landen, zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, vertoont vergelijkbare cijfers als die van Nederland. In de Verenigde Staten wordt geschat dat ongeveer 20% van de volwassen bevolking galstenen heeft, en jaarlijks worden er meer dan 700.000 cholecystectomieën uitgevoerd. Net als in Nederland zijn vrouwen ook in deze landen vaker getroffen dan mannen, en neemt het risico toe met de leeftijd. De hoge consumptie van vetrijke en cholesterolrijke voeding draagt bij aan de prevalentie van galblaaspijn in deze gebieden. Studies laten zien dat de westerse levensstijl, met een dieet rijk aan verzadigde vetten en weinig beweging, een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van galstenen en andere galblaasaandoeningen.

Overzeese gebieden en ontwikkelingslanden
In ontwikkelingslanden en overzeese gebieden is de prevalentie van galblaaspijn vaak lager dan in westerse landen. Dit wordt toegeschreven aan verschillen in dieet en levensstijl. In veel Afrikaanse en Aziatische landen wordt een dieet gevolgd dat rijk is aan vezels en arm aan vet, wat het risico op galstenen vermindert. De prevalentie van galblaaspijn in deze gebieden ligt vaak rond de 5%, aanzienlijk lager dan in westerse samenlevingen. In landen zoals India en China is galblaaspijn minder gebruikelijk, en wanneer het voorkomt, wordt het vaak geassocieerd met infecties zoals galwegontsteking door parasieten, wat minder voorkomt in westerse landen. Interessant genoeg komen cholesterolgalstenen, die veel voorkomen in Europa en Noord-Amerika, minder vaak voor in deze gebieden, waar pigmentgalstenen (veroorzaakt door infecties en bloedafbraakproducten) vaker gezien worden.

Invloed van genetica en leefstijl
Genetische factoren spelen ook een rol in de epidemiologie van galblaaspijn. Inheemse bevolkingsgroepen in Noord- en Zuid-Amerika, zoals de Pima-indianen, hebben een opvallend hoge prevalentie van galstenen, waarbij tot 70% van de volwassenen galstenen ontwikkelt.[1] Dit komt door genetische aanleg in combinatie met veranderingen in dieet en levensstijl. In Nederland en andere Europese landen zijn genetische factoren minder uitgesproken, maar ze kunnen wel bijdragen aan een verhoogd risico, vooral wanneer dit samengaat met ongezonde eetgewoonten en weinig beweging.

Oorzaken van pijn aan de galblaas

Er zijn grofweg twee belangrijke oorzaken van galblaaspijn aan te wijzen:

1. Galwegobstructie: een blokkering van de galwegen als gevolg van galstenen; of
2. Ontsteking of infectie van de galblaas en eventueel de omringende weefsels (galwegen, etc.).

Daarnaast zijn er nog enkele andere mogelijke oorzaken van galblaaspijn die minder vaak voorkomen, maar die wel degelijk een rol kunnen spelen.

Blokkering van de galwegen

Galstenen vormen zich meestal in de galblaas, maar kunnen zich ook in de galwegen vormen en hangen in dat geval vaak samen met een infectie of ontsteking. Galstenen zijn kleine, steenharde afzettingen die kunnen variëren van de grootte van een zandkorrel tot een golfbal. Ze kunnen de galwegen gedeeltelijk of volledig blokkeren, wat leidt tot een opstopping van gal. Deze blokkering veroorzaakt druk op het omringende weefsel, wat een scherpe, intense pijn geeft die plotseling opkomt en 'galkoliek' wordt genoemd. In ernstige gevallen kan deze druk zelfs leiden tot ischemie, oftewel onvoldoende doorbloeding van het omliggende weefsel, wat de pijn nog verder verergert en zelfs kan leiden tot weefselbeschadiging. De pijn die hierdoor ontstaat is meestal voelbaar in de rechterbovenbuik en kan uitstralen naar de schouder of rug. Galwegobstructies zijn een van de meest voorkomende oorzaken van galblaaspijn, en deze pijn kan extreem invaliderend zijn. Stel je voor dat de galblaas probeert samen te knijpen om gal af te geven, maar dat de doorgang geblokkeerd is—dit is vergelijkbaar met proberen water door een afgesloten slang te persen, met alle kracht en frustratie van dien.

Trauma of infectie

Ook trauma als gevolg van bijvoorbeeld een ongeval kan galblaaspijn veroorzaken. Dit gebeurt wanneer er directe schade ontstaat aan de galblaas, wat leidt tot ontsteking en pijn. Maar vaak is een ontsteking het gevolg van een galsteen die de galwegen blokkeert. Bij een galblaasontsteking, ook wel cholecystitis genoemd, raakt de uitgang van de galblaas verstopt, waardoor gal zich ophoopt. Deze ophoping zet druk op de galblaaswand, die ontstoken raakt en hevige pijn veroorzaakt. Deze pijn gaat vaak gepaard met andere symptomen zoals koorts, misselijkheid en braken, wat erop wijst dat er een infectie aanwezig is. Bacteriën kunnen zich in deze omstandigheden goed vermenigvuldigen, vooral als de galweg is afgesloten, wat kan leiden tot een ernstige infectie van de galwegen, ook wel cholangitis genoemd. Bij ongeveer 10-15% van de mensen met galstenen ontstaan dergelijke complicaties, wat het belang van tijdige diagnose en behandeling onderstreept.

Voedingsmiddelen

Erg vetrijke voedingsmiddelen kunnen de galblaas flink op de proef stellen, vooral bij mensen die last hebben van galstenen. Stel je voor dat je galblaas als een soort pomp werkt, die gal afgeeft om vetten te verteren. Wanneer je iets vetrijks eet—denk aan slagroomgebak, kroketten of een flinke portie friet—moet je galblaas ineens heel hard werken om al die gal af te geven. Als er galstenen in de galblaas aanwezig zijn, kunnen deze de doorgang blokkeren of het samentrekken van de galblaas bemoeilijken, wat leidt tot pijn en ongemak. De pijn ontstaat vaak na een zware maaltijd en komt in aanvallen, waarbij je een scherpe, koliekachtige pijn in je bovenbuik voelt die kan uitstralen naar je rechterschouder. Ongeveer 70% van de mensen met galstenen rapporteert dat bepaalde voedingsmiddelen hun klachten verergeren, en vetrijke gerechten staan daarbij bovenaan de lijst. Daarom is het belangrijk om een dieet te volgen dat de galblaas niet te veel belast en de kans op pijnlijke aanvallen vermindert.

