Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling

Gezwollen gewrichten ontstaan door de ophoping van vocht in de weefsels rond een gewricht. Deze zwelling kan optreden door diverse oorzaken zoals artritis, infecties of verwondingen. Gewrichtszwelling gaat vaak gepaard met symptomen zoals stijfheid, pijn, warmte en pijn bij beweging. Hoewel gezwollen gewrichten doorgaans niet levensbedreigend zijn, is het belangrijk om een arts te raadplegen bij onverklaarbare of aanhoudende zwellingen, of bij zwellingen na een verwonding. De behandeling van gezwollen gewrichten is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en diagnose.

• Artritis en zwelling van gewrichten
• Artritis psoriatica
• Artrose
• Infectieuze artritis
• Jicht
• Reumatoïde artritis
• Spondylitis ankylopoetica
• Bursitis
• Frozen shoulder
• Gescheurde meniscus
• Synoviaal sarcoom
• Systemische lupus erythematosus
• Verwondingen en gezwollen gewrichten
• Ziekte van Lyme
• Geassocieerde symptomen met gewrichtszwelling
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Chirurgie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Artritis en zwelling van gewrichten

Artritis psoriatica

Artritis psoriatica (psoriatrische artritis) is een inflammatoire gewrichtsaandoening die vaak voorkomt bij mensen met psoriasis, een chronische huidaandoening gekenmerkt door een droge huid en schilfers. Ongeveer een derde van de patiënten met psoriasis ontwikkelt psoriatrische artritis. Deze vorm van artritis kan leiden tot gewrichtspijn, stijfheid en gezwollen gewrichten.

Artrose

Artrose is een degeneratieve gewrichtsaandoening waarbij het kraakbeen dat de uiteinden van de botten bedekt, slijt. Artrose komt vaak voor bij ouderdom of na een gewrichtsblessure. Het betreft meestal gewrichten die veel gewicht dragen, zoals de knieën, heupen, voeten en wervelkolom. Symptomen zijn onder andere gewrichtspijn en zwelling. Behandeling bestaat vaak uit niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), fysiotherapie en in sommige gevallen chirurgische ingrepen.

Infectieuze artritis

Infectieuze artritis (ook wel septische artritis genoemd) wordt veroorzaakt door een bacteriële, virale of schimmelinfectie in een gewricht. De infectie verspreidt zich vaak via de bloedbaan vanuit andere delen van het lichaam, zoals de huid, neus of keel. Symptomen zijn pijn, zwelling, ontsteking en koorts, met een verhoogd risico voor gewrichten zoals de knie, heup, schouder, enkel en polsen. Behandeling kan bestaan uit antibiotica, ontstekingsremmende medicijnen en soms chirurgie om geïnfecteerd materiaal te verwijderen.

Jicht

Jicht is een aandoening die gekenmerkt wordt door plotselinge en ernstige pijn in een gewricht, vaak de grote teen (pijn en zwelling aan de grote teen). De gewrichtspijn gaat gepaard met zwelling, warmte en roodheid. Jicht ontstaat door de ophoping van urinezuurkristallen in de gewrichten. Behandeling van acute jicht omvat medicijnen zoals colchicine, NSAID’s en in sommige gevallen sterke pijnstillers.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis is een chronische ontstekingsziekte die gewrichten aantast en kan optreden op elke leeftijd, inclusief bij jonge kinderen. Het veroorzaakt pijn, stijfheid en zwelling in gewrichten, vaak in de handen, voeten en knieën. Deze aandoening kan de dagelijkse activiteiten verstoren. Behandeling omvat vaak NSAID's, corticosteroïden en ziekte-modificerende anti-reumatische geneesmiddelen (DMARD's).

Spondylitis ankylopoetica

Spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew) is een vorm van artritis die voornamelijk de gewrichten aan de basis van de wervelkolom aantast, zoals de sacro-iliacale gewrichten. Deze aandoening kan leiden tot stijve en samengesmolten wervels. Als NSAID’s niet effectief zijn, kunnen steroïden en ziekte-modificerende anti-reumatische geneesmiddelen (DMARD's), evenals biologische middelen zoals tumornecrosefactorremmers, worden ingezet.

