Pijn bij ademen: oorzaken & symptomen pijnlijke ademhaling
Pijn bij het ademen duidt op een pijnlijke sensatie tijdens het ademen. Dit kan variëren van milde tot ernstige pijn. Naast pijn bij het ademen (vaak pijn bij het inademen) kan het ook moeilijk zijn om te ademen. Bepaalde factoren kunnen het ademen bemoeilijken, zoals de positie van je lichaam of de luchtkwaliteit. Een pijnlijke ademhaling kan wijzen op een ernstige onderliggende aandoening die onmiddellijke medische zorg vereist. Maak meteen een afspraak met je huisarts in geval van onverklaarbare pijn op de borst of ademhalingsmoeilijkheden. Praat ook met je huisarts als je een chronische ziekte hebt waarbij je last hebt van incidentele aanvallen van pijnlijke ademhaling of pijn bij (diep) ademhalen. De huisarts kan bekijken wat er aan je klachten gedaan kan worden en een geschikte behandeling instellen waardoor je klachten afnemen en je ook geen pijn meer hebt bij het ademen. Er zijn ook een aantal maatregelen die je kunt nemen om te voorkomen dat je last krijgt van pijn bij ademen.
Pijnlijke ademhaling /
Bron: InesBazdar/Shutterstock.comPijnlijke ademhaling
Pijn bij het ademen of een pijnlijke ademhaling is een uiterst onaangename en soms pijnlijke aangelegenheid, waarbij je tijdens het ademhalen licht tot soms extreem ongemak of pijn kan voelen. Soms kan de
pijn op de borst het ook moeilijk maken om te ademen. De pijn op de borst bij het ademen kan door bepaalde lichaamsfuncties worden verergerd of de kwaliteit van de lucht is slecht.
Pijn bij inademen /
Bron: Photographee.eu/Shutterstock.comOorzaken van pijn bij inademen
Er zijn veel mogelijke aandoeningen die pijn bij het ademen kunnen veroorzaken. In sommige gevallen kan de pijn op de borst mild zijn en in sommige gevallen kan deze ernstiger zijn. Deze aandoeningen zijn onder te verdelen in een aantal categorieën:
- hartaandoeningen
- longaandoeningen
- bot- en gewrichtsaandoeningen
- overige
Longaandoeningen
COPD
COPD is een chronische longziekte die de luchtstroom vanuit de longen belemmert. Symptomen zijn ademhalingsmoeilijkheden, kortademigheid, hoesten,
slijmproductie (sputum) en
piepende ademhaling. Het wordt veroorzaakt door langdurige blootstelling aan irriterende gassen of deeltjes, meestal uit sigarettenrook. Mensen met COPD lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van
hartaandoeningen, longkanker en diverse andere aandoeningen.
Bronchitis
Bronchitis duidt op een ontsteking in de kleine buisjes van de longen, de zogeheten bronchiën. Acute bronchitis ontstaat vaak na een
verkoudheid of
griep. Het belangrijkste symptoom van acute bronchitis is een slijmhoest, waarbij je
helder,
geelgrijs of groenachtig slijm kan ophoesten. Andere symptomen zijn vergelijkbaar met die van
verkoudheid of
bijholteontsteking (
sinusitis), en kunnen zijn:
Sommige mensen kunnen kortademigheid of piepende ademhaling ervaren als gevolg van ontstoken luchtwegen. Dit komt echter vaker voor bij langdurige (chronische) bronchitis.
Benauwdheid /
Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.comAstma
Mensen met
astma worden geboren met aanleg voor astma en dit is erfelijk. Als je een eerstegraads familielid (vader, moeder, dochter of zoon) met astma hebt, heb je een grotere kans op astma. Niet iedereen met deze aanleg krijgt ook daadwerkelijk astma. Er treden pas klachten op als je bijvoorbeeld in contact komt met prikkels waarvoor je overgevoelig bent. Bij astma raken de luchtwegen chronisch ontstoken en al bij een geringe prikkel kunnen ze vernauwen wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken met klachten als kortademigheid en
benauwdheid.