Functionele galblaasstoornissen

Naast galstenen en ontstekingen kunnen ook functionele stoornissen van de galblaas leiden tot pijn. Dit betekent dat de galblaas niet goed functioneert, zonder dat er sprake is van een zichtbare obstructie of ontsteking. Deze aandoening staat bekend als 'galblaasdyskinesie'. Hierbij trekt de galblaas niet goed samen of reageert niet op de signalen van het lichaam om gal af te geven, wat kan leiden tot een gevoel van druk en pijn in de bovenbuik. Deze vorm van galblaaspijn komt vaak voor zonder dat er galstenen worden gevonden, en kan erg vervelend zijn omdat de oorzaak minder tastbaar is. Mensen met galblaasdyskinesie kunnen pijn ervaren na het eten, vooral na vetrijke maaltijden, en hebben vaak een gevoel van volheid of ongemak in de rechterbovenbuik.

Poliepen in de galblaas

Poliepen in de galblaas (galblaaspoliepen) zijn een andere mogelijke oorzaak van pijn. Dit zijn goedaardige gezwellen die zich aan de binnenwand van de galblaas kunnen vormen. Hoewel de meeste poliepen klein zijn en geen symptomen veroorzaken, kunnen grotere poliepen pijn veroorzaken doordat ze de normale werking van de galblaas verstoren. Poliepen die groter zijn dan één centimeter kunnen ook een risico vormen voor galblaaskanker, en daarom wordt vaak aangeraden om deze operatief te verwijderen. Hoewel poliepen minder vaak voorkomen dan galstenen, zijn ze een mogelijke oorzaak van onverklaarbare galblaaspijn.

Galblaaskanker

Ofschoon zeldzaam, kan galblaaskanker ook pijn veroorzaken. De pijn die gepaard gaat met galblaaskanker bevindt zich meestal in de rechterbovenbuik en kan gepaard gaan met andere symptomen zoals geelzucht (een gele verkleuring van de huid en ogen), gewichtsverlies en misselijkheid. Galblaaskanker komt minder vaak voor dan andere oorzaken van galblaaspijn, maar het is belangrijk om alert te zijn op de symptomen, vooral als de pijn aanhoudt of verergert.

Sfincter van Oddi-dysfunctie

De sfincter van Oddi is een spierklep die de doorgang van gal en pancreassap naar de dunne darm reguleert. Als deze sfincter niet goed werkt, kan de galstroom worden belemmerd, wat leidt tot pijn die lijkt op galblaaspijn. Dit wordt sfincter van Oddi-dysfunctie genoemd. De pijn kan optreden na het eten en lijkt sterk op de pijn die optreedt bij galstenen of een galblaasontsteking. Het kan een scherpe, terugkerende pijn zijn die vaak moeilijk te diagnosticeren is, omdat er geen zichtbare blokkering is. Mensen die hun galblaas hebben laten verwijderen, kunnen ook last krijgen van deze aandoening, omdat de galstroom na de operatie anders wordt gereguleerd.

Alvleesklierontsteking als oorzaak van galblaaspijn

Een alvleesklierontsteking, ook wel pancreatitis genoemd, kan verrassend genoeg ook galblaaspijn veroorzaken. De alvleesklier en galblaas werken nauw samen in het spijsverteringsproces, en problemen in de alvleesklier kunnen zich daardoor manifesteren als pijn in het galblaasgebied. Wanneer de alvleesklier ontstoken raakt, kan dit leiden tot een verstoring in de galstroom, wat pijn en druk in de rechterbovenbuik veroorzaakt—het gebied waar ook de galblaas zich bevindt.

Pancreatitis kan acuut of chronisch zijn. Acute pancreatitis treedt plotseling op en is vaak erg pijnlijk. Wist je dat galstenen verantwoordelijk zijn voor maar liefst 30-50% van de gevallen van acute pancreatitis? Deze steenharde afzettingen blokkeren de gemeenschappelijke gal- en pancreaskanalen, waardoor gal en pancreassappen niet goed kunnen doorstromen. Hierdoor ontstaat er een ontsteking die leidt tot een hevige, scherpe pijn die vaak uitstraalt naar de rug. Deze pijn kan intens zijn en plotseling opkomen, net als de typische galblaaspijn. Chronische pancreatitis, die vaak wordt veroorzaakt door langdurig alcoholgebruik, heeft een andere dynamiek. Het gaat hier om een voortdurende ontsteking, die niet alleen de alvleesklier zelf beschadigt, maar ook druk uitoefent op omliggende structuren zoals de galwegen, wat resulteert in een aanhoudende pijn in de rechterbovenbuik.

Bij acute pancreatitis kunnen de symptomen behoorlijk beangstigend zijn. Ongeveer 80% van de patiënten met acute pancreatitis ervaart misselijkheid, braken en koorts. Deze symptomen kunnen het moeilijk maken om een onderscheid te maken tussen galblaasproblemen en een alvleesklierontsteking, zeker omdat beide aandoeningen vaak gepaard gaan met pijn die erger wordt na het eten—vooral na een vette maaltijd. Stel je voor dat je net een lekkere maaltijd hebt gegeten, en dat je daarna te maken krijgt met een scherpe, aanhoudende pijn in je bovenbuik. Het is niet verwonderlijk dat veel mensen in eerste instantie denken dat de galblaas de boosdoener is.

Bij mensen met galstenen is het risico op het ontwikkelen van pancreatitis aanzienlijk hoger. Galstenen blokkeren vaak de doorgang tussen de galwegen en de alvleesklier, waardoor niet alleen de galstroom, maar ook de pancreassappen worden belemmerd. Dit veroorzaakt een ontsteking die hevige pijn in het galblaasgebied kan geven. Ongeveer 5-10% van de mensen met galstenen krijgt uiteindelijk te maken met pancreatitis, en dit benadrukt hoe belangrijk het is om galstenen serieus te nemen en tijdig te behandelen.

Interessant is dat de alvleesklier en galblaas niet alleen fysiek verbonden zijn via de galwegen, maar ook functioneel samenwerken in het spijsverteringsstelsel. Wanneer één van deze organen uit balans raakt, kan dit al snel gevolgen hebben voor het andere orgaan. Zo kan een ontsteking in de alvleesklier de galwegen irriteren, wat ervoor zorgt dat gal zich ophoopt en pijn veroorzaakt in het galblaasgebied. Het is een beetje alsof de twee organen in een soort dans verwikkeld zijn, waarbij de een niet zonder de ander kan—en als een van hen struikelt, merkt de ander het meteen.

