Koude handen en voeten: Oorzaken, symptomen en behandelingen

Koude handen en voeten komen vaak voor, zeker wanneer de temperatuur laag is. Maar soms wijzen koude handen en voeten eveneens op een ernstig gezondheidsprobleem of is dit het gevolg van medicatiegebruik. Het is belangrijk om een arts te bezoeken indien altijd koude handen en voeten aanwezig zijn ondanks een warmere temperatuur. Hij noteert mogelijk andere klachten, voert verdere onderzoeken uit en behandelt de oorzaak zodat de klachten niet verergeren. In een aantal gevallen zijn geen andere symptomen aanwezig en levert een bezoek aan de arts geen resultaten op. Het is namelijk goed mogelijk dat mensen van nature een lagere lichaamstemperatuur hebben dan anderen.

• Angst en psychische gezondheidsproblemen
• Auto-immuunaandoeningen en koude handen en voeten
• Bloedaandoeningen
• Medicatiegebruik
• Meningitis
• Rett-syndroom
• Te traag werkende schildklier
• Winterhanden
• Zenuwschade door diabetes
• Ziekte van Buerger

Angst en psychische gezondheidsproblemen

Bij personen die angstig of nerveus zijn, geeft het lichaam cortisol vrij. Het lichaam schakelt met andere woorden over in een 'vecht-of-vlucht'-modus. Daardoor gaat het bloed naar de vitale organen zodat zij zeker warm blijven, wat resulteert in koudere handen en voeten. Ditzelfde koude gevoel komt eveneens tot stand bij diverse psychische problemen alsook bij eetstoornissen.

Auto-immuunaandoeningen en koude handen en voeten

Lupus

Systemische lupus erythematosus - meestal aangeduid als ‘lupus’ - is een auto-immuunaandoening waarbij het afweersysteem om onbekende redenen de eigen lichaamscellen ten onrechte aanvalt. Symptomen aan de longen, ogen, nieren, huid, het hart en andere lichaamsstructuren zijn mogelijk. Corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers), immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) en ondersteunende behandelingen zijn nodig.

Sclerodermie

Sclerodermie is een auto-immuunaandoening waarbij littekenweefsel opgebouwd wordt in de huid en elders in het lichaam. Deze auto-immuunziekte brengt afwijkingen mee aan de huid, botten en spieren, longen, maag en darmen, hersenen, nieren, ogen, oren, neus, keel en de urinewegen. Medicatie en chirurgische ingrepen zijn nodig om de symptomen van deze ongeneeslijke ziekte te verlichten.

Bloedaandoeningen

Een gezonde bloedcirculatie is nodig voor een warm lichaam. Wanneer koude handen en voeten aanwezig zijn of wanneer een lichaam altijd koud is, wijst dit mogelijk op een bloedaandoening of een probleem met de bloedcirculatie. Bloedaandoeningen die koude ledematen veroorzaken zijn:

• bloedarmoede (anemie)
• cryoglobulinemie
• het fenomeen van Raynaud
• een lage bloeddruk (hypotensie)

Bij deze aandoeningen geldt dat de bloedcirculatie te verbeteren is met behulp van enkele eenvoudige tips.

Anemie

Anemie is een aandoening waarbij in het lichaam te weinig rode bloedcellen aanwezig zijn. Dit komt omdat de patiënt bloed verliest, te weinig bloedaanmaak gebeurt of een te grote afbraak van rode bloedcellen plaatsvindt (hemolytische anemie). Dit is het gevolg van infecties, chronische aandoeningen, medicatiegebruik, … Medicatie, vitaminen en een bloedtransfusie zijn de belangrijkste behandelingsopties bij anemie.

Cryoglubulinemie
Cryoglobulinen zijn eiwitten die normaal in het bloed worden opgelost. Cryoglobulinemie is een aandoening waarbij een blootstelling aan koude temperaturen leidt tot een blauwachtige verkleuring van de vingers of tenen (cyanose). Virale hepatitis C of een andere chronische ziekte gaat vaak gepaard met de aandoening. Diverse symptomen zijn mogelijk, zoals onder andere zwakte, een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen), hoofdpijn, huidafwijkingen, een nierontsteking, darmproblemen en zenuwschade. Voor het kiezen van de gepaste behandeling, bekijkt eerst welke vorm van cryoglobulinemie aanwezig is bij de patiënt. Meestal bestaat de behandeling uit een plasmaferese (verwijdering en vervanging van plasma in het bloed), chemotherapie en andere medicijnen.

