Galstenen verwijderen: voeding, ERCP en operatie

Galstenen verwijderen: hoe gaat het verwijderen van galstenen in zijn werk? De galblaas is een peervormig orgaan dat gal opslaat. Gal wordt in de lever geproduceerd. Ongeveer 30% van de mensen heeft galstenen, vaak op hogere leeftijd. De meeste mensen met galstenen hebben er echter geen last van, zodat behandeling niet nodig is. Lichte galsteenklachten kunnen vaak goed onder controle worden gehouden met een vetarm dieet. Dieetadviezen kunnen daarbij helpen. Bij aanhoudende pijn wordt bekeken of de galblaas operatief verwijderd moet worden, bij voorkeur via een kijkoperatie. Deze methode kan echter niet altijd worden toegepast. Dan is een open galblaasoperatie nodig. Hierbij wordt via een snee onder de rechter ribbenboog of midden in de bovenbuik de operatie uitgevoerd. Dit gebeurt onder algehele narcose.

Galstenen verwijderen

• Galblaas
• Galstenen
• Wat zijn galstenen?
• Combinatie van factoren
• Behandelmethoden van galstenen
• Dieet en voeding bij galstenen
• Cholesterolstenen
• Dieetadviezen
• Galstenen verwijderen met ERCP
• Operatie
• Galstenen verwijderen door laparoscopische cholecystectomie
• Werkwijze
• Geen effect op de spijsvertering
• Klachten na de ingreep
• Voedingsadviezen na de operatie
• Herstel
• Galstenen verwijderen door een open galblaasoperatie

Galblaas

De galblaas is een peervormig hol orgaan dat is gelokaliseerd rechtsboven in de buikholte, onder de lever. De galblaas is via de galbuis met de lever verbonden. In de gal wordt de door de lever geproduceerde galvloeistof tijdelijk opgeslagen. De opgeslagen gal wordt afgescheiden via de centrale galgang naar de darm, op het moment dat vethoudend voedsel de darm binnenkomt. Gal is nodig voor een goede vertering van vetten.

Galstenen

Wat zijn galstenen?

Wanneer galvloeistof teveel indikt, ontstaat er een galsteen. Galstenen bestaan vooral uit cholesterol, maar ook uit bilirubine en kalkzouten. Galstenen variëren in grootte van een millimeter tot 2½ centimeter of groter. Er bestaan twee soorten galstenen:

• de cholesterolgalstenen; en
• de bilirubinepigmentstenen.

Combinatie van factoren

Onderzoekers zijn van mening dat galstenen worden veroorzaakt door een combinatie van factoren, waaronder erfelijkheid, lichaamsgewicht, verminderde galblaasmotiliteit (beweging), en vermoedelijk een vetrijk dieet. Door een verminderde galblaasbeweging, knijpt de galblaas zich onvoldoende leeg bij de maaltijd. Hierdoor blijft wat galvloeistof achter die kan gaan indikken.

Behandelmethoden van galstenen

Iemand die weinig tot geen last heeft van galblaasstenen, behoeft niet behandeld te worden. Wanneer iemand af en toe last van pijn heeft, kan een dieet van minder vet voedsel uitkomst bieden. Bij aanhoudende pijn wordt bekeken of de galblaas operatief verwijderd moet worden. Dit gebeurt meestal via een kijkoperatie. Deze operatie wordt 'laparoscopische cholecystectomie' genoemd. Bij een verwijderde galblaas, zal de galfunctie overgenomen worden door de lever. Galstenen die zich in de hoofdgalgang tussen de lever en de darm bevinden, kunnen de galbuis afsluiten en daardoor ernstige problemen veroorzaken. Deze stenen kunnen meestal verwijderd worden met een endoscopie.