Risicofactoren van galstenen

Factoren die het risico op galstenen kunnen verhogen, zijn:

Geslacht
Vrouwen hebben meer kans op galstenen dan mannen. Dit heeft vooral te maken met hormonen zoals oestrogeen, die de galblaas beïnvloeden. Vrouwen die zwanger zijn, anticonceptiepillen gebruiken of hormoontherapie ondergaan, lopen een hoger risico. Studies tonen aan dat vrouwen twee tot drie keer vaker galstenen ontwikkelen dan mannen, vooral tijdens hun vruchtbare jaren. Bijvoorbeeld, tijdens zwangerschap stijgt het oestrogeengehalte sterk, wat kan leiden tot vertraagde gallediging. Dit zorgt ervoor dat gal kan indikken en stenen kan vormen.

Leeftijd
Naarmate je ouder wordt, neemt de kans op galstenen toe. Mensen ouder dan 40 jaar lopen een groter risico omdat de galblaas minder efficiënt wordt naarmate we ouder worden. De spieren van de galblaas kunnen verzwakken, wat betekent dat gal niet goed genoeg wordt afgevoerd. Dit leidt tot de vorming van galstenen. Ongeveer 20% van de mensen boven de 65 heeft galstenen, vaak zonder dat ze het zelf weten. Bij ouderen komt het vaker voor dat galstenen pas worden ontdekt als er al complicaties zijn, zoals galblaasontsteking.

Overgewicht of zwaarlijvigheid
Overgewicht verhoogt de kans op galstenen aanzienlijk. Extra lichaamsgewicht, vooral rondom de buik, zorgt voor een verhoogde cholesterolproductie, wat de gal dikker en stroperiger maakt. Dit kan leiden tot de vorming van galstenen. Mensen met een body mass index (BMI) van boven de 30 hebben een aanzienlijk verhoogd risico, en ongeveer 30-40% van de mensen met obesitas ontwikkelt op een gegeven moment galstenen. Bij kinderen en jongvolwassenen met obesitas neemt dit risico de laatste jaren ook toe door het toenemende aantal jongeren met overgewicht.

Een zittend bestaan
Een inactieve levensstijl is een belangrijke risicofactor. Te weinig beweging kan ervoor zorgen dat de galblaas niet voldoende samentrekt, wat leidt tot een ophoping van gal en daarmee de vorming van galstenen. Beweging houdt de gal letterlijk in beweging, dus het vermijden van een zittend bestaan kan helpen om galstenen te voorkomen. Een studie laat zien dat mensen die regelmatig wandelen of aan sport doen, tot 25% minder kans hebben op galstenen dan mensen die voornamelijk zitten.

Zwangerschap
Tijdens de zwangerschap stijgen de oestrogeenspiegels, wat ervoor zorgt dat de galblaas langzamer werkt en niet volledig wordt geleegd. Dit kan leiden tot de vorming van galstenen. Ongeveer 5-8% van de zwangere vrouwen ontwikkelt galstenen, vooral tijdens het derde trimester, wanneer de galblaas door de groeiende baarmoeder extra onder druk komt te staan. Het risico op galstenen is ook verhoogd als een vrouw meerdere zwangerschappen heeft gehad, omdat elke zwangerschap de hormonale veranderingen herhaalt die de vorming van galstenen kunnen stimuleren.

Vet voedsel
Vaak en veel vet voedsel eten verhoogt het risico op galstenen. De galblaas moet harder werken om de gal af te geven die nodig is voor de vertering van vet. Wanneer er een teveel aan vetten in je dieet zit, kan dit leiden tot een overbelasting van de galblaas, waardoor de gal dikker wordt en galstenen kunnen ontstaan. Uit onderzoek blijkt dat mensen die regelmatig gefrituurd voedsel, volle zuivelproducten en rood vlees eten, tot 40% meer kans hebben op galstenen. Een dieet met veel gezonde vetten, zoals omega-3 uit vis, kan daarentegen juist helpen om de galblaas gezond te houden.

Cholesterolrijk dieet
Net als bij vet voedsel draagt een dieet dat rijk is aan cholesterol bij aan de vorming van galstenen. Cholesterol is een van de hoofdbestanddelen van galstenen, en wanneer er een overmaat aan cholesterol in de gal aanwezig is, kunnen de kristallen zich ophopen en stenen vormen. Dit verklaart waarom galstenen vaak voorkomen bij mensen die veel vlees, boter en ander cholesterolrijk voedsel consumeren. Mensen die hun cholesterolinname beperken door meer plantaardig te eten, verlagen het risico op galstenen aanzienlijk.

Weinig inname van vezels
Een vezelarm dieet kan ervoor zorgen dat je spijsverteringsstelsel minder goed functioneert, wat kan leiden tot een hogere kans op galstenen. Vezels helpen om galzuren te binden en zorgen ervoor dat je spijsvertering soepel verloopt. Mensen die weinig vezels eten, hebben vaak een verhoogd cholesterolgehalte in de gal, wat weer kan bijdragen aan de vorming van galstenen. In ontwikkelde landen, waar vezelarme diëten veel voorkomen, wordt een hoger percentage galstenen gezien vergeleken met regio's waar een traditioneel vezelrijk dieet wordt gegeten. Het dagelijks eten van groenten, fruit en volle granen kan het risico op galstenen met wel 20% verlagen.

Familiegeschiedenis
Een familiegeschiedenis van galstenen verhoogt het risico aanzienlijk. Erfelijkheid speelt een rol in de productie en samenstelling van gal. Als galstenen in je familie voorkomen, heb je een grotere kans om ze zelf ook te ontwikkelen. Ongeveer 25% van de mensen met galstenen heeft een familielid met dezelfde aandoening. Erfelijkheid kan niet alleen de samenstelling van gal beïnvloeden, maar ook de manier waarop je lichaam reageert op hormonen of de efficiëntie van de galblaas.

Diabetes
Mensen met diabetes hebben een verhoogd risico op galstenen, vooral vanwege de hoge triglyceridenwaarden in het bloed. Deze vetten verhogen de kans op de vorming van galstenen. Bovendien kan diabetes de werking van de galblaas verstoren, wat de kans op galstenen verder vergroot. Ongeveer 20% van de mensen met diabetes type 2 ontwikkelt galstenen op een bepaald moment in hun leven, vooral als de bloedsuikerspiegel niet goed onder controle is.

