Duimartritis: Slijtage van kraakbeen met pijn aan duimbasis

Artritis is de medische term voor ‘gewrichtsontsteking’. Deze progressieve aandoening verschijnt wanneer een gewricht begint af te slijten of irritatie aan het gewricht ontstaat. Elk gewricht is mogelijk getroffen door artritis, dus ook de duim. Artritis is een progressieve ziekte die vooral veertigplussers treft als onderdeel van het normale verouderingsproces. Pijn is één van de voornaamste symptomen van duimartritis (basale gewrichtsartritis). Diverse behandelingen verminderen de pijn zoals medicatie en het aanbrengen van een spalk. Op deze manier is het mogelijk om het bewegingsbereik en de kwaliteit van leven te verbeteren.

• Epidemiologie van artritis aan duimgewricht
• Oorzaken: Slijtage van kraakbeen
• Risicofactoren van duimartritis
• Symptomen: Pijn en zwelling aan duimbasis
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van gewrichtsschade aan duim
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van artritis aan duimgewricht

Duimartritis, ook wel bekend als artrose van de duimbasis, komt vaak voor bij oudere volwassenen, vooral bij vrouwen. Het is een veel voorkomende aandoening die wordt gekenmerkt door slijtage van het kraakbeen aan de basis van de duim. Schattingen suggereren dat tot 20% van de volwassenen boven de 65 jaar symptomen van duimartritis vertoont. De prevalentie neemt toe met de leeftijd en is vaker voorkomend bij mensen met een familiegeschiedenis van artrose.

Oorzaken: Slijtage van kraakbeen

Duimartritis is een vorm van artrose, een aandoening waarbij het gewrichtskraakbeen en het onderliggende bot na verloop van tijd afslijt. Het basale gewricht (gewricht bij de pols en het vlezige deel van de duim) is getroffen bij duimartritis. Door de slijtage van het kraakbeen gaan de botten tegen elkaar wrijven en is er geen demping meer. Door de wrijving ontstaat irritatie en gewrichtsschade, waardoor pijn en andere symptomen ontstaan. De schade aan het gewricht resulteert in de groei van nieuw bot aan de zijkanten van het bestaande bot (osteofyten), waardoor merkbare knobbeltjes op het duimgewricht tot stand komen.

Risicofactoren van duimartritis

Diverse factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van artritis aan het duimgewricht:
bepaalde erfelijke aandoeningen, zoals laxiteit van gewrichtsbanden en gewrichtsmisvormingen

• leeftijd: Artritis van het duimgewricht treedt het vaakst op als onderdeel van het normale verouderingsproces. Veertigplussers zijn het vaakst getroffen.
• een eerdere verwonding zoals een verstuiking of fractuur aan het duimgewricht
• hobby's of klussen die het duimgewricht overbelasten
• langdurig computerwerk en andere activiteiten en banen waarbij druk gelegd wordt op het duimgewricht
• vrouwelijk geslacht
• ziekten die het kraakbeen aantasten, zoals reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• zwaarlijvigheid

Symptomen: Pijn en zwelling aan duimbasis

De symptomen zijn variabel in ernst. De symptomen zijn in het begin mild en verergeren na verloop van tijd, vooral als een patiënt geen behandeling zoekt. Het eerste symptoom van duimartritis is meestal pijn aan de duimbasis wanneer een patiënt een object vastgrijpt of in een voorwerp knijpt. Een patiënt met duimartritis ervaart ook pijn bij het gebruik van de duim om kracht uit te oefenen.

Andere symptomen van duimartritis zijn onder andere:

• een beperkt bewegingsbereik in het gewricht
• een vergroot, benig uitziend gewricht aan de duimbasis
• krachtverlies in het duimgewricht bij het knijpen of vastgrijpen van objecten (
• pijn, ongemak of gevoeligheid aan de duimbasis een verminderde grijpkracht)
• zwelling, stijfheid en gevoeligheid aan de duimbasis

De patiënt heeft het door de gewrichtsaandoening moeilijk om eenvoudige taken uit te voeren, zoals aan een deurknop draaien of een blik openen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van duimartritis omvatten pijn en stijfheid aan de basis van de duim, vooral na activiteiten die de duim belasten. De pijn kan gepaard gaan met zwelling en een verminderde beweeglijkheid. In ernstige gevallen kan de duim moeilijk bewegen en kan er een zichtbare verandering in de vorm van de duim optreden.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

De arts stelt diverse vragen aan de patiënt zoals welke bewegingen de pijn verergeren, hoe ernstig de pijn is, of de patiënt een blessure heeft opgelopen en ook of de patiënt andere klachten ervaart.