Dieet en voeding bij galstenen

Cholesterolstenen

Meer dan 90 procent van de galstenen zijn cholesterolstenen, welke ontstaan als de lever een gal produceert die rijk is aan cholesterol met een geringe hoeveelheid lecithine en galzuur. Lecithine houdt cholesterol in het lichaam vloeibaar, zodat deze zich niet tegen de wanden van je aders kan afzetten, in het bijzonder de slagaders. Enkele belangrijke bronnen van lecithine zijn aardappelen, biefstuk, boerenboter, ei, sinaasappel, volkorenbrood, rundlever, noten, zonnebloempitten, koudgeperste plantaardige oliën en sojabonen. Vermoedelijk dragen een cholesterolrijke voeding, hormonale anticonceptie, zwaarlijvigheid (overgewicht) en erfelijke aanleg bij aan de vorming van cholesterolstenen. Er worden twee soorten cholesterol onderscheiden:

• het zogenaamde goede HDL-cholesterol dat slechte vetdeeltjes in de bloedvaten opruimt; en
• het slechte LDL-cholesterol dat blijft plakken aan de wanden van de bloedvaten en plaques vormen.

Dieetadviezen

Enkele adviezen ten aanzien van gezonde voeding en leefstijl:

• Eet in beperkte mate cholesterolrijke voedingsmiddelen, zoals:
• Ei(dooiers): niet meer dan 3 in de week;
• Orgaanvlees: niet vaker dan 1x per 14 dagen;
• Schaal- en schelpdieren: niet vaker dan 1x per 14 dagen.
• Verzadigd vet verhoogt het LDL-cholesterolgehalte in het bloed. Gebruik daarom dergelijk producten bij hoge uitzondering en vervang ze door magere soorten en door producten die rijk zijn aan onverzadigde vetten. Verzadigd vet is vooral aanwezig in:
• roomboter;
• harde (plantaardige) margarine;
• harde bak- en braadvetten;
• vast frituurvet;
• vet vlees en vette vleeswaren;
• volvette kaas;
• volle melk(-producten);
• koffiecreamer;
• snacks;
• fast food;
• gebak;
• koek;
• chocolade; en
Noten leveren belangrijke mineralen zoals ijzer en B-vitaminen, zijn volwaardige vleesvervangers en in noten zit veel vet, vooral onverzadigd vet. / Bron: LubosHouska, Pixabay
• kokos.
• Onverzadigd vet verlaagt het LDL-cholesterolgehalte in het bloed. Voorbeelden van onverzadigde vetten zijn:
• linolzuur;
• olijfolie;
• zonnebloemolie;
• arachideolie;
• maïsolie;
• sojaolie;
• slaolie;
• vloeibaar frituurvet;
• halvarine-(product) en dieethalvarine of dieetmargarine;
• halfvolle of magere koffiemelk;
• sladressing op basis van olie;
• vette vis (zoals zalm, tonijn, forel, haring, sardine en makreel);
• noten en notenpasta;
• pindakaas;
• kaasproducten waarbij het melkvet goeddeels is vervangen door onverzadigd vet.
• Vermijd geraffineerde (enkelvoudige) suikers die de kans vergroten op insulineresistentie. Bij insulineresistentie worden vaker galstenen aangetroffen.
• Drink voldoende, minimaal 1½ liter per dag (10-12 kopjes).
  Bewegen is gezond! / Bron: Istock.com/monkeybusinessimages
• Eet nog iets voor het slapen gaan, bijvoorbeeld fruit, een sneetje brood of een schaaltje yoghurt. Hierdoor wordt de
• galblaas geleegd, wat de vorming van galstenen tegengaat.
• Zorg voor een goed lichaamsgewicht, aangezien een te hoog lichaamsgewicht het cholesterolgehalte in het bloed kan verhogen. Het lichaamsgewicht wordt berekend met behulp van de Body Mass Index (BMI),
• Kies vezelrijke producten, want deze helpen mee het cholesterolgehalte in het bloed te verlagen.
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Probeer dagelijks 30 minuten matig-intensief te bewegen.
• Eet gevarieerd en gezond. De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum is een handig hulpmiddel om gevarieerd te eten.

Het navolgen van deze voedingstips en leefstijladviezen betekent niet dat je geen galstenen (meer) zult ontwikkelen. Algemeen wordt aangenomen dat lichte galsteenklachten met een vetarm dieet goed onder controle kunnen worden gehouden (bron: www.amc.nl).

