Claudicatio intermittens: Pijn in benen tijdens wandelen

Claudicatio intermittens, ook wel bekend als etalagebenen, is een symptoom dat optreedt tijdens het lopen. Een patiënt ervaart pijn in de kuit, het dijbeen of het gehele been na het afleggen van een korte afstand. De pijn verdwijnt bij rust, waarna de patiënt weer verder kan lopen. Dit symptoom ontstaat wanneer de benen onvoldoende bloed krijgen tijdens inspanning door vernauwde bloedvaten die naar het been leiden. Deze vernauwing is meestal het gevolg van atherosclerose (slagaderverkalking) in de beenslagaders, wat een vorm van perifere arteriële ziekte (PAD) is. Personen die roken, diabetes mellitus (suikerziekte) hebben of lijden aan hoge bloeddruk, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van een perifere arteriële ziekte met als gevolg claudicatio intermittens. De behandeling bestaat uit aanpassingen in de levensstijl, een gestructureerd beweegprogramma en medicatie om de bloedcirculatie te verbeteren.

• Oorzaken: Vernauwde slagaders van de onderste ledematen
• Risicofactoren voor perifere arteriële ziekte
• Symptomen: Pijn in de benen tijdens het wandelen
• Milde tot matige symptomen
• Ernstige symptomen
• Behandeling van claudicatio intermittens
• Aanpassingen in de levensstijl
• Ballondilatatie onder lokale verdoving
• Chirurgie
• Lichaamsbeweging
• Prognose van etalagebenen
• Complicaties van claudicatio intermittens
• Fysieke complicaties
• Psychologische complicaties
• Preventie van claudicatio intermittens
• Gezonde levensstijl
• Medische monitoring

Oorzaken: Vernauwde slagaders van de onderste ledematen

Claudicatio intermittens is een symptoom van een onderliggende aandoening, voornamelijk van een perifere arteriële ziekte (PAD). PAD is een aandoening waarbij de slagaders van de onderste ledematen vernauwd zijn. Deze slagaders zorgen voor de bloedtoevoer naar de spieren en weefsels van de benen. Wanneer deze spieren tijdens inspanning niet voldoende bloed krijgen door de vernauwde slagaders, ontstaat er spierpijn en spierkrampen. Dit gebeurt vooral tijdens activiteiten zoals wandelen, traplopen of trainen.

PAD is het gevolg van atherosclerose, een aandoening waarbij er een ophoping van cholesterol en andere vetstoffen in de slagaders ontstaat, wat leidt tot vernauwing of blokkering van de slagaders, waaronder de kransslagaders. Naarmate de bloedvaten verder vernauwen, bereikt zuurstofrijk bloed de actieve spieren niet voldoende tijdens het lopen, wat leidt tot pijn. Andere aandoeningen zoals spinale stenose (vernauwing van de wervelkolom met rugpijn en zwakte) en perifere neuropathie (zenuwbeschadiging met pijn en zwakte) kunnen eveneens bijdragen aan het ontstaan van atherosclerose.

Risicofactoren voor perifere arteriële ziekte

De risicofactoren voor het ontwikkelen van een perifere arteriële ziekte zijn:

• Een familiegeschiedenis van perifere vaatziekten
• Hoge bloeddruk
• Hoog cholesterolgehalte in het bloed
• Oudere leeftijd
• Overmatig roken
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Zwaarlijvigheid

Symptomen: Pijn in de benen tijdens het wandelen

Milde tot matige symptomen

Een patiënt met etalagebenen ervaart krampachtige pijn in de kuitspieren tijdens het lopen of bij een andere vorm van inspanning. De pijn treedt op tijdens het bewegen, vaak al na korte afstanden, zoals het lopen van honderd meter. De pijn vermindert zodra de patiënt in rust is (zoals bij het kijken naar de etalage van een winkel, waarnaar dit symptoom is vernoemd). Etalagebenen ontstaan door spierischemie, een situatie waarin de spier onvoldoende zuurstofrijk bloed krijgt. Hoewel de pijn in alle spieren van het been kan voorkomen, zijn de kuitspieren meestal het pijnlijkst, aangezien deze het meest actief zijn tijdens het lopen. In sommige gevallen treedt de pijn ook op in de armen als de bloedvaten naar de armen vernauwd zijn.

