Koude handen en voeten: Oorzaken, symptomen en behandelingen
Koude handen en voeten komen vaak voor, zeker wanneer de temperatuur laag is. Maar soms wijzen koude handen en voeten eveneens op een ernstig gezondheidsprobleem of is dit het gevolg van medicatiegebruik. Het is belangrijk om een arts te bezoeken indien altijd koude handen en voeten aanwezig zijn ondanks een warmere temperatuur. Hij noteert mogelijk andere klachten, voert verdere onderzoeken uit en behandelt de oorzaak zodat de klachten niet verergeren. In een aantal gevallen zijn geen andere symptomen aanwezig en levert een bezoek aan de arts geen resultaten op. Het is namelijk goed mogelijk dat mensen van nature een lagere lichaamstemperatuur hebben dan anderen.
Angst en psychische gezondheidsproblemen
Bij personen die
angstig of nerveus zijn, geeft het lichaam cortisol vrij. Het lichaam schakelt met andere woorden over in een 'vecht-of-vlucht'-modus. Daardoor gaat het bloed naar de vitale organen zodat zij zeker warm blijven, wat resulteert in koudere
handen en
voeten. Ditzelfde koude gevoel komt eveneens tot stand bij diverse
psychische problemen alsook bij
eetstoornissen.
Auto-immuunaandoeningen en koude handen en voeten
Lupus
Systemische lupus erythematosus - meestal aangeduid als ‘lupus’ - is een
auto-immuunaandoening waarbij het afweersysteem om onbekende redenen de eigen lichaamscellen ten onrechte aanvalt. Symptomen aan de longen, ogen, nieren, huid, het hart en andere lichaamsstructuren zijn mogelijk.
Corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers),
immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) en ondersteunende behandelingen zijn nodig.
Sclerodermie
Sclerodermie is een auto-immuunaandoening waarbij littekenweefsel opgebouwd wordt in de huid en elders in het lichaam. Deze auto-immuunziekte brengt afwijkingen mee aan de huid, botten en spieren, longen, maag en darmen,
hersenen, nieren, ogen, oren, neus, keel en de urinewegen. Medicatie en chirurgische ingrepen zijn nodig om de symptomen van deze ongeneeslijke ziekte te verlichten.
Bloedaandoeningen
Een gezonde bloedcirculatie is nodig voor een warm lichaam. Wanneer koude handen en voeten aanwezig zijn of wanneer een lichaam altijd koud is, wijst dit mogelijk op een
bloedaandoening of een probleem met de bloedcirculatie. Bloedaandoeningen die koude ledematen veroorzaken zijn:
- bloedarmoede (anemie)
- cryoglobulinemie
- het fenomeen van Raynaud
- een lage bloeddruk (hypotensie)
Bij deze aandoeningen geldt dat de
bloedcirculatie te verbeteren is met behulp van enkele eenvoudige tips.
Anemie
Anemie is een aandoening waarbij in het lichaam te weinig rode bloedcellen aanwezig zijn. Dit komt omdat de patiënt bloed verliest, te weinig bloedaanmaak gebeurt of een te grote afbraak van rode bloedcellen plaatsvindt (hemolytische anemie). Dit is het gevolg van infecties, chronische aandoeningen, medicatiegebruik, … Medicatie,
vitaminen en een
bloedtransfusie zijn de belangrijkste behandelingsopties bij anemie.

Hoofdpijn komt mogelijk voor /
Bron: Geralt, Pixabay Cryoglubulinemie
Cryoglobulinen zijn eiwitten die normaal in het bloed worden opgelost.
Cryoglobulinemie is een aandoening waarbij een blootstelling aan koude temperaturen leidt tot een blauwachtige verkleuring van de vingers of tenen (
cyanose).
Virale hepatitis C of een andere chronische ziekte gaat vaak gepaard met de aandoening. Diverse symptomen zijn mogelijk, zoals onder andere
zwakte, een
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen),
hoofdpijn,
huidafwijkingen, een
nierontsteking,
darmproblemen en zenuwschade. Voor het kiezen van de gepaste behandeling, bekijkt eerst welke vorm van cryoglobulinemie aanwezig is bij de patiënt. Meestal bestaat de behandeling uit een
plasmaferese (verwijdering en vervanging van plasma in het bloed),
chemotherapie en andere medicijnen.
Hypotensie
Een lage bloeddruk is in medische termen gekend als ‘
hypotensie’. Vitale organen zoals de hersenen en het hart krijgen hierdoor onvoldoende bloed. Dit resulteert meestal in
duizeligheid en
flauwvallen, maar ook andere symptomen zijn bekend, zoals onder andere koude handen en voeten, een
wazig gezichtsvermogen,
slaperigheid, zwakte en dorst. Diverse professionele behandelingen zijn bekend, zoals een bloedtransfusie en medicijnen. In veel gevallen is de bloeddruk met enkele eenvoudige tips reeds te verhelpen, bijvoorbeeld door meer vocht te drinken,
steunkousen te dragen, meer zout te eten, …
Raynaudfenomeen
Bij het
Raynaudfenomeen ontstaat een abnormale vernauwing of verstopping van de bloedvaten (
vasoconstrictie) van de handen of voeten door blootstelling aan koude. Het fenomeen van Raynaud veroorzaakt witte, dan blauwe, en vervolgens roodgekleurde vingertoppen en tenen en is vaak pijnlijk. Koude, gevoelloosheid en
pijn zijn typische kenmerken van de ziekte. In het beginstadium is een behandeling niet meteen vereist en helpen diverse zelfzorgtips zoals handschoenen dragen, stoppen met
roken en een fysieke inspanning leveren. In een later stadium is een medicamenteuze behandeling en/of sporadisch een chirurgische behandeling nodig.

