Schrompelnier: Gekrompen nier door nierziekte (nieratrofie)

Een schrompelnier (nieratrofie, atrofische nier(en), verschrompelde nier(en)) is een aandoening waarbij de nieren kleiner zijn dan normaal. Nieren spelen een cruciale rol in het filteren van afvalstoffen uit het bloed, het handhaven van de vochtbalans, het reguleren van elektrolyten en het afscheiden van hormonen. Wanneer nieren beschadigd raken door een aandoening, kan dit leiden tot krimp (verschrompeling) van de nieren, wat een teken van nieratrofie is. Symptomen zoals vermoeidheid, problemen met plassen en hoge bloeddruk kunnen optreden bij schrompelnieren. De behandeling kan variëren van medicatie en nierdialyse tot niertransplantatie, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

• Oorzaken van gekrompen nieren
• Aangeboren
• Verworven
• Symptomen van schrompelnieren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van schrompelnier
• Voeding bij nieratrofie
• Prognose van schrompelnieren
• Complicaties van schrompelnieren
• Preventie van schrompelnieren

Oorzaken van gekrompen nieren

Aangeboren

Een aangeboren schrompelnier kan ontstaan wanneer de nier zich niet normaal ontwikkelt. Vaak functioneert de verschrompelde nier minder goed dan de andere nier, die meestal de functie van de beschadigde nier overneemt. Als dit niet mogelijk is, kan medische behandeling nodig zijn om de nierfunctie te ondersteunen of te herstellen.

Verworven

Verworven schrompelnieren ontstaan door diverse aandoeningen die het nierstelsel aantasten. De belangrijkste oorzaken zijn:

• druk op de bloedvaten door niercysten
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• chronische nierinfecties, zoals:
• polycystische nierziekte (de aanwezigheid van meerdere cysten in de nier)
• glomerulonefritis (ontsteking van de glomeruli in de nieren, die de nierfunctie aantast)
• nefrotisch syndroom (een aandoening gekenmerkt door een hoge hoeveelheid eiwitten in de urine)
• nieraandoeningen met beschadiging van interne nierstructuren
• pyelonefritis (ontsteking van de nier en het nierbekken)
• nierarterie-occlusie: Een blokkade in de nierarterie, vaak veroorzaakt door een bloedstolsel, die de zuurstofvoorziening naar de nier belemmert.
• nierischemie: Verminderde bloedtoevoer naar de nier door vernauwing van de nierbloedvaten, wat leidt tot weefselbeschadiging en schrompeling.
• sclerose van de nierarterie (verharding van de nierslagader)
• refluxnefropathie: Schade aan de nieren door terugvloeiend urine naar de nieren

Symptomen van schrompelnieren

De symptomen van schrompelnieren kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Bij sommige patiënten zijn beide nieren aangetast, terwijl bij anderen slechts één nier gekrompen is. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• anemie (een tekort aan rode bloedcellen)
• buikpijn
• bloed in de urine (hematurie)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• jeukende huid
• frequent urineren (pollakisurie)
• misselijkheid en braken
• pijn bij het plassen (dysurie)
• rugpijn
• vermoeidheid
• weinig plassen (oligurie)

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van schrompelnieren wordt gesteld door een combinatie van klinische beoordeling en diagnostische tests:

• Lichamelijk onderzoek: De arts onderzoekt symptomen zoals een vergrote buik en pijn bij palpatie van de nieren.
• Bloedonderzoek: Evaluatie van de nierfunctie door het meten van afbraakproducten in het bloed, zoals creatinine en ureum.
• Urineonderzoek: Identificatie van eiwitten, bloed en andere afwijkingen in de urine via urineanalyse.
• Beeldvorming: Een nierechografie en CT-scan kunnen de verschrompelde nier visualiseren en de omvang van de schade beoordelen.
• Nierbiopsie: In sommige gevallen neemt de arts een nierbiopsie om het nierweefsel microscopisch te onderzoeken en de aard van de schade vast te stellen.

Behandeling van schrompelnier

De behandeling van schrompelnieren richt zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaak en het ondersteunen van de nierfunctie:

• Oorzaakgerichte therapie: Behandeling van de onderliggende aandoening, zoals antibiotica voor chronische nierinfecties of medicatie voor diabetes.
• Dialyse: Bij ernstige nierinsufficiëntie kan nierdialyse nodig zijn om afvalstoffen uit het bloed te verwijderen.
• Niertransplantatie: Bij volledig falen van beide nieren kan een niertransplantatie noodzakelijk zijn. Patiënten worden op de wachtlijst geplaatst voor een donororgaan.
• Supplementen en vitaminen: Om tekorten aan mineralen en vitaminen te voorkomen, kan de arts supplementen voorschrijven.