Hypotensie

Een lage bloeddruk is in medische termen gekend als ‘hypotensie’. Vitale organen zoals de hersenen en het hart krijgen hierdoor onvoldoende bloed. Dit resulteert meestal in duizeligheid en flauwvallen, maar ook andere symptomen zijn bekend, zoals onder andere koude handen en voeten, een wazig gezichtsvermogen, slaperigheid, zwakte en dorst. Diverse professionele behandelingen zijn bekend, zoals een bloedtransfusie en medicijnen. In veel gevallen is de bloeddruk met enkele eenvoudige tips reeds te verhelpen, bijvoorbeeld door meer vocht te drinken, steunkousen te dragen, meer zout te eten, …

Raynaudfenomeen

Bij het Raynaudfenomeen ontstaat een abnormale vernauwing of verstopping van de bloedvaten (vasoconstrictie) van de handen of voeten door blootstelling aan koude. Het fenomeen van Raynaud veroorzaakt witte, dan blauwe, en vervolgens roodgekleurde vingertoppen en tenen en is vaak pijnlijk. Koude, gevoelloosheid en pijn zijn typische kenmerken van de ziekte. In het beginstadium is een behandeling niet meteen vereist en helpen diverse zelfzorgtips zoals handschoenen dragen, stoppen met roken en een fysieke inspanning leveren. In een later stadium is een medicamenteuze behandeling en/of sporadisch een chirurgische behandeling nodig.

Medicatiegebruik

Bij bepaalde medicijnen krijgt een patiënt als bijwerking te maken met koude handen en voeten, met name bij bètablokkers. Deze geneesmiddelen verlagen de hartslag en bloeddruk en zijn inzetbaar bij onder andere hartproblemen, de oogaandoening glaucoom (oogziekte waarbij de oogboldruk verhoogd is waardoor schade ontstaat aan de oogzenuw), migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn) en een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie).

Meningitis

Koorts, hoofdpijn en een stijve nek zijn tekenen van een hersenvliesontsteking (meningitis). Bij deze ontsteking ontstaat een zwelling van het hersenweefsel, die daardoor onvoldoende bloed en zuurstof ontvangt. Door het zuurstof- en bloedtekort heeft de patiënt sneller koude handen en voeten. De arts zet een behandeling met medicatie in.

Rett-syndroom

Het Rett-syndroom is een neurologische aandoening die vooral bij meisjes treft. Een waaier van klachten is hierbij mogelijk zoals onder andere een aangetaste handfunctie, gedragsstoornissen, ademhalingsproblemen, vreemde oogbewegingen, spier- en bewegingsstoornissen en een verlies van taalvaardigheden. Een aantal meisjes ervaart ook koude handen en voeten. Diverse ondersteunende therapieën zijn inzetbaar voor het verbeteren van de symptomen, aangezien een genezing niet mogelijk is.

Te traag werkende schildklier

De schildklier geeft hormonen vrij. Deze hormonen reguleren diverse lichaamsfunctie waaronder de temperatuur. Bij hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier) ontstaan koude handen in combinatie met diverse andere klachten, zoals vermoeidheid, vergeetachtigheid en een depressie. Een vervangende behandeling met schildklierhormonen is nodig. Daarna volgt jaarlijks een bloedonderzoek en een hartfilmpje (elektrocardiografie).

Winterhanden

Perniones (winterhanden en wintervoeten) is het gevolg van langdurige blootstelling aan koude. Hierbij ontstaat een huiduitslag op de benen, de voeten, de tenen, de handen of de oren. Deze gebieden hebben een rode of blauwe kleur en soms ontstaan hierop ook schilferige gebieden of bultjes. Heel af en toe ontstaan op de aangetaste gebieden bloedingen of blaren en ook zelden is de huid volledig afgebroken. Jeuk en een brandend gevoel op de huid gaan wel vaak gepaard met perniones.

Zenuwschade door diabetes

Bij zenuwschade veroorzaakt door diabetes mellitus (diabetische neuropathie) komen regelmatig koude handen en voeten tot stand. Diabetische nefropathie, een nieraandoening die ontstaat als complicatie van diabetes (suikerziekte) is eveneens gekend voor het veroorzaken van deze problemen. Het is mogelijk dat het ziekteverloop progressief is wanneer deze symptomen aanwezig zijn, en daarom is een bezoek aan de arts steeds nodig.

Ziekte van Buerger

Vasculitis (een ontsteking van de kleine en middelgrote bloedvaten) heeft diverse types, waaronder de ziekte van Buerger. De bloedvaten in de armen en benen zijn verstopt, waardoor naast koude handen en voeten eveneens huidkleurwijzigingen, pijn (beenpijn en armpijn) en weefselschade tot uiting komen. Zwaar roken vormt één van de oorzaken van deze ziekte, en daarom is het belangrijk om hiermee te stoppen met roken. De medische behandeling bestaat uit een chirurgische ingreep om weefselschade te herstellen.

Lees verder

• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Handpijn: Oorzaken van en symptomen bij een pijnlijke hand
• Perniones: Winterhanden en wintervoeten (wintertenen)
• Wintertenen: Gezwollen, rode huid met jeuk en pijn
• Gezwollen handen: Oorzaken van zwelling van hand of handen