Medicatie veroorzaakt soms koude handen en voeten /
Bron: Stevepb, PixabayMedicatiegebruik
Bij bepaalde
medicijnen krijgt een patiënt als bijwerking te maken met koude handen en voeten, met name bij
bètablokkers. Deze geneesmiddelen verlagen de hartslag en bloeddruk en zijn inzetbaar bij onder andere
hartproblemen, de
oogaandoening glaucoom (oogziekte waarbij de oogboldruk verhoogd is waardoor schade ontstaat aan de oogzenuw),
migraine (aanvallen van een aura en/of
eenzijdige hoofdpijn) en een overactieve schildklier (
hyperthyreoïdie).
Meningitis
Koorts, hoofdpijn en een
stijve nek zijn tekenen van een hersenvliesontsteking (
meningitis). Bij deze
ontsteking ontstaat een zwelling van het hersenweefsel, die daardoor onvoldoende bloed en zuurstof ontvangt. Door het zuurstof- en bloedtekort heeft de patiënt sneller koude handen en voeten. De arts zet een behandeling met medicatie in.
Rett-syndroom
Het
Rett-syndroom is een
neurologische aandoening die vooral bij meisjes treft. Een waaier van klachten is hierbij mogelijk zoals onder andere een aangetaste handfunctie, gedragsstoornissen,
ademhalingsproblemen, vreemde oogbewegingen, spier- en bewegingsstoornissen en een verlies van taalvaardigheden. Een aantal meisjes ervaart ook koude handen en voeten. Diverse ondersteunende therapieën zijn inzetbaar voor het verbeteren van de symptomen, aangezien een genezing niet mogelijk is.
Te traag werkende schildklier
De schildklier geeft hormonen vrij. Deze hormonen reguleren diverse lichaamsfunctie waaronder de temperatuur. Bij
hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier) ontstaan koude handen in combinatie met diverse andere klachten, zoals
vermoeidheid, vergeetachtigheid en een
depressie. Een vervangende behandeling met schildklierhormonen is nodig. Daarna volgt jaarlijks een
bloedonderzoek en een hartfilmpje (
elektrocardiografie).
Winterhanden
Perniones (
winterhanden en wintervoeten) is het gevolg van langdurige blootstelling aan koude. Hierbij ontstaat een
huiduitslag op de
benen, de voeten, de tenen, de handen of de oren. Deze gebieden hebben een rode of blauwe kleur en soms ontstaan hierop ook
schilferige gebieden of bultjes. Heel af en toe ontstaan op de aangetaste gebieden bloedingen of
blaren en ook zelden is de huid volledig afgebroken. Jeuk en een
brandend gevoel op de huid gaan wel vaak gepaard met perniones.
Zenuwschade door diabetes
Bij zenuwschade veroorzaakt door
diabetes mellitus (
diabetische neuropathie) komen regelmatig koude handen en voeten tot stand.
Diabetische nefropathie, een
nieraandoening die ontstaat als complicatie van diabetes (suikerziekte) is eveneens gekend voor het veroorzaken van deze problemen. Het is mogelijk dat het ziekteverloop progressief is wanneer deze symptomen aanwezig zijn, en daarom is een bezoek aan de arts steeds nodig.

Stoppen met roken is nodig /
Bron: Geralt, PixabayZiekte van Buerger
Vasculitis (een ontsteking van de kleine en middelgrote bloedvaten) heeft diverse types, waaronder de
ziekte van Buerger. De bloedvaten in de armen en benen zijn verstopt, waardoor naast koude handen en voeten eveneens huidkleurwijzigingen, pijn (
beenpijn en
armpijn) en weefselschade tot uiting komen. Zwaar roken vormt één van de oorzaken van deze ziekte, en daarom is het belangrijk om hiermee te stoppen met roken. De medische behandeling bestaat uit een chirurgische ingreep om weefselschade te herstellen.
Lees verder