Diabetische nefropathie: Nierziekte door diabetes

Diabetische nefropathie (diabetische nierziekte) is een vorm van nieraandoening die vaak voorkomt bij mensen met diabetes, vooral bij patiënten wiens diabetes niet goed gereguleerd is. De nieren zijn bij deze aandoening niet in staat om afvalstoffen uit het bloed te filteren, wat leidt tot schade aan de bloedvaten en uiteindelijk tot nierfalen. Symptomen van diabetische nefropathie omvatten vermoeidheid, opgezette benen en voeten, en een jeukende huid. Een urine- en bloedonderzoek, evenals echografie, zijn cruciaal voor het tijdig opsporen van deze aandoening. De behandeling omvat levensstijlaanpassingen, medicijnen, nierdialyse en mogelijk een niertransplantatie. Het is essentieel om patiënten met diabetes goed te volgen en de nierfunctie regelmatig te controleren om het risico op diabetische nefropathie te verminderen.

• Synoniemen diabetische nefropathie
• Epidemiologie
• Wereldwijde prevalentie
• Regionale verschillen
• Mechanisme
• Hyperglycemie en nierfunctie
• Oxidatieve stress en ontsteking
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose ziekte
• Complicaties van diabetische nefropathie
• Preventie van nierproblemen door suikerziekte
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met diabetische nefropathie
• Beheer je bloedsuikerspiegel effectief
• Let op nierfunctie en zorg voor regelmatige medische opvolging
• Verbeter je voedingspatroon voor niergezondheid
• Beheer je bloeddruk en cholesterolniveaus
• Controleer op tekenen van infectie
• Blijf actief en zorg voor een gezonde levensstijl
• Misvattingen rond diabetische nefropathie
• Diabetische nefropathie komt alleen voor bij mensen met type 1 diabetes
• Diabetische nefropathie heeft altijd duidelijke symptomen
• Diabetische nefropathie kan worden genezen met medicatie
• Als je geen symptomen hebt, hoef je je geen zorgen te maken over diabetische nefropathie
• Niertransplantatie is de enige optie bij gevorderde diabetische nefropathie
• Je kunt niets doen om diabetische nefropathie te voorkomen als je diabetes hebt
• Diabetische nefropathie komt alleen voor bij ouderen

Synoniemen diabetische nefropathie

Diabetische nefropathie is eveneens bekend onder de volgende synoniemen:

• De ziekte van Kimmelstiel-Wilson
• Diabetische glomerulosclerose

Epidemiologie

Diabetische nefropathie is een veelvoorkomende complicatie van diabetes mellitus. Het treft een aanzienlijk percentage van de diabetespatiënten, vooral diegenen met langdurige en slecht gecontroleerde diabetes. Ongeveer 20% tot 40% van de mensen met diabetes type 1 en type 2 ontwikkelt uiteindelijk diabetische nefropathie.

Wereldwijde prevalentie

Diabetische nefropathie is een van de meest voorkomende complicaties van diabetes mellitus en is wereldwijd een leidende oorzaak van chronische nierziekte. Ongeveer 20-40% van de patiënten met diabetes type 1 en type 2 ontwikkelt uiteindelijk deze aandoening.

Regionale verschillen

De prevalentie van diabetische nefropathie varieert geografisch en is het hoogst in landen met een hoge diabetesincidentie, zoals India en de VS. Factoren zoals genetische predispositie, gezondheidszorgtoegang en voedingspatronen spelen hierin een rol.

Mechanisme

Hyperglycemie en nierfunctie

Langdurige hyperglycemie beschadigt de glomerulaire bloedvaten in de nieren, wat leidt tot verdikking van het basaalmembraan en verminderde filtratiefunctie. Dit proces resulteert in proteïnurie, een kenmerkend symptoom van diabetische nefropathie.

Oxidatieve stress en ontsteking

Chronische hyperglycemie bevordert oxidatieve stress en de afgifte van pro-inflammatoire cytokines, wat leidt tot verdere nierbeschadiging en fibrose.

Oorzaken

De nieren bevatten veel kleine bloedvaten (nefronen) die verantwoordelijk zijn voor het filteren van bloed, het verwijderen van afvalstoffen via de urine en het handhaven van de vochtbalans. Bij patiënten met diabetes mellitus komt het voor dat de bloedsuikerspiegel ongecontroleerd blijft, wat leidt tot schade aan de nefronen. Dit veroorzaakt een verdikking van de nefronen en vorming van littekens, waardoor deze niet langer eiwitten (albumine) uit het bloed kunnen filteren. Als gevolg hiervan komen eiwitten in de urine terecht en hopen afvalstoffen zich op in de bloedbaan. De beschadiging van de nieren kan uiteindelijk leiden tot nierfalen, waarvoor nierdialyse en niertransplantatie noodzakelijk kunnen zijn.