Astma geeft niet doorlopend klachten, maar toch is het een chronische ziekte. Dat komt omdat de klachten bij astma worden veroorzaakt door een ontsteking van de luchtwegen, waardoor de kleine luchtwegen erg prikkelbaar zijn en de lucht er minder gemakkelijk doorheen kan stromen. Astmaklachten kunnen soms weken tot maanden aanhouden, bijvoorbeeld na een (forse)
griep. Ook zijn er soms periodes waarin je weinig tot niets merkt.
Astma is goed te behandelen. De klachten kunnen goeddeels verdwijnen waardoor je een prettig en normaal leven kan leiden.
Pijn bij ademen tijdens of na het sporten /
Bron: Istock.com/MartinanPijn bij ademen na het sporten
Inspanningsastma is een vorm van astma waarbij je benauwd raakt als gevolg van inspanning, bijvoorbeeld sporten. De meest in het oog springende verschijnselen zijn:
- kortademigheid na een korte intensieve inspanning
- piepende uitademing
- pijn bij het ademen
- verminderd prestatievermogen
Longontsteking
Een
longontsteking kan worden veroorzaakt door virussen, bacteriën of schimmels. De symptomen van longontsteking zijn afhankelijk van je leeftijd, de oorzaak en de ernst van de infectie en eventuele reeds bestaande problemen met de immuniteit. Enkele van de symptomen kunnen zijn:
- snel ademhalen
- ademhalingsproblemen
- hoesten
- koorts
- vermoeidheid
- pijn op de borst
Longembolie
Een
longembolie treedt op wanneer een bloedstolsel ontstaat in een van de slagaders die bloed naar de longen transporteert. Dit kan de bloedstroom blokkeren, wat levensbedreigend kan zijn. Bij een longembolie ervaar je vaak pijn terwijl je diep ademhaalt, evenals
pijn in de bovenrug. Andere symptomen kunnen zijn:
- pijn op de borst
- hoesten en mogelijk bloed ophoesten
- een snelle hartslag
- duizeligheid
- zwelling van de benen
Arts onderzoekt patiënt met stethoscoop /
Bron: Monkey Business Images/ShutterstockLongkanker
Mogelijke vroege symptomen van
longkanker zijn onder meer een
chronische hoest. In ene vroeg stadium veroorzaakt longkanker vaak geen symptomen. Een veel voorkomend symptoom van longkanker is echter pijn op de borst die meestal erger wordt tijdens diepe ademhaling of hoesten. Als de kanker zich naar andere organen verspreidt, kan dit
botpijn veroorzaken in de rug of heupen van een persoon. Ook kan een tumor in de longen op zenuwen in de wervelkolom drukken, waardoor je ademhaling wordt bemoeilijkt en je last van rugpijn krijgt. Mogelijke andere symptomen van longkanker kunnen zijn:
Pleuritis of borstvliesontsteking
Pleuritis of borstvliesontsteking is een ontsteking van het borstvlies, dit zijn de weefsels die de borstholte en de buitenkant van de longen bekleden. Veel aandoeningen kunnen leiden tot pleuritis, waaronder virale en bacteriële infecties. Als je pleuritis hebt, dan kun je scherpe pijn ervaren bij het ademen. Andere symptomen kunnen zijn:
- pijn die zich kan verspreiden naar de schouderbladen
- pijn op de borst die erger is bij hoesten of niezen
- kortademigheid
- onverklaarbaar gewichtsverlies
Beeldvormend onderzoek van de longen /
Bron: Minerva Studio/Shutterstock.comKlaplong of pneumothorax
Een pneumothorax of
klaplong kan pijn op de borst veroorzaken die erger wordt met ademhalen of hoesten. Een klaplong treedt op wanneer lucht de pleurale ruimte binnengaat, de ruimte tussen de borstwand en de longen. De ophoping van lucht verhoogt de druk in de pleuraholte, waardoor een deel van je long of je gehele long kan inklappen. Je kunt een spontane klaplong krijgen, dis zonder aanleiding. Het is anno 2024 niet bekend hoe dit ontstaat. Een niet-spontane klaplong kan ontstaan doordat je gewond bent geraakt, bijvoorbeeld als je een rib breekt. Een klaplong kan pijn op de borst veroorzaken die verergert bij ademhalen of hoesten. Andere symptomen kunnen zijn:
- een snelle hartslag
- blauwachtige huid of nagels
- kortademigheid
- vermoeidheid
- beklemming op de borst
- vergroting van de neusgaten wat duidt op ademhalingsproblemen
Hemothorax
Hematothorax is de medische term voor 'bloed in de borstkas'. Een hemothorax duidt op het lekken van bloed in de pleurale ruimte, waardoor de long kleiner geworden is. Vaak wordt dit veroorzaakt door een trauma waardoor een bloeding ontstaan is. Dit kan soms leiden tot een pijnlijke in- en uitademing.