Bursitis

Bursitis is een ontsteking van een slijmbeurs, een met vloeistof gevulde zak die wrijving tussen weefsels vermindert. Deze aandoening kan worden veroorzaakt door trauma, herhaalde bewegingen, infecties of reumatoïde aandoeningen. Behandeling omvat vaak rust, toepassing van koude of warmte, NSAID's en in sommige gevallen corticosteroïde-injecties. Een chirurgische ingreep is zelden nodig.

Frozen shoulder

Adhesieve capsulitis, ook bekend als frozen shoulder, betreft ontsteking en littekenvorming van het gewrichtskapsel van de schouder. Dit resulteert vaak in pijn, stijfheid en beperkt bewegingsbereik. Behandelopties omvatten NSAID’s, corticosteroïde-injecties, fysiotherapie en soms chirurgie.

Gescheurde meniscus

De meniscus is kraakbeen in de knie dat dient als schokdemper en stabilisator. Een scheur in de meniscus kan ontstaan door een krachtige draaiing of rotatie van de knie. Symptomen zijn een knallend geluid, zwelling, stijfheid en beperkt bewegingsbereik. Behandeling kan variëren van rust en fysiotherapie tot chirurgische ingreep, afhankelijk van de ernst van de scheur.

Synoviaal sarcoom

Synoviaal sarcoom is een zeldzame vorm van weke-delen sarcoom die voornamelijk adolescenten en jongvolwassenen treft. Het ontstaat vaak rond gewrichten, zoals de knieën en enkels, en kan leiden tot pijn, zwelling en een pijnlijke knobbel. Vroege opsporing en behandeling zijn cruciaal voor een betere prognose.

Systemische lupus erythematosus

Lupus is een auto-immuunziekte waarbij verschillende lichaamsdelen, waaronder de huid, gewrichten, hart, longen en nieren, worden aangetast. Symptomen kunnen koorts, hoofdpijn, gezwollen en pijnlijke gewrichten, en extreme vermoeidheid omvatten. Behandeling bestaat vaak uit NSAID’s, corticosteroïden en soms immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken).

Verwondingen en gezwollen gewrichten

Verwondingen aan gewrichten kunnen leiden tot pijn, zwelling en stijfheid. Dit kan veroorzaakt worden door gescheurde spieren, pezen, ligamenten, bursitis, tendinitis (peesontsteking), dislocaties, verstuikingen en breuken (fracturen). Behandeling kan bestaan uit NSAID’s en het toepassen van warmte of ijs om pijn en zwelling te verlichten.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door een geïnfecteerde teek en kan elk orgaan aantasten, inclusief de hersenen en het zenuwstelsel. Vroege symptomen omvatten griepachtige symptomen en een huiduitslag. Latere symptomen kunnen hoofdpijn, gezwollen en pijnlijke gewrichten, en cognitieve stoornissen zijn. Behandeling omvat antibiotica.

Geassocieerde symptomen met gewrichtszwelling

Naast zwelling kunnen gezwollen gewrichten gepaard gaan met diepe pijn, stijfheid, roodheid, klikkende of knallende geluiden, verminderde beweeglijkheid en een warm aanvoelend gewricht bij aanraking.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij gezwollen gewrichten kunnen wijzen op ernstigere aandoeningen en vereisen onmiddellijke medische aandacht. Let op de volgende symptomen:

• Plotselinge en ernstige pijn in het gewricht die niet afneemt met standaard pijnstillers.
• Hevige zwelling die snel verergert, vooral als deze gepaard gaat met koorts.
• Roodheid en warmte rond het gewricht, wat kan wijzen op een infectie of ernstige ontsteking.
• Onvermogen om het gewricht te bewegen of verminderde bewegingsvrijheid.
• Systemische symptomen zoals koorts, gewichtsverlies, extreme vermoeidheid of algemene malaise.
• Knobbels of gezwellen in de buurt van het gewricht, wat kan wijzen op tumoren of kristalafzettingen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van gezwollen gewrichten omvat een combinatie van klinisch onderzoek en diagnostische tests. Deze kunnen zijn:

• Medische geschiedenis en klinisch onderzoek: Artsen verzamelen informatie over de symptomen, hun duur, en eventuele eerdere verwondingen of aandoeningen. Het lichamelijk onderzoek richt zich op de symptomen, beweging, en eventuele afwijkingen.
• Bloedonderzoek: Dit kan helpen bij het identificeren van ontstekingsmarkers, infecties of auto-immuunziekten. Veelvoorkomende testen zijn een compleet bloedbeeld (CBC), erythrocytenbezinkingssnelheid (ESR) en C-reactief proteïne (CRP).
• Beeldvorming: Röntgenfoto’s, MRI- of CT-scans kunnen helpen bij het visualiseren van bot- en weefselschade, kraakbeenverlies of andere structurele afwijkingen.
• Synoviaal vocht analyse: Bij aspiratie wordt vloeistof uit het gewricht gehaald en geanalyseerd op infecties, kristallen of andere afwijkingen.
• Artroscopie: Een minimaal invasieve procedure waarbij een camera via een kleine incisie in het gewricht wordt ingebracht om de binnenkant van het gewricht te inspecteren.

Behandeling

De behandeling van gezwollen gewrichten is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kan de volgende maatregelen omvatten:

Medicatie

• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s): Voor pijn en ontsteking, zoals ibuprofen of naproxen.
• Steroïden: Oral of injecteerbaar om ernstige ontstekingen te verminderen.
• Antibiotica: Indien een bacteriële infectie wordt vastgesteld.
• Colchicine of andere specifieke medicijnen: Voor aandoeningen zoals jicht.

Fysiotherapie
Helpt bij het verbeteren van de bewegingsvrijheid en het versterken van de spieren rond het gewricht.

Rust en immobilisatie
Het gewricht kan tijdelijk worden geïmmobiliseerd met behulp van een brace of spalk om verdere schade te voorkomen.

IJs- en warmtebehandelingen
IJs helpt bij het verminderen van zwelling, terwijl warmte kan helpen bij het verlichten van stijfheid.

Chirurgie

In sommige gevallen, zoals bij ernstige artrose of meniscusscheuren, kan een operatie nodig zijn om beschadigd weefsel te repareren of te verwijderen.

Prognose

De prognose van gezwollen gewrichten hangt sterk af van de oorzaak en de tijdigheid van de behandeling:

• Bij acute verwondingen zoals verstuikingen of meniscusscheuren is de prognose vaak goed met tijdige en juiste behandeling.
• Bij chronische aandoeningen zoals artrose of reumatoïde artritis kan de prognose variëren. Behandeling kan symptomen verlichten en de progressie van de ziekte vertragen, maar volledige genezing is vaak niet mogelijk.
• Bij infecties kan de prognose gunstig zijn met vroege detectie en behandeling met antibiotica. Ernstige infecties kunnen echter leiden tot langdurige gewrichtsschade als ze niet tijdig worden behandeld.

Complicaties

Complicaties van gezwollen gewrichten kunnen zijn:

• Aanhoudende gewrichtspijn: Kan leiden tot verminderde mobiliteit en functieverlies.
• Gewrichtsschade: Langdurige ontsteking kan leiden tot blijvende schade aan kraakbeen en botten.
• Infecties: Onbehandelde gewrichtsinfecties kunnen zich verspreiden en leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
• Spieratrofie en zwakte: Door verminderde activiteit en immobilisatie.
• Kanker: Zeldzaam, maar gezwollen gewrichten kunnen een symptoom zijn van een synoviaal sarcoom of andere kankers in de weke delen.

Preventie

Om gezwollen gewrichten te voorkomen of het risico te verlagen, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

• Vermijd overbelasting: Geef gewrichten de tijd om te herstellen na intensieve activiteiten en vermijd repetitieve belasting.
• Goed fitnessregime: Regelmatige lichaamsbeweging versterkt de spieren rond de gewrichten en bevordert de algehele gezondheid.
• Gewichtsbeheersing: Overgewicht kan extra belasting op de gewrichten veroorzaken, vooral op de knieën en heupen.
• Veiligheid bij sporten: Draag beschermende uitrusting en volg veilige technieken om blessures te voorkomen.
• Gezonde voeding: Een uitgebalanceerd dieet met voldoende voedingsstoffen ondersteunt de gezondheid van gewrichten en kan helpen bij het voorkomen van ontstekingsaandoeningen.

Lees verder

• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)
• Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten
• Krakende geluiden van gewrichten (crepitaties, crepitus)
• Ochtendstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten in ochtend