Schrompelnier: Gekrompen nier door nierziekte (nieratrofie)

Een schrompelnier (nieratrofie, atrofische nier(en), verschrompelde nier(en)) is een aandoening waarbij de nieren kleiner zijn dan normaal. Nieren spelen een cruciale rol in het filteren van afvalstoffen uit het bloed, het handhaven van de vochtbalans, het reguleren van elektrolyten en het afscheiden van hormonen. Wanneer nieren beschadigd raken door een aandoening, kan dit leiden tot krimp (verschrompeling) van de nieren, wat een teken van nieratrofie is. Symptomen zoals vermoeidheid, problemen met plassen en hoge bloeddruk kunnen optreden bij schrompelnieren. De behandeling kan variëren van medicatie en nierdialyse tot niertransplantatie, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

• Epidemiologie
• Prevalentie in oudere leeftijdsgroepen
• Associatie met chronische nierziekte
• Mechanisme
• Verlies van nierweefsel
• Vernauwing van bloedvaten
• Oorzaken van gekrompen nieren
• Aangeboren
• Verworven
• Risicofactoren
• Hypertensie als risicofactor
• Diabetes en nierziekte
• Risicogroepen
• Ouderen met chronische nierziekte
• Patiënten met onbehandelde hypertensie of diabetes
• Symptomen van schrompelnieren
• Alarmsymptomen
• Verminderde urineproductie
• Verhoogde bloeddruk en vermoeidheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van schrompelnier
• Voeding bij nieratrofie
• Prognose van schrompelnieren
• Complicaties van schrompelnieren
• Preventie van schrompelnieren
• Praktische tips voor het omgaan met schrompelnier
• Zorg voor een goed dieet en voldoende vochtinname
• Beheer je bloeddruk en bloedsuiker
• Zorg voor regelmatige controle van de nierfunctie
• Volg het voorgeschreven behandelplan
• Voorkom infecties door goede hygiëne
• Beperk alcohol- en tabaksgebruik
• Let op tekenen van waterretentie
• Houd je aan fysieke activiteiten die de nieren niet belasten
• Ken de symptomen van nierfalen en zoek tijdig hulp
• Ondersteuning van zorgverleners en familie
• Let op veranderingen in de urineproductie
• Misvattingen rond schrompelnier
• Schrompelnier komt alleen voor bij ouderen
• Schrompelnier veroorzaakt altijd pijn
• Schrompelnier is altijd het gevolg van een nierziekte
• Schrompelnier kan niet worden behandeld
• Schrompelnier is altijd het einde van de nierfunctie
• Een gezond dieet voorkomt schrompelnier volledig
• Schrompelnier wordt altijd snel gediagnosticeerd

Epidemiologie

Schrompelnier, of nieratrofie, is een aandoening waarbij de nieren krimpen door verlies van nierweefsel, vaak als gevolg van chronische nierziekte. De aandoening komt vaker voor bij ouderen en mensen met een geschiedenis van hypertensie of diabetes.

Prevalentie in oudere leeftijdsgroepen

De prevalentie van schrompelnier neemt toe met de leeftijd. Ouderen, vooral degenen met een langdurige geschiedenis van hypertensie of diabetes, lopen een verhoogd risico.

Associatie met chronische nierziekte

Schrompelnier is een veelvoorkomend eindstadium van chronische nierziekte (CKD). Ongeveer 20-40% van de patiënten met CKD ontwikkelt nieratrofie in de latere stadia van de ziekte.

Mechanisme

Schrompelnier ontstaat wanneer er een langdurige beschadiging van de nieren is, vaak door chronische nierziekte of andere aandoeningen zoals diabetes, hypertensie, of nierinfecties.

Verlies van nierweefsel

Het mechanisme van nieratrofie is het verlies van nierweefsel, wat leidt tot een vermindering van de grootte van de nieren. Dit verlies komt door schade aan de niereenheden (nefronen) die verantwoordelijk zijn voor de filtratie van bloed.

