Nierhypertensie: Hoge bloeddruk door slagader(s) van nieren

Renale hypertensie, ook wel renovasculaire hypertensie of nierhypertensie genoemd, is een aandoening waarbij de bloedvaten die bloed naar de nieren vervoeren vernauwd zijn. Dit leidt tot een geleidelijke verhoging van de bloeddruk (hypertensie). In de vroege stadia van deze aandoening zijn symptomen vaak afwezig, maar bij ernstige gevallen kan de patiënt last krijgen van bloed in de urine, verwardheid en problemen met het gezichtsvermogen. De behandeling bestaat meestal uit medicatie om de hoge bloeddruk te reguleren, maar in sommige gevallen zijn aanvullende medische ingrepen nodig om de bloeddruk onder controle te krijgen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van renale hypertensie
• Risicofactoren van nierhypertensie
• Atherosclerose
• Fibromusculaire dysplasie
• Risicogroepen
• Symptomen
• Vroegstadium zonder symptomen
• Langzame orgaanschade
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vernauwde nierslagader(s)
• Prognose van probleem met slagaders van nieren
• Complicaties van renale hypertensie
• Preventie van hoge bloeddruk door vernauwing van bloedvaten

Epidemiologie

Nierhypertensie is een belangrijke oorzaak van secundaire hypertensie wereldwijd, en het komt voor bij een aanzienlijk aantal patiënten met chronische nierziekte. De prevalentie van nierhypertensie varieert afhankelijk van de onderliggende aandoening en de populatie waarin het wordt onderzocht. In veel gevallen wordt nierhypertensie vaak over het hoofd gezien, omdat de symptomen pas merkbaar zijn wanneer de aandoening al gevorderd is.

Prevalentie in algemene populatie
Nierhypertensie wordt in ongeveer 10-15% van de gevallen bij patiënten met hypertensie waargenomen, maar het komt veel vaker voor bij mensen met een bestaande nierziekte, zoals chronische nierinsufficiëntie of polycystische nierziekte.

Nierhypertensie en comorbiditeiten
Nierhypertensie komt vaak voor in combinatie met andere aandoeningen, zoals diabetes mellitus en hart- en vaatziekten, en is een belangrijk risicofactor voor het ontwikkelen van nierfalen.

Geografische variatie
De prevalentie van nierhypertensie verschilt tussen verschillende geografische gebieden, waarbij landen met hoge prevalentie van diabetes en hypertensie een grotere incidentie van nierhypertensie vertonen.

Mechanisme

Nierhypertensie ontstaat wanneer de nieren niet in staat zijn om de bloeddruk effectief te reguleren. Dit kan het gevolg zijn van een verminderde glomerulaire filtratie, verminderde bloedstroom naar de nieren, of een verhoogde productie van bepaalde hormonen die de bloeddruk verhogen.

Renale arteriële stenose
Vernauwing van de nierenbevoorradende bloedvaten leidt tot verminderde bloedtoevoer naar de nieren, wat het lichaam ertoe aanzet om renine af te scheiden, een hormoon dat de bloeddruk verhoogt.

De renine-angiotensine-aldosteronsysteem
Dit systeem speelt een cruciale rol bij nierhypertensie. Wanneer de nieren een verminderde bloedtoevoer ervaren, wordt renine aangemaakt, wat een cascade van reacties in gang zet die de bloeddruk verhogen.

Natrium- en waterretentie
Bij nierhypertensie kan de verminderde nierfunctie leiden tot onvoldoende uitscheiding van natrium en water, wat het bloedvolume verhoogt en bijdraagt aan een verhoogde bloeddruk.

Oorzaken van renale hypertensie

Renale hypertensie ontstaat door een vernauwing van de bloedvaten (vasoconstrictie) die bloed naar de nieren vervoeren. Deze vernauwing kan zich voordoen in één of beide nieren en wordt medisch aangeduid als ‘nier(arterie)stenose’. Door de verminderde bloedstroom naar de nieren denken deze ten onrechte dat de bloeddruk te laag is. Als reactie geven de nieren het hormoon renine af, wat leidt tot vasoconstrictie en verhoogde afgifte van aldosteron. Dit resulteert in een verhoogde vochtretentie en een stijging van de bloeddruk.

Risicofactoren van nierhypertensie

Atherosclerose

De meest voorkomende oorzaak van vernauwing van de nierslagader is atherosclerose, wat ontstaat door een verhoogd cholesterolgehalte. Bij atherosclerose bouwt zich een plaque van vet en andere stoffen op in de slagaderwanden, wat leidt tot vernauwing en verstoring van de bloedstroom.

Andere risicofactoren voor atherosclerose zijn:

• cocaïnemisbruik (drugsmisbruik)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• hoge bloeddruk (hypertensie)
• hoog cholesterolgehalte
• ouderdom
• roken
• overmatig alcoholgebruik

Fibromusculaire dysplasie

Een andere oorzaak van vernauwing van de nierslagader kan fibromusculaire dysplasie zijn. Deze aandoening, die vaker voorkomt bij vrouwen jonger dan vijftig jaar, wordt gekenmerkt door een abnormale groei van cellen in de vaatwanden, wat leidt tot een vernauwing van de slagaders die naar de nieren leiden.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van nierhypertensie, vooral diegenen met een voorgeschiedenis van nierziekte of met andere risicofactoren.

Ouderen
Oudere patiënten hebben een hoger risico op nierhypertensie, vooral door de natuurlijke afname van de nierfunctie naarmate men ouder wordt, samen met de aanwezigheid van andere chronische aandoeningen.

Mensen met hypertensie of diabetes
Patiënten met hypertensie of diabetes hebben een verhoogd risico op nierhypertensie, omdat beide aandoeningen de nieren kunnen beschadigen en de regulatie van de bloeddruk kunnen verstoren.

Mensen met een familiegeschiedenis van nierziekten
Genetische aanleg speelt een rol in het risico op nierhypertensie, vooral bij mensen met een familiegeschiedenis van chronische nierziekte of polycystische nierziekte.

Symptomen

Vroegstadium zonder symptomen

In de vroege stadia van renale hypertensie zijn symptomen meestal niet aanwezig. De vernauwing van de slagaders kan niet worden gevoeld of gezien, en symptomen verschijnen vaak pas als de bloeddruk ernstig verhoogd is. Bij hoge bloeddruk kunnen de volgende symptomen optreden:

• bloedige (roze) urine (hematurie)
• bloedneus (epistaxis)
• hoofdpijn
• verwardheid
• wazig zien of dubbelzien (diplopie)

Langzame orgaanschade

Zelfs zonder symptomen kan renale hypertensie leiden tot ernstige schade aan organen. Onbehandeld kan de aandoening leiden tot een chronische nierziekte, waarbij de nierfunctie geleidelijk afneemt. Patiënten met nierfalen merken pas in een laat stadium symptomen op. Renale hypertensie kan ook bijdragen aan hartproblemen en longaandoeningen.

Alarmsymptomen

Nierhypertensie kan lange tijd asymptomatisch blijven, wat het moeilijk maakt om het in een vroeg stadium te diagnosticeren. Er zijn echter enkele alarmsymptomen die wijzen op een mogelijke nierhypertensie, vooral wanneer deze verergeren.

Hoofdpijn en duizeligheid
Een van de meest voorkomende symptomen van nierhypertensie zijn hoofdpijn en duizeligheid, vaak als gevolg van een verhoogde bloeddruk die niet goed wordt gereguleerd.

Bloed in de urine
Bloed in de urine kan een aanwijzing zijn voor een onderliggende nierziekte die bijdraagt aan de nierhypertensie.

Zwelling in de benen en enkels
Retentie van vocht als gevolg van verminderde nierfunctie kan leiden tot zwelling in de onderste ledematen, wat een indicatie kan zijn van nierhypertensie.

Diagnose en onderzoeken

Renale hypertensie wordt vaak gediagnosticeerd bij patiënten met een ongecontroleerde hoge bloeddruk ondanks medicatie. Ook kan de aandoening worden vermoed bij patiënten met een onverklaarbare chronische nieraandoening. De arts zal verschillende onderzoeken uitvoeren, zoals een bloedonderzoek, urineonderzoek, echografie, CT-scan en/of MRI-scan van de nieren, een angiografie (radiografisch onderzoek van de bloedvaten), en/of een biopsie van de nieren.

Behandeling van vernauwde nierslagader(s)

Medicatie
De eerste stap in de behandeling van renale hypertensie is vaak medicatie om de hoge bloeddruk te reguleren. Vaak is een combinatie van medicijnen nodig om de bloeddruk effectief onder controle te krijgen. Beschikbare medicijnen zijn onder andere:

• ACE-remmers (angiotensine-converterende enzymremmers), zoals ramipril, benazepril, captopril, en lisinopril.
• Angiotensine II-receptorantagonisten (ARB's), zoals candesartan, losartan, olmesartan, en valsartan.

