Schrompelnier: Gekrompen nier door nierziekte (nieratrofie)

Een schrompelnier (nieratrofie, atrofische nier(en), verschrompelde nier(en)) is een toestand waarbij de nier kleiner is dan normaal. Mensen hebben twee nieren, die verantwoordelijk zijn voor het filteren van giftig afval uit het lichaam. Daarnaast handhaven ze het vochtgehalte in het lichamen. Ze zorgen tevens voor balans in de elektrolyten. Tot slot scheiden de nieren diverse hormonen af. Ontstaat schade aan de nieren door een nierziekte, dan is de nierfunctie aangetast. Langdurige nierschade doet de nier krimpen (verschrompelen) hetgeen een teken is van een schrompelnier. Vermoeidheid, plasproblemen en een verhoogde bloeddruk zijn enkele tekenen van een schrompelnier. De behandeling bestaat uit medicatie, nierdialyse of een niertransplantatie.

• Oorzaken van gekrompen nieren: Door nierziekte
• Symptomen: Plasproblemen en hoge bloeddruk
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van schrompelnier
• Voeding bij nieratrofie
• Prognose schrompelnieren

Oorzaken van gekrompen nieren: Door nierziekte

Aangeboren

Een aangeboren vorm van een schrompelnier is mogelijk. Meestal werkt de verschrompelde nier minder goed dan de andere nier, maar gaat de gezonde nier wel de functie van de andere nier overnemen. Soms gebeurt dit niet en dan is alsnog een medische behandeling vereist.

Verworven

De gekrompen nier is het gevolg van heel wat mogelijke aandoeningen die het nierstelsel aantasten. Soms is de bloedtoevoer naar de nieren beperkt, waardoor diverse interne nierstructuren krimpen, wat zich vervolgens uitstrekt tot de ganse nier. Nieratrofie komt voor in volgende omstandigheden:

• druk op de bloedvaten door niercysten
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• chronische nierinfecties: Voorbeelden van chronische nierontstekingen zijn:
• een polycystische nier (veel cysten in de nier)
• glomerulonefritis (nierfilterontsteking: ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors, vorm van een nierontsteking)
• het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in de urine)
• nieraandoeningen waarbij de interne nierstructuren aangetast zijn
• pyelonefritis (ontsteking van de nier(en) en het nierbekken)
• nierarterie-occlusie: Bij een nierarterie-occlusie is de slagader geblokkeerd die zuurstof levert aan de nier. Een bloedstolsel is meestal de oorzaak van deze aandoening.
• nierischemie: Bij nierischemie is de bloedtoevoer naar de nier geremd, hetgeen leidt tot een schrompelnier. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een vernauwing van de nierbloedvaten, wat leidt tot weefselbeschadiging.
• sclerose van de nierarterie (verharding van de nierslagader)
• reflux nefropathie (nieraandoening)

Symptomen: Plasproblemen en hoge bloeddruk

Soms ontstaat één schrompelnier maar bij een aantal patiënten zijn beide nieren gekrompen (schrompelnieren). Dit hangt af van de ernst van de onderliggende ziekte. Het is eveneens verschillend hoe snel de schrompelnier tot stand komt. Heel veel verschillende symptomen zijn mogelijk, afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de nieratrofie. Vaak voorkomende klachten van een schrompelnier zijn:

• anemie (een tekort aan rode bloedcellen)
• buikpijn
• bloed in de urine (hematurie)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een jeukende huid
• frequent urineren (pollakisurie)
• misselijkheid en braken
• pijn bij het plassen (dysurie)
• rugpijn
• vermoeidheid
• weinig plassen (oligurie)

Diagnose en onderzoeken

De arts bepaalt de nierfunctie van de patiënt aan de hand van diverse onderzoeken, zoals een bloedonderzoek en een urineonderzoek. De arts is hiermee in staat om de hoeveelheid van de afbraakproducten op te sporen. Een nierechografie en CT-scan bevestigen de diagnose en visualiseren de verschrompelde nier. Om de ernst van de schade aan het nierweefsel te bepalen, zet de arts soms een nierbiopsie in. Hij neemt daarbij een stukje weefsel (biopt) van de nier weg en laat dit dan microscopisch verder onderzoeken.