Risicofactoren

Niet elke diabetespatiënt ontwikkelt nierproblemen, maar bepaalde risicofactoren verhogen de kans op diabetische nefropathie. Deze risicofactoren omvatten:

• Obesitas (zwaarlijvigheid)
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Ongecontroleerde bloedsuikerspiegel
• Hoog cholesterolgehalte
• Roken
• Afro-Amerikaanse, Aziatische en inheemse populaties hebben een hogere prevalentie van diabetische nefropathie
• Vroege aanvang van diabetes type 1 (voor de leeftijd van 20 jaar)
• Familiaire geschiedenis van diabetes en nierproblemen

Symptomen

De nierschade bij diabetische nefropathie ontwikkelt zich vaak langzaam over vele jaren. Symptomen worden vaak pas merkbaar wanneer de ziekte al vergevorderd is. Gewoonlijk verschijnen symptomen pas na vijf tot tien jaar van nierbeschadiging. Regelmatige controle van de nieren bij diabetespatiënten is cruciaal om vroegtijdige tekenen van nierproblemen op te sporen.

Bij patiënten met ernstigere en chronische nefropathie kunnen de volgende symptomen optreden:

• (ochtend) misselijkheid en braken
• Bleekheid (pallor)
• Bloedarmoede (anemie)
• Constante vermoeidheid
• Donkere urine door bloed in de urine
• Een algemeen ziek gevoel
• Een jeukende huid
• Een metaalachtige smaak in de mond
• Frequent ontwikkelen van infecties
• Hoofdpijn
• Kortademigheid
• Koude-intolerantie (sneller koud hebben)
• Krampen in de benen
• Misselijkheid of overgeven
• Opgezette benen en voeten
• Weinig eetlust
• Vermoeidheid, veroorzaakt door zuurstoftekort in het bloed
• Zwakte

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De fysieke bevindingen bij een lichamelijk onderzoek kunnen indicatief zijn voor langdurige diabetes mellitus:

• Gezwollen nieren
• Het horen van een vierde hartgeluid tijdens de cardiale auscultatie
• Hypertensie
• Niet-genezende huidzweren (slechte wondgenezing) / osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg / botontsteking)
• Retinopathie (netvliesaandoening), vaak gedetecteerd bij een oogonderzoek; dit kan een voorbode zijn van diabetische nefropathie
• Verminderde fijne sensaties en verminderde peesreflexen

Diagnostisch onderzoek

Urineonderzoek

Diabetische nefropathie wordt vaak vastgesteld door een standaard urineonderzoek, waarbij het eiwit albumine in de urine wordt opgespoord. Normaal gesproken bevat urine geen eiwitten, maar in de vroege stadia van de ziekte kan dit veranderen, omdat de nieren niet in staat zijn eiwitten te filteren. Een verhoogd albuminegehalte in de urine wijst vaak op nierschade.

Echografie en biopsie

Een nierechografie is verder nodig. In het begin kan de nier vergroot zijn, maar bij een chronische nierziekte kan de nier verkleind en gekrompen zijn. Normaal gesproken is een nierbiopsie niet vereist, tenzij de symptomen atypisch zijn.

Bloedonderzoek

Een bloedonderzoek is essentieel om de voortgang van de nierziekte te monitoren. Het bloedonderzoek onthult vaak verhoogde niveaus van ureumstikstof en serum creatinine. Ureumstikstof ontstaat bij de afbraak van eiwitten, en een hoger dan normaal gehalte kan wijzen op nierfalen. Een hoog serum creatinine-niveau duidt op een verminderde nierfunctie, aangezien creatinine normaal gesproken door de nieren naar de blaas wordt gestuurd en via de urine uit het lichaam wordt verwijderd. Bij nieraandoeningen blijft creatinine in het bloed aanwezig, wat leidt tot verhoogde bloedwaarden.

