Hepatitis (leverontsteking) veroorzaakt door medicatie

Sommige patiënten nemen geneesmiddelen, vitaminen, kruidenremedies of voedingssupplementen voor de behandeling van een ziekte. In zeldzame gevallen veroorzaakt deze medicatie echter een ontsteking van de lever doordat zich vaak gedurende maanden schadelijke stoffen ophopen in de lever, of omdat de patiënt te veel van sommige medicijnen gebruikt. Bij een leverontsteking veroorzaakt door medicijnen ervaart een patiënt diverse tekenen zoals een kleigekleurde ontlasting, koorts en misselijkheid. De patiënt stopt het beste met het innemen van het geneesmiddel dat de ziekte veroorzaakt. De prognose voor hepatitis veroorzaakt door geneesmiddelen is goed wanneer de patiënt tijdig stopt met de veroorzakende medicatie.

• Epidemiologie van leverschade door gebruik van geneesmiddel
• Oorzaken van hepatitis veroorzaakt door medicatie
• Risicofactoren van leverbeschadiging
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van leverontsteking door geneesmiddelen
• Geen symptomen
• Wel symptomen
• Prognose
• Complicaties van ontsteking van lever door medicijnen
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met hepatitis veroorzaakt door medicatie
• Medicatiegebruik en leverbescherming
• Monitoring en symptomen bijhouden
• Misvattingen rond hepatitis (leverontsteking) veroorzaakt door medicatie
• Alle medicijnen veroorzaken hepatitis
• Hepatitis door medicatie is altijd acuut
• Medicijnen kunnen de enige oorzaak van hepatitis zijn
• Als je stopt met het gebruik van het medicijn, verdwijnt de hepatitis altijd
• Alleen zware medicijnen kunnen hepatitis veroorzaken
• Hepatitis door medicatie komt alleen voor bij oudere mensen
• Hepatitis door medicatie kan niet behandeld worden

Epidemiologie van leverschade door gebruik van geneesmiddel

Door geneesmiddelen veroorzaakte leverbeschadiging heeft een geschatte jaarlijkse incidentie tussen 10 en 15 per 10.000 tot 100.000 personen die worden blootgesteld aan voorgeschreven medicijnen volgens Up To Date (geüpdatete informatie op website dateert van oktober 2020). De incidentie van hepatitis veroorzaakt door vrij verkrijgbare medicatie is niet bekend. Vrouwen zijn iets vaker dan mannen getroffen. Verder komt de leveraandoening voor bij alle rassen en etniciteiten.

Oorzaken van hepatitis veroorzaakt door medicatie

Een leverontsteking veroorzaakt door medicatie is zeldzaam. Dit is het gevolg van een schadelijke of giftige hoeveelheid van sommige medicijnen, vitaminen, kruidenremedies of voedingssupplementen in de bloedbaan. In de meeste gevallen neemt een patiënt reeds enkele maanden lang een geneesmiddel voordat dit een toxisch (giftig) niveau bereikt waardoor leverschade ontstaat. Maar soms ontstaat de leverziekte eveneens bij het gebruik van een overmatige hoeveelheid van sommige medicijnen, zoals paracetamol (paracetamoloverdosis). Bij een overdosis treden de symptomen van hepatitis veroorzaakt door een geneesmiddel snel op.

Veel soorten medicijnen veroorzaken een ontsteking van de lever veroorzaakt door medicijnen waaronder:

• anabole steroïden, door de mens gemaakte medicijnen die lijken op het mannelijk geslachtshormoon testosteron
• anticonceptiepillen (orale anticonceptiva)
• anti-epileptica
• aspirine en vrij verkrijgbare pijn- en koortsmedicijnen (NSAID's of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen)
• kruidengeneesmiddelen, waaronder ephedra, Germander, Pennyroyal en vele anderen
• pijn- en koortsmedicatie die paracetamol bevatten
• sommige geneesmiddelen voor de behandeling van bacteriële infecties (antibiotica)
• statines, gebruikt om het cholesterolgehalte in het bloed te verlagen
• sulfa-medicijnen, een soort antibioticum

Risicofactoren van leverbeschadiging

De patiënt loopt mogelijk een groter risico op hepatitis veroorzaakt door medicijnen als hij:

• alcohol drinkt en tegelijkertijd medicijnen neemt
• een leverziekte heeft, zoals door langdurig alcoholgebruik, hiv of virale hepatitis
• een oudere leeftijd is
• geneesmiddelen gebruikt met een langwerkende of verlengde afgifte
• kruidensupplementen gebruikt
• meerdere geneesmiddelen neemt die paracetamol bevatten (vrij verkrijgbaar of op doktersvoorschrift verkrijgbaar)
• van het vrouwelijke geslacht is

Symptomen

De milde tot ernstige symptomen verschillen per patiënt en bestaan uit:

• braken
• buikpijn
• diarree
• donkere urine
• een bleke of kleigekleurde ontlasting
• een gebrek aan eetlust
• een huiduitslag of jeukende rode netelroos op de huid
• geelzucht (gele verkleuring van de huid en ogen)
• gewrichtspijn
• griepachtige symptomen
• koorts
• misselijkheid
• spierpijn
• vermoeidheid
• zwakte

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van hepatitis veroorzaakt door medicatie kunnen omvatten: geelzucht, buikpijn, vermoeidheid, en afwijkingen in leverenzymen bij bloedtesten. Het is belangrijk om deze symptomen tijdig te identificeren en te behandelen.

Diagnose en onderzoeken

De arts bekijkt de medische geschiedenis van de patiënt en voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit. De patiënt krijgt voorts een uitgebreid bloedonderzoek. Ook een echografie, CT-scan, MRI-scan en/of leverbiopsie zijn soms nodig om het soort en de hoeveelheid van de leverschade op te sporen en andere aandoeningen met een gelijkaardig klinisch beeld uit te kunnen sluiten.

Behandeling van leverontsteking door geneesmiddelen

Geen symptomen

Sommige geneesmiddelen veroorzaken een lichte toename van leverenzymen zonder dat de patiënt hierbij enige symptomen ervaart. Mogelijk hoeft de patiënt niet te stoppen met het gebruik van deze geneesmiddelen.

Wel symptomen

Ervaart de patiënt wel tekenen, dan moet hij stoppen met het innemen van het geneesmiddel dat de leverschade veroorzaakt. De patiënt moet ook de lever regelmatig laten controleren door de arts terwijl deze herstelt. De lever herstelt zichzelf vaak spontaan. In ernstige gevallen is een ziekenhuisopname nodig. In zeldzame gevallen ontstaat leverfalen en is een levertransplantatie nodig.

Prognose

De prognose voor hepatitis veroorzaakt door medicatie is vaak goed met vroegtijdige herkenning en stoppen van de verantwoordelijke medicatie. De lever herstelt meestal volledig, hoewel sommige gevallen kunnen leiden tot chronische leverproblemen.

Complicaties van ontsteking van lever door medicijnen

Complicaties van hepatitis veroorzaakt door medicatie kunnen variëren van acute leverontsteking tot chronische leverziekte als de aandoening niet tijdig wordt behandeld.

Preventie

Preventie van hepatitis veroorzaakt door medicatie omvat het zorgvuldig monitoren van medicijngebruik en het vermijden van overmatige dosis of langdurig gebruik van geneesmiddelen die de lever kunnen beschadigen. Regelmatige leverfunctiecontroles zijn ook belangrijk.

Praktische tips voor het omgaan met hepatitis veroorzaakt door medicatie

Medicatiegebruik en leverbescherming

Als je hepatitis hebt door medicatie, is het essentieel om nauwkeurig te zijn met je medicatiegebruik. Stop nooit zomaar met een medicijn zonder overleg met je arts. Bespreek met je arts of er alternatieven zijn die minder belastend zijn voor je lever. Vermijd alcohol, omdat dit je lever extra kan belasten. Zorg ervoor dat je gezonde eetgewoonten hebt met veel groenten, fruit en volkorenproducten. Drink voldoende water om je lichaam te ondersteunen bij het herstel.

Monitoring en symptomen bijhouden

Houd goed bij hoe je je voelt en noteer symptomen zoals vermoeidheid, geelzucht of buikpijn. Deel deze informatie met je arts tijdens controles. Vraag om regelmatige bloedtesten om je leverwaarden te controleren. Als je last hebt van bijwerkingen van medicijnen, bespreek dit dan direct met je zorgverlener, zodat er tijdig aanpassingen kunnen worden gedaan.

