Diabetische nefropathie: Nierziekte door diabetes

Diabetische nefropathie (diabetische nierziekte) is een vorm van nieraandoening die vaak voorkomt bij mensen met diabetes, vooral bij patiënten wiens diabetes niet goed gereguleerd is. De nieren zijn bij deze aandoening niet in staat om afvalstoffen uit het bloed te filteren, wat leidt tot schade aan de bloedvaten en uiteindelijk tot nierfalen. Symptomen van diabetische nefropathie omvatten vermoeidheid, opgezette benen en voeten, en een jeukende huid. Een urine- en bloedonderzoek, evenals echografie, zijn cruciaal voor het tijdig opsporen van deze aandoening. De behandeling omvat levensstijlaanpassingen, medicijnen, nierdialyse en mogelijk een niertransplantatie. Het is essentieel om patiënten met diabetes goed te volgen en de nierfunctie regelmatig te controleren om het risico op diabetische nefropathie te verminderen.

• Synoniemen diabetische nefropathie
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose ziekte
• Complicaties van diabetische nefropathie
• Preventie van nierproblemen door suikerziekte

Synoniemen diabetische nefropathie

Diabetische nefropathie is eveneens bekend onder de volgende synoniemen:

• De ziekte van Kimmelstiel-Wilson
• Diabetische glomerulosclerose

Epidemiologie

Diabetische nefropathie is een veelvoorkomende complicatie van diabetes mellitus. Het treft een aanzienlijk percentage van de diabetespatiënten, vooral diegenen met langdurige en slecht gecontroleerde diabetes. Ongeveer 20% tot 40% van de mensen met diabetes type 1 en type 2 ontwikkelt uiteindelijk diabetische nefropathie.

Oorzaken

De nieren bevatten veel kleine bloedvaten (nefronen) die verantwoordelijk zijn voor het filteren van bloed, het verwijderen van afvalstoffen via de urine en het handhaven van de vochtbalans. Bij patiënten met diabetes mellitus komt het voor dat de bloedsuikerspiegel ongecontroleerd blijft, wat leidt tot schade aan de nefronen. Dit veroorzaakt een verdikking van de nefronen en vorming van littekens, waardoor deze niet langer eiwitten (albumine) uit het bloed kunnen filteren. Als gevolg hiervan komen eiwitten in de urine terecht en hopen afvalstoffen zich op in de bloedbaan. De beschadiging van de nieren kan uiteindelijk leiden tot nierfalen, waarvoor nierdialyse en niertransplantatie noodzakelijk kunnen zijn.

Risicofactoren

Niet elke diabetespatiënt ontwikkelt nierproblemen, maar bepaalde risicofactoren verhogen de kans op diabetische nefropathie. Deze risicofactoren omvatten:

• Obesitas (zwaarlijvigheid)
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Ongecontroleerde bloedsuikerspiegel
• Hoog cholesterolgehalte
• Roken
• Afro-Amerikaanse, Aziatische en inheemse populaties hebben een hogere prevalentie van diabetische nefropathie
• Vroege aanvang van diabetes type 1 (voor de leeftijd van 20 jaar)
• Familiaire geschiedenis van diabetes en nierproblemen

Symptomen

De nierschade bij diabetische nefropathie ontwikkelt zich vaak langzaam over vele jaren. Symptomen worden vaak pas merkbaar wanneer de ziekte al vergevorderd is. Gewoonlijk verschijnen symptomen pas na vijf tot tien jaar van nierbeschadiging. Regelmatige controle van de nieren bij diabetespatiënten is cruciaal om vroegtijdige tekenen van nierproblemen op te sporen.