Snel gewichtsverlies
Hoewel gewichtsverlies vaak gezond is, kan te snel afvallen juist het risico op galstenen verhogen. Wanneer je snel gewicht verliest, breekt je lichaam vetten af, waardoor er meer cholesterol in de gal terechtkomt. Dit kan leiden tot de vorming van galstenen. Bij diëten waarbij je meer dan 1,5 kg per week verliest, is de kans op galstenen aanzienlijk verhoogd. Mensen die een bariatrische operatie hebben ondergaan, zoals een maagverkleining, lopen een nog hoger risico, met wel 30-40% van hen die galstenen ontwikkelt na de ingreep.

Medicatie die oestrogeen bevat
Medicijnen zoals orale anticonceptiva of hormoontherapie kunnen de galblaas beïnvloeden door de oestrogeenspiegel te verhogen. Hierdoor vertraagt de galblaas en wordt gal niet goed afgevoerd, wat de kans op galstenen verhoogt. Vooral vrouwen die langdurig deze medicijnen gebruiken, lopen een verhoogd risico. Vrouwen die oestrogeen gebruiken voor de behandeling van menopauzeklachten hebben tot 20% meer kans op galstenen.

Leverziekte
Mensen met een leverziekte hebben een grotere kans op galstenen, omdat de lever verantwoordelijk is voor de productie van gal. Als de lever niet goed functioneert, kan dit leiden tot een onbalans in de samenstelling van de gal, waardoor galstenen kunnen ontstaan. Ongeveer 15-20% van de mensen met leverproblemen ontwikkelt op een gegeven moment galstenen. Leverziekten zoals cirrose kunnen de galstroom belemmeren en zo de vorming van galstenen bevorderen.

Symptomen van galblaasproblemen

Galblaasaandoeningen hebben vaak soortgelijke symptomen. Deze bestaan uit:

Pijn

Het meest voorkomende symptoom van een galblaasprobleem is pijn. Deze pijn komt meestal voor in het midden- tot bovenste gedeelte van je buik. Het kan mild en intermitterend zijn, of het kan vrij ernstig en frequent zijn. In sommige gevallen kan de pijn zich uitstralen naar andere delen van het lichaam, met inbegrip van de rug en borst (pijn op de borst).

Misselijkheid of braken

Misselijkheid en braken zijn veel voorkomende symptomen van alle soorten galblaasproblemen. Maar alleen chronische galblaasziekten kunnen spijsverteringsproblemen veroorzaken, zoals zure reflux, gasvorming en winderigheid, misselijkheid en braken.

Koorts of koude rillingen

Koorts kan wijzen op een infectie. Als je een infectie hebt, dan is snelle behandeling geboden om verergering van de klachten te voorkomen. De infectie kan levensbedreigend worden als het zich verspreidt naar andere delen van het lichaam.

Chronische diarree

Als je twee weken of langer diarree hebt of het steeds opnieuw krijgt, lijd je aan zogenaamde 'chronische diarree'. Chronische diarree kan een teken zijn van een chronische galblaasaandoening.

Geelzucht

Geelzucht (geel zien van de huid en het oogwit) kan wijzen op een galwegontsteking of verstopte galwegen.

Ongewone ontlasting of urine

Lichtgekleurde ontlasting en donkere urine zijn mogelijke tekenen van een geblokkeerde galbuis.

Wat zijn de symptomen die geassocieerd worden met galblaaspijn?

Galblaaspijn kan variëren, afhankelijk van de oorzaak. Veel mensen met galstenen ervaren nooit pijn. Er zijn echter enkele verschillen in de uiting van galblaaspijn, welke een indicatie kunnen vormen voor het stellen van een diagnose.

Galkoliek

Galkoliek is een term die wordt gebruikt om pijn aan te duiden, welke ontstaat wanneer de uitgang van de galblaas of galblaasbuis geheel of gedeeltelijk wordt geblokkeerd door een galsteen. Je ervaart hierbij plotselinge en snel toenemende pijn in de rechter bovenbuik. Sommige mensen ervaren dat de pijn uitstraalt naar de rechterschouder (of rugklachten in het uiteinde van het schouderblad) en/of krijgen last van misselijkheid en braken. De pijn verdwijnt meestal in ongeveer 1-5 uur, hoewel een milde pijn gedurende ongeveer een dag aanwezig kan zijn.

Cholecystitis

Cholecystitis of galblaasontsteking geeft ernstige constante pijn in de rechterkant van de bovenbuik die kan uitstralen naar de rechterschouder of rug. Ook is de buik gevoelig bij aanraking en kun je last hebben van zweten, misselijkheid, braken, koorts, rillingen en opgeblazen gevoel. De klachten houden langer aan dan bij een galkoliek.

Acalculeuze cholecystitis

Acalculeuze cholecystitis is cholecystitis bij iemand die geen galstenen heeft. Dit is vrij zeldzaam. Deze aandoening heeft vergelijkbare symptomen als cholecystitis.

Pancreatitis

Pancreatitis of alvleesklierontsteking kan ontstaan als galstenen uit de galblaas de ductus pancreaticus blokkeren. Dit geeft klachten als pijn in de bovenbuik die kan uitstralen naar achteren. Voorts kun je last hebben van een drukgevoelige buik, meer pijn na het eten, met misselijkheid en braken.

Cholangitis

Galwegontsteking of cholangitis veroorzaakt koorts, buikpijn, geelzucht en zelfs hypotensie (lage bloeddruk) en verwardheid. Dit betreft een medische noodsituatie.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

Het afnemen van een anamnese en het verrichten van lichamelijk onderzoek helpt de arts om een voorlopige diagnose te stellen. Wanneer de arts drukt op het getroffen gebied en je ervaart een scherpe pijn, dan is er naar schatting meer dan 95% kans dat er sprake is van acute cholecystitis. In het medische spraakgebruik staat deze diagnostische handeling bekend als teken van Murphy (Murphy's sign). Diep ademhalen verergert meestal de pijn.

Bloedonderzoek

Een paar laboratoriumtests, zoals leverfunctietesten, lipase (enzymen die vetten splitsen in glycerol en vetzuren), amylase (bij pancreatitis kan er amylase in het bloed lekken), een volledig bloedbeeld (CBC), worden gedaan om het probleem te achterhalen dat de pijn veroorzaakt.

Beeldvormend onderzoek

Vaak kan een röntgenfoto van de buik helpen om de oorzaak van galblaaspijn te achterhalen. Er zijn voorts diverse beeldvormende onderzoeken om de galwegen te controleren op galstenen. MRI wordt soms gebruikt om bepaalde orgaanstructuren (lever, galblaas en pancreas) gedetailleerd in beeld te krijgen. Er kunnen ook andere onderzoeken worden overwogen. De resultaten van deze onderzoeken identificeren het probleem, waardoor een diagnose gesteld kan worden.

