Diabetes, gevolgen op de lange termijn: symptomen en soorten

Diabetes kan gevolgen hebben op korte en lange termijn. Wat zijn de complicaties en gevolgen van diabetes op lange termijn? Bij diabetespatiënten die al geruime tijd te kampen hebben met hun ziekte, kunnen er verschillende nadelige gevolgen op de lange termijn plaatsvinden: de zogeheten 'complicaties'. De complicaties als gevolg van diabetes zijn afwijkingen aan ogen (retinopathie); hart- en bloedvaten (hoge bloeddruk, hartinfarct en beroerte); nieren (nefropathie); zenuwen (neuropathie); voeten (diabetische voet); maagklachten; en erectiestoornissen.

• Complicaties op lange termijn voorkomen
• Welke complicaties?
• Kans op complicaties en gevolgen bij diabetes verminderen
• Waardoor ontstaan er complicaties bij diabetes?
• Diabetes gevolgen: hart- en vaatziekten
• Diabetes gevolgen: zenuwbeschadiging
• Diabetes gevolgen: oogcomplicaties
• Complicaties van de nieren
• Nierschade
• Diabetische nefropathie
• Diabetische voet
• Diabetes gevolgen: maagklachten
• Diabetes gevolgen: erectiestoornissen

Complicaties op lange termijn voorkomen

Welke complicaties?

De complicaties als gevolg van diabetes zijn afwijkingen aan:

• ogen (retinopathie);
• hart- en bloedvaten (hoge bloeddruk, hartinfarct en beroerte);
• nieren (nefropathie);
• zenuwen (neuropathie);
• voeten (diabetische voet);
• maagklachten; en
• erectiestoornissen.

Kans op complicaties en gevolgen bij diabetes verminderen

De kans op complicaties kun je aanzienlijk verminderen door het bereiken van zo goed mogelijke bloedglucosewaarden. Regelmatige controle van de diabetes is nodig om mogelijke problemen voortijdig op te merken en complicaties te voorkomen. Eventuele complicaties kunnen in een vroegtijdig stadium goed worden behandeld, waardoor de schade kan worden beperkt. In dat kader is regelmatige controle door de oogarts van belang. Ook is jaarlijkse controle door de arts en/of de diabetesverpleegkundige waarbij je onderzocht wordt op afwijkingen aan hart- en bloedvaten, nieren, zenuwen en voeten, nodig. Nooit overslaan dus.

Waardoor ontstaan er complicaties bij diabetes?

Het is niet helemaal duidelijk waardoor de langetermijncomplicaties ontstaan. Mogelijk ontstaan nierziekte, oogziekte en ziekte van het zenuwstelsel door jarenlang hoge bloedglucosewaarden, soms in combinatie met een te hoge bloeddruk. Het langdurig verlagen van de bloedglucosewaarden tot bijna normaal, gaat gepaard met minder langetermijncomplicaties. Naast glucoseregulatie, is adequate behandeling van de bloeddruk zeer belangrijk om complicaties te voorkomen.

Diabetes gevolgen: hart- en vaatziekten

Veel langetermijncomplicaties zijn het gevolg van beschadiging van de bloedvatwanden door hoge bloedsuikers. Dit geeft onder meer een verhoogd risico op het krijgen van hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct (hartaanval) of herseninfarct (beroerte). Het is niet alleen van belang om de bloedglucose zo goed mogelijk te regelen, maar ook om andere risico's voor hart- en vaatziekten te elimineren door:

• niet te roken;
• een te hoge bloeddruk te behandelen met medicijnen; en/of
• een te hoog cholesterolgehalte in het bloed behandelen met medicijnen.

Diabetes gevolgen: zenuwbeschadiging

Als er schade is opgetreden aan de zenuwenbanen (diabetische neuropathie), gaat het vaak om afwijkingen in de gevoelszenuwen wat zich uit in een doof, tintelend of pijnlijk gevoel in voeten en/ of handen. Soms is er sprake van beschadigingen van de motorische zenuwen. Krachtsverlies in de beenspieren treedt dan op de voorgrond. Deze klachten kunnen verbeterd worden als je de bloedglucose beter instelt. Er kan ook een pijnstiller worden voorgeschreven.

Diabetes gevolgen: oogcomplicaties

Afwijkingen aan de ogen treden vooral op aan het netvlies (retina), de binnenste, lichtgevoelige, laag van de oogbol. Het netvlies kan beschadigd raken door hoge bloedglucoses. Dit wordt diabetische retinopathie genoemd. De problemen ontstaan doordat de haarvaten van het netvlies beschadigd worden, welke vervolgens kunnen gaan lekken. Hierdoor kunnen stukjes netvlies afsterven en er kunnen bloedingen optreden. In het uiterste geval leidt dit tot blindheid.