Vernauwing van bloedvaten

Bij hypertensie en diabetes kunnen de bloedvaten die de nieren van bloed voorzien, vernauwen, waardoor de bloedtoevoer naar de nieren vermindert en er meer weefselschade ontstaat.

Oorzaken van gekrompen nieren

Aangeboren

Een aangeboren schrompelnier kan ontstaan wanneer de nier zich niet normaal ontwikkelt. Vaak functioneert de verschrompelde nier minder goed dan de andere nier, die meestal de functie van de beschadigde nier overneemt. Als dit niet mogelijk is, kan medische behandeling nodig zijn om de nierfunctie te ondersteunen of te herstellen.

Verworven

Verworven schrompelnieren ontstaan door diverse aandoeningen die het nierstelsel aantasten. De belangrijkste oorzaken zijn:

• druk op de bloedvaten door niercysten
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• chronische nierinfecties, zoals:
• polycystische nierziekte (de aanwezigheid van meerdere cysten in de nier)
• glomerulonefritis (ontsteking van de glomeruli in de nieren, die de nierfunctie aantast)
• nefrotisch syndroom (een aandoening gekenmerkt door een hoge hoeveelheid eiwitten in de urine)
• nieraandoeningen met beschadiging van interne nierstructuren
• pyelonefritis (ontsteking van de nier en het nierbekken)
• nierarterie-occlusie: Een blokkade in de nierarterie, vaak veroorzaakt door een bloedstolsel, die de zuurstofvoorziening naar de nier belemmert.
• nierischemie: Verminderde bloedtoevoer naar de nier door vernauwing van de nierbloedvaten, wat leidt tot weefselbeschadiging en schrompeling.
• sclerose van de nierarterie (verharding van de nierslagader)
• refluxnefropathie: Schade aan de nieren door terugvloeiend urine naar de nieren

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan het ontwikkelen van schrompelnier, zoals langdurige hypertensie, diabetes, en nierinfecties.

Hypertensie als risicofactor

Chronische hoge bloeddruk is een van de belangrijkste risicofactoren voor nieratrofie, aangezien het de bloedvaten in de nieren beschadigt en de werking van de nieren vermindert.

Diabetes en nierziekte

Diabetes, vooral als het slecht gecontroleerd wordt, kan leiden tot diabetische nefropathie, wat een belangrijke oorzaak is van nieratrofie.

Risicogroepen

Mensen met chronische nierziekte, hypertensie, en diabetes lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van schrompelnier.

Ouderen met chronische nierziekte

Ouderen met een lange geschiedenis van nierproblemen, zoals chronische nierziekte, hebben een groter risico op nieratrofie.

Patiënten met onbehandelde hypertensie of diabetes

Mensen met onbehandelde of slecht gecontroleerde hypertensie en diabetes lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van schrompelnier door de langdurige schade aan de nieren.

Symptomen van schrompelnieren

De symptomen van schrompelnieren kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Bij sommige patiënten zijn beide nieren aangetast, terwijl bij anderen slechts één nier gekrompen is. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• anemie (een tekort aan rode bloedcellen)
• buikpijn
• bloed in de urine (hematurie)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• jeukende huid
• frequent urineren (pollakisurie)
• misselijkheid en braken
• pijn bij het plassen (dysurie)
• rugpijn
• vermoeidheid
• weinig plassen (oligurie)

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van schrompelnier zijn vaak gerelateerd aan de verslechtering van de nierfunctie, zoals vermoeidheid, zwelling, en verminderde urineproductie.

Verminderde urineproductie

Een van de eerste tekenen van nieratrofie is een afname van de urineproductie, wat kan leiden tot zwelling van de benen, voeten en enkels.