Pijn aan de galblaas behandelen

Galwegontsteking
Behandeling van galwegontsteking of cholangitis bestaat veelal uit een combinatie van antibiotica met een ingreep aan de galwegen, vaak een ERCP (Endoscopisch Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie). Dit is een kijkonderzoek van de galwegen en de afvoergang van de alvleesklier, waarbij er direct een ingreep kan plaatsvinden. De ingreep kan bestaan uit het verwijderen van een galsteen of het plaatsen van een buisje bij vernauwingen. Deze behandeling is effectief in het verlichten van de verstopping en het verminderen van de infectie. Cholangitis kan levensbedreigend zijn als het niet op tijd wordt behandeld. Ongeveer 10-15% van de mensen met galstenen ontwikkelt cholangitis, wat benadrukt hoe belangrijk een snelle diagnose en behandeling zijn. ERCP is een veelgebruikte techniek waarbij de arts via de mond een flexibele buis inbrengt om de galwegen te bekijken en meteen te behandelen. Naast antibiotica en ERCP kan in ernstige gevallen een operatie noodzakelijk zijn om verdere complicaties te voorkomen. Het doel van de behandeling is om de galstroom weer op gang te krijgen en de infectie te bestrijden, zodat de patiënt snel kan herstellen.

Alvleesklierontsteking
Bij een acute alvleesklierontsteking richt de behandeling zich op het wegnemen van de onderliggende oorzaak. Vaak vindt ziekenhuisopname plaats, waarbij je via een infuus vocht krijgt toegediend om uitdroging te voorkomen en je bloeddruk op peil te houden. Bij een alvleesklierontsteking veroorzaakt door galstenen, kan het nodig zijn om de galstenen operatief te verwijderen. Ongeveer 30-50% van de acute alvleesklierontstekingen wordt veroorzaakt door galstenen die vast komen te zitten in de galwegen. Het wegnemen van de obstructie helpt de ontsteking te verminderen en verdere schade te voorkomen. In sommige gevallen kan een ERCP worden uitgevoerd om de galstenen te verwijderen en de galstroom te herstellen. Daarnaast krijgt de patiënt vaak pijnstilling, omdat een alvleesklierontsteking extreem pijnlijk kan zijn. In zeldzame gevallen is een operatie noodzakelijk om het beschadigde weefsel van de alvleesklier te verwijderen. Het herstel kan weken tot maanden duren, afhankelijk van de ernst van de ontsteking en de snelheid waarmee de onderliggende oorzaak wordt aangepakt.

Naast de acute variant is er ook een chronische alvleesklierontsteking, die vaak wordt veroorzaakt door langdurig alcoholgebruik. Bij chronische pancreatitis bestaat de behandeling uit pijnbestrijding, aanpassing van het dieet en soms het voorschrijven van enzympreparaten om de spijsvertering te ondersteunen. Bij ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn om beschadigd weefsel te verwijderen of de afvoergangen te openen. Chronische pancreatitis kan leiden tot permanente schade aan de alvleesklier, en patiënten hebben vaak te maken met terugkerende pijnepisodes.

Galstenen
Galstenen die geen klachten veroorzaken, hoeven niet behandeld te worden. Maar als je wel last hebt van klachten, dan is een operatie vaak de beste methode om van deze lastpakken verlost te worden. De meest gebruikelijke behandeling is een cholecystectomie, waarbij de galblaas operatief wordt verwijderd. Dit kan laparoscopisch worden gedaan, wat betekent dat de chirurg via kleine sneetjes werkt en een camera gebruikt om de galblaas te verwijderen. Deze minimaal invasieve ingreep zorgt voor een sneller herstel en minder pijn na de operatie. Jaarlijks ondergaan meer dan 100.000 mensen in Nederland een cholecystectomie om galstenen te verwijderen. Als een operatie niet mogelijk is vanwege gezondheidsredenen, kunnen er ook medicijnen worden voorgeschreven om de galstenen op te lossen. Deze behandeling is echter minder effectief en duurt vaak lang. Soms kan ook een ERCP worden uitgevoerd om galstenen uit de galwegen te verwijderen, vooral als de galstenen de galstroom blokkeren en pijn of ontsteking veroorzaken. De keuze van de behandeling hangt af van de ernst van de symptomen, de locatie van de galstenen en de algemene gezondheid van de patiënt.

Naast een operatie en medicijnen is er ook een behandeling met schokgolven mogelijk, lithotripsie genoemd, waarbij galstenen worden verbrijzeld zodat ze makkelijker kunnen worden uitgescheiden. Deze techniek wordt echter niet vaak toegepast en is alleen geschikt voor bepaalde soorten galstenen. Ongeveer 10% van de patiënten met galstenen komt in aanmerking voor lithotripsie. Een andere minder voorkomende behandeling is het gebruik van ursodeoxycholzuur, een galzuur dat galstenen kan oplossen. Dit wordt vooral gebruikt bij patiënten die geen operatie kunnen ondergaan.

Functionele galblaasstoornissen
Functionele stoornissen van de galblaas, zoals galblaasdyskinesie, worden vaak behandeld met een combinatie van medicatie en leefstijlaanpassingen. Galblaasdyskinesie houdt in dat de galblaas niet goed samentrekt, wat leidt tot pijn en spijsverteringsklachten zonder dat er galstenen aanwezig zijn. Behandeling kan bestaan uit medicijnen die de galblaas stimuleren om beter samen te trekken of om de galstroom te verbeteren. In sommige gevallen kan een cholecystectomie worden overwogen, vooral als de symptomen ernstig zijn en niet verbeteren met medicatie. Ongeveer 5-10% van de mensen met galblaaspijn zonder galstenen heeft last van een functionele stoornis.

Poliepen in de galblaas
Poliepen in de galblaas zijn vaak goedaardig en veroorzaken meestal geen symptomen. Kleine poliepen (minder dan 1 cm) worden vaak alleen maar gecontroleerd, omdat ze zelden problemen veroorzaken. Grotere poliepen, vooral die groter zijn dan 1 cm, kunnen echter een risico vormen voor galblaaskanker en worden daarom meestal operatief verwijderd. De behandeling bestaat vaak uit een cholecystectomie om de galblaas in zijn geheel te verwijderen. Ongeveer 5% van de mensen met galblaaspoliepen ondergaat een operatie om het risico op complicaties te minimaliseren.