Differentiële diagnose

De diagnose van diabetische nefropathie kan in sommige gevallen verwarrend zijn en kan leiden tot andere diagnoses zoals:

• Amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen)
• Cholesterolembolisatie
• Chronische obstructie (verstopping)
• Een multiple myeloom (ziekte van Kahler: bloedarmoede, botpijn en verhoogd calciumgehalte in het bloed)
• Nier-veneuze trombose
• Primaire of secundaire glomerulaire ziekte
• Het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in de urine)
• Interstitiële nefritis (nierontsteking)
• Nefrosclerose
• Nierarteriestenose (vernauwing van de slagaders in de nieren)
• Renovasculaire hypertensie
• Tubulo nefritis

Behandeling

Wanneer diabetische nefropathie in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd, kan een behandeling de progressie van de ziekte vertragen. Het is raadzaam om jaarlijks een urineonderzoek te ondergaan bij diabetici. Wanneer grotere hoeveelheden eiwit in de urine worden aangetroffen, wijst dit op aanzienlijke nierbeschadiging. Levensstijlaanpassingen kunnen verdere schade aan de nieren voorkomen. Dit omvat het handhaven van een gezonde bloeddruk, goed gecontroleerde bloedsuikerspiegels, een gezonde en gevarieerde voeding met beperkte zoutinname, en regelmatige lichaamsbeweging. Tevens dient de patiënt de voorgeschreven medicatie te volgen en NSAID-pijnstillers te vermijden, omdat deze de nieren verder kunnen beschadigen. NSAID's, zoals naproxen en ibuprofen, staan voor niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen. Bij gevorderde diabetische nefropathie is nierdialyse noodzakelijk om het bloed te filteren. In geval van nierfalen kan een niertransplantatie vereist zijn.

Prognose ziekte

De prognose van diabetische nefropathie varieert, maar een vroege diagnose en behandeling kunnen de ziekte vertragen. Diabetes kan ook leiden tot andere complicaties zoals diabetische retinopathie (oogziekte veroorzaakt door diabetes) en hartaandoeningen. Nierfalen is een ernstige toestand en kan soms leiden tot overlijden.

Complicaties van diabetische nefropathie

Diabetische nefropathie kan leiden tot verschillende ernstige complicaties, waaronder:

• Nierfalen: Dit is de meest ernstige complicatie en kan leiden tot de noodzaak van nierdialyse of niertransplantatie. Nierfalen ontstaat doordat de nieren hun functie om afvalstoffen uit het bloed te filteren verliezen.
• Hart- en vaatziekten: Patiënten met diabetische nefropathie lopen een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, zoals hartaanvallen en beroertes. Dit komt door de schade aan bloedvaten en de verhoogde bloeddruk die vaak samengaat met nierproblemen.
• Hypertensie: Verhoogde bloeddruk is een veelvoorkomende complicatie die kan bijdragen aan verdere verslechtering van de nierfunctie en andere organen kan aantasten.
• Diabetische retinopathie: Dit is een aandoening waarbij de bloedvaten in het netvlies beschadigd raken, wat kan leiden tot gezichtsverlies. Het is een veelvoorkomende complicatie bij patiënten met langdurige diabetes en kan optreden samen met diabetische nefropathie.
• Neuropathie: Dit betreft zenuwbeschadiging die kan leiden tot pijn, tintelingen of gevoelloosheid in de extremiteiten. Het kan ook invloed hebben op andere lichaamsfuncties en is vaak een gevolg van langdurige hoge bloedsuikerspiegels.
• Verhoogd risico op infecties: Door de verminderde nierfunctie en mogelijke afname van het immuunsysteem kan het risico op infecties, zoals urineweginfecties, toenemen.
• Anemie: Verminderde nierfunctie kan de productie van erytropoëtine verminderen, een hormoon dat nodig is voor de aanmaak van rode bloedcellen, wat kan leiden tot bloedarmoede.
• Verhoogde bloedglucosewaarden: Slecht gecontroleerde diabetes kan leiden tot persistente hoge bloedsuikerspiegels, die de nierfunctie verder kunnen beïnvloeden en de progressie van diabetische nefropathie kunnen versnellen.
• Verhoogde bloedlipiden: Slechte nierfunctie kan leiden tot een onevenwichtige lipidenbalans in het bloed, wat het risico op hart- en vaatziekten verder kan verhogen.

Preventie van nierproblemen door suikerziekte

Het is cruciaal voor patiënten met diabetes mellitus om hun bloedsuikerspiegel onder controle te houden om de kans op diabetische nefropathie te verkleinen. Eveneens is het belangrijk om de bloeddruk gezond te houden. Enkele noodzakelijke leefstijlveranderingen zijn:

• Het eten van een voedzame voeding met weinig koolhydraten en suikers
• Het vermijden van alcohol en tabak
• Het regelmatig controleren van de bloedglucoseniveaus
• Het regelmatig uitoefenen van lichaamsbeweging

Praktische tips voor het leven met / omgaan met diabetische nefropathie

Diabetische nefropathie is een nierziekte die ontstaat als gevolg van langdurige suikerziekte. Deze aandoening kan leiden tot nierfalen als het niet goed wordt beheerd. Het is belangrijk om een goede zorgstrategie te hebben om de progressie van de ziekte te vertragen en de algehele gezondheid te behouden. Hieronder volgen praktische tips voor het omgaan met diabetische nefropathie.