Hoesten als gevolg van een longinfarct /
Bron: Istock.com/LjupcoLonginfarct
Een
longinfarct ontstaat wanneer een deel van het longweefsel geen bloed meer krijgt en dus ook geen zuurstof. Dit geeft allerlei verschijnselen, waaronder een
benauwd gevoel en pijn op de borst tijdens het ademhalen.
Tuberculose (tbc)
Tuberculose (tbc) is een infectieziekte, veroorzaakt door een bacterie. Het geeft allerlei klachten, waaronder moeilijker ademhalen en pijn bi het ademen.
Longabces
Een
longabces wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie die optreedt in het longweefsel en het geeft klachten als een
productieve hoest, een
slechte adem, koorts en
rillingen.
Pleura-effusie
Pleura-effusie duidt op de ophoping van een abnormale hoeveelheid vocht in de pleuraholte, de ruimte die bestaat tussen de beide longbladen (pleurae). Het geeft vaak pijn in de borst aan de zijde van het vocht. Deze pijn is prikkend of stekend van aard en wordt vaak intenser bij hoesten, niezen en diep ademhalen.
Pulmonale hypertensie
Pulmonale hypertensie is een abnormale hoge bloeddruk in de longen en is een progressieve en ongeneeslijke ziekte, die wordt gekenmerkt door een toename van de druk in de longvaten. Het veroorzaakt onder andere moeilijkheden met ademen (dyspneu).
Virale infecties
Een virale infectie kan soms ook de oorzaak zijn van een pijnlijke ademhaling. Mogelijke virussen die kunnen leiden tot ademhalingspijn, zijn:
Hartaandoeningen
Pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
Pericarditis is een ontsteking van het pericardium ofwel het hartzakje, een met vloeistof gevulde zak die het hart omringt en beschermt. Een grote verscheidenheid aan factoren kan pericarditis veroorzaken, waaronder:
- bacteriële en virale infecties
- verwondingen of een operatie aan het hart
- bepaalde medicijnen
- auto-immuunziekten, zoals reumatoïde artritis (RA) en lupus
- (zelden) kanker
Pericarditis kan leiden tot pijnlijke ademhaling of scherpe pijn op de borst die mogelijk beter aanvoelt wanneer je rechtop zit en naar voren leunt. Mensen met pericarditis kunnen ook de volgende klachten ervaren:
Angina Pectoris
Angina pectoris is de medische term voor pijn op de borst als gevolg van coronaire hartziekten. Het komt voor wanneer de hartspier niet genoeg zuurstofrijk bloed krijgt als dat nodig is. Dit gebeurt meestal omdat een of meer slagaders van het hart vernauwd of geblokkeerd zijn, ook wel ischemie genoemd. Angina pectoris veroorzaakt meestal een ongemakkelijke druk, een gevoel van afknijpende pijn in het midden van de borstkas. Je kunt de pijn ook voelen in je
nek,
kaak,
schouder,
rug of
arm.
Hartaanval
Een
hartaanval treedt op wanneer een kransslagader afgesloten of geblokkeerd is. Het hart is een spier en het heeft een goede bloedtoevoer nodig om het gezond te houden. Naarmate je ouder wordt, kunnen de gladde binnenwanden van de slagaders die het bloed naar het hart leiden beschadigd en versmald raken door de ophoping van plaque. Een plaque kan openscheuren en losschieten, waardoor er verderop in het bloedvat een blokkade ontstaat. Hoe langer de blokkade onbehandeld blijft, hoe meer de hartspier beschadigd raakt. Als de bloedstroom niet snel wordt hersteld, is de schade aan de hartspier permanent.