Sfincter van Oddi-dysfunctie
De sfincter van Oddi is een spierklep die de uitstroom van gal en pancreassap naar de dunne darm reguleert. Bij sfincter van Oddi-dysfunctie werkt deze klep niet goed, wat leidt tot pijn die lijkt op galblaaspijn. De behandeling kan bestaan uit medicatie om de druk in de sfincter te verminderen, zoals spierverslappers. In sommige gevallen wordt een ERCP uitgevoerd waarbij een sneetje in de sfincter wordt gemaakt (sfincterotomie) om de uitstroom te verbeteren. Ongeveer 1-2% van de mensen die hun galblaas hebben laten verwijderen, ontwikkelt sfincter van Oddi-dysfunctie, waardoor deze behandeling noodzakelijk kan zijn.

Galblaaskanker
Ofschoon galblaaskanker zeldzaam is, is het een ernstige aandoening die vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt. Behandeling van galblaaskanker bestaat meestal uit een combinatie van chirurgie, chemotherapie en radiotherapie. Als de kanker zich niet heeft verspreid, kan een cholecystectomie worden uitgevoerd om de galblaas te verwijderen, vaak samen met een deel van de omliggende weefsels of lymfeklieren. In gevorderde stadia kan chemotherapie worden ingezet om de groei van de tumor te vertragen en symptomen te verlichten. Galblaaskanker komt bij minder dan 1% van de patiënten met galblaasklachten voor, maar het is belangrijk om alert te zijn op symptomen zoals aanhoudende pijn, gewichtsverlies en geelzucht.

Voeding en dieet

Voedingsadviezen bij galklachten

Voedingsadviezen die vaak gegeven worden bij galstenen zijn:

• Eet gezond en gevarieerd.
• Eet voldoende groente en fruit.
• Eet niet te veel en beweeg voldoende.
• Eet minder verzadigd vet.
• Eet veel groente, fruit en (volkoren) brood.
• Zorg voor een goed lichaamsgewicht, aangezien overgewicht de kans op galstenen vergroot.
• Gebruik een voeding met voldoende voedingsvezel, want dit voorkomt galsteenvorming. Rijk aan voedingsvezels zijn bijvoorbeeld
• bruin- of volkorenbrood;
• aardappelen;
Water drinken is gezond / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com
• zilvervliesrijst;
• peulvruchten;
• groente en fruit;
• Drink voldoende, vooral bij een vezelrijke voeding. Drink bij voorkeur de dranken die geen of nauwelijks energie leveren, bijvoorbeeld kraanwater, mineraal- en bronwater, light frisdranken en koffie en thee zónder suiker.
• Eet nog iets voor het slapen gaan, zoals een portie fruit, een sneetje brood of een schaaltje yoghurt. Dit leegt de galblaas en gaat de vorming van galstenen tegen.
• Vermijd of beperk (tijdelijk) voedingsmiddelen waar je last van hebt. Maar voorkom dat je voeding onvolwaardig wordt, omdat je niet alle benodigde voedingstoffen binnenkrijgt.

Bepaald voedsel vermijden bij galblaaspijn

Onderzoekers zeggen dat veel galblaasklachten voortkomen uit het moderne westerse dieet, dat veel geraffineerde koolhydraten en verzadigde vetten bevat. Geraffineerd houdt in dat schier alle voedingswaarde uit het product is gehaald door verschillende bewerkingsmethoden. Alles wat wit is, is zo ongeveer geraffineerd. Denk aan witbrood, witte pasta, witte rijst en koekjes. Het veranderen van je dieet verlost je niet van reeds aanwezig galstenen, maar door gezond en evenwichtig te eten en door het beperken van de hoeveelheid verzadigde vetten die je binnenkrijgt, kun je de symptomen wel verlichten. Probeer deze voedingsmiddelen uit je dieet te schrappen of flink te beperken:

• Gefrituurd voedsel;
• Ultra bewerkt voedsel (donuts, taart, koekjes, ijs, zoete (zuivel)dranken, fruityoghurt, snoep, chocolade, toetjes, pizza, gezoete ontbijtgranen en chips, voorbewerkt vlees en vis);
• Volle melk zuivelproducten (kaas, ijs, boter);
• Rood en met name bewerkt vlees.

Citroen en appelazijn

Appelazijn
De zure eigenschappen van appelazijn bieden snelle verlichting tegen galblaaspijn en kunnen de pijn al binnen een kwartiertje verminderen. Meng een theelepeltje azijn in een glas (250 ml) appelsap of water.

Citrus
Het stofje pectine in citrusvruchten helpt tegen galblaaspijn die veroorzaakt wordt door blokkades en galstenen. Vooral versgeperste citroensap is zeer effectief. Pers het sap uit vier citroenen uit en drink het vervolgens op een nuchtere maag. Doe dit iedere dag gedurende een week.

Prognose van galblaaspijn

Als je last hebt van galblaaspijn, hangt je prognose sterk af van de oorzaak en de behandeling die je krijgt. Gelukkig is galblaaspijn in veel gevallen goed behandelbaar, vooral als het probleem tijdig wordt vastgesteld. Laten we eens kijken naar de vooruitzichten, de mogelijke complicaties en hoe snel je kunt herstellen—met een aantal interessante feitjes en cijfers om het verhaal compleet te maken.

Galwegontsteking en galstenen
Bij galwegontsteking (cholangitis) is het belangrijk dat de behandeling zo snel mogelijk wordt gestart, vaak met antibiotica en een ERCP (Endoscopisch Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie). Ongeveer 85% van de patiënten met een galwegontsteking herstelt goed na deze behandeling, vooral als de infectie op tijd wordt aangepakt. Als de infectie zich echter uitbreidt, kan deze levensbedreigend zijn—de mortaliteit kan oplopen tot 10-15% in ernstige gevallen waarbij de galwegen ernstig verstopt blijven. Dit onderstreept het belang van snelle medische hulp en behandeling.

Galstenen zelf hebben een gemengde prognose, afhankelijk van de klachten. Veel mensen hebben galstenen zonder dat ze daar ooit last van krijgen—ongeveer 80% van de mensen met galstenen merkt niets van hun aanwezigheid. Maar zodra galstenen klachten veroorzaken, zoals pijn of ontstekingen, is een operatie vaak de beste optie. Na een cholecystectomie (verwijdering van de galblaas) is de prognose doorgaans goed: ongeveer 95% van de patiënten heeft geen terugkerende galsteenproblemen na de operatie. Het lichaam kan zonder galblaas prima functioneren, al hebben sommige mensen in het begin wat moeite met de vertering van vetrijke maaltijden. Maar maak je geen zorgen: bij de meeste mensen past het lichaam zich binnen enkele maanden aan.