Complicaties van de nieren

Nierschade

De nieren kunnen schade ondervinden door de diabetes. Nierschade die optreedt bij mensen met diabetes mellitus wordt diabetische nefropathie genoemd. Stoornissen in de kleine bloedvaatjes is de belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van nierafwijkingen. Bij langer bestaande diabetes —vooral als de bloedglucose(bloedsuiker)waarden steeds te hoog zijn— raken de kleine bloedvaten in het hele lichaam beschadigd, ook die van de nierfilters, de glomeruli. Zoals hierboven reeds beschreven heeft de schade aan de kleine bloedvaatjes ook nadelige gevolgen voor de zenuwen in het lichaam en voor het netvlies van de ogen. De belangrijkste risicofactoren voor beschadiging van de bloedvaten zijn:

• een niet goed ingestelde diabetes waardoor de bloedglucosewaarden frequent te hoog zijn;
• hoge bloeddruk;
• roken; en
• erfelijkheid.

Diabetische nefropathie

Diabetische nefropathie leidt uiteindelijk tot verlies van nierfunctie, waarbij nierfunctievervangende behandeling nodig is. Bij diabetische nierschade is tevens de kans op hart- en vaatziekten (zie boven) sterk verhoogd. Behandeling van diabetische nefropathie bestaat voornamelijk uit:

• het onder controle houden van je bloedglucose;
• het onder controle houden van je bloeddruk;
• het onder controle houden van je bloedvetten;
• het vermijden van andere schade aan de nieren (zo hebben diabetici bijvoorbeeld eerder last van urineweginfecties, die schadelijk zijn voor de nieren);
• het in de gaten houden van de eiwitten in je voeding (niet te veel dierlijke eiwitten);
• voldoende beweging;
• een gezond dieet (met niet te veel zout);
• eventueel nierfunctievervangende behandeling, zoals bijvoorbeeld dialyse (of niertransplantatie).

Diabetische voet

Bij mensen met diabetes is de voet erg kwetsbaar vanwege de volgende vier factoren:

• vasculopathie: afwijkingen en vernauwingen van grote en kleine bloedvaten;
• neuropathie: afwijkingen aan de zenuwbanen;
• verminderde weerstand tegen infecties; en
• vormveranderingen en beperkte gewrichtsbeweeglijkheid (limited Joint Mobility).

Voetafwijkingen komen bij diabetici vaak voor, vooral bij hen die langer dan zes tot zeven jaar diabetes hebben. Deze voetafwijkingen kunnen op de lange duur tot ernstige problemen leiden. Doordat het normale gevoel bij diabetici verminderd is, worden beschadigingen en wondjes aan de voeten vaak (te) laat opgemerkt wat aanleiding kan geven tot ernstige infecties. Verwaarloosde voetinfecties kunnen op langere termijn tot amputatie leiden. Wees dus alert op wondjes; vroegtijdige wondbehandeling voorkomt onnodige complicaties.

Diabetes gevolgen: maagklachten

Er kunnen maagklachten optreden doordat er vertraging optreedt van de passage van voedingsstoffen vanuit de maag naar de darmen. Dit kan de volgende maagklachten geven:

• misselijkheid;
• een vol gevoel;
• overmatige gasvorming;
• obstipatie; of
• (nachtelijke) diarree.

Bij een stoornis in de maaglediging, kan een diëtist voedingsadviezen geven.

Diabetes gevolgen: erectiestoornissen

Diabetes is een vaak voorkomende oorzaak van erectieproblemen (in de zin van gestoorde zaadlozing en impotentie). Grofweg de helft van de mannen met diabetes krijgt in de loop van de tijd te maken met erectieproblemen. Dit kan komen door een aantal verschillende factoren::

• een verslechterde doorbloeding van de kleine bloedvaten;
• aantasting van de zenuwen (neuropathie); en
• wisselende bloedglucosewaarden

Behandeling kan zo nodig plaatsvinden met bloedvatverwijdende injecties of een 'erectiepil'.

Vrouwen met diabetes kunnen last krijgen van de volgende klachten:

• verminderde zin in vrijen;
• pijn bij het vrijen;
• verminderde opwinding; en
• moeilijker vochtig worden van de vagina

Het moeilijk vochtig worden en de pijnklachten hangen waarschijnlijk samen met een matige diabetesregulatie en (bij diabetici) vaak voorkomende vaginale schimmelinfecties.

Lees verder

• Diabetes, gevolgen op de korte termijn: symptomen en soorten
• Diabetes type 1 en 2: symptomen, oorzaak en behandeling
• Diabetes symptomen: veel plassen, veel drinken, moe, jeuk
• Diabetes type 2: symptomen, oorzaak en behandeling
• Havermout goed tegen suikerziekte, diabetes type 2