Galstenen verwijderen met ERCP

ERCP staat voor Endoscopische Retrograde Cholangio Pancreaticografie, een onderzoek waarbij met een arts met een endoscoop de galwegen inwendig onderzoekt. Galstenen die zich in de hoofdgalgang tussen de lever en de darm bevinden kunnen in veel gevallen verwijderd worden met zo'n endoscopie, waarbij via de slokdarm en de maag een flexibele buis in de twaalfvingerige darm wordt gebracht. Via een grijpertje wordt de galsteen verwijderd. Als dit niet lukt, zal men moeten overgaan op een operatie.

Operatie

Een opera­tieve verwijdering van de galblaas inclusief alle stenen wordt een cholecystectomie genoemd. Dit wordt als de beste methode beschouwd om galsteenklachten te behandelen, aangezien de galblaas weer nieuwe stenen zal gaan vormen als alleen de stenen worden verwijderd via het vergruizen van galstenen of het oplossen van deze stenen met medicijnen. Er zijn twee methoden om de galblaas te verwijderen:

• een laparoscopische (kijk)operatie; of
• een conventionele operatie / een open galblaasoperatie.

Galstenen verwijderen door laparoscopische cholecystectomie

Werkwijze

Via laparoscopische cholecystectomie wordt de galblaas met de galstenen verwijderd, met behulp van een kijkbuis via de buikwand. Dit gebeurt onder algehele narcose. Er worden vier kleine sneetjes (incisies) in de buikwand gemaakt. Door ieder sneetje wordt een buisje aangebracht. Door het buisje die vlak onder de navel is aangebracht, zal de chirurg een dunne staafvormige lens(de laparoscoop) naar binnen schuiven. Via een uitwendige videocamera die is aangesloten op een televisiescherm, kunnen de chirurg en de assistenten alles zien terwijl met de handen de diverse instrumenten via de andere incisies bediend worden. Voorafgaande de operatie is er tijdelijk wat gas in de buik geblazen om wat ruimte te creëren.

Geen effect op de spijsvertering

Na de operatie vloeit het galvloeistof rechtstreeks vanuit de lever, via de galweg naar de dunne darm. Omdat de galblaas is verwijderd, kan het lichaam tussen de maaltijden door geen gal meer opslaan. Bij de meeste mensen heeft dit heeft weinig tot geen effect op de spijsvertering.

Klachten na de ingreep

Na de ingreep kunnen de volgende klachten optreden:

• een pijnlijke keel (in verband met de anesthesie was er een buisje in de keel aanwezig);
• een blauwe plek op de buik;
• rond de plekken waar de incisies zijn gemaakt, kan de buik wat pijn doen;
• er kan een beetje vocht of bloed uit de wondjes op de buik komen (dit mag niet langer dan 1,5 dag duren);
• vanwege het gas dat in de buik is geblazen kan de patiënt nadien wat schouderpijn, een gevoelige buikstreek of een opgeblazen gevoel hebben (dit mag maximaal 48 uur bestaan).

Voedingsadviezen na de operatie

De eerste tijd na de operatie is het verstandig heldere vloeistoffen te drinken, zoals water, thee zonder melk of limonade zonder koolzuur. Wanneer de patiënt niet misselijk is, kan hij voorzichtig beginnen met zacht voedsel. Vermijd vet of gekruid voedsel. Vers fruit, groenten, vruchtensap en muesli zijn aan te bevelen. De eerste 36 uur na de operatie mag de patiënt geen alcohol drinken.

Herstel

De meeste mensen kunnen binnen 7 tot 10 dagen weer hun normale activiteiten oppakken. Soms duurt het wat langer.

Galstenen verwijderen door een open galblaasoperatie

Laparoscopische cholecystectomie kan niet altijd worden toegepast. Wanneer een kijkoperatie niet mogelijk is, zal men een klassieke 'open' operatie uitvoeren. Ook de open galblaasoperatie vindt plaats onder algehele verdoving (narcose). Het herstel na een open operatie duurt langer dan na een kijkoperatie. Na een kijkoperatie mag een patiënt over het algemeen dezelfde dag of de volgende dag weer naar huis, terwijl dit 2 tot 4 dagen is bij een open chirurgie en soms zelfs langer.

Lees verder

• Galstenen: symptomen, oorzaken, behandeling en verwijderen
• Galblaaskanker: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Galblaasontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling