Nierhypertensie: Hoge bloeddruk door slagader(s) van nieren

Renale hypertensie (renovasculaire hypertensie, nierhypertensie) is een aandoening waarbij de bloedvaten vernauwen die bloed aan de nieren leveren. Hierdoor ontstaat geleidelijk een verhoogde bloeddruk (hypertensie). Symptomen komen vrijwel nooit voor in het beginstadium van deze verraderlijke en ernstige ziekte, maar bij een zeer hoge bloeddruk, krijgt de patiënt te maken met onder andere bloed in de urine, verwardheid en problemen met het gezichtsvermogen. De meeste patiënten zijn gebaat met medicatie voor de behandeling van een hoge bloeddruk, maar soms zijn medische behandelingen nodig om de bloeddruk weer onder controle te krijgen.

• Oorzaken van renale hypertensie
• Risicofactoren van nierhypertensie
• Atherosclerose
• Fibromusculaire dysplasie
• Symptomen
• Vrijwel nooit tekenen
• Geleidelijk orgaanschade
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vernauwde nierslagader(s)
• Prognose van probleem met slagaders van nieren
• Preventie van hoge bloeddruk door vernauwing bloedvaten

Oorzaken van renale hypertensie

De nieren hebben bloed nodig om goed te kunnen functioneren. Bij nierhypertensie is sprake van een vernauwing in de bloedvaten (vasoconstrictie) die bloed leveren aan de nieren. De vernauwing van de slagaders treedt op aan één of beide nieren. Deze situatie is in medische termen gekend als ‘nier(arterie)stenose’. Doordat de nieren onvoldoende bloed krijgen, gebeurt in principe een ‘foute’ reactie van het de nieren, en denken ze dat de bloeddruk te laag is. Ze geven namelijk het hormoon renine af waardoor het lichaam natrium en water gaat vasthouden. Hierdoor komt extra vloeistof terecht in de bloedvaten, wat resulteert in een verhoogde bloeddruk.

Risicofactoren van nierhypertensie

Atherosclerose

De meest voorkomende oorzaak van de vernauwing van de nierslagader is het gevolg van een hoog cholesterolgehalte. Dit probleem doet zich voor wanneer een plaque (kleverige, vettige substantie) zich opbouwt op de binnenwand van de slagaders, waardoor de aandoening atherosclerose (slagaderverkalking) tot stand komt.

Andere risicofactoren voor atherosclerose zijn:

• cocaïnemisbruik (drugsmisbruik)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een hoog cholesterolgehalte
• een toenemende leeftijd
• roken
• zwaar alcoholgebruik

Fibromusculaire dysplasie

Af en toe is de aandoening fibromusculaire dysplasie de oorzaak van de vernauwde nierslagaders. Deze aandoening met onbekende oorzaak ontstaat vaak bij vrouwen jonger dan vijftig jaar. De aandoening is het gevolg van een abnormale groei van cellen in de wanden van de slagaders die naar de nieren leiden. Fibromusculaire dysplasie leidt eveneens tot een vernauwing of blokkering van deze slagaders.

Symptomen

Vrijwel nooit tekenen

Renale hypertensie gaat in de meeste gevallen niet gepaard met symptomen. De vernauwing in de slagaders is niet voelbaar of zichtbaar. Een hoge bloeddruk veroorzaakt immers ook maar pas merkbare symptomen als deze gevaarlijk hoog is. Bij gevaarlijk hoge nierhypertensie ontstaan volgende mogelijke tekenen:

• bloedige (roze) urine (hematurie)
• een bloedneus (epistaxis)
• hoofdpijn
• verwardheid
• wazig zien of dubbelzien (diplopie)

Geleidelijk orgaanschade

Bijna nooit krijgen patiënten echter te maken met één of meer van deze klachten. Een hoge bloeddruk is echter wel gevaarlijk, ondanks het feit dat de patiënt geen tekenen ervaart. Orgaanschade treedt namelijk geleidelijk op zonder dat de patiënt dit merkt. Renale hypertensie veroorzaakt soms een chronische nierziekte, waardoor de nierfunctie geleidelijk afneemt. Een patiënt met nierfalen krijgt ook pas in een laat stadium te maken met klachten. Ook hartproblemen en longaandoeningen ontstaan soms door renale hypertensie.

Diagnose en onderzoeken

De meeste patiënten hebben geen symptomen. Wanneer de patiënt echter een ongecontroleerde hoge bloeddruk heeft ondanks medicatiegebruik voor de behandeling van de hypertensie, wijst dit mogelijk op renale hypertensie. Ook een patiënt met een onverklaarbare chronische nieraandoening die een hoge bloeddruk heeft, kampt vermoedelijk met nierhypertensie. De arts voert naast de bloeddrukmeting nog diverse onderzoeken uit zoals een bloedonderzoek, urineonderzoek, een echografie, CT-scan en/of MRI-scan van de nieren, een angiografie (radiografisch onderzoek van de bloedvaten) en/of een biopsie van de nieren.

Behandeling van vernauwde nierslagader(s)

Medicatie
De arts zet eerst medicijnen in om de hoge bloeddruk onder controle te krijgen bij renale hypertensie. Vaak moet de arts wel een combinatie van medicijnen inzetten om de bloeddruk onder controle te krijgen wanneer renale hypertensie ontstaan is door een vernauwing van de nierslagader. Volgende medicijnen zijn inzetbaar:

• ACE-remmers (angiotensine-converterende enzymremmers). Voorbeelden zijn ramipril, benazepril, captopril, lisinopril en anderen.
• ARB's (angiotensine II-receptorantagonisten). Voorbeelden zijn candesartan, losartan, olmesartan en valsartan.

Andere behandelingen
Bij sommige patiënten is een medicamenteuze behandeling onvoldoende effectief om de bloeddruk onder controle te krijgen en houden. De arts opteert dan voor één of meer medische behandelingen.

Angioplastiek
Een arts plaatst bij angioplastiek een katheter in de nierslagader via een grote slagader in de lies. Daarna blaast hij een ballonnetje op met als doel om de slagader te verwijden, zodat de doorbloeding verbetert.

Chirurgie
Soms is een chirurgische ingreep nodig waarbij de chirurg de vernauwde nierslagader gaat omzeilen.

Stenting
De arts plaatst soms een stent in de nierslagader om deze te verwijden.

Prognose van probleem met slagaders van nieren

Indien de medicatie onvoldoende resultaten oplevert, is een operatieve ingreep meestal wel effectief voor de behandeling van nierhypertensie. Een stentingprocedure levert ook effectieve resultaten op, maar soms moet de arts de behandeling wel opnieuw uitvoeren. Angioplastiek is over het algemeen minder effectief dan de andere behandelingsopties. Over het algemeen zijn procedures effectiever bij één vernauwde nierslagader, dan wanneer beide nierslagaders vernauwd zijn.

Preventie van hoge bloeddruk door vernauwing bloedvaten

Goede preventieve benaderingen voor het voorkomen van nierhypertensie zijn:

• bloedsuikerspiegel onder controle houden (bij diabetici)
• minder alcohol drinken
• minder cafeïne drinken
• minder zout innemen
• minimaal dertig minuten per dag fysieke activiteiten uitvoeren
• stoppen met roken
• stress vermijden

Lees verder

• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie
• Nierbiopsie: Wegnemen van weefselmonster nier (nierbiopt)
• Nierinfarct: Verminderde bloedtoevoer naar nieren
• Nierfalen: Verminderde of afwezige nierfunctie
• Nierarteriestenose: Vernauwing van slagaders in nieren