Bij patiënten met ernstigere en chronische nefropathie kunnen de volgende symptomen optreden:

• (ochtend) misselijkheid en braken
• Bleekheid (pallor)
• Bloedarmoede (anemie)
• Constante vermoeidheid
• Donkere urine door bloed in de urine
• Een algemeen ziek gevoel
• Een jeukende huid
• Een metaalachtige smaak in de mond
• Frequent ontwikkelen van infecties
• Hoofdpijn
• Kortademigheid
• Koude-intolerantie (sneller koud hebben)
• Krampen in de benen
• Misselijkheid of overgeven
• Opgezette benen en voeten
• Weinig eetlust
• Vermoeidheid, veroorzaakt door zuurstoftekort in het bloed
• Zwakte

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De fysieke bevindingen bij een lichamelijk onderzoek kunnen indicatief zijn voor langdurige diabetes mellitus:

• Gezwollen nieren
• Het horen van een vierde hartgeluid tijdens de cardiale auscultatie
• Hypertensie
• Niet-genezende huidzweren (slechte wondgenezing) / osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg / botontsteking)
• Retinopathie (netvliesaandoening), vaak gedetecteerd bij een oogonderzoek; dit kan een voorbode zijn van diabetische nefropathie
• Verminderde fijne sensaties en verminderde peesreflexen

Diagnostisch onderzoek

Urineonderzoek

Diabetische nefropathie wordt vaak vastgesteld door een standaard urineonderzoek, waarbij het eiwit albumine in de urine wordt opgespoord. Normaal gesproken bevat urine geen eiwitten, maar in de vroege stadia van de ziekte kan dit veranderen, omdat de nieren niet in staat zijn eiwitten te filteren. Een verhoogd albuminegehalte in de urine wijst vaak op nierschade.

Echografie en biopsie

Een nierechografie is verder nodig. In het begin kan de nier vergroot zijn, maar bij een chronische nierziekte kan de nier verkleind en gekrompen zijn. Normaal gesproken is een nierbiopsie niet vereist, tenzij de symptomen atypisch zijn.

Bloedonderzoek

Een bloedonderzoek is essentieel om de voortgang van de nierziekte te monitoren. Het bloedonderzoek onthult vaak verhoogde niveaus van ureumstikstof en serum creatinine. Ureumstikstof ontstaat bij de afbraak van eiwitten, en een hoger dan normaal gehalte kan wijzen op nierfalen. Een hoog serum creatinine-niveau duidt op een verminderde nierfunctie, aangezien creatinine normaal gesproken door de nieren naar de blaas wordt gestuurd en via de urine uit het lichaam wordt verwijderd. Bij nieraandoeningen blijft creatinine in het bloed aanwezig, wat leidt tot verhoogde bloedwaarden.

Differentiële diagnose

De diagnose van diabetische nefropathie kan in sommige gevallen verwarrend zijn en kan leiden tot andere diagnoses zoals:

• Amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen)
• Cholesterolembolisatie
• Chronische obstructie (verstopping)
• Een multiple myeloom (ziekte van Kahler: bloedarmoede, botpijn en verhoogd calciumgehalte in het bloed)
• Nier-veneuze trombose
• Primaire of secundaire glomerulaire ziekte
• Het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in de urine)
• Interstitiële nefritis (nierontsteking)
• Nefrosclerose
• Nierarteriestenose (vernauwing van de slagaders in de nieren)
• Renovasculaire hypertensie
• Tubulo nefritis

Behandeling

Wanneer diabetische nefropathie in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd, kan een behandeling de progressie van de ziekte vertragen. Het is raadzaam om jaarlijks een urineonderzoek te ondergaan bij diabetici. Wanneer grotere hoeveelheden eiwit in de urine worden aangetroffen, wijst dit op aanzienlijke nierbeschadiging. Levensstijlaanpassingen kunnen verdere schade aan de nieren voorkomen. Dit omvat het handhaven van een gezonde bloeddruk, goed gecontroleerde bloedsuikerspiegels, een gezonde en gevarieerde voeding met beperkte zoutinname, en regelmatige lichaamsbeweging. Tevens dient de patiënt de voorgeschreven medicatie te volgen en NSAID-pijnstillers te vermijden, omdat deze de nieren verder kunnen beschadigen. NSAID's, zoals naproxen en ibuprofen, staan voor niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen. Bij gevorderde diabetische nefropathie is nierdialyse noodzakelijk om het bloed te filteren. In geval van nierfalen kan een niertransplantatie vereist zijn.

