Etalagebenen: pijn, kramp in been tijdens lopen

Bij etalagebenen of claudicatio intermittens gaat het om een vaataandoening. Tijdens het lopen ontstaan er klachten in de benen zoals kramp, pijn, een vermoeid gevoel of een doof gevoel. De klachten verdwijnen als je weer stil staat. Daar komt de naam etalagebenen vandaan, het lijkt net alsof je even stopt om een etalage te bekijken (maar in werkelijkheid stop je vanwege de pijn). Risicofactoren voor etalagebenen zijn onder andere roken, overgewicht, hoge bloeddruk, te weinig lichaamsbeweging, erfelijkheid en leeftijd.

Inhoud artikel

• Etalagebenen of claudicatio intermittens
• Andere benamingen voor etalagebenen
• Bij wie en hoe vaak komen etalagebenen voor?
• Oorzaak etalagebenen
• Hoe ontstaan de vernauwingen in de slagaders?
• Risicofactoren etalagebenen
• Symptomen etalageziekte
• Ontwikkeling etalagebenen in vier stadia
• Diagnose etalagebenen
• Behandeling etalagebenen
• Wat kun je zelf doen als je last hebt van etalagebenen?
• Etalagebenen in het nieuws
• Check je zorgverzekering!

Etalagebenen of claudicatio intermittens

Claudicatio intermittens betekent mank lopen van tijd tot tijd. De term perifeer arterieel vaatlijden kan ook gebruikt worden. Perifeer betekent ledematen (in dit geval dus de benen), arterieel betekent dat het om de slagaders gaat. Tot slot staat vaatlijden voor de plaats van het lijden: de bloedvaten. Als je last hebt van claudicatio intermittens en je loopt in een straat met winkels, dan zou men kunnen denken dat als je stopt met lopen, je in een etalage wil kijken. Het komt natuurlijk door de kramp of pijn, maar hier komt wel de naam etalagebenen vandaan. Het kan ook zijn dat je pas klachten krijgt als je sneller gaat lopen, op moeilijk begaanbaar terrein loopt (aan het strand of in het bos), als je aan het fietsen bent of tijdens traplopen. Ook treden klachten eerder op bij een lage temperatuur (de bloedvaten trekken dan iets samen door de kou).

Andere benamingen voor etalagebenen

• Claudicatio intermittens
• Perifeer arterieel vaatlijden
• PAV

Bij wie en hoe vaak komen etalagebenen voor?

Er lijden circa twee op de tien mensen aan etalagebenen. Bij mensen ouder dan 65 jaar loopt het aantal op tot meer dan drie op de tien mensen. In Nederland hebben ongeveer 350.000 mensen ouder dan 65 jaar last van etalagebenen.

Oorzaak etalagebenen

Heb je last van etalagebenen dan zijn de slagaders in of naar de benen vernauwd. Dit heeft tot gevolg dat er minder bloed en daarom ook minder zuurstof bij de beenspieren kan komen. Als je in beweging bent, zal het tekort aan zuurstof opspelen en dit zorgt ervoor dat je een soort kramp, een stekende pijn voelt in het been. De spieren verzuren. Sta je even stil, dan zal de pijn verdwijnen.

Hoe ontstaan de vernauwingen in de slagaders?

Slagaders hebben een gladde binnenwand die beschadigd kan raken. Aan zo’n beschadigd stukje blijven witte bloedcellen kleven en stoffen die vetachtig zijn, denk aan bijvoorbeeld cholesteroldeeltjes. De massa die hierdoor ontstaat wordt een plaque genoemd. Een plaque kan groter worden en de slagader kan vernauwd raken. Dit wordt ook wel slagaderverkalking genoemd of atherosclerose.

Risicofactoren etalagebenen

• Roken
• Meeroken (maar in mindere mate dan zelf roken)
• Een te hoog lichaamsgewicht
• Hoge bloeddruk
• Diabetes mellitus
• Te weinig lichaamsbeweging
• Te hoog cholesterolgehalte
• Erfelijkheid
• Leeftijd

Symptomen etalageziekte

Een krampachtige pijn in het been is het belangrijkste symptoom bij etalageziekte. Verder lopen lijkt niet mogelijk, maar na korte rust verdwijnt de pijn meestal. Meestal gaat het om pijn in de kuit, maar het kan ook gaan om het bovenbeen, bil, voet en/of dijbeen. Is er sprake van ernstige vernauwingen dan zal de pijn al heel snel optreden (soms zelfs in rust). Maar er zijn ook mensen die pas klachten krijgen als ze een heel stuk hebben gelopen. Verschijnselen die ook kunnen optreden bij etalagebenen zijn koude voeten, kalknagels, nagels die minder snel groeien, haartjes op voeten en tenen verdwijnen, minder of geen gevoel meer hebben in de benen. Ga naar de huisarts als je last hebt van deze klachten. Wees ook alert op wondjes op de voet, bezoek de huisarts, de wond kan namelijk gemakkelijk ontsteken.

