Diabetes mellitus en risico op hart- en vaataandoeningen

Hart- en vaataandoeningen komen vaak voor bij patiënten met suikerziekte. Gemiddeld 65% van de patiënten met diabetes mellitus sterft aan een soort hartaandoening of een beroerte. Het risico op overlijden door hart- en vaatziekten en een beroerte is twee tot vier keer zo hoog bij patiënten met suikerziekte in vergelijking met gezonde personen. Vooral patiënten met diabetes mellitus type 2 lijden aan hartziekten. Hartaandoeningen zijn namelijk de belangrijkste doodsoorzaak bij patiënten met type 2-suikerziekte. Enkele tips verminderen de kans op cardiovasculaire aandoeningen bij diabetici.

• Oorzaken van hartaandoeningen bij patiënten met diabetes mellitus
• Risicofactoren van cardiovasculaire aandoeningen bij suikerziekte
• Abnormaal cholesterolgehalte en hoge triglyceriden
• Familiegeschiedenis
• Gebrek aan fysieke activiteit
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Obesitas (zwaarlijvigheid)
• Roken
• Slecht gereguleerde bloedsuikers (te hoog) of buiten het normale bereik
• Symptomen
• Hartfalen
• Hartaanval
• Perifere vaatziekte
• Behandeling van hartziekte bij patiënten met suikerziekte
• Hartziekten
• Perifere vaatziekte
• Prognose
• Complicaties
• Hartaanvallen
• Beroertes
• Hartfalen
• Perifere vaatziekte
• Nierproblemen
• Oogproblemen
• Preventie van hartaandoeningen bij diabetici

Oorzaken van hartaandoeningen bij patiënten met diabetes mellitus

De meest voorkomende oorzaak van hart- en vaatziekten bij een patiënt met diabetes mellitus is atherosclerose (slagaderverkalking), een ophoping van cholesterol in de bloedvaten die zuurstof en voeding aan het hart leveren. Wanneer de cholesterolplaque uiteenvalt of scheurt, probeert het lichaam dit met bloedplaatjes te herstellen. Omdat de slagader klein is, blokkeren de bloedplaatjes de bloedstroom, waardoor er geen zuurstof meer kan vrijkomen en een patiënt een hartaanval ontwikkelt. Hetzelfde proces vindt mogelijk plaats in alle slagaders in het lichaam. Wanneer een tekort aan bloed naar de hersenen aanwezig is, kampt de patiënt met een beroerte. Een tekort aan bloed aan de voeten, handen of armen resulteert in een perifere vaatziekte.

Risicofactoren van cardiovasculaire aandoeningen bij suikerziekte

Diabetes mellitus is behandelbaar, maar zelfs als de glucosespiegels onder controle zijn, neemt het risico op hartaandoeningen en beroertes sterk toe. Patiënten met suikerziekte, en dan vooral met type 2, hebben mogelijk volgende aandoeningen of problemen die bijdragen aan de ontwikkeling van cardiovasculaire aandoeningen (hart- en vaatziekten).

Abnormaal cholesterolgehalte en hoge triglyceriden

Cholesterol is een type vet geproduceerd door de lever dat aanwezig is in het bloed. Patiënten met diabetes mellitus hebben vaak een ongezond cholesterolgehalte, waaronder een hoog LDL (slechte) cholesterolgehalte, een laag HDL (goede) cholesterolgehalte en hoge triglyceriden. Deze triade van slechte lipidetellingen komt vaak voor bij patiënten met premature coronaire hartziekten (kransslagaderaandoeningen). Het is ook kenmerkend voor een lipidenstoornis die gepaard gaat met insulineresistentie (cellen reageren niet op insuline).

Familiegeschiedenis

Een familiegeschiedenis van hartziekten draagt mogelijk eveneens bij aan de kans op het ontwikkelen van een hartaandoening. Als één of meer van de familieleden vóór de leeftijd van vijftig jaar een hartaanval kregen, heeft een diabeticus een nog hogere kans op het ontwikkelen van een hartaandoening.