Verhoogde bloeddruk en vermoeidheid

Verhoogde bloeddruk en aanhoudende vermoeidheid zijn vaak voorkomende symptomen bij patiënten met schrompelnier, vooral in de latere stadia van de ziekte.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van schrompelnieren wordt gesteld door een combinatie van klinische beoordeling en diagnostische tests:

• Lichamelijk onderzoek: De arts onderzoekt symptomen zoals een vergrote buik en pijn bij palpatie van de nieren.
• Bloedonderzoek: Evaluatie van de nierfunctie door het meten van afbraakproducten in het bloed, zoals creatinine en ureum.
• Urineonderzoek: Identificatie van eiwitten, bloed en andere afwijkingen in de urine via urineanalyse.
• Beeldvorming: Een nierechografie en CT-scan kunnen de verschrompelde nier visualiseren en de omvang van de schade beoordelen.
• Nierbiopsie: In sommige gevallen neemt de arts een nierbiopsie om het nierweefsel microscopisch te onderzoeken en de aard van de schade vast te stellen.

Behandeling van schrompelnier

De behandeling van schrompelnieren richt zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaak en het ondersteunen van de nierfunctie:

• Oorzaakgerichte therapie: Behandeling van de onderliggende aandoening, zoals antibiotica voor chronische nierinfecties of medicatie voor diabetes.
• Dialyse: Bij ernstige nierinsufficiëntie kan nierdialyse nodig zijn om afvalstoffen uit het bloed te verwijderen.
• Niertransplantatie: Bij volledig falen van beide nieren kan een niertransplantatie noodzakelijk zijn. Patiënten worden op de wachtlijst geplaatst voor een donororgaan.
• Supplementen en vitaminen: Om tekorten aan mineralen en vitaminen te voorkomen, kan de arts supplementen voorschrijven.

Voeding bij nieratrofie

Een aangepaste voeding is essentieel voor patiënten met nieratrofie. Adviezen omvatten:

• Beperkte eiwitinname: Het verminderen van eiwitinname vermindert de druk op de nieren. Hoogwaardige eiwitten, zoals die in eieren en mager vlees, zijn aanbevolen.
• Kaliumarme voeding: Vermijd kaliumrijke voedingsmiddelen zoals bananen, gedroogde vruchten en bonen om de belasting van de nieren te verminderen.
• Vermijd verzadigde vetzuren: Beperk de inname van verzadigde vetten die ontstekingen kunnen bevorderen. Onverzadigde vetzuren in visolie en lijnzaadolie zijn betere alternatieven.
• Geen purinerijke voedingsmiddelen: Voorkom voedingsmiddelen met veel purinen, zoals orgaanvlees en bier, om jicht en andere complicaties te voorkomen.
• Beperk zoutinname: Vermijd natriumrijke voedingsmiddelen om de belasting op de nieren te verminderen. Dit omvat het vermijden van bewerkt voedsel en zoute specerijen.
• Calorierijke voeding: Zorg voor een voldoende hoge calorie-inname om een gezond gewicht te behouden en de progressie van nierbeschadiging te vertragen. Aanbevolen is een calorie-inname van 30-35 kcal/kg, volgens onderzoek in het tijdschrift 'Clin Exp Nephrol' (2010) en het 'Journal of Traditional and Complementary Medicine' (2016). Goede keuzes zijn calorierijke voedingsmiddelen zoals bananen, kokosnoot en amandelen.

Prognose van schrompelnieren

De prognose van schrompelnieren hangt sterk af van de oorzaak van de nieratrofie en de resterende nierfunctie. Vroege detectie en behandeling kunnen de voortgang van nierbeschadiging vertragen en de levenskwaliteit verbeteren. Bij goede medische zorg en naleving van het behandelplan kunnen patiënten met schrompelnieren vaak een relatief normale levensduur hebben.