Ontwikkeling etalagebenen in vier stadia

Stadium 1

In stadium 1 is er sprake van een vernauwing in de slagader in of naar het been. Je merkt daar mogelijk niets van omdat reserveslagaders het bloed laten stromen.

Stadium 2

Bij stadium 2 krijg je na een stuk lopen last van kramp, een stekende pijn in het been. Bij 2A kun je meer dan honderd meter lopen voordat de klachten optreden, bij 2B kun je niet meer dan honderd meter lopen zonder dat je pijnklachten krijgt.

Stadium 3

Bij stadium 3 krijg je al pijnklachten als je in bed ligt. De pijn wordt alleen minder als je uit bed gaat of je been laat hangen.

Stadium 4

Bij stadium 4 is de doorbloeding zeer slecht. Er ontstaan snel wondjes of infecties. Deze wondjes, die bijvoorbeeld ontstaan na het knippen van de nagels, kunnen donkerblauw of zwart worden. Weefsel kan afsterven. Het is belangrijk om snel naar de huisarts te gaan.

Diagnose etalagebenen

Als een arts vermoedt dat er sprake is van etalagebenen nadat de klachten zijn besproken dan zullen er een aantal vragen besproken worden. Welke risicofactoren heb je voor slagaderverkalking? Welke afstand kun je nog lopen zonder pijn? Er zal lichamelijk onderzoek worden gedaan, de bloeddruk wordt gemeten. Verder zal er een Doppleronderzoek worden gedaan, dit kan worden gedaan bij de huisarts of in het ziekenhuis. Er wordt gemeten hoe snel het bloed door de slagaders stroomt. Er wordt gemeten wat het verschil is tussen de bloeddruk in de arm en in de enkel. Uit het onderzoek komt de enkel-arm-index. Met die waarde kan de arts constateren of er sprake is van een vernauwing in een van de slagaders in het been of naar het been. Mogelijk wordt er nog een looptest gedaan op een loopband. Andere onderzoeken: Duplexonderzoek (combinatie van Doppleronderzoek en echografisch onderzoek) om te zien waar de vernauwing zit en hoe vernauwd de slagader is, CTA-onderzoek (CT-scan van de slagaders), MRA-onderzoek (MRI-scan van de slagaders), angiografie (slagaders worden van binnenuit onderzocht).

Behandeling etalagebenen

Er zal geprobeerd worden om de klachten te beperken. Het is belangrijk om de risicofactoren aan te pakken, denk aan stoppen met roken, afvallen. Een fysiotherapeut kan adviezen geven over wandeltraining, soms is intensieve begeleiding nodig. HVL (hart, vaat, long) fysiotherapeuten hebben in het bijzonder veel kennis over etalagebenen. Een arts kan adviseren om de vernauwing van het bloedvat op te heffen door dotteren of een bypass. Daarnaast kan medicatie worden ingezet om de risicofactoren voor hartziekten en vaatziekten te beïnvloeden. Je moet dan denken aan een hoge bloeddruk, diabetes mellitus, een hoog gehalte aan cholesterol in het bloed.

Wat kun je zelf doen als je last hebt van etalagebenen?

Als je kijkt naar de risicofactoren dan kun je zien wat verstandig is, zoals het stoppen met roken. Roken zorgt namelijk voor beschadiging van de bloedvaten en dit leidt weer sneller tot vernauwingen. Het is van belang om toch in beweging te blijven, de toevoer van bloed zal dan positief beïnvloed worden. Wandel tot je klachten krijgt. Rust dan uit, tot de klachten weer weg zijn. Overleg met een fysiotherapeut hoe vaak je kunt wandelen (looptraining). Ben je te zwaar, probeer dan af te vallen. Heb je last van diabetes mellitus let dan extra goed op het verzorgen van de voeten.

Etalagebenen in het nieuws

In december 2015 verscheen er een artikel op nos.nl over te snel dotteren bij etalagebenen. Dotteren is duurder dan looptherapiebehandeling en de problemen komen na het dotteren vaak weer terug. Er worden in Nederland wel zo’n 6000 mensen per jaar gedotterd omdat ze last hebben van beenslagaders die vernauwd zijn en daardoor pijnklachten veroorzaken. Bij het grootste deel van deze mensen zou looptherapie net zoveel effect hebben als dotteren. Dotteren neemt de oorzaak van etalagebenen niet weg. Is je levensstijl niet gezond dan loop je opnieuw kans op vernauwingen.

Check je zorgverzekering!

Voordat je naar een fysiotherapeut gaat, informeer dan eerst bij de zorgverzekering wat er vergoed wordt. Het kan zijn dat een zorgverzekering alleen contracten afsluit met fysiotherapeuten die zijn aangesloten bij ClaudicatioNet. Dit is een landelijk netwerk van fysiotherapeuten die gespecialiseerd zijn in het behandelen van etalagebenen.