Lichamelijk onderzoek

Nadat de patiënt de medische geschiedenis doorlopen heeft, voert de arts een lichamelijk onderzoek uit. Hij houdt het gewricht vast terwijl de patiënt de duim beweegt. Vervolgens let hij op slijp- of klikgeluiden of sensaties die wijzen op tegen elkaar wrijvende botten. Deze geluiden zijn voel- en/of hoorbaar. De arts kijkt ook of het duimgewricht warmer, groter en gevoeliger is dan het omliggende weefsel. De arts test bovendien het bewegingsbereik.

Diagnostisch onderzoek

Wijzen de symptomen in de richting van artritis, dan bestelt hij een röntgenfoto van de duim. Op deze manier is het mogelijk om de duim te onderzoeken op de aanwezigheid van eventuele calciumafzettingen of osteofyten. Ook kan een röntgenfoto verslechtering of verlies van ruimte tussen de botten vertonen. Als een patiënt pijn heeft aan de duimbasis, is de arts dankzij dit beeldvormend onderzoek ook in staat om een eventuele aanwezigheid van het carpaletunnelsyndroom (aandoening met tintelingen en/of zwakte in de hand) op te sporen.

Behandeling van gewrichtsschade aan duim

De behandeling duimartritis is gebaseerd op de ernst van de aandoening. Er is anno oktober 2020 geen medicatie beschikbaar die de progressie van artritis in de duim vertraagt. Sommige behandelingen verlichten wel de symptomen. Mogelijke behandelingen zijn onder meer:

• activiteiten vermijden die druk op de duim uitoefenen
• ander handgereedschap gebruiken
• artritis-hulpmiddelen gebruiken
• een duimspalk
• ergonomische aanpassingen
• ergotherapie of fysiotherapie
• oefeningen om de spieren rond de duim te versterken
• ontstekingsremmende medicijnen
• steroïde injecties
• warmte of ijs op het gewricht toepassen

Daarnaast zijn enkele tips aanbevolen voor het verbeteren van de gewrichtsgezondheid.

Als deze behandelingsopties falen, is een operatie mogelijk. Meestal is deze behandelingsoptie enkel aanbevolen als andere behandelingen niet werken en de symptomen ernstig zijn. Het herstel van een operatieve ingreep bedraagt acht weken tot één jaar. Gedurende deze tijd krijgt de patiënt revalidatietherapie in de vorm van ergotherapie en/of fysiotherapie.

Prognose

De prognose van duimartritis varieert afhankelijk van de ernst van de aandoening en de effectiviteit van de behandeling. Met een gepaste behandeling kunnen veel patiënten hun symptomen beheersen en hun kwaliteit van leven verbeteren. In ernstige gevallen kan de aandoening echter progressief zijn en de functionaliteit van de duim verder beperken.

Complicaties

Complicaties van duimartritis kunnen een aanzienlijke beperking van de duimfunctie zijn, wat het uitvoeren van dagelijkse taken bemoeilijkt. Pijn kan chronisch worden en kan de levenskwaliteit van de patiënt negatief beïnvloeden. In sommige gevallen kan de aandoening leiden tot secundaire problemen zoals spierzwakte door vermijdingsgedrag.

Preventie

Preventie van duimartritis kan moeilijk zijn, vooral als er sprake is van genetische factoren. Het verminderen van repetitieve belasting van de duim, het handhaven van een gezond gewicht, en het versterken van de spieren rond het gewricht door middel van oefening kunnen helpen om de kans op het ontwikkelen van duimartritis te verkleinen.

Lees verder

• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid
• Pijn in vinger (vingerpijn): Oorzaken van pijnlijke vingers
• Skiduim: Uitgerekt of gescheurd ligament in duim met pijn
• Gezwollen duim: Oorzaken van zwelling van duim
• De Quervain tendinitis: Pijn bij bewegen van duim