Complicaties van schrompelnieren

Complicaties van schrompelnieren kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Enkele mogelijke complicaties zijn:

• Chronische nierinsufficiëntie: Aanhoudende schade aan de nieren kan leiden tot chronische nierinsufficiëntie, waarbij de nieren niet meer in staat zijn om hun functies adequaat uit te voeren. Dit kan een noodzaak voor dialyse of niertransplantatie met zich meebrengen.
• Hoge bloeddruk: Schrompelnieren kunnen bijdragen aan hoge bloeddruk (hypertensie), die op zijn beurt kan leiden tot verdere nierbeschadiging en cardiovasculaire problemen.
• Anemie: Nieratrofie kan de productie van erythropoëtine verstoren, een hormoon dat betrokken is bij de aanmaak van rode bloedcellen. Dit kan leiden tot anemie (bloedarmoede), wat vermoeidheid en andere gezondheidsproblemen kan veroorzaken.
• Osteodystrofie: Een verstoord evenwicht van mineralen en vitaminen, zoals calcium en fosfaat, kan leiden tot osteodystrofie, een aandoening waarbij botten zwak en broos worden.
• Hoge kaliumspiegels: Bij een verminderde nierfunctie kunnen kaliumspiegels in het bloed stijgen, wat kan leiden tot gevaarlijke hartritmestoornissen.
• Infecties: Patiënten met nierproblemen hebben een verhoogd risico op urineweginfecties en andere infecties door verminderde nierfunctie en mogelijk verzwakte immuunrespons.

Preventie van schrompelnieren

Hoewel niet alle oorzaken van schrompelnieren te voorkomen zijn, kunnen sommige risicofactoren worden beheerst:

• het goed beheren van chronische ziekten zoals diabetes en hoge bloeddruk
• het volgen van een gezond dieet met beperkte inname van zout, vet en purinen
• het vermijden van stoffen en medicijnen die schadelijk kunnen zijn voor de nieren
• regelmatige medische controles en nierfunctieonderzoeken bij risicogroepen

Praktische tips voor het omgaan met schrompelnier

Zorg voor een goed dieet en voldoende vochtinname

Bij schrompelnier, ofwel nierfibrose, kunnen de nieren niet goed hun functie uitvoeren, wat leidt tot een verminderde afvoer van afvalstoffen en vocht. Het is belangrijk om een goed uitgebalanceerd voedingspatroon te volgen, gericht op het ondersteunen van de nierfunctie. Beperk de inname van natrium (zout) om de bloeddruk onder controle te houden en beperk ook de eiwitinname om de nieren niet te overbelasten. Zorg daarnaast voor voldoende vochtinname, maar pas op met het drinken van te veel vocht, vooral als je nierfunctie al ernstig is aangetast. Overleg met een arts of diëtist voor specifieke voedingsaanpassingen die geschikt zijn voor jouw situatie.

Beheer je bloeddruk en bloedsuiker

Schrompelnier kan het risico op andere gezondheidsproblemen, zoals hoge bloeddruk en diabetes, verhogen. Het is cruciaal om je bloeddruk en bloedsuikerspiegel goed te beheren, aangezien hoge bloeddruk de nierfunctie verder kan verslechteren. Neem regelmatig je bloeddruk en bloedsuikerspiegel op, en volg het advies van je arts om deze onder controle te houden. Bij een verhoogde bloeddruk kunnen medicijnen zoals ACE-remmers of angiotensine II-receptorblokkers helpen de druk te verlagen en de nierfunctie te beschermen.

Zorg voor regelmatige controle van de nierfunctie

Bij schrompelnier is het van belang om je nierfunctie regelmatig te laten controleren. Je arts zal bloedtesten uitvoeren om te kijken naar de hoeveelheid creatinine en het glomerulaire filtratiesnelheid (GFR), die belangrijke indicatoren zijn voor de nierfunctie. Regelmatige controles helpen om tijdig problemen op te merken en de behandeling aan te passen wanneer dat nodig is. Dit voorkomt verdere schade en verbetert de kansen op een beter beheer van je aandoening.

Volg het voorgeschreven behandelplan

Afhankelijk van de ernst van de schrompelnier zal je arts mogelijk medicijnen voorschrijven om de progressie van de ziekte te vertragen, zoals ACE-remmers of angiotensine II-receptorblokkers om de bloeddruk te verlagen en de nierfunctie te beschermen. Volg strikt het voorgeschreven behandelplan, aangezien het je kan helpen om complicaties te voorkomen. Het is belangrijk om je arts op de hoogte te stellen van andere medicijnen die je gebruikt, omdat sommige medicijnen schadelijk kunnen zijn voor de nieren.