Gebrek aan fysieke activiteit

Een sedentaire levensstijl (veel zitten) is een andere belangrijke risicofactor voor insulineresistentie en cardiovasculaire aandoeningen. Trainen en gewicht verliezen voorkomt of vertraagt de ontwikkeling van diabetes mellitus type 2, verlaagt de bloeddruk en vermindert het risico op een hartaanval en een beroerte.

Hoge bloeddruk (hypertensie)

Een hoge bloeddruk is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. Er is tevens een positieve associatie tussen een hoge bloeddruk en insulineresistentie. Wanneer patiënten zowel een hoge bloeddruk als suikerziekte hebben, wat een veel voorkomende combinatie is, verdubbelt hun risico op hart- en vaatziekten. Bij patiënten die een hoge bloeddruk hebben, moet het hart harder werken om bloed te pompen. Een hoge bloeddruk kan het hart belasten, de bloedvaten beschadigen en het risico op een hartaanval, een beroerte, oogproblemen en nierproblemen vergroten.

Obesitas (zwaarlijvigheid)

Obesitas is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten en is sterk geassocieerd met insulineresistentie. Gewichtsverlies verbetert het cardiovasculaire risico, verlaagt de insulineconcentratie en verhoogt de insulinegevoeligheid. Obesitas en insulineresistentie zijn ook in verband gebracht met andere risicofactoren, waaronder een hoge bloeddruk.

Roken

Rokers (die al dan niet lijden aan suikerziekte) hebben een hoger risico op hartaandoeningen en een beroerte.

Slecht gereguleerde bloedsuikers (te hoog) of buiten het normale bereik

Diabetes mellitus doet de bloedsuikerspiegel soms tot gevaarlijke niveaus stijgen (hyperglykemie). Medicatie is vaak nodig om de bloedsuikerspiegel te beheersen.

Patiënten met insulineresistentie of diabetes in combinatie met één of meer van deze risicofactoren lopen een nog groter risico op hartaandoeningen of beroertes.

Symptomen

Hartfalen

Diabetici lopen ook een groter risico op hartfalen, een ernstige medische aandoening waarbij het hart niet in staat is om bloed adequaat te pompen. Dit leidt tot een vochtophoping in de longen (longoedeem) die ademhalingsproblemen veroorzaakt, of vochtretentie (het vasthouden van vocht) in andere lichaamsdelen (vooral de benen) waardoor gezwollen benen tot stand komen.

Hartaanval

De symptomen van een hartaanval omvatten:

• duizeligheid
• kortademigheid
• misselijkheid
• overmatig en onverklaarbaar zweten
• pijn of druk op de borst (vooral tijdens activiteit)
• schouderpijn, kaakpijn en linkerarmpijn
• zwakte

Perifere vaatziekte

Een perifere vaatziekte gaat gepaard met de volgende mogelijke symptomen:

• een verlies van haren op de lagere delen van de benen
• koude voeten
• krampen in uw benen tijdens het lopen (claudicatio intermittens) of pijn in de heupen of de billen
• verminderde of afwezige pulsen in de voeten of benen
• vetverlies onder de huid van de onderste delen van de benen

Behandeling van hartziekte bij patiënten met suikerziekte

Hartziekten

Er zijn verschillende behandelingsopties voor hartziekten bij diabetici, afhankelijk van de ernst van de hartaandoening:

• aspirinetherapie om het risico op bloedstolsels te verminderen die leiden tot hartaanvallen en beroertes
• chirurgie
• lichaamsbeweging om gewicht te verliezen, een te hoge bloedsuikerspiegel, een te hoge bloeddruk en te hoge cholesterolwaarden te verbeteren en om buikvet te verminderen (risicofactoren van hartziekten)
• medicijnen
• voedingsaanpassingen

Perifere vaatziekte

De behandeling van een perifere vaatziekte bestaat uit één of meer van de volgende therapieën:

• aspirinetherapie
• chirurgie (in sommige gevallen)
• cholesterol onder de 100 brengen
• deelname aan een normaal wandelprogramma (45 minuten per dag, gevolgd door rust)
• medicijnen
• speciaal schoeisel
• stoppen met roken
• streven naar een A1C van minder dan 7%
• verlagen van de bloeddruk tot minder dan 130/80

Aspirine

Een lage dosis aspirinetherapie wordt aanbevolen voor mannen en vrouwen met diabetes mellitus type 1 of 2 die ouder zijn dan 40 jaar en een hoog risico lopen op hartaandoeningen en perifere vaataandoeningen. Een arts bepaalt of een behandeling met aspirine geschikt is. Als een patiënt bepaalde medische aandoeningen heeft, is aspirinetherapie mogelijk niet aanbevolen.