Alvleesklierontsteking
Als galstenen leiden tot een alvleesklierontsteking (pancreatitis), hangt de prognose af van de ernst van de ontsteking. Bij een acute alvleesklierontsteking veroorzaakt door galstenen, is de prognose vaak goed als de behandeling op tijd wordt gestart. Ongeveer 80% van de mensen herstelt volledig binnen enkele weken, vooral als de galstenen worden verwijderd en de galwegen worden gedeblokkeerd. Chronische pancreatitis heeft echter een minder rooskleurige prognose; bij 50% van de patiënten treden complicaties op, zoals diabetes, en kan de pijn terugkeren. Daarom is het essentieel om galblaasproblemen tijdig aan te pakken om verdere complicaties te voorkomen.

Functionele galblaasstoornissen
Bij functionele stoornissen van de galblaas, zoals galblaasdyskinesie, zijn de vooruitzichten wisselend. Voor ongeveer 60-70% van de mensen biedt een cholecystectomie verlichting van de klachten, maar bij anderen blijft de pijn aanwezig ondanks de operatie. Dit fenomeen staat bekend als het 'postcholecystectomiesyndroom'. Het is dan ook belangrijk om goed te onderzoeken of de galblaas daadwerkelijk de oorzaak is van de klachten voordat tot een operatie wordt overgegaan. Patiënten kunnen baat hebben bij een combinatie van medicatie, voedingsaanpassingen en soms zelfs ontspanningstechnieken om de symptomen te beheersen.

Poliepen en galblaaskanker
Poliepen in de galblaas zijn meestal onschuldig. Slechts ongeveer 5% van de galblaaspoliepen ontwikkelt zich tot iets ernstigers, zoals galblaaskanker. Bij poliepen groter dan 1 cm is een operatie vaak de aanbevolen behandeling, omdat deze een verhoogd risico op kwaadaardige veranderingen hebben. De prognose is uitstekend als de poliep tijdig wordt verwijderd—de meeste patiënten blijven klachtenvrij na de ingreep en lopen weinig risico op verdere complicaties. Galblaaskanker daarentegen heeft een minder gunstige prognose, vooral omdat het vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt. De vijfjaarsoverleving voor galblaaskanker ligt rond de 80% als de kanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, maar daalt naar minder dan 10% in gevorderde stadia. Vroege herkenning en behandeling zijn daarom van levensbelang.

Sfincter van Oddi-dysfunctie
Sfincter van Oddi-dysfunctie, waarbij de spierklep die de uitstroom van gal en pancreassap reguleert niet goed werkt, kan een uitdagende aandoening zijn om te behandelen. De prognose na een ingreep zoals een sfincterotomie, waarbij een sneetje in de sfincter wordt gemaakt, is vaak goed: tussen de 60-80% van de patiënten ervaart een aanzienlijke vermindering van de symptomen. Toch blijft bij een deel van de mensen de pijn aanwezig, en soms treden complicaties op, zoals pancreatitis na de ingreep. Deze aandoening vereist vaak langdurige medische begeleiding en monitoring om de symptomen te beheersen en complicaties te voorkomen.

Leefstijl en herstel
Naast medische ingrepen spelen leefstijlveranderingen een belangrijke rol in de prognose van galblaaspijn. Het aanpassen van je dieet—met minder vetrijke en cholesterolrijke voeding—kan helpen om toekomstige galsteenproblemen te voorkomen. Regelmatige lichaamsbeweging kan de galblaasfunctie verbeteren en het risico op nieuwe galstenen verminderen. Studies hebben aangetoond dat mensen die dagelijks ten minste 30 minuten matige fysieke activiteit ondernemen, tot wel 25% minder kans hebben op galstenen en galblaaspijn.

Complicaties van pijnlijke galblaas

Een pijnlijke galblaas kan tot verschillende complicaties leiden, vooral als de onderliggende oorzaken zoals galstenen of ontstekingen niet op tijd worden behandeld. Laten we eens kijken naar enkele veelvoorkomende complicaties met voorbeelden, zodat je een beter idee krijgt van wat er allemaal kan gebeuren.

Galblaasontsteking (cholecystitis)
Een van de meest voorkomende complicaties van een pijnlijke galblaas is een ontsteking van de galblaas, ook wel cholecystitis genoemd. Dit gebeurt vaak wanneer een galsteen de galweg blokkeert, waardoor gal zich ophoopt en de galblaaswand geïrriteerd raakt. Dit kan leiden tot een scherpe, aanhoudende pijn in de rechterbovenbuik, vaak gepaard met koorts en misselijkheid. Stel je voor dat je na het eten van een vetrijke maaltijd merkt dat de pijn erger wordt, omdat de galblaas dan extra hard moet werken. Zonder behandeling kan cholecystitis ernstige gevolgen hebben, zoals een gescheurde galblaas.

Galwegontsteking (cholangitis)
Een andere mogelijke complicatie is galwegontsteking, ook wel cholangitis genoemd. Dit gebeurt wanneer galstenen de galwegen blokkeren, waardoor bacteriën zich kunnen ophopen en een infectie veroorzaken. Stel je voor dat je last krijgt van koorts, rillingen en geelzucht (een gele verkleuring van de huid en ogen)—allemaal tekenen van een infectie. Cholangitis is een ernstige aandoening die snel behandeld moet worden, omdat de infectie zich kan verspreiden en sepsis kan veroorzaken, een levensbedreigende situatie waarbij het hele lichaam geïnfecteerd raakt.

Alvleesklierontsteking (pancreatitis)
Galstenen kunnen ook leiden tot alvleesklierontsteking, oftewel pancreatitis. Dit gebeurt wanneer een galsteen de gemeenschappelijke gal- en pancreaskanalen blokkeert, waardoor de spijsverteringssappen van de alvleesklier niet goed kunnen doorstromen. Dit kan leiden tot een hevige, scherpe pijn in de bovenbuik, die vaak uitstraalt naar de rug. Stel je voor dat je na een maaltijd plotseling zeer hevige pijn ervaart, samen met misselijkheid en braken. Ongeveer 30-50% van de gevallen van acute pancreatitis wordt veroorzaakt door galstenen. Een snelle behandeling is cruciaal om verdere schade aan de alvleesklier te voorkomen.

Galblaasruptuur
Een ernstige, maar gelukkig zeldzame complicatie van een pijnlijke galblaas is een galblaasruptuur. Dit kan gebeuren wanneer de druk in de galblaas te hoog oploopt, bijvoorbeeld door een langdurige blokkering door galstenen, waardoor de galblaas uiteindelijk scheurt. Dit leidt tot gallekkage in de buikholte, wat een levensbedreigende ontsteking van het buikvlies (peritonitis) kan veroorzaken. Stel je voor dat je na dagen van hevige galblaaspijn plotseling een scherpe, ondraaglijke pijn voelt, samen met een stijve buik en koorts—dat is een teken dat onmiddellijke medische hulp nodig is.