Voeding bij nieratrofie

Een aangepaste voeding is essentieel voor patiënten met nieratrofie. Adviezen omvatten:

• Beperkte eiwitinname: Het verminderen van eiwitinname vermindert de druk op de nieren. Hoogwaardige eiwitten, zoals die in eieren en mager vlees, zijn aanbevolen.
• Kaliumarme voeding: Vermijd kaliumrijke voedingsmiddelen zoals bananen, gedroogde vruchten en bonen om de belasting van de nieren te verminderen.
• Vermijd verzadigde vetzuren: Beperk de inname van verzadigde vetten die ontstekingen kunnen bevorderen. Onverzadigde vetzuren in visolie en lijnzaadolie zijn betere alternatieven.
• Geen purinerijke voedingsmiddelen: Voorkom voedingsmiddelen met veel purinen, zoals orgaanvlees en bier, om jicht en andere complicaties te voorkomen.
• Beperk zoutinname: Vermijd natriumrijke voedingsmiddelen om de belasting op de nieren te verminderen. Dit omvat het vermijden van bewerkt voedsel en zoute specerijen.
• Calorierijke voeding: Zorg voor een voldoende hoge calorie-inname om een gezond gewicht te behouden en de progressie van nierbeschadiging te vertragen. Aanbevolen is een calorie-inname van 30-35 kcal/kg, volgens onderzoek in het tijdschrift 'Clin Exp Nephrol' (2010) en het 'Journal of Traditional and Complementary Medicine' (2016). Goede keuzes zijn calorierijke voedingsmiddelen zoals bananen, kokosnoot en amandelen.

Prognose van schrompelnieren

De prognose van schrompelnieren hangt sterk af van de oorzaak van de nieratrofie en de resterende nierfunctie. Vroege detectie en behandeling kunnen de voortgang van nierbeschadiging vertragen en de levenskwaliteit verbeteren. Bij goede medische zorg en naleving van het behandelplan kunnen patiënten met schrompelnieren vaak een relatief normale levensduur hebben.

Complicaties van schrompelnieren

Complicaties van schrompelnieren kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Enkele mogelijke complicaties zijn:

• Chronische nierinsufficiëntie: Aanhoudende schade aan de nieren kan leiden tot chronische nierinsufficiëntie, waarbij de nieren niet meer in staat zijn om hun functies adequaat uit te voeren. Dit kan een noodzaak voor dialyse of niertransplantatie met zich meebrengen.
• Hoge bloeddruk: Schrompelnieren kunnen bijdragen aan hoge bloeddruk (hypertensie), die op zijn beurt kan leiden tot verdere nierbeschadiging en cardiovasculaire problemen.
• Anemie: Nieratrofie kan de productie van erythropoëtine verstoren, een hormoon dat betrokken is bij de aanmaak van rode bloedcellen. Dit kan leiden tot anemie (bloedarmoede), wat vermoeidheid en andere gezondheidsproblemen kan veroorzaken.
• Osteodystrofie: Een verstoord evenwicht van mineralen en vitaminen, zoals calcium en fosfaat, kan leiden tot osteodystrofie, een aandoening waarbij botten zwak en broos worden.
• Hoge kaliumspiegels: Bij een verminderde nierfunctie kunnen kaliumspiegels in het bloed stijgen, wat kan leiden tot gevaarlijke hartritmestoornissen.
• Infecties: Patiënten met nierproblemen hebben een verhoogd risico op urineweginfecties en andere infecties door verminderde nierfunctie en mogelijk verzwakte immuunrespons.

Preventie van schrompelnieren

Hoewel niet alle oorzaken van schrompelnieren te voorkomen zijn, kunnen sommige risicofactoren worden beheerst:

• het goed beheren van chronische ziekten zoals diabetes en hoge bloeddruk
• het volgen van een gezond dieet met beperkte inname van zout, vet en purinen
• het vermijden van stoffen en medicijnen die schadelijk kunnen zijn voor de nieren
• regelmatige medische controles en nierfunctieonderzoeken bij risicogroepen

Lees verder

• Nierbiopsie: Wegnemen van weefselmonster nier (nierbiopt)