Wandelende nier, zwerfnier

Een wandelende nier wordt ook wel zwerfnier genoemd. Een of beiden nieren heeft een te grote bewegelijkheid waardoor er symptomen als pijn ontstaan. Vaak is deze pijn voelbaar bij het bukken, rekken of rechtop zitten of staan. Een wandelende nier kan ontstaan na het afvallen. De behandeling bestaat uit goede voeding of een operatie. Soms wordt een wandelende nier niet direct ontdekt.

De nier

Om te bespreken wat een wandelende nier is, is het handig om eerst te weten wat de nier zelf is en haar functie. De nier is een boonvormig orgaan. De mens heeft twee nieren. Ze liggen bovenin de buikholte achter het buikvlies, tegen de rug aan. De nieren hebben een belangrijke functie: ze verwijderen de afvalstoffen uit ons bloed. Dit doen ze door voorurine te maken: dagelijks tot wel 170 liter. Een deel van het vocht uit de voorurine gaat weer terug het lichaam in. Een kleiner gedeelte wordt afgevoerd als urine en verlaat het lichaam via de urineblaas. Op deze manier regelen de nieren ook de hoeveelheid vocht in het lichaam door meer of minder urine te produceren. Hoewel we twee nieren hebben kunnen we, mits verder gezond, ook makkelijk met één nier leven. De ene nier neemt dan de functie van de uitgevallen nier over.

Wandelende nier

Een andere benaming voor wandelende nier is zwerfnier of nefroptosis. Hierbij moeten we meestal denken aan een nier die aan de wandel gaat binnen het lichaam, maar dat is niet het geval. De nier wordt op haar plaats gehouden door omringend vet. De nieren zijn als het ware vastgehecht aan omringend weefsel. Op zich is iedere nier licht verplaatsbaar, dit is volkomen normaal en dus niet ernstig. Wanneer deze beweeglijkheid te groot is wordt er gesproken over een wandelende nier. Meestal is het de rechternier die dit vertoont, maar soms ook de linkernier. De afwijking is meestal aangeboren en komt het vaakst voor bij mensen met weinig lichaamsvet. Ook kan het ontstaan na een sterke vermagering bijvoorbeeld door het bewust afvallen.

Hoge bloeddruk

Een wandelende nier kan een hoge bloeddruk veroorzaken. Wanneer de nier zo ver afzakt kan de nierslagader afgekneld raken. De nier krijgt het signaal door te weinig bloed te krijgen en zal de bloeddruk laten stijgen door het afscheiden van bloeddrukverhogende stoffen. Een verhoogde bloeddruk kan dus een symptoom zijn van een wandelende nier.

Pijn met bukken, rekken en strekken.

Een typische klacht is pijn met het bukken, het rekken en strekken. Dingen als de was ophangen, iets pakken van een hoge plank of iets van de grond oprapen geeft pijnklachten. Bij deze houdingen zakt de nier makkelijk naar beneden waardoor de nieruitvoergang wordt afgekneld. Hierdoor ontstaat er druk in het nierbekken met pijnklachten als gevolg. Een zittende houding kan soms ook pijnklachten geven, vooral wanneer de knieën gelijk aan of hoger dan de bovenbenen staan. Bij het zitten op een hoge stoel komen de klachten minder veel voor omdat er dan een half-staan en half-zit houding wordt aangenomen. Bij het liggen verdwijnen de pijnklachten omdat de druk in het nierbekken dan afneemt.

Vaak wordt er ook pijn gevoeld rechtsboven in de buik die kan uitstralen naar de rug of de lies. De pijn neemt in de loop van de dag toe. Vaak laat onderzoek geen afwijkingen zien, waardoor behandeling meestal uitblijft of er een verkeerde behandeling gestart wordt.

Behandeling

Wanneer een patiënt met klachten bij de huisarts komt zal deze proberen de nier te voelen. Bij een wandelende nier is deze goed voelbaar in de buik. Er zal dan nader onderzoek verricht worden. Het probleem is vaak dat er niet direct aan een wandelende nier wordt gedacht, mede door de zeldzaamheid hiervan. Onderzoek vindt plaats door middel van een contrastvloeistof die in een ader wordt gespoten. De nier zal deze contrastvloeistof uitscheiden. Er zal een röntgenfoto gemaakt worden waarop de contrastvloeistof de nieren en de afvoerwegen zichtbaar maakt. Op deze manier kan bekeken worden of er sprake is van een afwijking.

Behandeling bestaat uit goede voeding waarbij de patiënt aankomt in gewicht. Hierdoor ontstaat er meer vet rondom de nier zodat de nier meer op de plaats wordt gehouden. In ernstige gevallen zal een operatie zinvol zijn, vooral wanneer de functie van de nier belemmerd wordt. De nier wordt chirurgisch vastgehecht aan de twaalfde rib. Na deze operatieve ingreep zullen de klachten sterk verminderen en soms helemaal afwezig blijven.