Voorkom infecties door goede hygiëne

Mensen met schrompelnier hebben vaak een verminderde immuniteit, wat het risico op infecties kan verhogen. Het is belangrijk om goede hygiënepraktijken te volgen, zoals het regelmatig wassen van handen, het schoonhouden van wondjes en het vermijden van contact met mensen die ziek zijn. Infecties kunnen de nierfunctie verergeren, dus het is essentieel om snel medische hulp te zoeken als je symptomen van een infectie merkt, zoals koorts, rillingen of pijn bij het urineren.

Beperk alcohol- en tabaksgebruik

Alcohol en tabak kunnen de nierfunctie negatief beïnvloeden, vooral bij mensen met bestaande nierproblemen. Beperk of elimineer het gebruik van deze stoffen om de gezondheid van je nieren te ondersteunen. Het stoppen met roken en het verminderen van alcoholconsumptie kan de progressie van de ziekte vertragen en de algehele gezondheid verbeteren. Overweeg ook om je arts om advies te vragen over hoe je het beste kunt stoppen met roken of het gebruik van alcohol kunt verminderen.

Let op tekenen van waterretentie

Een veelvoorkomend symptoom van schrompelnier is waterretentie, wat kan leiden tot zwelling in de benen, enkels of het gezicht. Let goed op tekenen van zwelling en bespreek deze met je arts, vooral als de zwelling plotseling verergert of gepaard gaat met kortademigheid. In sommige gevallen kan je arts een diureticum voorschrijven om overtollig vocht af te voeren. Het is belangrijk om regelmatig je gewicht te controleren, aangezien een plotselinge toename in gewicht een teken kan zijn van vochtretentie.

Houd je aan fysieke activiteiten die de nieren niet belasten

Hoewel het belangrijk is om actief te blijven om je algehele gezondheid te behouden, moet je voorzichtig zijn met fysieke activiteiten als je last hebt van schrompelnier. Vermijd intensieve oefeningen die je nieren extra belasten, zoals zware krachttraining of lange periodes van intensieve inspanning. Kies in plaats daarvan voor milde oefeningen, zoals wandelen of zwemmen, die de bloedsomloop stimuleren zonder je nieren te overbelasten. Overleg met je arts over welke activiteiten voor jou het beste zijn en welk niveau van inspanning veilig is.

Ken de symptomen van nierfalen en zoek tijdig hulp

Als de schrompelnier verergert, kan dit leiden tot nierfalen, wat levensbedreigend kan zijn. Het is belangrijk om de symptomen van nierfalen te kennen, zoals ernstige vermoeidheid, misselijkheid, braken, kortademigheid, ernstige zwelling of verwardheid. Als je een of meer van deze symptomen ervaart, zoek dan onmiddellijk medische hulp. Vroege interventie kan helpen om de schade te beperken en de prognose te verbeteren.

Ondersteuning van zorgverleners en familie

Leven met schrompelnier kan emotioneel en fysiek belastend zijn, vooral als je merkt dat je energie en mobiliteit afnemen. Het is belangrijk om steun te zoeken bij je zorgverleners, maar ook bij familie en vrienden. Ze kunnen je helpen met praktische zaken zoals boodschappen doen, je herinneren aan je medicijnen en je emotioneel ondersteunen. Praat openlijk over je situatie en wees niet bang om om hulp te vragen wanneer je het nodig hebt. Zorg ervoor dat je een goed ondersteuningssysteem hebt, omdat dit kan helpen om de stress van de aandoening beter te dragen.

Let op veranderingen in de urineproductie

Veranderingen in de urineproductie kunnen een teken zijn van verergering van de schrompelnier. Het is belangrijk om je urineproductie te monitoren en eventuele veranderingen op te merken, zoals een vermindering in de hoeveelheid urine, donkere urine of moeite met plassen. Als je merkt dat je minder urine produceert of als je urine abnormaal donker of schuimig is, raadpleeg dan onmiddellijk je arts. Dit kan wijzen op een verslechtering van de nierfunctie.