Misvattingen rond hepatitis (leverontsteking) veroorzaakt door medicatie

Hepatitis, of leverontsteking, kan door verschillende factoren veroorzaakt worden, waaronder het gebruik van bepaalde medicijnen. Dit kan leiden tot verwarring en misverstanden over de relatie tussen medicatie en leverziekten. Er zijn verschillende misvattingen die het begrip over hepatitis als gevolg van medicatie bemoeilijken.

Alle medicijnen veroorzaken hepatitis

Een veel voorkomende misvatting is dat alle medicijnen hepatitis kunnen veroorzaken. In werkelijkheid is het slechts een klein aantal medicijnen dat leverproblemen veroorzaakt. Medicijnen zoals geneesmiddelen kunnen in sommige gevallen leverontsteking veroorzaken, maar dit gebeurt zelden en vaak alleen bij mensen die gevoelig zijn voor bepaalde stoffen. Het is belangrijk om te weten dat de meeste medicijnen veilig zijn voor de lever wanneer ze volgens de voorschriften worden gebruikt.

Hepatitis door medicatie is altijd acuut

Een andere misvatting is dat hepatitis veroorzaakt door medicatie altijd een acute, snel progressieve aandoening is. Dit is niet waar. Sommige gevallen van medicamenteuze hepatitis ontwikkelen zich langzaam en kunnen jarenlang zonder duidelijke symptomen voortduren. In andere gevallen kan de leverontsteking plotseling optreden na het gebruik van een specifiek medicijn. De ernst van de aandoening hangt sterk af van het soort medicijn, de dosering en de duur van het gebruik.

Medicijnen kunnen de enige oorzaak van hepatitis zijn

Hoewel medicatie een belangrijke oorzaak kan zijn van hepatitis, zijn er ook andere risicofactoren die bijdragen aan leverontsteking. Virussen, zoals hepatitis B en C, overmatig alcoholgebruik en bepaalde auto-immuunziekten kunnen ook leverbeschadiging veroorzaken. Het is belangrijk om niet te denken dat medicijnen de enige oorzaak zijn, aangezien andere factoren ook een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van hepatitis.

Als je stopt met het gebruik van het medicijn, verdwijnt de hepatitis altijd

Veel mensen geloven dat het stoppen met het gebruik van een medicijn automatisch leidt tot herstel van hepatitis veroorzaakt door dat medicijn. In sommige gevallen is dit waar, maar niet altijd. Het hangt af van de ernst van de leverbeschadiging. In sommige gevallen kan de lever blijvende schade oplopen, zelfs nadat het gebruik van het medicijn is gestopt. Het is belangrijk om medisch advies in te winnen om te beoordelen of er blijvende schade is.

Alleen zware medicijnen kunnen hepatitis veroorzaken

Er wordt vaak gedacht dat alleen zware, sterk werkende medicijnen hepatitis kunnen veroorzaken. Dit is echter niet waar. Zelfs medicijnen die je dagelijks gebruikt, zoals bepaalde pijnstillers en ontstekingsremmers, kunnen in zeldzame gevallen leverproblemen veroorzaken. Het risico is groter bij langdurig gebruik of in combinatie met andere medicijnen. Het is dus belangrijk om altijd met een arts te overleggen over de mogelijke risico’s van medicijnen, zelfs als ze relatief onschuldig lijken.

Hepatitis door medicatie komt alleen voor bij oudere mensen

Hoewel oudere mensen inderdaad een groter risico lopen op leverproblemen door medicatie, kan hepatitis veroorzaakt door medicijnen iedereen treffen, ongeacht leeftijd. Jonge mensen, vooral als ze genetisch vatbaar zijn of andere risicofactoren hebben, kunnen ook leverontsteking ontwikkelen door het gebruik van bepaalde medicijnen. Het is dus belangrijk om bij alle leeftijden alert te zijn op de risico’s van medicatie en hepatitis.

Hepatitis door medicatie kan niet behandeld worden

Er bestaat een misvatting dat hepatitis veroorzaakt door medicatie niet behandeld kan worden. Dit is niet waar. Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar, afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de leverontsteking. In sommige gevallen kunnen medicijnen worden aangepast of gestopt, en kan de lever zich herstellen. In ernstigere gevallen kan medische behandeling noodzakelijk zijn om de leverfunctie te ondersteunen en verdere schade te voorkomen. Het is belangrijk om te weten dat hepatitis door medicatie wel degelijk behandelbaar is met de juiste medische zorg.

Lees verder

• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)