Beheer je bloedsuikerspiegel effectief

Een van de belangrijkste manieren om diabetische nefropathie te beheersen, is door je bloedsuikerspiegel goed onder controle te houden. Dit kan betekenen dat je regelmatig je bloedsuikerspiegel moet controleren, zoals je arts heeft aanbevolen. Het is essentieel om een bloeddrukmeting te combineren met bloedsuikercontroles om te zorgen voor een algehele gezondheid van je nieren. Gezonde voeding, met een evenwichtig voedingspatroon, kan helpen om de bloedsuikerspiegel in evenwicht te houden en het risico op nierbeschadiging te verminderen. Het vermijden van grote schommelingen in je bloedsuikerspiegel kan verdere schade aan je nieren voorkomen.

Let op nierfunctie en zorg voor regelmatige medische opvolging

Het is belangrijk om je nierfunctie regelmatig te laten controleren, vooral als je al last hebt van diabetische nefropathie. Dit kan worden gedaan door middel van bloedonderzoeken die de elektrolytenniveaus en creatininewaarden meten. Bij voortschrijdende nefropathie kunnen je nieren moeite hebben om afvalstoffen uit je bloed te filteren, dus het is essentieel om periodiek je nierfunctie te testen. Als er aanwijzingen zijn voor verslechtering, kan je arts medicatie voorschrijven of andere behandelingsopties voorstellen om de schade aan je nieren te beperken.

Verbeter je voedingspatroon voor niergezondheid

Een dieet dat specifiek gericht is op niergezondheid kan bijdragen aan het beheersen van diabetische nefropathie. Het is belangrijk om de hoeveelheid zout te verminderen, omdat teveel zout kan bijdragen aan hoge bloeddruk, wat de nieren verder kan beschadigen. Daarnaast is het belangrijk om de inname van eiwitten te beperken, omdat een te hoog eiwitgehalte de nieren kan overbelasten. Zorg ervoor dat je voeding rijk is aan vitaminen en mineralen die goed zijn voor je algemene gezondheid. Een goed gebalanceerd dieet dat rijk is aan vezels, groenten en fruit kan de algehele niergezondheid verbeteren.

Beheer je bloeddruk en cholesterolniveaus

Een andere cruciale factor voor het beheersen van diabetische nefropathie is het reguleren van je bloeddruk en cholesterol. Het is bekend dat een hoge bloeddruk en hoog cholesterol de progressie van nierziekte kunnen versnellen. Zorg ervoor dat je bloeddruk onder controle is door middel van medicatie, dieet of levensstijlveranderingen, zoals het verminderen van stress en het verhogen van lichamelijke activiteit. Het nemen van medicijnen die door je arts worden aanbevolen om je cholesterol te verlagen, kan ook nuttig zijn om de belasting van je nieren te verminderen.

Controleer op tekenen van infectie

Mensen met diabetische nefropathie hebben mogelijk een verhoogd risico op infecties, vooral als gevolg van verminderde nierfunctie. Controleer je lichaam regelmatig op tekenen van infectie, zoals koorts, pijn bij het urineren of veranderingen in de kleur of geur van je urine. Het is ook belangrijk om regelmatig je voeten te inspecteren, aangezien mensen met suikerziekte vaker last hebben van infecties in de voeten. Het vroegtijdig opsporen van infecties kan verdere complicaties voorkomen.

Blijf actief en zorg voor een gezonde levensstijl

Lichamelijke activiteit speelt een belangrijke rol in het beheersen van diabetische nefropathie. Regelmatige beweging kan helpen om de bloedsuikerspiegel, bloeddruk en cholesterol te reguleren. Het is belangrijk om activiteiten te kiezen die bij je lichamelijke capaciteiten passen, zoals wandelen of zwemmen, en om overbelasting van de nieren te vermijden. Daarnaast kunnen ontspanningsoefeningen bijdragen aan het verminderen van stress, wat positief is voor zowel je lichamelijke als mentale gezondheid.

Het omgaan met diabetische nefropathie vereist een holistische benadering waarbij de bloedsuikerspiegel, bloeddruk en nierfunctie zorgvuldig in de gaten worden gehouden. Door je voedingspatroon aan te passen, regelmatig medische controles te ondergaan, en een actieve levensstijl te behouden, kun je de progressie van de aandoening vertragen en je algehele gezondheid verbeteren.

