Hepatitis (leverontsteking) veroorzaakt door medicatie

Sommige patiënten nemen geneesmiddelen, vitaminen, kruidenremedies of voedingssupplementen voor de behandeling van een ziekte. In zeldzame gevallen veroorzaakt deze medicatie echter een ontsteking van de lever doordat zich vaak gedurende maanden schadelijke stoffen ophopen in de lever, of omdat de patiënt te veel van sommige medicijnen gebruikt. Bij een leverontsteking veroorzaakt door medicijnen ervaart een patiënt diverse tekenen zoals een kleigekleurde ontlasting, koorts en misselijkheid. De patiënt stopt het beste met het innemen van het geneesmiddel dat de ziekte veroorzaakt. De prognose voor hepatitis veroorzaakt door geneesmiddelen is goed wanneer de patiënt tijdig stopt met de veroorzakende medicatie.

• Epidemiologie van leverschade door gebruik van geneesmiddel
• Oorzaken van hepatitis veroorzaakt door medicatie
• Risicofactoren van leverbeschadiging
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van leverontsteking door geneesmiddelen
• Geen symptomen
• Wel symptomen
• Complicaties van ontsteking van lever door medicijnen

Epidemiologie van leverschade door gebruik van geneesmiddel

Door geneesmiddelen veroorzaakte leverbeschadiging heeft een geschatte jaarlijkse incidentie tussen 10 en 15 per 10.000 tot 100.000 personen die worden blootgesteld aan voorgeschreven medicijnen volgens Up To Date (geüpdatete informatie op website dateert van oktober 2020). De incidentie van hepatitis veroorzaakt door vrij verkrijgbare medicatie is niet bekend. Vrouwen zijn iets vaker dan mannen getroffen. Verder komt de leveraandoening voor bij alle rassen en etniciteiten.

Oorzaken van hepatitis veroorzaakt door medicatie

Een leverontsteking veroorzaakt door medicatie is zeldzaam. Dit is het gevolg van een schadelijke of giftige hoeveelheid van sommige medicijnen, vitaminen, kruidenremedies of voedingssupplementen in de bloedbaan. In de meeste gevallen neemt een patiënt reeds enkele maanden lang een geneesmiddel voordat dit een toxisch (giftig) niveau bereikt waardoor leverschade ontstaat. Maar soms ontstaat de leverziekte eveneens bij het gebruik van een overmatige hoeveelheid van sommige medicijnen, zoals paracetamol (paracetamoloverdosis). Bij een overdosis treden de symptomen van hepatitis veroorzaakt door een geneesmiddel snel op.

Veel soorten medicijnen veroorzaken een ontsteking van de lever veroorzaakt door medicijnen waaronder:

• anabole steroïden, door de mens gemaakte medicijnen die lijken op het mannelijk geslachtshormoon testosteron
• anticonceptiepillen (orale anticonceptiva)
• anti-epileptica
• aspirine en vrij verkrijgbare pijn- en koortsmedicijnen (NSAID's of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen)
• kruidengeneesmiddelen, waaronder ephedra, Germander, Pennyroyal en vele anderen
• pijn- en koortsmedicatie die paracetamol bevatten
• sommige geneesmiddelen voor de behandeling van bacteriële infecties (antibiotica)
• statines, gebruikt om het cholesterolgehalte in het bloed te verlagen
• sulfa-medicijnen, een soort antibioticum

Risicofactoren van leverbeschadiging

De patiënt loopt mogelijk een groter risico op hepatitis veroorzaakt door medicijnen als hij:

• alcohol drinkt en tegelijkertijd medicijnen neemt
• een leverziekte heeft, zoals door langdurig alcoholgebruik, hiv of virale hepatitis
• een oudere leeftijd is
• geneesmiddelen gebruikt met een langwerkende of verlengde afgifte
• kruidensupplementen gebruikt
• meerdere geneesmiddelen neemt die paracetamol bevatten (vrij verkrijgbaar of op doktersvoorschrift verkrijgbaar)
• van het vrouwelijke geslacht is

Symptomen

De milde tot ernstige symptomen verschillen per patiënt en bestaan uit:

• braken
• buikpijn
• diarree
• donkere urine
• een bleke of kleigekleurde ontlasting
• een gebrek aan eetlust
• een huiduitslag of jeukende rode netelroos op de huid
• geelzucht (gele verkleuring van de huid en ogen)
• gewrichtspijn
• griepachtige symptomen
• koorts
• misselijkheid
• spierpijn
• vermoeidheid
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

De arts bekijkt de medische geschiedenis van de patiënt en voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit. De patiënt krijgt voorts een uitgebreid bloedonderzoek. Ook een echografie, CT-scan, MRI-scan en/of leverbiopsie zijn soms nodig om het soort en de hoeveelheid van de leverschade op te sporen en andere aandoeningen met een gelijkaardig klinisch beeld uit te kunnen sluiten.

Behandeling van leverontsteking door geneesmiddelen

Geen symptomen

Sommige geneesmiddelen veroorzaken een lichte toename van leverenzymen zonder dat de patiënt hierbij enige symptomen ervaart. Mogelijk hoeft de patiënt niet te stoppen met het gebruik van deze geneesmiddelen.

Wel symptomen

Ervaart de patiënt wel tekenen, dan moet hij stoppen met het innemen van het geneesmiddel dat de leverschade veroorzaakt. De patiënt moet ook de lever regelmatig laten controleren door de arts terwijl deze herstelt. De lever herstelt zichzelf vaak spontaan. In ernstige gevallen is een ziekenhuisopname nodig. In zeldzame gevallen ontstaat leverfalen en is een levertransplantatie nodig.

Complicaties van ontsteking van lever door medicijnen

Als de patiënt het geneesmiddel blijft innemen dat het probleem veroorzaakt, raakt de lever meer beschadigd en herstelt de lever zich mogelijk niet. De patiënt kampt dan met leverfalen waarvoor een levertransplantatie nodig is.

Lees verder

• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)