Behandeling van schrompelnier

De arts zet een behandeling in maar deze hangt af van de onderliggende oorzaak van de schrompelnier. Bij een chronische nierziekte heeft de patiënt vaak dialyse nodig. Een chronische urineweginfectie behandelt de arts met behulp van antibiotica. Werkt een nier helemaal niet door onomkeerbare schade, dan verwijdert de arts deze nier en dan een verdere behandeling niet nodig als de andere nier wel goed werkt. Wanneer een patiënt nog een minimale nierfunctie heeft, dan probeert de arts de nierfunctie te herstellen. Bij chronische nierinsufficiëntie (onvoldoende werking van de nieren) is dialyse nodig. Wanneer beide nieren niet meer functioneren, lijdt de patiënt aan nierfalen en komt de patiënt op de wachtlijst te staan voor een niertransplantatie. Door de slechte nierfunctie hebben patiënten soms een tekort aan mineralen en vitaminen. De arts schrijft eventueel supplementen en vitaminen voor.

Voeding bij nieratrofie

Patiënten met nieratrofie of een andere nieraandoening volgen soms een apart dieet. Zo krijgen patiënt bijvoorbeeld door een voedingsdeskundige of een arts advies over welke voedingsmiddelen ze moeten vermijden en welke ze mogen consumeren.

Beperkte eiwitinname

Een eiwitarme voeding vermindert de druk op de nieren. Sommige patiënten krijgen het advies om indien nodig enkel hoogwaardig eiwitten te consumeren. Dit produceert minder afvalstoffen en biedt aanvullende essentiële aminozuren. Hoogwaardige eiwitten zijn te vinden in eieren en mager vlees.

Geen kaliumrijke voeding

Een kaliumarme voeding is aanbevolen. Kalium bevindt zich in onder andere bananen, gedroogde vruchten, rundvlees, varkensvlees en bonenpasta.

Geen verzadigd vetzuur

Verzadigd vetzuur moet de patiënt eveneens vermijden; deze veroorzaken namelijk ontstekingsreacties en verergeren diverse nierziekten. Voedingsproducten met onverzadigde vetzuren, zoals visolie en lijnzaadolie, zijn uitstekende alternatieven.

Geen voedingsmiddelen met purinen

Voedingsmiddelen met purinen zijn niet aanbevolen. Purinen zijn aanwezig in orgaanvlees, rundvlees, varkensvlees en lamsvlees. Ook bier staat bekend als purinerijk.

Geen zoute voedingsmiddelen

Natrium is een elektrolyt die die door de nieren in evenwicht gehouden wordt. Door minder natrium te consumeren, is het makkelijker voor de nieren om de nierfunctie te voltooien. Het is aanbevolen om verwerkt voedsel, zoute specerijen en ingeblikte voedingsmiddelen te vermijden.

Hoge calorieën

Patiënten consumeren het best calorierijke voedingsmiddelen om een normaal gewicht te behouden; dit is de basis om de ziekte te bestrijden. Een calorierijke voeding in combinatie met een beperkte eiwitinname resulteert in onderdrukking van de processen die een progressie van nierbeschadiging veroorzaken in de overblijvende nier. Dit staat te lezen in een wetenschappelijk onderzoek uit 2010 dat verscheen in het tijdschrift 'Clin Exp Nephrol'. Een calorie-inname van ten minste 30-35 kcal / kg wordt aanbevolen. Dit blijkt uit een Iranees onderzoek uit 2016 dat verscheen in het medisch tijdschrift 'Journal of Traditional and Complementary Medicine'. Banaan, kokosnoot en amandelen zijn uitstekende keuzes van calorierijke voedingsmiddelen die goed zijn voor schrompelnieren.

Prognose schrompelnieren

Een gekrompen nier is een complexe aandoening waarbij een patiënt voortdurende controle en een langdurige behandeling nodig heeft. De vooruitzichten zijn sterk afhankelijk van de resterende nierfunctie en de gezondheidstoestand van de patiënt.

Lees verder

• Nierbiopsie: Wegnemen van weefselmonster nier (nierbiopt)