Misvattingen rond schrompelnier

Schrompelnier, oftewel chronische nierinsufficiëntie in een gevorderd stadium, is een ernstige aandoening die kan leiden tot blijvende nierbeschadiging. Er zijn echter verschillende misvattingen over deze ziekte die het begrip van de aandoening en het verloop ervan kunnen beïnvloeden. In dit artikel worden de meest voorkomende misvattingen over schrompelnier besproken.

Schrompelnier komt alleen voor bij ouderen

Een veelvoorkomende misvatting is dat schrompelnier alleen voorkomt bij ouderen. Hoewel het inderdaad vaker voorkomt bij ouderen door de veroudering van de nieren, kunnen ook jongere mensen deze aandoening ontwikkelen, vooral als er onderliggende ziekten zoals suikerziekte of hoge bloeddruk aanwezig zijn. Het is dus belangrijk om op jongere leeftijd bewust te zijn van de risicofactoren.

Schrompelnier veroorzaakt altijd pijn

Veel mensen denken dat schrompelnier altijd gepaard gaat met pijn in de nieren, maar dit is niet altijd het geval. In veel gevallen gaat schrompelnier gepaard met weinig of geen merkbare symptomen in de vroege stadia. Pas als de nierfunctie ernstig is verminderd, kunnen er klachten optreden, zoals zwelling of vermoeidheid, die vaak minder specifiek zijn.

Schrompelnier is altijd het gevolg van een nierziekte

Hoewel schrompelnier vaak het resultaat is van chronische nierziekten, zoals nierfalen of nierinfecties, is het niet altijd het gevolg van een bestaande nierziekte. Ook aandoeningen zoals alvleesklierproblemen, ziekenhuisinfecties, of andere systemische ziekten kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van schrompelnier.

Schrompelnier kan niet worden behandeld

Er is een misvatting dat schrompelnier niet kan worden behandeld, maar in feite kunnen de symptomen vaak worden beheerd en kan verdere schade aan de nieren worden vertraagd door het behandelen van de onderliggende oorzaak. Behandelingen kunnen medicijnen omvatten die de elektrolyten balanceren, het reguleren van de bloeddruk, of het aanpassen van het voedingspatroon om de belasting van de nieren te verminderen.

Schrompelnier is altijd het einde van de nierfunctie

Veel mensen denken dat wanneer schrompelnier wordt gediagnosticeerd, het altijd leidt tot nierfalen. Hoewel schrompelnier kan leiden tot nierfalen als het onbehandeld blijft, is dit niet het geval voor iedereen. Veel mensen kunnen de ziekte onder controle houden met de juiste behandelingen en levensstijlveranderingen, waardoor de progressie wordt vertraagd en de nierfunctie behouden blijft.

Een gezond dieet voorkomt schrompelnier volledig

Hoewel een gezond, evenwichtig voedingspatroon zeker kan helpen om de gezondheid van de nieren te ondersteunen, is het geen garantie dat schrompelnier volledig kan worden voorkomen. Risicofactoren zoals genetische aanleg, diabetes, of bloedonderzoeken die wijzen op nierproblemen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte, zelfs bij mensen met een gezond dieet.

Schrompelnier wordt altijd snel gediagnosticeerd

Schrompelnier wordt soms pas in een laat stadium gediagnosticeerd, omdat de symptomen vaak subtiel en langzaam progressief zijn. Het is daarom belangrijk om regelmatig medische controles te ondergaan, vooral als je risicofactoren hebt zoals suikerziekte, hoge bloeddruk, of een familiegeschiedenis van nierziekten, zodat schrompelnier vroegtijdig kan worden opgemerkt en behandeld.

Lees verder

• Nierbiopsie: Wegnemen van weefselmonster nier (nierbiopt)