Gescheurde aorta (aortadissectie)
Bij een
aortadissectie zit er een scheur in de binnenwand van de aorta en hierdoor lekt bloed in de binnenwand van de aorta. Dit veroorzaakt vaak plotselinge, ernstige, hevige pijn die voelbaar is in de borst en de rug.
Bot- of gewrichtsaandoening
Röntgenfoto van de lumbale wervelkolom bij een staande patiënt met een scoliose /
Bron: Lucien Monfils, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Scoliose
Scoliose is een zijwaartse kromming van de wervelkolom. Hoewel het mensen van elke leeftijd kan treffen, komt het meestal voor bij kinderen en pubers. Bij sommige mensen kan de wervelkolom dermate gebogen zijn dat het extra druk op de longen uitoefent, waardoor ademhalen pijnlijk wordt. Symptomen van scoliose kunnen zijn:
Behandeling voor scoliose hangt af van hoe gebogen de wervelkolom is. Voor mensen met een lichte tot matige kromming, kan een arts aanbevelen een rugbrace te dragen. Meer ernstige scoliose kan een operatie vereisen om de wervelkolom recht te maken.
Kyfose
Een kyfose, die ook wel hoge of ronde rug wordt genoemd, is een aandoening waarbij de wervelkolom naar voren buigt, wat kan leiden tot een gebogen houding. Deze kromming kan zich ontwikkelen tijdens de puberteit, volgen op een wervelkolomletsel of het gevolg zijn van veroudering. Kyfose kan ook rugpijn, zwelling en evenwichtsproblemen veroorzaken. Symptomen kunnen na verloop van tijd erger worden, wat kan leiden tot ademhalingsmoeilijkheden of eten bij sommige mensen.
Andere oorzaken van pijn bij ademen
Costochondritis
Costochondritis is een ontsteking van het kraakbeen die het borstbeen en de ribben verbindt. De oorzaak van deze ontsteking is niet altijd duidelijk, maar het kan soms het gevolg zijn van een borstletsel, ernstig hoesten of een luchtweginfectie. Costochondritis veroorzaakt vaak scherpe pijn en gevoeligheid rond het borstbeen. He kunt ervaren dat deze pijn naar de rug uitstraalt en erger wordt bij diep ademhalen of hoesten.
Overgewicht of obesitas
Overgewicht kan extra druk uitoefenen op de rug, gewrichten en andere delen van het lichaam. Sommige mensen met obesitas vinden het ongemakkelijk of zelfs pijnlijk om diep adem te halen. Afvallen, bijvoorbeeld door een caloriearm dieet en regelmatige
lichaamsbeweging, kan rug- en gewrichtspijn helpen verlichten.
Verwonding of trauma
Letsel aan de borst, zoals
gescheurde spieren, gebroken ribben of een gekneusde borstwand, kan leiden tot pijn bij het ademen. Deze pijn kan alleen optreden aan de kant van het letsel. Andere symptomen van een borstletsel kunnen zijn:
- blauwe plekken of verkleuring van de huid
- pijn die uitstraalt naar de nek of rug
- kortademigheid
Letsel aan de ademhalingswegen kan ook leiden tot pijn bij ademen.
Gebroken ribben
Een
gebroken rib geeft vaak pijn die zich geleidelijk ontwikkelt en verergert bij diep ademhalen en hoesten.
Spierpijn of verwonding van tussenribspieren
De tussenribspieren zorgen ervoor dat je borstkas kan inkrimpen en uitzetten met als gevolg dat je kan ademhalen. Soms is pijn op de borst simpelweg
spierpijn als gevolg van een overbelasting van de tussenribspieren door bepaalde lichamelijke activiteit waaraan het lichaam niet gewend is. Ook kan een tussenribspier-trauma zorgen voor pijnlijke ademhaling. Hierbij is er is er een pijnlijke verwonding opgetreden aan de spiertjes die zich tussen de ribben in de borstkas bevinden.