Prognose ziekte

De prognose van diabetische nefropathie varieert, maar een vroege diagnose en behandeling kunnen de ziekte vertragen. Diabetes kan ook leiden tot andere complicaties zoals diabetische retinopathie (oogziekte veroorzaakt door diabetes) en hartaandoeningen. Nierfalen is een ernstige toestand en kan soms leiden tot overlijden.

Complicaties van diabetische nefropathie

Diabetische nefropathie kan leiden tot verschillende ernstige complicaties, waaronder:

• Nierfalen: Dit is de meest ernstige complicatie en kan leiden tot de noodzaak van nierdialyse of niertransplantatie. Nierfalen ontstaat doordat de nieren hun functie om afvalstoffen uit het bloed te filteren verliezen.
• Hart- en vaatziekten: Patiënten met diabetische nefropathie lopen een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, zoals hartaanvallen en beroertes. Dit komt door de schade aan bloedvaten en de verhoogde bloeddruk die vaak samengaat met nierproblemen.
• Hypertensie: Verhoogde bloeddruk is een veelvoorkomende complicatie die kan bijdragen aan verdere verslechtering van de nierfunctie en andere organen kan aantasten.
• Diabetische retinopathie: Dit is een aandoening waarbij de bloedvaten in het netvlies beschadigd raken, wat kan leiden tot gezichtsverlies. Het is een veelvoorkomende complicatie bij patiënten met langdurige diabetes en kan optreden samen met diabetische nefropathie.
• Neuropathie: Dit betreft zenuwbeschadiging die kan leiden tot pijn, tintelingen of gevoelloosheid in de extremiteiten. Het kan ook invloed hebben op andere lichaamsfuncties en is vaak een gevolg van langdurige hoge bloedsuikerspiegels.
• Verhoogd risico op infecties: Door de verminderde nierfunctie en mogelijke afname van het immuunsysteem kan het risico op infecties, zoals urineweginfecties, toenemen.
• Anemie: Verminderde nierfunctie kan de productie van erytropoëtine verminderen, een hormoon dat nodig is voor de aanmaak van rode bloedcellen, wat kan leiden tot bloedarmoede.
• Verhoogde bloedglucosewaarden: Slecht gecontroleerde diabetes kan leiden tot persistente hoge bloedsuikerspiegels, die de nierfunctie verder kunnen beïnvloeden en de progressie van diabetische nefropathie kunnen versnellen.
• Verhoogde bloedlipiden: Slechte nierfunctie kan leiden tot een onevenwichtige lipidenbalans in het bloed, wat het risico op hart- en vaatziekten verder kan verhogen.

Preventie van nierproblemen door suikerziekte

Het is cruciaal voor patiënten met diabetes mellitus om hun bloedsuikerspiegel onder controle te houden om de kans op diabetische nefropathie te verkleinen. Eveneens is het belangrijk om de bloeddruk gezond te houden. Enkele noodzakelijke leefstijlveranderingen zijn:

• Het eten van een voedzame voeding met weinig koolhydraten en suikers
• Het vermijden van alcohol en tabak
• Het regelmatig controleren van de bloedglucoseniveaus
• Het regelmatig uitoefenen van lichaamsbeweging

Lees verder

• Chronische nierziekte: Progressieve schade aan nierfunctie
• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie
• Nierfalen: Verminderde of afwezige nierfunctie
• Nierhypertensie: Hoge bloeddruk door slagader(s) van nieren
• Nierkneuzing: Oorzaken en symptomen van gekneusde nier