Prognose

De prognose voor patiënten met diabetes mellitus die lijden aan hart- en vaatziekten hangt sterk af van de controle over hun diabetes en de effectiviteit van hun behandeling.

Bij goed gereguleerde bloedsuikerspiegels en het naleven van een behandelplan kan het risico op ernstige complicaties aanzienlijk verminderd worden. Desondanks blijven patiënten met diabetes mellitus een verhoogd risico lopen op cardiovasculaire gebeurtenissen, zoals hartaanvallen en beroertes, zelfs met optimale controle.

Bij onvoldoende controle van de bloedsuikerspiegel, samen met andere risicofactoren zoals hoge bloeddruk en hyperlipidemie, kan de prognose aanzienlijk verslechteren. Dit kan leiden tot een versnelde progressie van hart- en vaatziekten en een hogere kans op ernstige cardiovasculaire incidenten en vroegtijdige dood.

Complicaties

De complicaties van hart- en vaatziekten bij patiënten met diabetes mellitus kunnen ernstig en divers zijn:

Hartaanvallen

Patiënten met diabetes die een hartaanval hebben gehad, lopen een groter risico op herhaalde hartaanvallen en een versnelde achteruitgang van de hartfunctie. Dit kan leiden tot langdurige hartschade en een verminderde levenskwaliteit.

Beroertes

Een beroerte bij diabetici kan leiden tot blijvende neurologische schade, zoals verlamming, spraakproblemen en cognitieve achteruitgang. Het herstel kan langdurig en ingrijpend zijn, met mogelijke blijvende invaliditeit.

Hartfalen

Hartfalen bij diabetici kan voortschrijden, resulterend in ernstige symptomen zoals chronische ademhalingsproblemen, vermoeidheid en beperkte mobiliteit. Dit kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verminderen en verdere medische complicaties met zich meebrengen.

Perifere vaatziekte

Perifere vaatziekte kan leiden tot ernstige complicaties zoals gangreen, wat kan resulteren in amputaties van de ledematen. De verminderde bloedtoevoer kan ook pijn en een beperkte mobiliteit veroorzaken.

Nierproblemen

Chronische nierschade als gevolg van diabetes en hart- en vaatziekten kan leiden tot nierfalen. Dit kan een behandeling met dialyse vereisen en heeft aanzienlijke gevolgen voor de algehele gezondheid en levenskwaliteit.

Oogproblemen

Diabetische retinopathie en andere oogproblemen kunnen optreden, wat kan leiden tot verminderd gezichtsvermogen en zelfs blindheid.

Preventie van hartaandoeningen bij diabetici

De beste manier om hart- en vaatziekten te voorkomen, is goed voor zichzelf zorgen en de diabetes mellitus goed onder controle houden:

• de bloedsuikerspiegel zo normaal en stabiel mogelijk houden
• de cholesterolaantallen onder controle krijgen, mogelijk met behulp van medicatie
• een gezonde bloeddruk behouden, indien nodig met medicatie. Het doelwit voor patiënten met diabetes mellitus ligt onder de 130/80
• een hartgezonde voeding eten zoals het mediterrane dieet of het DASH-dieet
• gewicht verliezen bij overgewicht
• met een arts praten over aspirinetherapie
• regelmatige lichaamsbeweging uitoefenen
• stoppen met roken
• stress verminderen

Lees verder

• Perifere vasculaire ziekte: Pijn en kramp aan been
• Hartfalen: Slecht rondpompen van bloed door het hart
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartrevalidatie: Revalidatieprogramma na hartproblemen