Andere behandelingen
Als medicatie alleen niet voldoende is, kunnen aanvullende medische behandelingen noodzakelijk zijn:

Angioplastiek
Bij angioplastiek wordt een katheter via een slagader in de lies naar de nierslagader geleid. Een ballonnetje wordt opgeblazen om de slagader te verwijden, wat de doorbloeding verbetert.

Chirurgie
In sommige gevallen is een chirurgische ingreep nodig waarbij de vernauwde nierslagader wordt omzeild.

Stenting
Bij stenting plaatst de arts een stent in de nierslagader om deze open te houden en de bloedstroom te verbeteren.

Prognose van probleem met slagaders van nieren

De prognose van nierhypertensie hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en hoe vroeg het wordt gedetecteerd. Vroege diagnose en behandeling kunnen helpen de vooruitzichten te verbeteren.

Progressie naar nierfalen
Onbehandelde nierhypertensie kan leiden tot chronisch nierfalen, waarbij de nieren hun functie verliezen en dialyse of niertransplantatie nodig is.

Hart- en vaatziekten
Nierhypertensie verhoogt ook het risico op hart- en vaatziekten, zoals hartfalen en beroertes, omdat het de belasting van het cardiovasculaire systeem verhoogt.

Verbetering met behandeling
Met tijdige behandeling, zoals het gebruik van antihypertensiva en het beheersen van de onderliggende aandoeningen, kan de progressie van nierhypertensie vaak worden vertraagd of gestopt.

Complicaties van renale hypertensie

Chronische nierziekte
Renale hypertensie kan leiden tot chronische nierziekte, waarbij de nierfunctie geleidelijk afneemt. Deze aandoening kan uiteindelijk leiden tot nierfalen, waarbij de nieren niet meer in staat zijn om hun functies effectief uit te voeren, wat nierdialyse of een niertransplantatie noodzakelijk kan maken.

Hartaandoeningen
Langdurige hoge bloeddruk door renale hypertensie kan het risico op hartproblemen verhogen, zoals hartfalen, hartinfarcten en andere cardiovasculaire aandoeningen. De verhoogde druk kan schade aan de hartspieren en bloedvaten veroorzaken, wat leidt tot een verhoogd risico op ernstige hartcomplicaties.

Oogaandoeningen
Verhoogde bloeddruk kan ook oogproblemen veroorzaken, waaronder retinopathie, waarbij de bloedvaten in het netvlies worden beschadigd. Dit kan leiden tot wazig zien, verlies van gezichtsvermogen of zelfs blindheid als het niet op tijd behandeld wordt.

Zenuwschade
Ernstige of onbehandelde renale hypertensie kan verwardheid en andere neurologische symptomen veroorzaken. Langdurige hoge bloeddruk kan schade aan de bloedvaten in de hersenen veroorzaken, wat kan leiden tot beroertes of andere cognitieve stoornissen.

Vernauwing van andere bloedvaten
De vernauwing van de nierslagaders kan ook bijdragen aan atherosclerose in andere delen van het lichaam. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op perifere arteriële ziekte en andere vormen van slagaderverkalking, wat de bloedstroom naar vitale organen kan belemmeren.

Verhoogd risico op secundaire hypertensie
Onbehandelde renale hypertensie kan het risico op hypertensie verhogen en bijdragen aan moeilijk te behandelen hoge bloeddruk, wat het risico op complicaties zoals hart- en vaatziekten verder vergroot.

Preventie van hoge bloeddruk door vernauwing van bloedvaten

Preventieve maatregelen voor het voorkomen van nierhypertensie omvatten:

• het onder controle houden van de bloedsuikerspiegel (voor diabetici)
• beperkingen in alcoholgebruik
• beperkingen in cafeïneconsumptie
• minder zoutinname
• minimaal dertig minuten fysieke activiteit per dag
• stoppen met roken
• stress vermijden

Lees verder

• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie
• Nierbiopsie: Wegnemen van weefselmonster nier (nierbiopt)
• Nierinfarct: Verminderde bloedtoevoer naar nieren
• Nierfalen: Verminderde of afwezige nierfunctie
• Nierarteriestenose: Vernauwing van slagaders in nieren