Ernstige symptomen

Naarmate de aandoening verergert, kan de patiënt meer pijn in de benen ervaren, zelfs tijdens rust of liggen. Bij een ernstig verminderde bloedtoevoer kan de huid van het aangedane ledemaat bleek of blauw worden (bleekheid en cyanose). In ernstige gevallen ontwikkelen zich niet-genezende huidzweren op het been door slechte wondgenezing. Andere symptomen die zich kunnen voordoen, zijn koude voeten, gevoelloosheid, tintelingen en zwakte.

Behandeling van claudicatio intermittens

De behandeling van etalagebenen richt zich op de onderliggende oorzaak en het verbeteren van de symptomen.

Aanpassingen in de levensstijl

Wanneer claudicatio intermittens het gevolg is van een perifere arteriële ziekte, zijn veranderingen in de levensstijl essentieel:

• Diabetes mellitus en hoge bloeddruk goed beheren
• Een gezonde en evenwichtige voeding
• Gewicht verliezen bij overgewicht
• Stoppen met roken
• Beperken van vet en cholesterol in de voeding
• Inname van voorgeschreven medicatie om het cholesterolgehalte te verlagen, zoals statines

Ballondilatatie onder lokale verdoving

Bij ballondilatatie plaatst de arts onder plaatselijke verdoving via de lies- of armslagader een katheter in de vernauwde slagader. Vervolgens blaast de arts een ballonnetje op bij de vernauwing om de slagader te verwijden. Vaak wordt er een stent geplaatst om de slagader open te houden. Na de procedure wordt een controlefoto gemaakt en verwijdert de arts de katheter.

Chirurgie

In ernstige gevallen kan conventionele behandeling niet voldoende zijn, en is een chirurgische ingreep noodzakelijk om de bloedsomloop te verbeteren. Dit kan inhouden dat de arts een bypass-operatie uitvoert om de bloedstroom rond de blokkade te herstellen.

Lichaamsbeweging

Regelmatige lichaamsbeweging is cruciaal voor patiënten met claudicatio intermittens. Het wordt aanbevolen om minimaal vijf dagen per week dagelijks dertig tot vijfenveertig minuten te wandelen. Dit verbetert de bloedtoevoer naar de kuitspieren en andere beenspieren door een verbeterde circulatie. Daarnaast neemt de inspanningstolerantie toe. Patiënten dienen dit bewegingsadvies gedurende ten minste zes maanden te volgen, bij voorkeur onder begeleiding van een fysiotherapeut en arts.

Prognose van etalagebenen

Met de juiste behandeling en levensstijlveranderingen kunnen patiënten met claudicatio intermittens hun symptomen effectief beheersen. Hoewel de aandoening chronisch is, kunnen de meeste patiënten een relatief normaal en pijnvrij leven leiden.

Complicaties van claudicatio intermittens

Claudicatio intermittens kan leiden tot verschillende complicaties, zowel fysiek als psychologisch:

Fysieke complicaties

• Verhoogd risico op amputatie bij ernstige PAD
• Koude voeten en verhoogde kans op chronische zweren of wondjes die niet goed genezen
• Verminderde mobiliteit, wat leidt tot een slechtere algemene gezondheid

Psychologische complicaties

• Angst en depressie door de beperkingen in dagelijkse activiteiten
• Verminderde kwaliteit van leven door chronische pijn en beperkte mobiliteit

Preventie van claudicatio intermittens

Preventie richt zich voornamelijk op het verminderen van risicofactoren en het bevorderen van een gezonde levensstijl:

Gezonde levensstijl

• Stoppen met roken om verdere schade aan de slagaders te voorkomen
• Regelmatig lichaamsbeweging, zoals wandelen en andere vormen van inspanning, om de bloedsomloop te verbeteren
• Gezonde en evenwichtige voeding, met name het verminderen van inname van verzadigde vetten en cholesterol
• Regelmatige medische controles om bloeddruk, cholesterol en bloedsuikerspiegel onder controle te houden

Medische monitoring

Regelmatige controles bij de huisarts of specialist zijn belangrijk om de voortgang van de aandoening te monitoren en tijdig in te grijpen als dat nodig is.

Lees verder

• Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking
• Perifere vasculaire ziekte: Pijn en kramp aan been
• Beenkrampen: Oorzaken en tips bij pijnlijke krampen in been