Pijn bij ademen tijdens zwangerschap /
Bron: Zerocool, PixabayZwangerschap
Het is vrij gebruikelijk dat aanstaande moeders kortademig zijn. Meestal is het niet iets om je zorgen over te maken, maar het is het beste om contact op te nemen met je huisarts of verloskundige, omdat veel factoren kortademigheid kunnen veroorzaken. Tijdens de zwangerschap wordt je ademhaling beïnvloed door de toename van het hormoon progesteron, waardoor je dieper inademt. Hierdoor kun je het gevoel krijgen dat je harder werkt om lucht te krijgen. Ademen kan ook moeilijker worden naarmate je vergrote baarmoeder meer ruimte in beslag neemt, wat resulteert in druk tegen je middenrif (de spier onder je longen).
Buikoperatie
Na een buikoperatie kun je moeilijkheden krijgen met de ademhaling vanwege de wond in de buikwand. Een fysiotherapeut komt normaal gesproken de dag voor de operatie bij je langs om uitleg te geven over de juiste ademhalingstechniek.
Bijkomende symptomen bij pijn bij het ademen
Pijn bij het ademen kan variëren van mild ongemak tot intense pijn en kan worden vergezeld door een reeks andere symptomen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Hier zijn de meest voorkomende bijkomende symptomen die vaak optreden bij pijnlijke ademhaling:
Kortademigheid
Veel mensen ervaren kortademigheid wanneer ze pijn hebben bij het ademen. Dit kan betekenen dat het moeilijk is om diep adem te halen of dat je het gevoel hebt dat je niet genoeg lucht binnenkrijgt. Kortademigheid kan variëren van een licht ongemak tot een ernstige ademnood.
Pijn op de borst
Pijn op de borst is een veelvoorkomend symptoom dat vaak gepaard gaat met pijn bij het inademen. De pijn kan scherp of dof zijn en kan worden verergerd door ademhalen, hoesten of bewegingen. Dit kan wijzen op problemen met de longen, het hart of de spieren en weefsels rond de borstkas.
Hoesten
Een hardnekkige hoest, vooral als deze gepaard gaat met slijm of bloed, kan samen met pijn bij het ademen wijzen op een infectie of longziekte, zoals een longontsteking, bronchitis of tuberculose.
Koorts
Koorts, in combinatie met pijn bij het ademen, kan wijzen op een infectie in de longen of luchtwegen, zoals een longontsteking, pleuritis of een virale infectie. Koorts duidt vaak op een ontstekingsreactie van het lichaam op een infectie of een andere ziekte.
Vermoeidheid
Extreme vermoeidheid of uitputting kan samen met pijn bij het ademen voorkomen, vooral als het ademhalingsproces moeilijk is of als de longfunctie is aangetast. Vermoeidheid kan wijzen op een systemische infectie, chronische longaandoening of hartaandoening.
Spierpijn of spierspanning
Soms kan pijn bij het ademen veroorzaakt worden door gespannen of overbelaste spieren, bijvoorbeeld door zwaar hoesten of fysieke inspanning. Deze spierpijn kan toenemen bij elke ademhaling of beweging.
Blauwachtige huid of lippen (cyanose)
Bij ernstige ademhalingsproblemen kan zuurstoftekort leiden tot een blauwachtige tint van de huid, lippen of nagels. Dit is een ernstig symptoom dat onmiddellijk medische aandacht vereist, omdat het kan duiden op onvoldoende zuurstof in het bloed.
Zwelling in de benen of enkels
Zwelling in de benen, enkels of voeten, in combinatie met pijn bij het ademen, kan wijzen op hartfalen of een bloedstolsel dat naar de longen is verplaatst, zoals een longembolie. Dit is een medisch noodgeval.
Duizeligheid of flauwvallen
Duizeligheid, licht in het hoofd voelen of flauwvallen kunnen tekenen zijn dat er onvoldoende zuurstof naar de hersenen stroomt. Dit kan gepaard gaan met pijn bij het ademen en kan wijzen op een hartaandoening of longembolie.
Snel of oppervlakkig ademen
Wanneer ademhalen pijnlijk is, kan dit leiden tot sneller of oppervlakkiger ademen. Dit kan het gevolg zijn van het vermijden van diepe ademhalingen door de pijn, wat op de lange termijn kan leiden tot verminderde longfunctie of een ophoping van slijm in de longen.