Empyeem van de galblaas
Empyeem van de galblaas is een complicatie waarbij er pus ophoopt in de galblaas als gevolg van een ernstige ontsteking. Dit gebeurt wanneer een galsteen de galafvoer blokkeert en er een bacteriële infectie ontstaat. Een patiënt met empyeem kan zich erg ziek voelen, met symptomen zoals koorts, koude rillingen en ernstige pijn in de bovenbuik. Vaak is een spoedoperatie nodig om de galblaas te verwijderen en de infectie te behandelen, aangezien het risico op verdere complicaties zoals sepsis groot is.

Galblaaskanker
Een chronische ontsteking van de galblaas kan in sommige gevallen leiden tot galblaaskanker. Dit risico is groter bij mensen met grote galstenen of langdurige galblaasontstekingen. Galblaaskanker wordt vaak pas in een laat stadium ontdekt, omdat de symptomen—buikpijn, gewichtsverlies en geelzucht—vaak mild zijn en lijken op andere galblaasproblemen. Stel je voor dat je chronische galblaaspijn hebt en merkt dat de klachten verergeren, samen met gewichtsverlies en een verminderde eetlust—dit zijn signalen dat verder onderzoek nodig is.

Preventie van galblaaspijn

Het voorkomen van galblaaspijn draait om het verzorgen van je galblaas en het verkleinen van de kans op galstenen en ontstekingen. Er zijn veel manieren om je galblaas gezond te houden, en het loont zeker de moeite om hier aandacht aan te besteden. Hier zijn enkele praktische, en misschien wat unieke, tips om galblaaspijn te voorkomen.

Let op je voeding
Voeding speelt een cruciale rol bij de gezondheid van je galblaas. Het is belangrijk om een uitgebalanceerd dieet te volgen dat weinig verzadigde vetten en cholesterol bevat. Vermijd te veel vetrijke maaltijden zoals gefrituurd voedsel, volle zuivelproducten en vet vlees, want deze kunnen je galblaas overbelasten. Kies in plaats daarvan voor gezonde vetten zoals die in olijfolie, noten en vis—deze zijn veel vriendelijker voor je galblaas. Wist je dat mensen die dagelijks gezonde vetten gebruiken in hun voeding tot 30% minder kans hebben op galstenen? Voeg daarnaast vezelrijke voedingsmiddelen toe, zoals groenten, fruit en volle granen, om je spijsvertering soepel te laten verlopen en galstenen te voorkomen.

Drink voldoende water
Voldoende hydratatie is essentieel voor een goed functionerende galblaas. Water helpt bij het verdunnen van gal, waardoor galstenen minder snel gevormd worden. Probeer dagelijks minstens 1,5 tot 2 liter water te drinken. Een goed gehydrateerd lichaam zorgt ervoor dat de gal niet te dik en stroperig wordt, wat een van de risicofactoren is voor galstenen. Stel je voor dat je galblaas als een reservoir is dat altijd moet kunnen spoelen—water zorgt ervoor dat dit soepel gebeurt.

Beweeg regelmatig
Een actieve levensstijl heeft niet alleen voordelen voor je algehele gezondheid, maar helpt ook specifiek om galstenen te voorkomen. Regelmatige lichaamsbeweging stimuleert de galblaas om goed te functioneren en verkleint de kans dat gal zich ophoopt en indikt. Het hoeft niet per se intensief te zijn—een wandeling van 30 minuten per dag kan al veel verschil maken. Studies tonen aan dat mensen die dagelijks matige beweging krijgen tot wel 25% minder kans hebben op galblaasproblemen.

Probeer regelmatig te eten
Het overslaan van maaltijden kan ervoor zorgen dat de gal in je galblaas langere tijd stilstaat, wat het risico op galsteenvorming verhoogt. Probeer daarom regelmatig te eten en geen maaltijden over te slaan. Door verspreid over de dag te eten, blijft de galblaas actief en voorkom je dat gal zich ophoopt. Zelfs een gezond tussendoortje kan ervoor zorgen dat de galblaas blijft werken en voorkomt dat gal dik wordt en stenen vormt.

Vermijd crashdiëten
Crashdiëten en snelle gewichtsverliesprogramma's kunnen leiden tot galstenen. Wanneer je snel gewicht verliest, wordt er meer cholesterol in de gal uitgescheiden, wat de kans op galsteenvorming vergroot. Probeer daarom geleidelijk gewicht te verliezen, niet meer dan 0,5 tot 1 kg per week. Dit geeft je lichaam de tijd om zich aan te passen en vermindert de kans op complicaties met je galblaas. Het draait allemaal om balans: als je langzaam en gezond afvalt, blijft ook je galblaas in balans.

Tips: gebruik kurkuma
Naast de gebruikelijke leefstijltips zijn er ook enkele minder bekende manieren om je galblaas gezond te houden. Zo kan het toevoegen van kurkuma aan je dieet helpen om ontstekingen te verminderen en de galstroom te bevorderen. Kurkuma bevat curcumine, een stof die galblaasontstekingen kan helpen voorkomen en de galblaasfunctie kan verbeteren. Een theelepel kurkuma per dag door je eten verwerken kan al effect hebben.

Vermijd langdurige stress
Stress heeft invloed op bijna elk deel van je lichaam, inclusief je galblaas. Langdurige stress kan leiden tot spijsverteringsproblemen, waardoor de galstroom vertraagt en galstenen kunnen ontstaan. Probeer stress te verminderen door ontspanningstechnieken of ademhalingsoefeningen. Een gezond brein leidt vaak tot een gezonder lichaam, en dus ook tot een gezonde galblaas. Mensen die regelmatig ontspanningsoefeningen doen, hebben volgens onderzoek een lagere kans op galblaasproblemen.

Noten:

1. Sampliner RE, Bennett PH, Comess LJ, Rose FA, Burch TA. Gallbladder disease in pima indians. Demonstration of high prevalence and early onset by cholecystography. N Engl J Med. 1970 Dec 17;283(25):1358-64. doi: 10.1056/NEJM197012172832502. PMID: 5481754.

Lees verder

• Galblaasaandoeningen: oorzaken aandoeningen aan de galblaas
• Galblaaskanker: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Galblaasontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Galblaaspoliep: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Alvleesklier en alvleesklierklachten: symptomen en oorzaken