Misvattingen rond diabetische nefropathie

Diabetische nefropathie is een ernstige complicatie van diabetes mellitus die de nieren aantast. Er zijn verschillende misvattingen over deze aandoening die het moeilijk maken voor mensen om de juiste zorg te krijgen. Het is belangrijk om de feiten te begrijpen om een juiste behandeling en preventie te waarborgen.

Diabetische nefropathie komt alleen voor bij mensen met type 1 diabetes

Een veelvoorkomende misvatting is dat diabetische nefropathie alleen voorkomt bij mensen met type 1 diabetes mellitus. Hoewel het risico op nierbeschadiging hoger is bij mensen met type 1, kunnen mensen met type 2 diabetes mellitus ook last hebben van diabetische nefropathie. Het is belangrijk om te begrijpen dat beide typen diabetes kunnen leiden tot nierproblemen als de bloedsuikerspiegel langdurig slecht gereguleerd blijft.

Diabetische nefropathie heeft altijd duidelijke symptomen

Veel mensen denken dat je duidelijk merkbare symptomen zult ervaren bij diabetische nefropathie, zoals pijn in de nieren. In werkelijkheid kunnen de eerste stadia van de aandoening vaak asymptomatisch zijn. Pas wanneer de nierfunctie aanzienlijk verminderd is, kunnen er symptomen zoals zwelling, vermoeidheid en hoge bloeddruk optreden. Daarom is het belangrijk om regelmatig bloedonderzoeken te doen om de gezondheid van je nieren te monitoren, vooral als je diabetes hebt.

Diabetische nefropathie kan worden genezen met medicatie

Er bestaat de misvatting dat diabetische nefropathie volledig kan worden genezen met medicijnen. Hoewel medicijnen zoals bloeddrukmedicatie en medicatie voor bloedsuikerbeheersing helpen om de aandoening onder controle te houden, is er momenteel geen genezing voor diabetische nefropathie. Behandeling richt zich op het vertragen van de progressie van de aandoening en het verbeteren van de kwaliteit van leven door het beheersen van bloedsuikerspiegels en bloeddruk.

Als je geen symptomen hebt, hoef je je geen zorgen te maken over diabetische nefropathie

Sommige mensen geloven dat als ze geen symptomen ervaren, hun nieren gezond zijn. Dit is een gevaarlijke misvatting, omdat diabetische nefropathie zich langzaam kan ontwikkelen zonder duidelijke tekenen. Regelmatige controle, zoals het testen van de bloeddruk en het monitoren van bloedonderzoeken, is cruciaal voor het opsporen van nierproblemen in een vroeg stadium, zelfs voordat symptomen optreden.

Niertransplantatie is de enige optie bij gevorderde diabetische nefropathie

Er wordt vaak gedacht dat niertransplantatie de enige optie is voor mensen met gevorderde diabetische nefropathie. Hoewel niertransplantatie een optie kan zijn voor sommige patiënten, zijn er andere behandelingsmogelijkheden, zoals dialyse en medicijnen die de nierfunctie kunnen helpen behouden. Niertransplantatie wordt pas overwogen wanneer andere behandelingen niet effectief zijn en de nierfunctie aanzienlijk is afgenomen.

Je kunt niets doen om diabetische nefropathie te voorkomen als je diabetes hebt

Een andere misvatting is dat je geen controle hebt over het ontwikkelen van diabetische nefropathie als je diabetes hebt. Hoewel de aandoening een complicatie van diabetes is, kan de kans op het ontwikkelen ervan aanzienlijk worden verminderd door het handhaven van een gezond voedingspatroon, het regelmatig monitoren van bloedsuikerspiegels, het controleren van de bloeddruk, en het nemen van de juiste medicatie. Vroegtijdige opsporing en behandeling kunnen de progressie van de aandoening vertragen.

Diabetische nefropathie komt alleen voor bij ouderen

Er bestaat de misvatting dat diabetische nefropathie alleen bij ouderen voorkomt. Hoewel de kans op nierproblemen toeneemt met de leeftijd, kunnen mensen van alle leeftijden die diabetes hebben het risico lopen op deze complicatie. Het is essentieel voor jonge mensen met diabetes mellitus om ook hun nierfunctie regelmatig te controleren om vroegtijdige tekenen van diabetische nefropathie op te sporen.

Lees verder

• Chronische nierziekte: Progressieve schade aan nierfunctie
• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie
• Nierfalen: Verminderde of afwezige nierfunctie
• Nierhypertensie: Hoge bloeddruk door slagader(s) van nieren
• Nierkneuzing: Oorzaken en symptomen van gekneusde nier