Alarmsymptomen pijn bij het ademen
Neem direct contact op met een arts bij een van de volgende symptomen:
Pijn bij de ademhaling of pijn op de borst tijdens het ademen kan een nogal angstaanjagend symptoom zijn. Het is altijd raadzaam om een arts te raadplegen als je pijn ervaart met ademhalen om mogelijke ernstige oorzaken van de pijn uit te sluiten.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Omdat er talloze oorzaken zijn die pijn bij het ademhalen of pijn op de borst bij het ademen kunnen veroorzaken, zal de behandelende arts je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen, veel vragen stellen over je klachten en een grondig lichamelijk onderzoek uitvoeren. De arts kan vragen stellen over eventuele voorgeschiedenis van
longziekten of een familiegeschiedenis van longaandoeningen. De arts kan ook informeren of je rookt of hebt gerookt. Aangezien pijn bij bepaalde aandoeningen zoals longontsteking kan verergeren met liggen, kan de arts je vragen naar welke posities de pijn vaak beter of slechter maken.
CT-scan /
Bron: Tyler Olson/Shutterstock.comVervolgonderzoek
Aanvullend onderzoek kan ook nodig zijn:
- Röntgenfoto's van de borst: als er een ontsteking aanwezig is, zal deze op de röntgenfoto zichtbaar zijn.
- CT-scan van de borst: dit geeft een nauwkeuriger beeld van de longen en de omliggende weefsels en vaten en elke afwijking, hoe klein ook.
- Bloedonderzoek en urineonderzoek: deze worden uitgevoerd om infectie uit te sluiten als oorzaak van de ervaren symptomen.
- Elektrocardiogram (hartfilmpje): om te onderzoeken of het hart normaal functioneert en of een afwijking in het hart de symptomen veroorzaakt.
Indien de arts geen specifieke oorzaak voor pijn bij de ademhaling of pijn op de borst bij het ademen kan identificeren, kan je worden verwezen naar een specialist die verder gedetailleerd onderzoek zal uitvoeren om de oorzaak van de symptomen te achterhalen. Zodra er een diagnose is gesteld, kan de arts een behandelplan opstellen.
Behandeling van pijnlijke ademhaling
Medische behandeling
De behandeling van pijnlijke ademhaling is volledig afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de symptomen. In Wanneer pijn bij het ademen wordt veroorzaakt door een bacteriële longontsteking, dan kan de arts antibiotica voorschrijven om de infectie te elimineren. In het geval dat er andere oorzaken zijn die de symptomen veroorzaken, kan de behandeling variëren van antistollingsmedicijnen tot aan een operatie. Als pijnlijke ademhaling wordt veroorzaakt door een aandoening zoals astma of COPD, dan is een langetermijnbehandeling nodig met medicatie en leefstijladviezen om de aandoening te behandelen en de pijn te verlichten.
Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend /
Bron: Martin SulmanZelfzorg
Zelfzorg bij pijn bij ademen kan bestaan uit:
- Pijnstillers. Vrij verkrijgbare medicijnen, zoals ibuprofen en paracetamol, kunnen de pijn helpen verminderen door aandoeningen zoals costochondritis en lichte borstletsels.
- Veranderen van houding of positie. Voorover leunen of rechtop zitten kan soms helpen pijn op de borst te verlichten bij aandoeningen zoals pericarditis.
- Langzamer ademen. De borst ontspannen en langzamer ademen kan bij sommige mensen de symptomen helpen verlichten.
- Hoestmiddelen. Als je veel moet hoesten, kan het gebruik van vrij verkrijgbare hoestmiddelen helpen om het ongemak te verlichten.
Dagelijks wandelen is gezond voor lijf en leden /
Bron: David Pereiras/ShutterstockPreventie
Het eten van een gezond en gevarieerd dieet kan het risico op bepaalde aandoeningen die een pijnlijke ademhaling veroorzaken verminderen. Pijnlijke ademhaling voorkomen is echter niet altijd mogelijk. Sommige leefstijlinterventies kunnen echter helpen het risico op infecties en andere problemen die kunnen leiden tot pijnlijke ademhaling te verminderen. Deze zijn:
- stoppen met roken
- goede hygiëne betrachten, zoals regelmatig handen wassen
- jaarlijks een griepprik halen
- een evenwichtig en gezond dieet eten
- regelmatig sporten en voldoende bewegen
- genoeg slaap krijgen
Lees verder